ویژگی‌های انتظار سازنده چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]

| تصویر = 7626626268.jpg

| مدخل بالاتر =  

| مدخل اصلی =  

| مدخل وابسته =  

| تعداد پاسخ = ۱

== پاسخ نخست ==

«[[انتظار سازنده]]، دارای دو ویژگی اساسی است:

# '''[[اعتقاد]] به روند طبیعی [[انقلاب مهدوی]]:''' پیدایی و [[پیشرفت]] [[انقلاب جهانی امام مهدی]] {{ع}} تنها از سنخ [[معجزه]] نیست، بلکه از راه اسباب طبیعی نیز انجام می‌پذیرد. در این رخداد بزرگ، آن [[حضرت]] {{ع}} از [[پشتیبانی]] نیروهای آسمانی و فراطبیعی نیز برخوردار است؛ اما نه به گونه‌ای که [[حماسه]] [[ظهور]] را از روند عادی آن بیرون سازد، از این‌رو تحقق [[انقلاب جهانی امام زمان]] {{ع}} مانند دیگر انقلاب‌های [[اولیای الهی]]، در گرو پدیداری زمینه‌های عینی و بیرونی است، زیرا برای تحقق این [[انقلاب]] بزرگ، افزون بر وجود [[رهبری]] آسمانی، باید بر پایه [[سنت]] الاهی، همه [[آدمیان]] آزموده شوند، تا به گونه‌ای طبیعی راه رشد و [[تکامل]] را بپیمایند.

# '''تأکید بر سهم [[جامعه]] در [[آماده‌سازی]] [[مقدمات ظهور]]:''' رویکرد مثبت و سازنده [[مردم]] در فراهم‌سازی [[مقدمات ظهور]]، برای جلب [[عنایت]] الاهی بر تحقق [[وعده]] [[ظهور]] اثر دارد، زیرا همان‌گونه که هر [[انقلاب]] عادی، شرایط و مقدماتی را می‌طلبد، [[انقلاب جهانی مهدی]] [[موعود]] {{ع}} را نیز پیش از هر چیز، بر اراده‌های توده‌های [[عظیم]] انسانی [[استوار]] است، از این‌رو آن [[حضرت]] {{ع}} در این [[اقدام]] بزرگ به [[یاران]] ویژه [[نیاز]] دارد، تا با آنان [[بشر]] خسته از [[ستم]] و تشنه [[عدالت]] را از [[برکات]] مادی و [[معنوی]] [[حکومت عدل جهانی]] خویش آسوده و سیراب کند.

 

'''شواهد [[قرآنی]]:'''

نگرش کاربردی به "[[انتظار]]" از پشتوانه [[قرآنی]] و [[روایی]] نیز برخوردار است: بر پایه [[آیات قرآنی]]، [[سرنوشت]] هر [[انسان]] بر‌پایه خواست و تلاش او سامان می‌پذیرد و [[خدای سبحان]] هرگونه دگرگونی ([[نیک]] یا بد) در [[زندگی]] او را براساس تغییر در [[بینش]] و منش او پدید می‌آورد: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ}}<ref>«او را از پیش رو و پشت سر فرشتگانی پیگیرند که به فرمان خداوند، نگهبان وی‌اند» سوره رعد، آیه ۱۱.</ref>. این [[آیه]] بیانگر [[سنت]] پایدار الاهی درباره [[قانونمند]] بودن دگرگونی در [[زندگی]] [[بشر]] از حالت خوبی به [[بدی]] یا عکس آن است، به گونه‌ای که تغییر در [[سرنوشت]] فردی و [[اجتماعی]] [[انسان‌ها]] را تنها با [[اقدام]] دگرگون‌ساز آنان شدنی می‌داند.

