ابعاد روان‌شناختی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]

| تصویر = 7626626268.jpg

| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]] / [[کارکردها، ویژگی‌ها و آثار انتظار]]

| مدخل اصلی = [[ابعاد روان‌شناختی انتظار]]

| مدخل وابسته =  

| تعداد پاسخ = ۱۰

== پاسخ جامع اجمالی ==

=== اهمیت بعد روحی و روانی ===

* در بحث [[انتظار]] اساسی‌ترین ویژگی در بعد [[رفتار]]، ایجاد "[[آمادگی]] روحی و روانی" در خود است<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] ج۳، ص۵۴-۶۱؛ [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref> چرا که [[انتظار]] حالتی است روحی و روانی که [[منتظر]] در درون خود احساس کمبود و [[نقص]] نموده<ref>ر.ک. [[علی زینتی|زینتی، علی]]، [[انتظار و امنیت روانی (مقاله)|انتظار و امنیت روانی]]، ص۳۰۱-۳۰۳.</ref> و درصدد رها شدن از تنگناهای روحی و روانی است<ref>ر.ک. [[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌|م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج۵، ص۳۱۲-۳۱۴.</ref>. [[منتظر]]، پیوسته مراقب مجموعه گفتارها و رفتارهایش خواهد بود تا موردی برخلاف رضای محبوبش، از او صادر نشود. این مسئله در [[حقیقت]]، به پالایش درونی و صفای [[باطنی]] خواهد انجامید. این [[هدف]]، ناظر بر این است که عامل [[نظارت]] و کنترل فرد، باید قبل از هر چیز، جنبه درونی داشته باشد، نه بیرونی<ref>ر.ک. [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص ۶۵ ـ ۶۶.</ref>.

* ارتباط [[معنوی]] که [[منتظر]] به وسیلۀ [[ادعیه]] و اذکار با [[امام]] برقرار می‌‌سازد، موجب پالایش [[روح]] و تصفیۀ [[باطن]] گردیده و در او حسی به وجود می‌‌آورد که او را در مقابل بسیاری از [[افکار]] رنج‌آور، [[گرفتاری‌ها]] و بیماری‌های روحی رایج در جامعۀ امروزی مقاوم می‌‌سازد و او را به [[مقام]] أمن که در آن [[ترس]] و حزنی نیست می‌‌رساند<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ}}«آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره احقاف، آیه ۱۳.</ref> و آرامش‌بخش در [[روح]] و روان فرد است ‌که [[رسول اکرم]] {{صل}} فرمود: «شما را به آمدن [[مهدی]] مژده می‏دهم‏... اهل [[آسمان]] و اهل [[زمین]] از او [[خرسند]] خواهند بود»<ref>{{متن حدیث|"أُبَشِّرُکُمْ بِالْمَهْدِیِّ... یَرْضَی عَنْهُ سَاکِنُ السَّمَاءِ وَ سَاکِنُ الْأَرْضِ"}}؛ بحار الأنوار، ج ۵۱، ص ۷۴؛ الغیبة طوسی، ص ۱۷۸.</ref><ref>ر.ک. [[سیمین صمیمی|صمیمی، سیمین]]، [[عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث (مقاله)|عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث]] ، ص؟؟؟؛ [[علی اوسط خانجانی|خانجانی، علی اوسط]]، [[رسالت فردی و شخصی انسان منتظر (مقاله)|رسالت فردی و شخصی انسان منتظر]]، ص؟؟؟.</ref> کسانی که [[صاحب]] [[آمادگی]] روحی و روانی بالایی نشوند، هرگز نمی‌توانند [[یار]] و [[یاور]] خوبی برای آن [[حضرت]] باشند؛ چرا که آنان با کمترین فشاری عرصه را خالی می‌کنند. بی‌گمان برای [[حضرت مهدی]] {{ع}} یارانی هست که قوت و [[قدرت]] بالای روحی و روانی دارند تا بتوانند بر [[دشمنان]] چیره شوند<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] ج۳، ص۵۴-۶۱؛ [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>.

=== ابعاد روان‌شناختی [[انتظار]] ===

* از لحاظ روان‌شناختی، [[انتظار امام]] [[معصوم]] {{ع}} حالت‌ها و ابعاد زیر را در [[انسان]] پدید می‌آورد:

