پرش به محتوا

حضرت ام فروه بنت قاسم: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۶ دسامبر ۲۰۲۱
جز
جایگزینی متن - 'ام فروه' به 'ام فروه'
جز (جایگزینی متن - 'امّ فروه' به 'امّ فروه')
جز (جایگزینی متن - 'ام فروه' به 'ام فروه')
خط ۷: خط ۷:


==نام، کُنیه و [[نسب]]==
==نام، کُنیه و [[نسب]]==
موّرخان برای [[مادر]] گرامی امام صادق{{ع}}، نام‌های [[قریبه]] و [[فاطمه]] را ذکر کرده‌اند. بنا بر نظر برخی، نام اصلی او قریبه بود و بعد به فاطمه مشهور شد<ref>روضة الواعظین، ص۱۸۱؛ مقاتل الطالبین، ص۱۵۹؛ اعیان الشیعه، ص۶۵۹.</ref>. کنیه‌اش اُمّ فَروه است<ref>کشف الغمه، ج۲، ص۱۵۵؛ الفصول المهمة، ص۲۲۲.</ref>؛ ولی در [[تاریخ]] برای او دختری به نام [[فروه]] یاد نشده است. ممکن است این [[کنیه]]، بنابر رسمِ [[اعراب]]، از [[کودکی]] برای او [[انتخاب]] شده باشد.
موّرخان برای [[مادر]] گرامی امام صادق{{ع}}، نام‌های [[قریبه]] و [[فاطمه]] را ذکر کرده‌اند. بنا بر نظر برخی، نام اصلی او قریبه بود و بعد به فاطمه مشهور شد<ref>روضة الواعظین، ص۱۸۱؛ مقاتل الطالبین، ص۱۵۹؛ اعیان الشیعه، ص۶۵۹.</ref>. کنیه‌اش اُمّ فَروه است<ref>کشف الغمه، ج۲، ص۱۵۵؛ الفصول المهمة، ص۲۲۲.</ref>؛ ولی در [[تاریخ]] برای او دختری به ن[[ام فروه]] یاد نشده است. ممکن است این [[کنیه]]، بنابر رسمِ [[اعراب]]، از [[کودکی]] برای او [[انتخاب]] شده باشد.
قاسم بن محمدبن ابی‌بکر، از نگاه [[اهل سنت]]، از فقهای هفت‌گانه [[مدینه]]<ref>الطبقات الکبری، ج۵، ص۱۹۴.</ref> و نزد [[امامیه]]، شخصیتی بلندمرتبه و مورد [[اطمینان]] است. در [[اصول کافی]] از امام صادق{{ع}} [[روایت]] شده است: [[سعید بن مسیب]]، قاسم بن محمد بن ابی‌بکر و [[ابو خالد کابلی]] از [[ثقات]] [[علی بن حسین]]{{ع}} بودند<ref>اصول کافی، ج۲، ص۵۰۱.</ref>.
قاسم بن محمدبن ابی‌بکر، از نگاه [[اهل سنت]]، از فقهای هفت‌گانه [[مدینه]]<ref>الطبقات الکبری، ج۵، ص۱۹۴.</ref> و نزد [[امامیه]]، شخصیتی بلندمرتبه و مورد [[اطمینان]] است. در [[اصول کافی]] از امام صادق{{ع}} [[روایت]] شده است: [[سعید بن مسیب]]، قاسم بن محمد بن ابی‌بکر و [[ابو خالد کابلی]] از [[ثقات]] [[علی بن حسین]]{{ع}} بودند<ref>اصول کافی، ج۲، ص۵۰۱.</ref>.