 

برپایه این [[آیه]]، [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} دارای فرایندی است که با زنجیره‌ای از عوامل و سنت‌ها پیوند دارد و [[پایداری]] [[جامعه منتظر]] در دشواری‌ها و سهم سازنده آنان، برای فراهم‌سازی بستر این تحول بزرگ است. براساس [[مشیت]] [[تکوینی]] [[خدای حکیم]]، هرگونه دگرگونی [[انسان]]، از مجرای خواست خود او شدنی است، تا با تغییرات انفسی و درونی و ایجاد ظرفیت‌ها و [[شایستگی‌ها]]، زمینه را برای تغییرات آفاقی و دگرگونی در پدیده‌های بیرونی، نیز تکمیل تحول‌های درونی فراهم سازد، پس [[انتظار ظهور]] که سرآغاز همه دگرگونی‌هاست، [[نیازمند]] فراهم شدن بسترهای [[اجتماعی]] چنین تحول فراگیری است که [[بشر]] در [[انتظار]] آن نشسته است. فراخوان [[قرآن]] به الگوپذیری از [[پیشوایان معصوم]] {{عم}} نیز [[شاهد]] بر درستی این [[تفسیر]] است: {{متن قرآن|لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ}}<ref>«بی‌گمان فرستاده خداوند برای شما نمونه‌ای نیکوست، برای آن کس (از شما) که به خداوند و به روز بازپسین امید دارد و خداوند را بسیار یاد می‌کند» سوره احزاب، آیه ۲۱.</ref> زیرا بر پایه این [[آیه]]، الگوپذیری از [[رسول اکرم]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{عم}} که همانند ایشان [[اسوه]] هدایت‌اند، پی‌سپاری راهی است که آن ذوات قدسی پیموده‌اند و روشن‌ترین نمود آموزه‌های معرفتی و [[سیره رفتاری]] آن حضرات {{عم}} [[اصلاح]] امور و [[ستیز]] با مظاهر [[شرک]] و [[فساد]] و [[تباهی]] است، پس [[انتظار ظهور امام مهدی]] {{ع}} نیز تنها در عمل به رهنمودها و گام نهادن در راه [[استوار]] آن الگوهای [[هدایت]] [[صدق]] می‌کند. [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: {{متن حدیث| طُوبَى لِمَنْ أَدْرَكَ قَائِمَ أَهْلِ بَيْتِي وَ هُوَ مُقْتَدٍ بِهِ قَبْلَ قِيَامِهِ يَأْتَمُّ بِهِ وَ بِأَئِمَّةِ الْهُدَى مِنْ قَبْلِهِ}}<ref>کمال الدین، ج ۱، ص ۲۸۷.</ref>.

 

'''شواهد [[روایی]]:'''

برپایه [[روایات]]، [[انتظار ظهور]] [[حضرت]] ختمی [[امامت]] {{ع}} أمر ذهنی و دانستنی نیست، تا در لغتنامه‌ها و کتابخانه‌ها یافت شود، بلکه حقیقتی سازنده و کاربردی است که آن را در حالات و [[رفتار]] [[منتظر]] باید جست. [[امیر مؤمنان]] {{ع}} از "[[انتظار]]" به "عمل" یاد کرده است: {{متن حدیث| أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَجِ }}<ref>الخصال، ج ۲، ص ۶۱۶.</ref>. بر‌پایه کاربرد واژه "عمل" همراه حرف "إلی" که معنای "سوی و طرف" را دارد، [[انتظار]] از جنس تلاش آگاهانه است و چون این حرکت هدفمند در جهت تحقق [[وعده]] الاهی انجام می‌گیرد، محبوب‌ترین عمل نزد [[خدای سبحان]] شمرده می‌شود.

 