==== ابعاد شناختی ====

* [[انسان]] [[عصر غیبت]] باید دارای [[شناخت]] عمیق و [[بصیرت]] نافذ باشد، تا بتواند [[فرهنگ]] و فلسفۀ [[انتظار]] را به روشنی [[فهم]] کند، نسبت به موضوع آن [[بینش]] فراگیر به دست آورد، پیرامون آن به [[تفکر]] بپردازد، به تحقّق آن [[دل]] ببندد و [[امیدوار]] باشد. در این فرایند، اگر [[شناخت]] صحیح را به دست آورد، حقیقیت "[[امامت]]" و [[پیام]] [[انتظار]] را دریافته است، که این خود، پیامدهای مثبت روانی برای او در پی خواهد داشت، چنانکه [[امام صادق]] {{ع}} فرموده است: «هرکس امر [[امامت]] و [[رهبری]] را بشناسد، آنگاه پیش از [[قیام قائم]] از [[جهان]] برود، [[پاداش]] او مانند کسی است که در رکاب [[قائم]] [[شهید]] شود»<ref>{{متن حدیث|مَنْ عَرَفَ هَذَا الْأَمْرَ ثُمَّ مَاتَ قَبْلَ أَنْ یَقُومَ الْقَائِمُ {{ع}} کَانَ‌ لَهُ‌ مِثْلُ‌ أَجْرِ مَنْ‌ قُتِلَ‌ مَعَهُ‌}}؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۴۶۰. </ref> و اگر بدون [[شناخت امام زمان]] خویش بمیرد به [[رستگاری]] نرسیده است، چنانکه [[پیامبر اعظم]] {{صل}} می‌فرماید: «هرکس بمیرد و [[امام]] زمانش را نشناسد به [[مرگ جاهلیت]] مرده است»<ref>{{متن حدیث|وَ أَنَّ مَنْ‌ مَاتَ‌ وَ لَمْ‌ یَعْرِفْ‌ إِمَامَ‌ زَمَانِهِ‌ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۴۰۹، ح۹. </ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، [[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]]، ص ۱۰۶ ـ ۱۲۷. </ref>

==== ابعاد [[رفتاری]] ====

* [[انتظار]]، [[آمادگی]] برای استقبال و [[همراهی]] "[[امام]] [[منتظَر]]" را می‌طلبد و بدون آن به بار نمی‌نشیند. [[نهضت]] [[انتظار]]، به مثابه یک تحوّل بزرگ در [[تاریخ]] [[بشریت]]، پیش از هر چیز، [[نیازمند]] عناصر آماده و ارزش‌مند انسانی است که بتوانند این بار سنگین را به دوش بکشند؛ و این در درجۀ نخست، مستلزم بالا بردن سطح [[اندیشه]] و [[آگاهی]] و [[آمادگی فکری]] و روانی است<ref>ر.ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، [[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]]، ص ۱۰۶ ـ ۱۲۷. </ref>.

* برخی از مصادیق ابعاد [[رفتاری]] را می‌‌توان در موارد زیر برشمرد:

# [[آمادگی]]: [[انتظار]]، [[آمادگی]] برای استقبال و [[همراهی]] [[منتظر]] را می‌طلبد و بدون آن به بار نمی‌نشیند. بنابراین باید در مسابقه [[آمادگی]] و سبقت‌جویی‌ که در ابعاد عملی، [[صبر]]، [[پارسایی]] و نظامی، نمایان می‌شود شرکت جست<ref>ر.ک. [[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، ص ۷۰.</ref>.

# [[عمل به واجبات]] و ترک [[محرمات]]: زمینه‌ساز [[راستین]] به خوبی می‌داند محبوب‌ترین [[کارها]] نزد [[امام زمان]]، انجام [[واجبات]] [[دینی]] و ترک [[محرمات]] است<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳، ص۵۴-۶۱؛ [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲. </ref> و [[امام]] {{ع}} اگر چه ظاهر نیست اما حاضر است‌، پس باید همواره از خویشتن [[مراقبت]] کند و از [[گناه]] دوری نماید<ref>ر.ک. [[علی اوسط خانجانی|خانجانی، علی اوسط]]، [[رسالت فردی و شخصی انسان منتظر (مقاله)|رسالت فردی و شخصی انسان منتظر]]، ص؟؟؟.</ref> [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: «همانا برای صاحبِ این امر، غیبتی است؛ پس باید [[انسان]] [[تقوا]] پیشه نماید و به [[دین]] خود چنگ زند»<ref>{{متن حدیث|إِن لِصَاحِبِ هَذَا الأَمرِ غَیبَه فَلیتقِ اللهَ عَبدٌ وَ لیتَمَسک بِدِینِهِ}}؛ الکافی، ج۱، ص۳۳۵، ح۱.</ref><ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳، ص۵۴-۶۱؛ [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>