خط ۱۴: خط ۱۴:


==پیوند با [[برکت]]==
==پیوند با [[برکت]]==
سرگذشت [[مادران]] [[امامان]] بعد از [[امام سجاد]]{{ع}}، به طور مفصّل بیان نشده است؛ از این رو تاریخ [[ازدواج امام]] [[باقر]]{{ع}} با ام فروه معلوم نیست. امام باقر{{ع}} دو [[همسر]] دائم به نام‌های ام [[فروه]] و ام [[حکیم]] داشت<ref>الارشاد، ص۵۲۴.</ref>. ام فروه، اولین [[همسر]] دائمی [[امام باقر]]{{ع}} بود. «[[سیدالساجدین]]{{ع}} خواست دختر قاسم را برای پسرش امام باقر{{ع}} [[خواستگاری]] نماید. هنگامی که [[سید الساجدین]]{{ع}} برای خواستگاری، با [[قاسم بن محمد]] [[گفت‌وگو]] کرد، قاسم گفت: یابن [[رسول الله]]! [[حق]] این بود که شما دختر مرا از خودتان خواستگاری می‌کردید؛ زیرا نفسِ [[مقدّس]] شما بر [[جان]]، [[مال]] و عیال من، از من [[برتر]] است. بدین ترتیب، ام فروه، دختر قاسم به [[شرف]] همسری امام باقر{{ع}} [[افتخار]] یافت»<ref>معصوم هفتم، ص۸۶.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۴۴.</ref>.
سرگذشت [[مادران]] [[امامان]] بعد از [[امام سجاد]]{{ع}}، به طور مفصّل بیان نشده است؛ از این رو تاریخ [[ازدواج امام]] [[باقر]]{{ع}} با ام فروه معلوم نیست. امام باقر{{ع}} دو [[همسر]] دائم به نام‌های [[ام فروه]] و ام [[حکیم]] داشت<ref>الارشاد، ص۵۲۴.</ref>. ام فروه، اولین [[همسر]] دائمی [[امام باقر]]{{ع}} بود. «[[سیدالساجدین]]{{ع}} خواست دختر قاسم را برای پسرش امام باقر{{ع}} [[خواستگاری]] نماید. هنگامی که [[سید الساجدین]]{{ع}} برای خواستگاری، با [[قاسم بن محمد]] [[گفت‌وگو]] کرد، قاسم گفت: یابن [[رسول الله]]! [[حق]] این بود که شما دختر مرا از خودتان خواستگاری می‌کردید؛ زیرا نفسِ [[مقدّس]] شما بر [[جان]]، [[مال]] و عیال من، از من [[برتر]] است. بدین ترتیب، ام فروه، دختر قاسم به [[شرف]] همسری امام باقر{{ع}} [[افتخار]] یافت»<ref>معصوم هفتم، ص۸۶.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۴۴.</ref>.


==ولادت فرزند==
==ولادت فرزند==
خط ۲۳: خط ۲۳:
[[هجرت]] امّ فروه به طِنفِسَه<ref>طنفسه یکی از مناطق ییلاقی مدینه بود که در آن بوریایی تولید می‌شد به نام طنفسه. به همین سبب این روستا به طنفسه معروف شده بود. (مغز متفکر جهان شیعه، ص۳۰).</ref>
[[هجرت]] امّ فروه به طِنفِسَه<ref>طنفسه یکی از مناطق ییلاقی مدینه بود که در آن بوریایی تولید می‌شد به نام طنفسه. به همین سبب این روستا به طنفسه معروف شده بود. (مغز متفکر جهان شیعه، ص۳۰).</ref>


