علائم و نشانه‌های ظهور چیستند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

::::::آنچه را که [[شیخ مفید]] بیان کرده، نمی‌توان قطعی دانست و با وجود [[مقام]] و عظمتی که این عالم بزرگ [[شیعه]] دارد، به نظر می‌رسد دورانی که این مطالب و [[اخبار]] در آن بیان می‌شده و شهرت داشته، در [[نقل]] آنها حتی برای این عالم کم‌نظیر [[امامیه]]، تأثیرگذار بوده است. ایشان گفته است که این موارد را از کتب قبل از خود جمع کرده و در نهایت، با نوشتن عبارت "والله أعلم"، [[تردید]] خود را نسبت به برخی از [[علائم]]، بیان کرده است<ref>الإرشاد، ج ۲، ص۳۶۸- ۳۷۰.</ref>»<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج۷، ص۴۲۳-۴۲۵.</ref>»<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج۷، ص۴۲۹-۴۳۱.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. آیت الله حکیم؛

:::::*از دیگر مقدمات، فراهم آمدن ابزار ارتباطی پیشرفته‌ای است که امکان [[شناخت]] همگانی حقایق و در نتیجه رسیدن [[حق]] به همه [[مردم]] را فراهم نموده بطلان و ناکارآمدی دیگر مکاتب و [[حقانیت]] و [[برتری]] [[رسالت]] اسلامی را که [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[پرچمدار]] آن است بر همگان آشکار سازد. در نتیجه افرادی که در طول [[تاریخ]] وابسته به مکاتب دیگر بودند، جریان [[فکری]] و اهداف [[اسلام]] را که [[مهدی]] {{ع}} حامل آن است پذیرفته و در عمل به صف [[یاران]] آن [[حضرت]] می‌پیوندند. روایاتی که [[علل غیبت]] را بیان کرده‌اند با عنوان خارج شدن "ودائع [[الله]]" یعنی امانت‌های [[مؤمن]] [[خداوند]] از نسل [[کافران]] از این پدیده یاد کرده‌اند»<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۱۴ (کتاب)|پیشوایان هدایت، ج۱۴]]، ص ۲۷۴-۲۷۵.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی؛

{{پایان}}

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. حجت الاسلام و المسلمین رضایی اصفهانی؛

:::::*'''یادآوری:''' این [[نشانه‌ها]] بدان معنا نیست که ما به [[گناه]] و [[ستم]] کمک کنیم تا نشانه‌های [[ظهور]] تحقق یابد (چنانچه برخی کوته‌فکران می‌پندارند) بلکه ما باید با [[تلاش]] فردی ([[خودسازی]]) و [[تلاش]] [[اجتماعی]] (کوشش در راه [[اصلاح جامعه]] و توسعه‌ [[عدل]] و...) زمینه ساز [[ظهور]] [[حضرت]] گردیم و ان‌شاءالله از [[یاران]] [[امام زمان]] {{ع}} قرار گیریم»<ref>[[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[مهدویت ۱ (کتاب)|مهدویت]]، ص ۱۰۱-۱۰۹.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۵. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛

:::::*آن‏‌گاه است که "[[مردم]]" از [[ظهور]] آن [[امام]] [[موعود]] در [[مکه مکرمه]] و [[بیت اللّه]] [[آگاه]] می‏‌گردند و با شور و [[شوق]] و [[اخلاص]] به [[یاری]] او می‏‌شتابند <ref>‏‌ ر. ک: محمد کاظم قزوینی، امام مهدی از ولادت تا ظهور، ص ۲۹۳ و ۲۹۴.</ref>‏‌»<ref>[[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]؛ [[مهدویت دوران ظهور (کتاب)|مهدویت دوران ظهور]]، ص ۱۹ - ۲۳.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۶. حجت الاسلام و المسلمین رجالی تهرانی؛

