آیا ابراهیم پیامبر علم غیب داشت؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین سبحانی؛

حجت الاسلام و المسلمین دکتر [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی]] در کتاب ''«[[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]»'' در این‌باره گفته‌ است:

::::::«یکى دیگر [[آیا علم به ملکوت علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|از منابع علم [[امامان]]{{عم}} آگاهى آنها از عالم ملکوت است]] که بسیارى از علوم و معارف خود را از طریق مشاهده ملکوت، دریافت مى‌کنند و با دید و درک غیرظاهرى خود به حقایق مى‌رسند. این منبع، ویژه [[پیامبران]]، صالحان و مؤمنان خاص خداوند است که [[ائمه اطهار]]{{عم}} از مصادیق کامل آن مى‌باشند. آیات، روایات و شواهد تاریخى، وجود چنین منبعى را تأیید مى‌کند که در اینجا به برخى از آنها اشاره مى‌نماییم: {{متن قرآن|[[آیا آیه ۷۵ سوره انعام علم غیب ابراهیم پیامبر را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|وَكَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ]]}}.<ref>«و این‌گونه، ملکوت آسمان‌ها و زمین و حاکمیت مطلق خداوند بر آنها را به [[حضرت ابراهیم|ابراهیم پیامبر]] نشان دادیم تا [به آن استدلال کند و اهل یقین گردد؛ سوره انعام، آیه ٧۵.</ref> [[ابن‌فروخ]] ذیل این آیه در روایات متعددى بیان مى‌کند: "همان‌طور که ملکوت آسمان‌ها و زمین بر [[رسول خدا]]{{صل}} عرضه مى‌گردد، بر [[ائمه اطهار]]{{عم}} نیز عرضه مى‌گردد و به این وسیله آنان عرش را مى‌نگرند".<ref>بصائر الدرجات، الجزء الثانى، صص١۵١-١۵٣.</ref> همچنین خداوند مى‌فرماید: {{متن قرآن|[[آیا آیه ۱۰۵ سوره توبه علم غیب معصوم را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ]]}}.<ref>«و بگو (آنچه در سر دارید) انجام دهید، به زودی خداوند و پیامبرش و مؤمنان کار شما را خواهند دید»؛ سوره توبه، آیه ١٠۵.</ref> در روایات است که منظور از "مؤمنان" [[ائمه|ائمه اطهار]]{{عم}} مى‌باشند؛ چنان‌که [[یعقوب بن شعیب]] مى‌گوید: {{عربی|«سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِالله{{ع}} عَنْ قَوْلِ الله عَزَّ وَ جَلَّ  {{متن قرآن|[[آیا آیه ۱۰۵ سوره توبه علم غیب معصوم را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ]]}} قَالَ: هُمُ الْأَئِمَّة»}}.<ref>«از [[امام صادق]]{{ع}} تفسیر این کلام خداى عزوجل را پرسیدم که مى‌فرماید: "عمل کنید! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مى‌بینند". حضرت فرمود: "مؤمنان، [[ائمه]]{{عم}} هستند"»؛ کافى، ج١، ص٢١٩؛ بصائر الدرجات، جزء٩، صص ۵۵٧-۵۵٩.</ref> از [[عبدالله بن مسکان]] نقل شده که [[امام صادق]]{{ع}} در تفسیر آیه {{متن قرآن|[[آیا آیه ۷۵ سوره انعام علم غیب ابراهیم پیامبر را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|وَكَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ]]}}<ref>«و این‌گونه، ملکوت آسمان‌ها و زمین و حاکمیت مطلق خداوند بر آنها را به ابراهیم نشان دادیم تا به آن استدلال کند و] اهل یقین گردد؛ سوره انعام، آیه ٧۵.</ref> فرمود: {{عربی|«كُشطَ لِإِبْرَاهِيمَ{{ع}} السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ حَتَّى نَظَرَ إِلَى مَا فَوْقَ الْعَرْشِ وَ كُشطَ لَهُ الْأَرْضُ حَتَّى رَأَى مَا فِي الْهَوَاءِ وَ فُعِلَ بِمُحَمَّدٍ{{صل}} مِثْلُ ذَلِكَ وَ إِنِّي لَأَرَى صَاحِبَكُمْ وَ الْأَئِمَّةَ مِنْ بَعْدِهِ قَدْ فُعِلَ بِهِمْ مِثْلُ ذَلِك»}}.<ref>«خداوند پرده‌ها را از آسمان‌هاى هفت‌گانه از برابر دیدگان [[ابراهیم]]{{ع}} کنار زد و همین کار را با [[محمد]]{{صل}} انجام داد و به درستى که مى‌بینم با صاحب شما و [[امامان]] بعد از او مثل همان را انجام داده است»؛ بصائر الدرجات، تک جلدى، ص ١٠٧.</ref>. » <ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1380 منابع علم امامان شیعه، ص ۱۵۴-۱۵۷.]</ref>.

