تفسیر علمی در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

تفسیر علمی در علوم قرآنی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۸ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۲۰

۱ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۸ دسامبر ۲۰۲۱

←‏رعایت قواعد فهم زبانی و رعایت ظاهر آیات

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش

@@ خط ۱۲۰: / خط ۱۲۰: @@
 به نظر می‌‌رسد از نظر عموم [[مفسران]] و قرآن‌پژوهان، تفسیر علمی در صورت رعایت برخی [[قواعد]]، پذیرفته است. <ref>اصول التفسیر و قواعده، ص۲۲۱، ۲۲۴.</ref> در شمار این قواعد [[اتفاق نظر]] وجود ندارد و دو Nurbaki. PP<ref> ۱۴,۱۵.</ref>، سه <ref>ر. ک: زمین و آسمان و ستارگان، ص۶ - ۹؛ کیف نتعامل مع القرآن، ص۳۸۲ - ۳۸۳.</ref>، ۴ <ref>اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، ج ۲، ص۶۰۴.</ref>، ۵ <ref>التفسیر العلمی للقرآن، ص۴۸۹ - ۴۹۰.</ref> و حتی ۱۰ <ref>الاشارات العلمیة فی الآیات الکونیه، ص۲۸۴ - ۲۹۱؛ اصول التفسیر و قواعده، ص۲۲۴.</ref> مورد را بیان کرده‌اند. به نظر می‌‌رسد، مهم‌ترین شروط یاد شده، دو شرط اصلی‌اند که اولی، رعایت قواعد[[فهم]] زبانی است که توجه به معنای لغت، رعایت [[ظواهر آیات]] و توجه به [[سیاق]] است و شرط دوم ناظر به موضوعات علمی است که معتبر باشد و برخی مواردی که مطرح شده‌اند، چندان [[ضرورت]] ندارند؛ مانند برخورداری از [[علم موهبتی]] [[الهی]] و آشنایی با [[تفاسیر]] مختلف، در حالی که اشاره کردن به برخی دیگر، گرچه در هر [[تفسیری]] لازم اما یادآوری آن مفید است؛ مانند [[پرهیز]] از [[زیاده روی]] در بحث [[علمی]] و خروج از چارچوب [[آیه]] با توجه به [[هدف]] [[هدایتی]] [[قرآن]] از آن آیه و نیز جمع آوری همه [[آیات]] در یک موضوع و سپس [[تفسیر]] آن. در عین حال برخی در [[مقام]] تفسیر از [[احادیث]] نیز بهره گرفته و کوشیده‌اند تا با جزئیاتی که در [[روایات]] بیان شده، تفسیری دقیق‌تر از آیه ارائه دهند. <ref>التفسیر العلمی للقرآن، ص۴۸۳ - ۴۸۴.</ref> نکته جالب آنکه غنیم شیوه و [[قواعد تفسیر]] علمی را در ۲۱ تفسیر [[شناسایی]] کرده است و کوشیده مواردی را که وضع کرده عملا رعایت کند. <ref> الاشارات العلمیة فی القرآن، ص۲۵۵ - ۲۸۳.</ref> در اینجا تنها به دو قاعده اصلی که یکی ناظر به [[شیوه تفسیری]] و دومی ناظر به نوع مطالب علمی مورد استفاده است، بسنده می‌‌شود.<ref>[[شادی نفیسی|نفیسی، شادی]]، [[تفسیر علمی (مقاله)|مقاله «تفسیر علمی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>
 === رعایت [[قواعد]] [[فهم]] زبانی و رعایت ظاهر آیات===
