توحید در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←اقسام توحید
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
==اقسام [[توحید]]== | ==اقسام [[توحید]]== | ||
[[توحید]] دارای مراتبی است. منظور از مرتبه در این عنوان، جهتی است که [[خدا]] را در آن یگانه میدانی. هرچند مشهور است که از این جهات به مراتب تعبیر می‌شود، در [[حقیقت]] مرتبه نیستند بلکه به اقسام و حوزه‌ها شبیه ترند. [[مراتب توحید]] با توجه به عمق [[باور]] [[موحدان]] [[تعیین]] می‌شود که ما برای جلوگیری از خلط اصطلاح، آن را درجات [[موحدان]] می‌نامیم و در جای مناسب درباره آن سخن خواهیم گفت. به هرحال طبق اصطلاح مشهور در [[علم کلام]]،[[توحید]] دارای چهار مرتبه است: | [[توحید]] دارای مراتبی است. منظور از مرتبه در این عنوان، جهتی است که [[خدا]] را در آن یگانه میدانی. هرچند مشهور است که از این جهات به مراتب تعبیر می‌شود، در [[حقیقت]] مرتبه نیستند بلکه به اقسام و حوزه‌ها شبیه ترند. [[مراتب توحید]] با توجه به عمق [[باور]] [[موحدان]] [[تعیین]] می‌شود که ما برای جلوگیری از خلط اصطلاح، آن را درجات [[موحدان]] می‌نامیم و در جای مناسب درباره آن سخن خواهیم گفت. به هرحال طبق اصطلاح مشهور در [[علم کلام]]،[[توحید]] دارای چهار مرتبه است: | ||
# [[توحید ذاتی]] | # [[توحید ذاتی]]: مراد از "[[توحید ذاتی]]"، آن است که هیچ موجود [[واجب]] جز از [[خداوند]] یگانه، وجود ندارد؛ و هرچه جز اوست بوئی از [[وجوب]] نبرده است. از همین روست که بعضی از [[فرزانگان]]، [[توحید ذاتی]] را همان معنای عبارت [[شریف]] {{متن قرآن|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ}}<ref>«هیچ خدایی جز خداوند نیست» سوره صافات، آیه ۳۵.</ref> دانسته‌اند<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۱۹.</ref>. [[توحید]] در [[مقام]] ذات ([[توحید ذاتی]])، عبارت است از اینکه [[انسان]] [[خدا]] را ذات یگانه و یکتا بداند؛ به این معنا که [[باور]] کند که وجودش بی‌نهایت است، هیچ حدی ندارد، شبیه و نظیر و ضدی ندارد، دچار [[نقص]] و نیازی نیست و ذات مقدسش از ترکیب منزه است؛ زیرا هر مرکبی به اجزای خود [[نیازمند]] است و [[خداوند]] از نیاز منزه، [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} می‌فرماید: "یکی از معانی [[توحید]] [[خدا]]، [[یگانگی]] ذات اوست؛ یعنی نه در خارج، نه در [[عقل]] و نه در [[وهم]] قابل قسمت نیست و چنین است [[پروردگار]] ما"<ref>علی بن حسین صدوق، توحید، ص۸۱، باب ۳ ح۳.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]،ص۳۳۳-۳۳۴.</ref>. | ||
# [[توحید صفاتی]] | # [[توحید صفاتی]]: مراد از "[[توحید صفاتی]]" نیز، آن است که صفات [[حضرت حق]] جل و علا عین ذات اوست و از این‌رو ذات او مرکب نبوده بسیط صرف است؛ بلکه او وجود یگانه و یگانه وجودِ عالم است<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۲۰.</ref>. عبارت از این است که [[باور]] کنیم صفت‌های [[خدا]] همگی عین ذات اوست و در نتیجه صفت هایش عین یکدیگرند<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]،ص۳۳۴.</ref>. | ||
# [[توحید عبادی]] | # [[توحید عبادی]]: منظور از "[[توحید عبادی]]"، آنست که هیچ موجودی جز از [[حضرت حق]]، [[شایستگی]] پرستیده شدن را ندارد. این سخن همان معنی عبارت مشهور {{متن قرآن|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ}}<ref>«هیچ خدایی جز خداوند نیست» سوره صافات، آیه ۳۵.</ref> است<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۲۰.</ref>. | ||
# [[توحید افعالی]] | # [[توحید افعالی]]: مراد از "[[توحید افعالی]]" آن ست که هیچ چیزی بجز از او در عالم وجود مؤثّر نیست، و تمامی تأثیرها تنها و تنها از آن اوست و بس. عبارت [[شریف]] {{متن قرآن|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ}}<ref>«هیچ خدایی جز خداوند نیست» سوره صافات، آیه ۳۵.</ref> را، بدین معنی نیز می‌‌توان دانست<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۳۲۱.</ref>. | ||
[[توحید افعالی]] به معنی [[اعتقاد]] به یکتایی [[خدا]] در [[مقام]] فعل و عمل است. یعنی [[انسان]] [[باور]] کند که [[جهان]] و تمام نظام‌های موجود در آن و [[قوانین]] [[حاکم]] بر آن [[آفریده]] [[خدا]] و معلول [[اراده]] اوست. | [[توحید افعالی]] به معنی [[اعتقاد]] به یکتایی [[خدا]] در [[مقام]] فعل و عمل است. یعنی [[انسان]] [[باور]] کند که [[جهان]] و تمام نظام‌های موجود در آن و [[قوانین]] [[حاکم]] بر آن [[آفریده]] [[خدا]] و معلول [[اراده]] اوست. | ||