برخی [[روایات]]، با ناسازگار دانستن [[انتظار ظهور]] با سکون و تن‌آسایی، آن را تنها در چشیدن [[رنج‌ها]] و [[شکیبایی]] در [[بلاها]] و گذر از آزمون‌های سخت و فرسایشگر [[دوران غیبت]] ممکن شمرده‌اند. [[امام باقر]] {{ع}} در [[گفت‌وگو]] با [[بشیر]] نبال، سخن کسانی را که می‌پندارند با [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} همه چیز خود به خود درست می‌شود، بی‌آنکه قطره خونی ریخته شود، [[خیال]] [[باطل]] شمرده و آن را بر خلاف ‌سنت الاهی دانسته است:"می‌گویند: چون [[مهدی]] {{ع}} [[قیام]] کند همه مشکلات خود به خود برطرف می‌شود و به اندازه حجامتی [[خون]] نمی‌ریزد؟ [[حضرت]] فرمود: هرگز چنین نیست، [[سوگند]] به کسی که جانم در دست اوست! اگر [[کارها]] به خودی خود برای کسی درست می‌شد، برای [[رسول خدا]] {{صل}} بود؛ آن‌گاه که دندان‌های پیشین آن [[حضرت]] [[شکست]] و صورت مبارکش زخم برداشت؛ نه هرگز، [[سوگند]] به آن کسی که [[جان]] من به دست اوست، تا ما و شما عرق و [[خون]] بسته را [[پاک]] کنیم! سپس پیشانی‌اش را مسح کرد" <ref>{{متن حدیث| إِنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّ الْمَهْدِيَّ لَوْ قَامَ لَاسْتَقَامَتْ لَهُ الْأُمُورُ عَفْواً وَ لَا يُهَرِيقُ مِحْجَمَةَ دَمٍ فَقَالَ كَلَّا وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَوِ اسْتَقَامَتْ لِأَحَدٍ عَفْواً لَاسْتَقَامَتْ لِرَسُولِ اللَّهِ {{صل}} حِينَ أُدْمِيَتْ رَبَاعِيَتُهُ وَ شُجَّ فِي وَجْهِهِ كَلَّا وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ حَتَّى نَمْسَحَ نَحْنُ وَ أَنْتُمُ الْعَرَقَ وَ الْعَلَقَ ثُمَّ مَسَحَ جَبْهَتَهُ}}؛ الغیبه، نعمانی، ص ۲۸۴؛ بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۵۸.</ref>»<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۹ (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ج۹، ص۳۵۸، ۳۶۱.</ref>.

== پاسخ‌های دیگر ==

| تصویر = 091225.jpg

| پاسخ‌دهنده = عبدالله محمد‌هاشمی

| پاسخ = آقای '''[[عبدالله محمد‌هاشمی]]'''، در مقاله ''«[[فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی (مقاله)|فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی]]»'' در این‌باره گفته است:

«[[انتظار]] با‌ برداشت‌ صحیح و سازنده، که از فرهنگ‌، کلمات‌، سخنان‌ و توصیه‌های [[اهل‌بیت]] {{عم}} است‌، آثار‌ مفید و سازنده‌ای در پی خواهد‌ داشت‌ که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌شود:

# '''تحقق [[امنیّت]] پایدار و فراگیر:''' یکی‌ از‌ ویژگی‌های هر جمع، [[جامعه]] و [[نظام]] سیاسی‌ موفق‌ و پایدار برخورداری‌ از‌ امنیت‌ پایدار می‌باشد. همان‌گونه که‌ این مهم در فرموده‌های [[پیشوایان معصوم]]، به‌ویژه [[پیامبر]] {{صل}}، با تعبیرهای گوناگون مورد تأیید و تأکید قرارگرفته‌ است‌ و در عصر ما رسیدن به این‌ امنیت‌ پایدار‌ با‌ انتظار‌ پایدار برآورده می‌شود‌. درواقع‌، یکی از نشانه‌های [[نظام سیاسی]] [[حضرت ولی‌عصر]] {{ع}} فراگیری این امر بر تمام زوایای [[جامعه مهدوی]] است‌: {{متن حدیث| يَمْلَأُ اللهُ‌ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً}}<ref>خداوند‌ دنیای پر از [[ظلم و ستم]] شده را سرشار از [[عدالت]] و داد می‌کند؛ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الاثر‌ فی‌ الامام ‌ ‌الثانی‌ عشر‌، ص ۴۷۸‌.</ref>.