در سال نود [[هجری]]، [[بیماری]] مسری و خطرناک آبله در [[مدینه]] شیوع پیدا کرد و عده‌ای از [[کودکان]] به این بیماری واگیردار [[مبتلا]] شدند. [[امام]] [[جعفر صادق]]{{ع}} در آن [[زمان]] ده ساله یا هفت ساله بود. ام [[فروه]] با [[فرزندان]] خود، از جمله جعفر، از مدینه به طنفسه رفت تا فرزندانش به این بیماری مبتلا نشوند. ایشان پس از سکونت در طنفسه، [[اطمینان]] یافت که فرزندانش به آبله مبتلا نمی‌شوند؛ [[غافل]] از این که خود او به این [[مرض]] خطرناک دچار شده و مانند همه [[بیماران]] مبتلا به آبله، ابتدا نمی‌دانست که دچار آن بیماری خطرناک شده؛ اما به محض مطلع شدن به [[فکر]] فرزندانش افتاد و گفت تا فوری آنها را از طنفسه دور کنند. در مدینه، به [[امام محمد باقر]]{{ع}} اطلاع دادند که همسرش به بیماری آبله مبتلا شده است. چون بیماری خطرناک بود، امام محمد باقر{{ع}} برای رفتن به طنفسه ناچار شد درس را تعطیل کند. قبل از عزیمت بر [[مزار]] [[پیغمبر اسلام]]{{صل}} در همان [[مسجد]] (محل [[تدریس]]) رفت و از [[روح]] [[پیغمبر]]{{صل}} خواست که همسرش را [[شفا]] بدهد. پس به طنفسه نزد همسرش رفت. ام فروه با دیدن امام عرض کرد: چرا به اینجا آمدید؟! مگر به شما نگفته بودند که من به آبله مبتلا شده‌ام؟ مگر نمی‌دانید نباید به [[عیادت]] [[بیمار]] مبتلا به آبله آمد؟! امام فرمود: من از روح پیغمبر{{صل}} درخواست کرده‌ام که تو را شفا بدهد و می‌دانم که شفا خواهی یافت و من هم به بیماری مبتلا نخواهم شد. امّ فروه بعد از مداوا، به مدینه بازگشت؛ ولی چون هنوز بیماری آبله در مدینه ریشه‌کن نشده بود، فرزندانش را به [[شهر]] نیاورد<ref>مغز متفکر جهان شیعه، ص۳۰ و ۳۱.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۴۶.</ref>.
در سال نود [[هجری]]، [[بیماری]] مسری و خطرناک آبله در [[مدینه]] شیوع پیدا کرد و عده‌ای از [[کودکان]] به این بیماری واگیردار [[مبتلا]] شدند. [[امام]] [[جعفر صادق]]{{ع}} در آن [[زمان]] ده ساله یا هفت ساله بود. [[ام فروه]] با [[فرزندان]] خود، از جمله جعفر، از مدینه به طنفسه رفت تا فرزندانش به این بیماری مبتلا نشوند. ایشان پس از سکونت در طنفسه، [[اطمینان]] یافت که فرزندانش به آبله مبتلا نمی‌شوند؛ [[غافل]] از این که خود او به این [[مرض]] خطرناک دچار شده و مانند همه [[بیماران]] مبتلا به آبله، ابتدا نمی‌دانست که دچار آن بیماری خطرناک شده؛ اما به محض مطلع شدن به [[فکر]] فرزندانش افتاد و گفت تا فوری آنها را از طنفسه دور کنند. در مدینه، به [[امام محمد باقر]]{{ع}} اطلاع دادند که همسرش به بیماری آبله مبتلا شده است. چون بیماری خطرناک بود، امام محمد باقر{{ع}} برای رفتن به طنفسه ناچار شد درس را تعطیل کند. قبل از عزیمت بر [[مزار]] [[پیغمبر اسلام]]{{صل}} در همان [[مسجد]] (محل [[تدریس]]) رفت و از [[روح]] [[پیغمبر]]{{صل}} خواست که همسرش را [[شفا]] بدهد. پس به طنفسه نزد همسرش رفت. ام فروه با دیدن امام عرض کرد: چرا به اینجا آمدید؟! مگر به شما نگفته بودند که من به آبله مبتلا شده‌ام؟ مگر نمی‌دانید نباید به [[عیادت]] [[بیمار]] مبتلا به آبله آمد؟! امام فرمود: من از روح پیغمبر{{صل}} درخواست کرده‌ام که تو را شفا بدهد و می‌دانم که شفا خواهی یافت و من هم به بیماری مبتلا نخواهم شد. امّ فروه بعد از مداوا، به مدینه بازگشت؛ ولی چون هنوز بیماری آبله در مدینه ریشه‌کن نشده بود، فرزندانش را به [[شهر]] نیاورد<ref>مغز متفکر جهان شیعه، ص۳۰ و ۳۱.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۴۶.</ref>.