# رعایت [[آموزه‌های اخلاقی]]: وضع نابسامان و بی‌عدالتی‌های [[جهان]]، نیاز به نظام‌ متکی به ارزش‌های انسانی، [[ایمان]] و [[اخلاق]] دارد<ref>ر.ک. [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص۷۷ -۷۸.</ref>. [[انتظار]] یک [[آماده‌سازی]] است که با تقویت [[انگیزه]] در [[دل]] و درون؛ [[امید]] و [[نشاط]] و تحرک به [[انسان]] می‌دهد تا در راه خیر و [[صلاح]] و رعایت [[آموزه‌های اخلاقی]] [[همت]] گمارد<ref>ر.ک. حسینی خامنه‌ای، سید علی، ما منتظریم، ص۱۶۵، ۱۷۳.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} در این‌باره می‌فرماید: «هر کسی که شادمان می‌شود از اینکه از [[یاران قائم]] باشد، پس باید [[منتظر]] باشد، [[پرهیزگاری]] پیشه کند و نیکویی‌های [[اخلاق]] را انجام دهد؛ در حالی که [[منتظر]] است»<ref>{{متن حدیث|... مَن سُر أَن یکُونَ من أَصحَابِ القَائِمِ فَلینتَظِر وَ لیعمَل بِالوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الأخلَاقِ وَ هُوَ مُنتَظِر...}}؛ الغیبه النعمانی، ص۲۰۰، ح۱۶. </ref>.<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳، ص۵۴-۶۱؛ [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>

# [[دعا]] برای [[تعجیل در فرج]]: [[منتظر]] با ذکر [[پروردگار]] و [[دعا]] جهت [[تعجیل در فرج]] [[حضرت]]، [[روح]] خویش را قوت بخشیده و [[دل]] خود را شفا و [[نورانی]] می‌‌سازد و از رهگذر انس با [[دعای ندبه]] و [[عهد]] و ادعیۀ دیگر، توجه خود را به [[امام]] معطوف می‌‌نماید و در قلمرو [[محبت]] [[امام]] قرار می‌‌گیرد. با [[دعا کردن]] برای آن [[حضرت]] کمال توجه به سوی او برایش حاصل می‌‌شود و علاقۀ خود را به [[حضرت]] نشان می‌‌دهد. [[حضرت مهدی]] {{ع}} نیز برای [[منتظرین]] [[دعا]] می‌‌کند و دعای [[حضرت]] سبب [[آرامش]] و [[اطمینان]] [[منتظر]] می‌‌گردد و از این طریق "[[انتظار]]" را که به طور طبیعی سخت و طاقت‌گیر است، لطیف و زیبا می‌‌شود<ref>ر.ک. [[علی اوسط خانجانی|خانجانی، علی اوسط]]، [[رسالت فردی و شخصی انسان منتظر (مقاله)|رسالت فردی و شخصی انسان منتظر]]، ص؟؟؟.</ref>.

==== ابعاد [[عاطفی]] ====

* ابعاد [[عاطفی]] [[انتظار]] بر این [[حقیقت]] [[استوار]] است که [[امام]] {{ع}} پیوند عمیقی از عطوفت، [[مودّت]]، و [[محبت]] نسبت به [[پیروان]] [[راستین]] خویش دارد. [[امام]] {{ع}} بسیار [[خیرخواه]] و نگران [[امت]] خویش است. این [[محبت]] و [[نگرانی]] نه از آن جهت است که حضرتش [[نیازمند]] [[امت]] باشد، بلکه از آن جهت است که او [[انسان کامل]] است، بر این اساس، مهر و [[محبت]] حضرتش نیز به [[غایت]] کمال است، به گونه‌ای که بدون هیچ نیاز، نگران [[سرنوشت]] [[امت]] است و برای گرفتاری آنان [[غمگین]] و برای تردیدشان دل‌خون است چنان‌که می‌فرماید: «از تردید گروهی از شما در دین‌باوری و [[شک]] و سرگردانی در (مسأله) [[ولایت]] و [[امامت]] [[آگاه]] شدم. این موضوع ما را نه به خاطر خود ما، بلکه به خاطر شما، [[غمگین]] و متأثر کرد؛ چون [[خدا]] با ماست و ما نیازی به دیگری نداریم»<ref>{{متن حدیث|مِنْ سُوءِ الْمُنْقَلَبِ إِنَّهُ‌ أُنْهِیَ‌ إِلَیَ‌ ارْتِیَابُ‌ جَمَاعَةٍ مِنْکُمْ فِی الدِّینِ وَ مَا دَخَلَهُمْ مِنَ الشَّکِّ وَ الْحَیْرَةِ فِی وُلَاةِ أَمْرِهِمْ فَغَمَّنَا ذَلِکَ لَکُمْ لَا لَنَا وَ سَأَوْنَا فِیکُمْ لَا فِینَا لِأَنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَلَا فَاقَةَ بِنَا إِلَی غَیْرِهِ}}؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۸. </ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، [[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]]، ص ۱۰۶ ـ ۱۲۷</ref>

* بعد [[عاطفی]] [[انتظار]] را در موارد زیر می‌‌توان بیان کرد:

# [[امید]]: انتظارِ [[نور]] سپید، بارقۀ [[امید]] را در [[دل]] [[انسان]] زنده می‌کند: [[امام علی]] {{ع}} فرمود: «[[مردم]]! در واپسین حرکت [[تاریخ]] و [[آخر الزمان]]، بزرگ‌مردی از فرزندانم [[ظهور]] می‌کند. هنگامی‌که پرچمش به اهتزاز درآید، [[شرق]] و [[غرب]] [[جهان]] را روشن سازد. با ظهورش موجی از [[شادی]] و [[نور]]، عالم‌گستر می‌گردد»<ref>{{متن حدیث|یَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِی فِی آخِرِ الزَّمَانِ... إِذَا هَزَّ رَایَتَهُ أَضَاءَ لَهَا مَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ}}؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۳، باب ۵۷، ح۱۷.</ref><ref>ر.ک. [[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، ص ۶۷ ـ ۶۸.</ref>

# [[اشتیاق]]: ابعاد [[عاطفی]] [[انتظار]] که در [[حقیقت]] نقطۀ اوج [[انتظار]] و گرمی و حرارت آن به شمار می‌آید، [[اشتیاق]] است. [[منتظر]] کسی است که چون خاکِ تشنه [[نیازمند]] [[آب]] است<ref>ر.ک. [[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، ص ۷۲ ـ ۷۴.</ref>.

# [[محبت]]: [[امام رضا]] {{ع}} فرمود: «[[امام]] همدم و رفیق، [[پدر]] و [[مهربان]]... است»<ref>{{متن حدیث|الْأَنِیسُ الرَّفِیقُ وَ الْوَالِدُ الشَّفِیقُ وَ الْأَخُ الشَّقِیقُ...}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۱۹۸، ح۱.</ref>

# شورِ طلب: [[منتظر]]، کسی است که به دنبال [[یار]] می‌گردد و با شور و [[شوق]] همه جا را در طلبش جست‌وجو می‌کند: «ای کاش می‌دانستم در چه جایی منزل گرفته‌ای و چه سرزمین و مکانی تو را دربرگرفته است! آیا در [[کوه رضوی]] هستی و یا در جای دیگر و یا در [[ذی طوی]] هستی..».<ref>{{من حدیث|لَیْتَ شِعْرِی أَیْنَ اسْتَقَرَّتْ بِکَ النَّوَی بَلْ أَیُّ أَرْضٍ تُقِلُّکَ أَوْ ثَرَی أَ بِرَضْوَی أَمْ غَیْرِهَا أَمْ ذِی طُوًی}}؛ سید بن طاووس، إقبال الأعمال، ص۲۹۸؛ مفاتیح الجنان، دعای ندبه. </ref>

# [[چشم به راه]] بودن: [[منتظر واقعی]] کسی است که برای رسیدن [[یار]]، لحظه‌شماری می‌کند؛ یعنی به او [[عشق]] می‌ورزد و با او سخن می‌گوید. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: «هرکس [[دوست]] دارد در شمار [[اصحاب]] [[حضرت]] باشد، باید چشم به‌راه باشد و [[پارسایی]] پیشه سازد»<ref>{{متن حدیث|مَنْ سُرَّ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِر}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.</ref><ref>ر.ک. [[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، ص ۷۲ ـ ۷۴.</ref>

| تصویر = 11760.jpg

| پاسخ‌دهنده = سید علی حسینی خامنه‌ای

| پاسخ = [[آیت‌الله]]  '''[[سید علی حسینی خامنه‌ای]]'''، در کتاب  ''«[[ما منتظریم (کتاب)|ما منتظریم]]»'' در این‌باره گفته است:

| تصویر = 11046759983.jpg

| پاسخ‌دهنده = محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌

| پاسخ = [[آیت‌الله]] '''[[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌]]'''، در کتاب ''«[[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]»'' در این‌باره گفته است:

| تصویر = 136863.JPG

| پاسخ‌دهنده = خدامراد سلیمیان

| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:

| تصویر = 13681215.jpg

| پاسخ‌دهنده = علی زینتی

| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[علی زینتی]]'''، در مقاله ''«[[انتظار و امنیت روانی (مقاله)|انتظار و امنیت روانی]]»'' در این‌باره گفته است:

 