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین شاکر؛

::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[محمد تقی شاکر]]''' در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان ''«[[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|منابع علم امام در قرآن و روایات]]»'' در این‌باره گفته‌ است:

::::::«روایات شریفی که از رؤیت ملکوت آسمان‌ها و زمین توسط [[امام]]{{ع}} سخن می‌گویند را لازم است در مسئلهٔ [[اسم اعظم]] مطرح نمود. روایاتِ رؤیت ملکوت توسط امام، که در ذیلِ آیات داستان [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} ورؤیت ملکوت توسط او مطرح شده، به تبیین مراد از رؤیت و تفسیر آن پرداخته است و بیان نموده که مقصود از رؤیت مشاهدهٔ عاملان و کارگزان الهی در آسمانها و زمین و دیدن حقیقت زمین و آسمان و ساکنان پیدا و پنهان آن می‌باشد، که بیانی دیگر از فهم و مشاهدهٔ رابطهٔ مخلوقات الهی و علل و اسباب آن و کارفرمایان تجلی حوادث می‌باشد. (...) اما ثمرهٔ رؤیت ملکوت در آیهٔ قرآن یقین تعریف شده است {{متن قرآن|وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ}}<ref>  چنین می‌کنیم تا از باورداران گردد؛ سوره انعام، آیه ۷۵.</ref> " لام" در کلمۀ {{متن قرآن|لِيَكُونَ}} برای غایت و گرفتن نتیجه است. " یقین" عبارت است از علم صد در صدی که به هیچ وجه شک و تردیدی در آن رخنه نداشته باشد. غرض از ارائه ملکوت، این بوده که [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} به پایه یقین به آیات خداوند برسد به طوری که در جای دیگر فرموده: {{متن قرآن|وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ}}<ref>  و چون شکیب ورزیدند و به آیات ما یقین داشتندبرخی از آنان را پیشوایانی گماردیم که به فرمان ما مردم را رهنمایی می‌کردند؛ سوره سجده، آیه ۲۴.</ref> همان یقینی که نتیجه‏‌اش یقین به "اسماء حسنی" و صفات علیای خداوند است<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۷، ص ۱۷۲.</ref>. قرآن کریم برای علم یقینی به آیات خداوند، آثاری برشمرده است که یکی از آن آثار این است که: پردهٔ حواس، از روی حقایق عالم کون کنار می رود و از آنچه در پس پرده محسوسات است به مقداری که خدا بخواهد ظاهر می‌‏شود، که قرآن در این باره فرموده است: {{متن قرآن|كَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ}}<ref> هرگز! اگر به «دانش بی‌گمان» بدانید، به راستی دوزخ را خواهید دید؛ سوره تکاثر، آیه ۵ - ۶.</ref> و نیز فرموده: {{متن قرآن|كَلاَّ إِنَّ كِتَابَ الأَبْرَارِ لَفِي عِلِّيِّينَ وَمَا أَدْرَاكَ مَا عِلِّيُّونَ  كِتَابٌ مَّرْقُومٌ يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ }}<ref> نه چنین است؛ کارنامه نیکان در «علّیین» است و تو چه دانی که «علّیین» چیست؟ کارنامه‌ای است نگاشته، که مقرّبان (درگاه خداوند) در آن می‌نگرند.؛ سوره مطففین، آیه ۱۸ - ۲۱.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA_(%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87) منابع علم امام در قرآن و روایات؛ ص: ۳۰]</ref>.