# '''محو [[ذلت]] و [[بردگی]]:''' [[قرآن‌ کریم]] بارها این مطلب را تأیید کرده است که [[عزت]] و [[سربلندی]] برای‌ [[مؤمنان]] و [[ذلت]] برای [[کافران]] است. و این یکی از [[برکات]] [[جامعه مهدوی]] خواهد بود؛ {{متن حدیث|يُخْرِجُ ذُلَّ الرِّقِّ مِنْ أَعْنَاقِكُمْ}}<ref>[[خداوند]] به‌ وسیله [[مهدی]] {{ع}} آنها را از [[ذلت]] [[بردگی]] آزاد می‌کند؛ مجلسی‌، بحارالانوار، ج ۵۱،‌ ص ۷۵.</ref>.

# '''فراگیر شدن [[آرامش]] و آسودگی:''' بزرگ‌ترین گمشده [[انسان]] عصر حاضر، باوجود برخورداری از آسایش‌، [[آرامش]] است. و این یکی از [[پیامدهای انتظار]] سازنده است که ما را به‌سوی [[جامعه]] برخوردار‌ از‌ [[آرامش]]، که همان [[جامعه مهدوی]] است، [[هدایت]] می‌کند.{{متن حدیث| لاَ يُوقِظُ نَائِماً وَ لاَ يُهرِيقُ دَماً}}؛ <ref>[[عدالت]] و آرامشی را در پهنه [[گیتی]] می‌گستراند که خفته‌ای‌ را‌ بیدار نمی‌کند (کسی مزاحم آسایش‌ کسی‌ نمی‌شود‌) و خونی را به ناحق نمی‌ریزد؛ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الاثر‌ فی‌ الامام ‌ ‌الثانی‌ عشر‌، ص ۴۷۸.</ref>.

# '''تحقق [[عدالت]] و نابودی [[ستم]]:''' [[بشر]] اگر بخواهد طعم [[زندگی]] سعاتمندانه را بچشد باید زندگی‌ او‌ به دور از ظلم‌ و ستم‌ و برخوردار از [[عدالت]] باشد. این آرزوی بزرگ زمانی محقق می‌شود که [[شناخت]] درستی از مفهوم و [[فرهنگ انتظار]] داشته باشد.{{متن حدیث| هُوَ الشَّمْسُ الطَّالِعَةُ مِنْ مَغْرِبِهَا... فَيُطَهِّرُ الْأَرْضَ وَ يَضَعُ مِيزَانَ الْعَدْلِ فَلَا يَظْلِمُ أَحَدٌ أَحَداً}}<ref>او همان خورشیدی است که از [[مغرب]] طلوع خواهد کرد‌... و میدان [[عدالت]] را می‌گسترد‌، دیگر کسی به کسی [[ستم]] نمی‌کند؛  صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الاثر‌ فی‌ الامام ‌ ‌الثانی‌ عشر‌، ص ۴۷۸.</ref>.

# '''گسترش [[نیکی]] و [[احسان]] در [[جامعه]]:''' اگر بخواهیم‌ به‌ تحقق یک‌ [[جامعه]] برخوردار از [[فرهنگ]] [[خدمت]] و خوبی به همنوع بیندیشم باید توجه و [[شناخت]] [[جهان اسلام]] و حتی [[بشر]] را‌ به سمت مقوله انتظار‌سازنده سوق دهیم به‌گونه‌ای‌که گفتمان غالب [[انسانیت]] گردد‌. این‌ به‌معنای‌ گام برداشتن کل [[بشر]] به سمت [[جامعه آرمانی]] [[مهدوی]] است. {{متن حدیث|يُفَرِّقُ الْمَهْدِيُّ أَصْحَابَهُ فِي جَمِيعِ الْبُلْدانِ وَ يَأْمُرُهُمْ بِالْعَدْلِ وَ الإِحْسانِ}}؛ <ref>[[حضرت مهدی]] {{ع}} یارانش را در همه [[شهرها]] پراکنده می‌کند و به آنها‌ دستور‌ می‌دهد‌ که [[عدل]] و [[احسان]] را شیوه خود سازند؛ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الاثر‌ فی‌ الامام ‌ ‌الثانی‌ عشر‌، ص ۴۷۸.</ref>»<ref>[[عبدالله محمد‌هاشمی|محمد‌هاشمی، عبدالله]]، [[فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی (مقاله)|فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی]]]]، ص۲۸-۲۹.</ref>.

}}