«[[انتظار]] حالتی است روحی و درونی، به‌گونه‌ای که شاید شخص [[منتظر]] در مدت انتظارش از جهت جسمانی در وضعیتی [[متعادل]] به سر می‌برد ولی در درون خود احساس کمبود و [[نقص]] نموده و دچار تشویش شده است و مهم‌تر اینکه او تن به این‌ [[اضطراب]] تشویش نمی‌سپارد بلکه درصدد رفع آن است و خود تلاش می‌کند تا این کمبود و [[نقص]] مرتفع گردد و برای رفع آن لحظه‌شماری می‌کند که این [[محرومیت]] و حرمان چه زمانی مرتفع و این حرمان چگونه به پایان می‌رسد؟ و او به کمال مطلوب خواهد رسید؟ و کیست که این تشویش درون را به سرمنزل [[آرامش]] و سرای [[اطمینان]] و سکون سکنا دهد؟ حتی اگر این کمبود و [[نقص]] جسمانی باشد، [[امید]] به از بین رفتن این [[نقص]]- [[انتظار]]- حالتی درونی و روحی است و محصول این [[اندیشه]] و [[فکر]] اوست که این [[نقص]] مطلوب و خوشایند وی نیست و موجب حرمان و بازماندن او از [[کمالات]] و تعالی می‌گردد و با خود می‌گوید باید درصدد رفع آن برآیم و برای رسیدن به وضعیت بهتر تلاش کنم تا دیگر در خود هیچ کمبود و حرمانی را احساس نکنم.

| تصویر = 11562.jpg

| پاسخ‌دهنده = حبیب‌الله طاهری

| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین دکتر [[حبیب‌الله طاهری]] در کتاب ''«[[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]»'' در این‌باره گفته‌است:

 

«[[مردم]] [[جهان]] باید به [[قدر]] کافی تلخی این وضع نابسامان و [[بی‌عدالتی‌ها]] را [[درک]] کنند. باید نارسایی و [[ضعف]] [[قوانین]] بشری را برای اجرای [[عدالت اجتماعی]] لمس کنند. باید این [[حقیقت]] را بیابند که تنها در سایه اصول و پیوندهای مادی و ضمانت اجرایی موجود و مقررات خود ساخته [[انسان‌ها]] مشکل [[جهان]] حل نمی‌شود، بلکه مشکلات هر روز متراکم‌تر و به گونه کلاف سر درگمی پیچیده‌تر می‌شود.  

}}

| تصویر = 437906773.jpg

| پاسخ‌دهنده = مسعود آذربایجانی

| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[مسعود آذربایجانی]]'''، در مقاله ''«[[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]»'' در این‌باره گفته است:

 

«از لحاظ روان‌شناختی، [[انتظار امام]] [[معصوم]] {{ع}} حالت‌های زیر را در [[انسان]] پدید می‌آورد:

# '''[[امید]]:''' [[انتظار]] [[نور]] سپید، بارقه [[امید]] را در [[دل]] [[انسان]] زنده می‌کند: {{متن قرآن|وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا...}}<ref>«و زمین (رستخیز) به نور پروردگارش تابناک می‌گردد» سوره زمر، آیه ۶۹. امام صادق {{ع}} {{متن قرآن|بِنُورِ رَبِّهَا}} را {{متن حدیث|إِمَامُ الْأَرْضِ}} می‌نامند. (تفسیر قمی، ج۲، ص۲۵۳).</ref>؛ [[امام علی]] {{ع}} فرمود: "[[مردم]]! در واپسین حرکت [[تاریخ]] و [[آخر الزمان]]، بزرگ‌مردی از فرزندانم [[ظهور]] می‌کند. هنگامی‌که پرچمش به اهتزاز درآید، [[شرق]] و [[غرب]] [[جهان]] را روشن سازد. با ظهورش موجی از [[شادی]] و [[نور]]، عالم‌گستر می‌گردد<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۳، باب ۵۷، ح۱۷.</ref>. [[امیدواری]] در جایی است که امکان [[نومیدی]] وجود دارد و یا می‌تواند پدیدار شود. [[امید]]، معطوف به [[نجات]] است و خروج از ظلمات، [[مرض]]، جدایی، [[غربت]] یا [[بندگی]] را شامل می‌شود. [[امید]]، [[توکل]] به [[غلبه]] نهایی [[حق]] و [[عشق]] [[الهی]] است. [[امیدواری]]، موجب جلوگیری از [[یأس]] و [[سرخوردگی]] می‌شود<ref>[[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، ص۶۷-۶۸.</ref>.

# '''[[آمادگی]]:''' [[انتظار]]، [[آمادگی]] برای استقبال و [[همراهی]] [[منتظر]] را می‌طلبد و بدون آن به بار نمی‌نشیند. بنابراین باید در مسابقه [[آمادگی]] و سبقت‌جویی‌<ref>{{متن قرآن| وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَاسْتَبِقُواْ الْخَيْرَاتِ أَيْنَ مَا تَكُونُواْ يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}؛ و هر کس را قبله‌ای است که روی بدان می‌کند، باری، در کارهای نیک از یکدیگر پیشی گیرید. هرجا که باشید خداوند همگی شما را باز خواهد آورد، خداوند بر هر کاری تواناست؛ سوره بقره، آیه: ۱۴۸.</ref> که در ابعاد عملی، [[صبر]]، [[پارسایی]] و [[نظامی]]، نمایان می‌شود شرکت جست<ref>[[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، ص۷۰.</ref>.