-[[پای بندی]] به ظاهر آیات، مراجعه به معنای لغوی [[عصر نزول]] و رعایت قواعد زبانی در [[فهم]] [[کلامی]] و انصراف از [[حقیقت]] به مجاز، مهم‌ترین شرطی است که برای اعتبار هر تفسیری از قرآن، از جمله [[تفسیر علمی]] لازم است. <ref>دراسات فی اصول تفسیر القرآن، ص۱۵۱؛ اصول التفسیر و قواعده، ص۲۲۴؛ اتجاهات التجدید، ۶۷۶ - ۶۸۲.</ref> [[عبدالرزاق نوفل]] که خود از طرفداران تفسیر علمی است شیوه کسانی را که بدون توجه به [[سیاق آیات]] به تفسیر علمی پرداخته‌اند، [[نقد]] کرده است. <ref>التفسیر العلمی للقرآن، ص۲۱۰.<ref/> برخی از معاصران آورده‌اند که اهل علم فراتر از معانی ظاهری، معانی دقیق دیگری را می‌‌یابند که از نص صریح یا از اشارات و رموز قرآن دریافت می‌‌شوند<ref>التفسیر العلمی للآیات الکونیه، ص۵ - ۶؛ الاشارات العلمیة فی القرآن، ص۶۰.</ref>.<ref>[[شادی نفیسی|نفیسی، شادی]]، [[تفسیر علمی (مقاله)|مقاله «تفسیر علمی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>
+[[پای بندی]] به ظاهر آیات، مراجعه به معنای لغوی [[عصر نزول]] و رعایت قواعد زبانی در [[فهم]] [[کلامی]] و انصراف از [[حقیقت]] به مجاز، مهم‌ترین شرطی است که برای اعتبار هر تفسیری از قرآن، از جمله [[تفسیر علمی]] لازم است. <ref>دراسات فی اصول تفسیر القرآن، ص۱۵۱؛ اصول التفسیر و قواعده، ص۲۲۴؛ اتجاهات التجدید، ۶۷۶ - ۶۸۲.</ref> [[عبدالرزاق نوفل]] که خود از طرفداران تفسیر علمی است شیوه کسانی را که بدون توجه به [[سیاق آیات]] به تفسیر علمی پرداخته‌اند، [[نقد]] کرده است. <ref>التفسیر العلمی للقرآن، ص۲۱۰.</ref> برخی از معاصران آورده‌اند که اهل علم فراتر از معانی ظاهری، معانی دقیق دیگری را می‌‌یابند که از نص صریح یا از اشارات و رموز قرآن دریافت می‌‌شوند<ref>التفسیر العلمی للآیات الکونیه، ص۵ - ۶؛ الاشارات العلمیة فی القرآن، ص۶۰.</ref>.<ref>[[شادی نفیسی|نفیسی، شادی]]، [[تفسیر علمی (مقاله)|مقاله «تفسیر علمی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>
 ===تفسیر بر اساس [[حقایق]] علمی===
 قرآن‌پژوهان برای [[حفظ]] تفسیر علمی از در افتادن به فراز و فرودهایی که در عرصه [[علم]] و [[تئوری]] پردازی‌های آن صورت می‌‌گیرد، لازم دانسته‌اند که [[مفسر]]، تنها با بهره‌گیری از مسلمات [[علمی]] که درباره [[صحت]] و [[استواری]] آن، [[یقین]] کامل وجود دارد، به [[تفسیر علمی]] از [[آیات]] بپردازد و از تئوری‌های غیر [[قطعی]] استفاده نشود. <ref>اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، ج ۲، ص۶۰۴؛ پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ص۵۰؛ اتجاهات التجدید، ص۶۷۷.</ref> [[نوفل]]، مطالب علمی را به دو دسته نظریات و [[حقایق]] قسمت می‌‌کند و تنها بهره‌گیری از نوع دوم را که قطعیت آن ثابت شده مناسب می‌‌داند. <ref>التفسیر العلمی للقرآن، ص۲۰۹.</ref> [[عبدالعزیز اسماعیل]] در مقدمه کتابش الاسلام والطب الحدیث همین سخن را یادآور می‌‌شود. <ref>اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع العشر، ج ۲، ص۵۷۱.</ref> برخی با فرق نهادن بین امور قطعی و ظنی، در انتساب این امور به [[قرآن]] به نوع اسناد توجه کرده‌اند و اسناد به امور قطعی را به طور قطعی و به امور ظنی را به طور ظنی لازم دانسته‌اند؛<ref>تسنیم، ج۱، ص۱۷۴.</ref> البته ایشان به طور مستقل در [[مقام]] بحث از تفسیر علمی نیستند.