==از نگاه فرزند==
==از نگاه فرزند==
خط ۳۳: خط ۳۳:


==[[راوی]] [[نور]]==
==[[راوی]] [[نور]]==
ام [[فروه]] محضر سه [[امام]] [[معصوم]]، [[امام سجاد]]{{ع}} ([[پدر]] شوهرش)، [[امام باقر]]{{ع}} (شوهرش) و [[امام صادق]]{{ع}} (فرزندش)، را [[درک]] کرد. او از [[زنان]] [[راوی حدیث]] است. این [[روایت]] در [[اصول کافی]] از او نقل شده است:
[[ام فروه]] محضر سه [[امام]] [[معصوم]]، [[امام سجاد]]{{ع}} ([[پدر]] شوهرش)، [[امام باقر]]{{ع}} (شوهرش) و [[امام صادق]]{{ع}} (فرزندش)، را [[درک]] کرد. او از [[زنان]] [[راوی حدیث]] است. این [[روایت]] در [[اصول کافی]] از او نقل شده است:
امام صادق{{ع}} فرمود: مادرم به من گفت: پدرت به من فرمود: {{متن حدیث|يَا أُمَّ فَرْوَةَ إِنِّي لَأَدْعُو اللَّهَ لِمُذْنِبِي شِيعَتِنَا فِي الْيَوْمِ وَ اللَّيْلَةِ أَلْفَ مَرَّةٍ لِأَنَّا نَحْنُ فِيمَا يَنُوبُنَا مِنَ الرَّزَايَا نَصْبِرُ عَلَى مَا نَعْلَمُ مِنَ الثَّوَابِ وَ هُمْ يَصْبِرُونَ عَلَى مَا لَا يَعْلَمُونَ‌}}<ref>اصول کافی، ج۲، ص۵۰۱</ref>؛ ام فروه! من در هر شبانه‌روز، برای [[شیعیان]] گنه‌کار هزار مرتبه [[دعا]] می‌کنم؛ زیرا ما [[دانا]] به [[پاداش]] [[صابران]] هستیم و [[صبر]] می‌کنیم؛ ولی آنان با این که دانا به پاداش صابران نیستند، صبر می‌کنند.
امام صادق{{ع}} فرمود: مادرم به من گفت: پدرت به من فرمود: {{متن حدیث|يَا أُمَّ فَرْوَةَ إِنِّي لَأَدْعُو اللَّهَ لِمُذْنِبِي شِيعَتِنَا فِي الْيَوْمِ وَ اللَّيْلَةِ أَلْفَ مَرَّةٍ لِأَنَّا نَحْنُ فِيمَا يَنُوبُنَا مِنَ الرَّزَايَا نَصْبِرُ عَلَى مَا نَعْلَمُ مِنَ الثَّوَابِ وَ هُمْ يَصْبِرُونَ عَلَى مَا لَا يَعْلَمُونَ‌}}<ref>اصول کافی، ج۲، ص۵۰۱</ref>؛ ام فروه! من در هر شبانه‌روز، برای [[شیعیان]] گنه‌کار هزار مرتبه [[دعا]] می‌کنم؛ زیرا ما [[دانا]] به [[پاداش]] [[صابران]] هستیم و [[صبر]] می‌کنیم؛ ولی آنان با این که دانا به پاداش صابران نیستند، صبر می‌کنند.
مامقانی در [[تنقیح المقال]] بعد از نقل این [[حدیث]] می‌گوید: «نقل این روایت بر [[وثاقت]] امّ فروه دلالت دارد و این که او دارای تقوا و عمل [[نیکو]] بوده و ما او را از افراد مورد [[اطمینان]] می‌دانیم»<ref>تنقیح المقال، ج۳، قسم ۲، ص۷۳.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۴۷.</ref>.
مامقانی در [[تنقیح المقال]] بعد از نقل این [[حدیث]] می‌گوید: «نقل این روایت بر [[وثاقت]] امّ فروه دلالت دارد و این که او دارای تقوا و عمل [[نیکو]] بوده و ما او را از افراد مورد [[اطمینان]] می‌دانیم»<ref>تنقیح المقال، ج۳، قسم ۲، ص۷۳.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۴۷.</ref>.
۲۱۸٬۱۹۱

ویرایش