# '''[[اشتیاق]]:''' ابعاد [[عاطفی]] [[انتظار]] که در [[حقیقت]] نقطه اوج [[انتظار]] و گرمی و حرارت آن به‌شمار می‌آید، [[اشتیاق]] است. [[منتظر]] کسی است که چون [[خاک]] تشنه [[نیازمند]] [[آب]] است: {{متن قرآن|قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ}}<ref>«بگو: به من بگویید اگر آب (سرزمین) شما فرو رود چه کسی برای شما آبی روان می‌آورد؟» سوره ملک، آیه ۳۰.</ref>.

| تصویر = 11386.jpg

| پاسخ‌دهنده = محمد سبحانی‌نیا

| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[محمد سبحانی‌نیا]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]»'' در این‌باره گفته است:

| تصویر = 1100226.jpg

| پاسخ‌دهنده = علی اوسط خانجانی

| پاسخ = آقای دکتر '''[[علی اوسط خانجانی]]'''، در مقاله ''«[[رسالت فردی و شخصی انسان منتظر (مقاله)|رسالت فردی و شخصی انسان منتظر]]»'' در این‌باره گفته است:

| تصویر = 13681271.jpg

| پاسخ‌دهنده = عبدالله نظری شاری

| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[عبدالله نظری شاری]]'''، در مقاله ''«[[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]]»'' در این‌باره گفته است:

*«'''ابعاد شناختی''': [[انسان]] [[عصر غیبت]] باید دارای [[شناخت]] عمیق و [[بصیرت]] نافذ باشد، تا بتواند [[فرهنگ]] و [[فلسفه انتظار]] را به‌روشنی [[فهم]] کند، نسبت به موضوع آن [[بینش]] فراگیر به دست آورد، پیرامون آن به [[تفکر]] بپردازد، به تحقّق آن [[دل]] ببندد و [[امیدوار]] باشد، برای دست‌یابی به آن، اهدافی را طراحی و دنبال کند، و در [[اعتقاد]] به [[حقیقت انتظار]]، در برابر هر پیشامدی [[پایداری]] نماید. در این فرایند، اگر [[شناخت]] صحیح را به دست آورد، حقیقیت "[[امامت]]" و [[پیام]] [[انتظار]] را دریافته است، که این خود، پیامدهای مثبت روانی برای او در پی خواهد داشت و از این جهت وی دارای [[فضیلت]] بزرگی خواهد بود چنان‌که [[امام صادق]] {{ع}} فرموده است: {{متن حدیث|مَنْ عَرَفَ هَذَا الْأَمْرَ ثُمَّ مَاتَ قَبْلَ أَنْ يَقُومَ الْقَائِمُ {{ع}} كَانَ‌ لَهُ‌ مِثْلُ‌ أَجْرِ مَنْ‌ قُتِلَ‌ مَعَهُ‌}}<ref>طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۴۶۰.</ref>؛ "هرکس امر [[امامت]] و [[رهبری]] را بشناسد، آن‌گاه پیش از [[قیام قائم]] از [[جهان]] برود، [[پاداش]] او مانند کسی است که در رکاب [[قائم]] [[شهید]] شود". [[انسان]]، با [[شناخت]] امر [[امامت]]، در خط [[معرفت]] و [[تکلیف الهی]] قرار می‌گیرد و در حوزه [[ولایت الهی]] داخل می‌شود و چنین کسی -در هر حال- در [[مقام قرب]] و [[کرامت]] است. برای همین اهمیت است کسی که بدون [[شناخت امام زمان]] خویش بمیرد به [[رستگاری]] نرسیده است، چنان‌که [[پیامبر اعظم]] {{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|وَ أَنَّ مَنْ‌ مَاتَ‌ وَ لَمْ‌ يَعْرِفْ‌ إِمَامَ‌ زَمَانِهِ‌ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۴۰۹، ح۹.</ref>؛ "هرکس بمیرد و [[امام]] زمانش را نشناسد به [[مرگ جاهلیت]] مرده است". [[امامان]] {{عم}} نیز، [[جهل]] و عدم [[شناخت]] مسأله [[انتظار]] را [[نکوهش]] کرده و نسبت به آن [[بیم]] داده‌اند. [[امام حسن]] {{ع}} فرموده است: {{متن حدیث|أَمَا إِنَّ لَهُ‌ غَيْبَةً يَحَارُ فِيهَا الْجَاهِلُونَ‌ وَ يَهْلِكُ فِيهَا الْمُبْطِلُونَ‌}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۴۰۹، ح۹.</ref>؛ "[[آگاه]] باشید که برای او غیبتی است که نادانان در آن سرگردان شوند و مبطلان در آن هلاک گردند".(...)