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. حجت الاسلام و المسلمین مهدی‌فر؛

::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[حسن مهدی‌فر]]''' در پایان‌نامه دکتری خود با عنوان ''«[[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]»'' در این‌باره گفته‌ است:

::::::«{{متن قرآن|[[ آیا آیه ۷۵ سوره انعام علم غیب ابراهیم پیامبر را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|وَكَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ]] }} <ref> و این‌گونه ما گستره آسمان‌ها و زمین را به ابراهیم می‌نمایانیم و (چنین می‌کنیم) تا از باورداران گردد؛ سوره انعام، آیه: ۷۵.</ref>. ملکوت در اصل از ریشه ملک "بر وزن حکم" به معنی حکومت و مالکیت است،و "واو" و "ت" برای تأکید و مبالغه به آن اضافه شده بنابراین ‏منظور از آن در اینجا سلطنت و حکومت مطلقه خداوند بر سراسر عالم هستی است<ref>در اصطلاح عرفان و فلسفه، به عالم باطن و عالم غیب، عالم ملکوت اطلاق می‌شود وعالم ملک به عالم ظاهر و شهادت و عالم اجسام گفته می‌شود فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، سید جعفر سجادی، ص۷۵۱.</ref>. طبق این آیه، [[ابراهیم]] سلطه و قیومیت خداوند و ارتباط واقعی و تکوینی بین اشیاء و خداوند را مشاهده کرد اما این مشاهده نه به‌صورت حسی بوده است برای اینکه چنین چیزی از طریق حس قابل دریافت نیست و نه به مشاهده عقلی بوده چون هر انسان موحدو خداشناس وظیفه دارد برای اثبات وجود خداوند وصفات جمال و جلال او، از طریق عقل وبرهان استدلال کند و این امتیازی برای ابراهیم محسوب نمی‌شود خصوصا اینکه فاعل رؤیت در آیه شریفه، خداوند است و این نشانگر این است که اساساً چنین مطلبی از راه برهان و استدلال‌های عقلی امکان‌پذیر نبوده است. بنابراین مشاهده ابراهیم فوق مشاهده حسی و عقلی بوده و نتیجه چنین مشاهده‌ای پیدا شدن صفت یقین است. و یقین مرتبه‌ای از علم است که به هیچ وجه شک و تردیدی در آن راه ندارد.

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۵. پژوهشگران مركز آموزش تخصصی تفسیر و علوم قرآن.

::::::پژوهشگران ''«[http://www.matquran.com/fa/Question/View/64702/%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%BA%D9%8A%D8%A8-%D9%BE%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-- مركز آموزش تخصصی تفسير و علوم قرآن]»'' در پاسخ به این پرسش آورده‌اند:

::::::«راه دیگر علوم پیامبران، ارتباط روحی و معنوی با عالم غیب است. خداوند چشم حقیقت‌بین آنان را چنان گشوده است که حجاب‌های عالم غیب را شکافته، به ماوراء آن راه پیدا کرده، و به حقایق زیادی دست یافتنه‌اند؛ چنان که خداوند سبحان درباره [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن قرآن|[[آیا آیه ۷۵ سوره انعام علم غیب ابراهیم پیامبر را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|وَكَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ]]}}<ref>و این‌گونه ما گستره آسمان‌ها و زمین را به ابراهیم می‌نمایانیم و چنین می‌کنیم تا از باورداران گردد؛ سوره انعام، آیه ۷۵.</ref><ref>[http://www.matquran.com/fa/Question/View/64702/%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%BA%D9%8A%D8%A8-%D9%BE%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-- مركز آموزش تخصصی تفسیر و علوم قرآن]</ref>.