* '''ابعاد [[رفتاری]]''': [[انتظار]]، [[آمادگی]] برای استقبال و [[همراهی]] "[[امام]] [[منتظَر]]" را می‌طلبد و بدون آن به بار نمی‌نشیند. [[نهضت]] [[انتظار]]، به مشابه یک تحوّل بزرگ در [[تاریخ]] [[بشریت]]، پیش از هر چیز، [[نیازمند]] عناصر آماده و ارزش‌مند انسانی است که بتوانند این بار سنگین را به دوش بکشند؛ و این، در درجه نخست، مستلزم بالا بردن سطح [[اندیشه]] و [[آگاهی]] و [[آمادگی فکری]] و روانی است(...)

* '''ابعاد [[عاطفی]]''': ابعاد [[عاطفی]] [[انتظار]] بر این [[حقیقت]] [[استوار]] است که [[امام]] {{ع}} پیوند عمیقی از عطوفت، [[مودّت]]، و [[محبت]] نسبت به [[پیروان]] [[راستین]] خویش دارد. [[امام]] {{ع}} بسیار [[خیرخواه]] و نگران [[امت]] خویش است. این [[محبت]] و [[نگرانی]] نه از آن جهت است که حضرتش [[نیازمند]] [[امت]] باشد، بلکه از آن جهت است که او [[انسان کامل]] است، بر این اساس، مهر و [[محبت]] حضرتش نیز به [[غایت]] کمال است، به گونه‌ای که بدون هیچ نیاز، نگران [[سرنوشت]] [[امت]] است و برای گرفتاری آنان [[غمگین]] و برای تردیدشان دل‌خون است چنان‌که حضرتش می‌فرماید: {{متن حدیث|مِنْ سُوءِ الْمُنْقَلَبِ إِنَّهُ‌ أُنْهِيَ‌ إِلَيَ‌ ارْتِيَابُ‌ جَمَاعَةٍ مِنْكُمْ فِي الدِّينِ وَ مَا دَخَلَهُمْ مِنَ الشَّكِّ وَ الْحَيْرَةِ فِي وُلَاةِ أَمْرِهِمْ فَغَمَّنَا ذَلِكَ لَكُمْ لَا لَنَا وَ سَأَوْنَا فِيكُمْ لَا فِينَا لِأَنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَلَا فَاقَةَ بِنَا إِلَى غَيْرِهِ}}<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۸.</ref>؛ "از تردید گروهی از شما در دین‌باوری و [[شک]] و سرگردانی در (مسأله) [[ولایت]] و [[امامت]] [[آگاه]] شدم. این موضوع ما را نه به خاطر خود ما، بلکه به خاطر شما، [[غمگین]] و متأثر کرد؛ چون [[خدا]] با ماست و ما نیازی به دیگری نداریم". بر این اساس، [[آگاهی]] و [[شناخت]] نسبت به این [[محبّت]] خداگونه، دل‌های [[امت]] را سرشار از [[عشق]] و جان‌های آنان را [[غرق]] در شیفتگی و [[اشتیاق]] نسبت به آن [[حضرت]] می‌کند و شعله‌های [[انتظار]] [[دیدار]] حضرتش را در [[دل‌ها]] برمی‌افروزد.(...)

| تصویر = 11155.jpg

| پاسخ‌دهنده = سیمین صمیمی

| پاسخ = سرکار خانم '''[[سیمین صمیمی]]'''، در مقاله ''«[[عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث (مقاله)|عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث]]»'' در این‌باره گفته است:

 

«فردی که [[منتظر ظهور]] [[حضرت]] است، این [[انتظار]] در تمام ابعاد روحی و روانی او نیز تأثیرگذار است. لذا از طریق ارتباط [[معنوی]] که فرد با یک [[انسان کامل]] [[الهی]] برقرار می‌‌سازد، حسی در او به وجود می‌‌آید که او را در مقابل بسیاری از افکار رنج‌آور، [[گرفتاری‌ها]] و بیماری‌های روحی رایج در [[جامعه]] امروزی مقاوم می‌‌سازد. با توجه به [[روایات]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} به وضع درونی و درجه [[روحیه]] [[مردم]] [[دانا]] است. در آیه‌ای از [[قرآن کریم]] [[خداوند]] می‌‌فرماید: {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ}}<ref>«آنان که ایمان آورده‌اند و ایمانشان را به هیچ ستمی نیالوده‌اند، امن (و آرامش) دارند و رهیافته‌اند» سوره انعام، آیه ۸۲.</ref>، [[تطهیر]] از [[شرک]] و [[نفاق]] و هرگونه ظلمی در گرو [[تمسک]] به [[ولایت]] است. وجود [[حضرت]] {{ع}} [[مطهر]] از هرگونه [[نخوت]] و آلودگی است. لذا رسیدن به [[مقام]] أمن که آرزوی بزرگ [[اولیای خدا]] است، جز از راه [[ولایت]] و [[اعتقاد]] به [[حضرت]] نخواهد بود. [[انتظار صحیح]] امری است سازنده و آرامش‌بخش در [[روح]] و روان فرد چنان‌که در روایتی به [[نقل]] از [[رسول اکرم]] {{صل}} آمده که فرمود: {{متن حدیث| أُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِيِّ... يَرْضَى عَنْهُ سَاكِنُ السَّمَاءِ وَ سَاكِنُ الْأَرْضِ}}<ref>بحار الأنوار، ج ۵۱، ص ۷۴؛ الغیبة «طوسی»، ص ۱۷۸.</ref>.

 

این موضوع در [[قرآن]] بنابر روایتی به [[نقل]] از [[امام صادق]] {{ع}} این‌گونه بیان شده است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}}<ref>«آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره احقاف، آیه ۱۳.</ref>. [[آیه]] فوق ناظر بر این است که در نبود غم‌ها [[آرامش]] روحی حاصل می‌‌گردد. [[منتظر]] با ذکر [[پروردگار]] و [[دعا]] جهت [[تعجیل در فرج]] [[حضرت]] [[روح]] خویش را قوت بخشیده و [[دل]] خود را شفا و [[نورانی]] می‌‌سازد. [[شیعه]] با توجه به فرموده [[پروردگار]] در [[قرآن کریم]]: "آنجا که ذکر و یاد تو را، نه اسم و نام تو را بالا بردیم در تو وسعتی پدید آوردیم و بارهای سنگین و کمرشکن را از تو برداشتیم، تا آنجا که تو همراه هر رنجی، راحتی می‌‌دیدی"<ref>{{متن قرآن|أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ وَوَضَعْنَا عَنْكَ وِزْرَكَ الَّذِي أَنْقَضَ ظَهْرَكَ وَرَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ  فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا}}؛ «آیا به دلت گشایش ندادیم؟ * و بار گرانت را از (دوش) تو برنداشتیم؟ * همان (بار) که برایت کمرشکن بود * و آوازه‌ات را بلند گرداندیم * پس به راستی با دشواری، آسانی همراه است * به راستی با دشواری، آسانی همراه است» سوره انشراح، آیه ۱-۶.</ref>. و با [[تأسی]] از فرموده [[اهل بیت]] {{ع}} "[[دعا]] قضای پیچیده سخت را برمی‌‌گرداند"<ref>الکافی، ج ۲، ص ۴۶۹ - ۴۷۰.</ref>. با [[دعا کردن]] برای آن [[حضرت]] کمال توجه به سوی او برایش حاصل می‌‌شود و علاقه خود را به [[حضرت]] نشان می‌‌دهد<ref>در اهمیت فوائد دعا بنگرید به مکیال المکارم، ترجمه سید محمد حائری قزوینی.</ref>. این موضوع در [[کلام]] [[نورانی]] به [[نقل]] از [[امام صادق]] {{ع}} این‌گونه بیان شده است: "هرکس بعد از [[نماز صبح]] و [[نماز ظهر]] بگوید:"خداوندا بر [[محمد]] {{صل}}، و [[خاندان]] او [[درود]] فرست و در [[فرج]] ایشان تعجیل کن"، نمیرد تا [[قائم]] {{ع}} را دریابد"<ref>الغیبة «طوسی»، ص ۳۶۸.</ref>.

 

در این حیطه [[حضرت مهدی]] {{ع}} نیز برای [[منتظرین]] [[دعا]] می‌‌کند. دعای [[حضرت]] سبب [[آرامش]] و [[اطمینان]] [[منتظر]] می‌‌گردد. چنان‌که در توقیعی به [[نقل]] از آن [[حضرت]] آمده که فرمود: "... ما در پی حفظ آنان هستیم، با دعایی که از [[خداوند]] [[زمین]] و [[آسمان]] پوشیده نیست، پس با این امر دل‌های [[اولیاء]] و [[دوستان]] ما مطمئن باشد"<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص ۳۲۴.</ref>. از این جهت در روایتی به [[نقل]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[دعا]] مورد تأکید واقع شده، چنان‌که [[حضرت]] با تأکید [[شیعه]] به [[شناخت خداوند]]، [[پیامبر]] و [[حجت‌های الهی]]، از جمله دعاهای [[دوران غیبت]] را این‌گونه توصیه فرموده است: {{متن حدیث| اللَّهُمَ عَرِّفْنِي نَفْسَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي نَفْسَكَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِيَّكَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي رَسُولَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي رَسُولَكَ لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَكَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي}}<ref>الکافی، ج ۱، ص ۳۳۷؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۴۲-۵۱۲.</ref>»<ref>[[سیمین صمیمی|صمیمی، سیمین]]، [[عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث (مقاله)|عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث]] .</ref>.

}}

{{پرسش وابسته}}

{{پایان پرسش وابسته}}

[[رده:پرسش]]