:::::*این بود [[روایت]] [[امام صادق]] {{ع}} که به ذکر گوشه‌‏ای از [[مفاسد]] [[جهان]] در آستانه [[قیام]] و [[انقلاب]] بزرگ [[حضرت مهدی|امام مهدی]] {{ع}} فراگیر خواهد شد. چنانکه این [[مفاسد]] در [[جوامع]] کنونی بخصوص [[جامعه]] غرب مشهود است. البتّه [[روایات]] بسیاری در این زمینه وجود دارد که علاقمندان می‌‏‏توانند به کتاب‌های مربوطه مراجعه فرمایند. و امّا [[علایم حتمی]] الوقوع [[ظهور]] با استفاده از [[روایات]] [[معصومین]] {{عم}}، بدین ترتیب است: [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: [[پیش از ظهور]] [[قائم]] {{ع}} پنج نشانه حتمی است: [[یمانی]]، [[سفیانی]]، [[صیحه آسمانی]]، [[قتل نفس زکیه]]، و فرو رفتن در بیابان<ref> بحار الانوار، علّامه مجلسی، ج ۵۲، ص ۲۶۰- ۲۵۶، با اندکی تلخیص در متن</ref> و نیز، هم او فرموده است: وقوع ندا از امور حتمی است، و [[سفیانی]] از امور حتمی است، و [[یمانی]] از امور حتمی است، و [[کشته شدن نفس زکیه]] از امور حتمی است، و کف دستی که از افق [[آسمان]] بیرون می‌‏‏آید از امور حتمی است. و اضافه فرمود: و نیز وحشتی در [[ماه رمضان]] است که خفته را بیدار کند و شخص بیدار را به [[وحشت]] انداخته و دوشیزگان پرده‏‌نشین را از پشت پرده بیرون می‌‏آورد.<ref> غیبت نعمانی، با ترجمه غفّاری، باب ۱۴، ص ۳۶۵</ref>. و [[امیر المؤمنین|امام علی]] {{ع}} از [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} [[روایت]] نموده که فرمود: ده چیز است که پیش از [[قیامت]] حتما به وقوع خواهد پیوست: [[سفیانی]]، [[دجال]]، [[دخان]]، [[دابه]]، [[خروج قائم]]، [[طلوع خورشید از مغرب]]، [[نزول عیسی]]، [[خسوف در مشرق]]، [[خسوف در جزیرة العرب]]، و آتشی که از مرکز عدن شعله می‌‏‏کشد و [[مردم]] را به سوی بیابان [[محشر]] [[هدایت]] می‌‏‏کند<ref> بحار الانوار، علّامه مجلسی، ج ۵۲، ص ۲۰۹. غیبت شیخ طوسی، ص ۲۶۷.</ref> و [[امام باقر|امام محمّد باقر]] {{ع}} فرموده است: در [[کوفه]]، پرچم‌های سیاهی که از [[خراسان]] بیرون آمده است، فرود می‌‏‏آید، و وقتی [[مهدی]] {{ع}} ظاهر شد برای [[بیعت]] گرفتن به سوی آن می‌‏فرستد<ref> غیبت شیخ طوسی، ص ۲۷۴.</ref>»<ref>[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۱۷۰ تا ۱۷۸.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛

::::::[[امام باقر|امام محمد باقر]] {{ع}} فرموده است: "در [[کوفه]]، پرچم‌های سیاهی که از [[خراسان]] بیرون آمده است، فرود می‌آید، و وقتی [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} ظاهر شد برای [[بیعت]] گرفتن به سوی آن می‌فرستد»<ref>شیخ طوسى، کتاب الغیبة، انتشارات بصیرتى، قم، ص۲۷۴.</ref>»<ref>[[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج۲، ص۳۳-۴۳.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۸. حجت الاسلام و المسلمین محمدی اشتهاردی؛

::::::البته باید توجه داشت: این [[نشانه‌ها]] هم‌اکنون در دنیای غرب، در اروپا و آمریکا و حتی بعضی از کشورهای آفریقا و آسیا وجود دارد، [[شکر]] [[خدا]] را که به [[برکت]] [[انقلاب اسلامی ایران]]، از بسیاری از این [[گناهان]] جلوگیری شده و می‌رود که از همه جلوگیری شود و [[زمینه‌سازی برای ظهور]] [[امام]] [[قائم]] {{ع}} گردد.»<ref>[[ محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۵۸-۶۵.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۹. حجت الاسلام و المسلمین علی‌زاده؛

:::::#پیاده شدن برادران ترک در "الجزیره"<ref>علامه سید محمد صدر معتقد است که مقصود از جزیره، سرزمین مابین النهرین در عراق است که در متون کهن بدین اسم نامیده می‌شده است.</ref> و پیاده شدن [[رومیان]] در "الرمله"<ref>آنچنان که یاقوت حموی در معجم البلدان، ج ۳، ص ۶۹ آورده است، الرمله شهر بزرگ و مرکزی منطقه فلسطین بوده که از بین رفته است.</ref><ref>الارشاد، ج ۲، صص ۳۶۸ و ۳۷۲؛ الاختصاص، صص ۲۵۵ و ۲۵۶؛ اعلام الوری، ص ۴۲۷؛ تفسیرالعیاشی، ج ۱، ص ۶۴؛ الغیبة، طوسی، صص ۴۴۱ و ۴۴۲؛ الخرائج، ج ۳، صص ۱۱۵۶ و ۱۱۵۷؛ الغیبة، نعمانی، ص ۱۸۷؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۵۶؛ الصراط المستقیم، ج ۲، ص ۲۴۹؛ منتخب الانوار المضیئه، صص ۶۲ و ۳۰۵؛ نوادر الاخبار، ص ۲۸۹؛ بحارالانوار، ج ۵۲، صص ۲۱۲ و ۲۲۲ و ۲۳۷ و در منابع [[اهل سنت]]: الفصول المهمه، ص ۲۹۰؛ عقد الدرر، ص ۱۲۴.</ref><ref>[[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار (کتاب)]]، ص۲۱-۲۸.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۰. حجت الاسلام و المسلمین صمدی؛

:::::*«در برخی [[روایات]]، از اهالی [[طالقان]] به عنوان [[یاران]] و [[اصحاب]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[تجلیل]] شده است. از [[امام صادق]]{{ع}} در مورد اهالی [[طالقان]] [[نقل]] شده است که فرمود: "در [[طالقان]] گنج‌هایی ست که از طلا و نقره نیستند؛ بلکه اسبان زیبا و تندرو و مردان چابک سوار و نشان داری هستند که [[خداوند]] آنان را از دورترین بلاد پیرامون یک دیگر جمع خواهد کرد؛ به تعداد [[اصحاب بدر]] سیصد وسیزده مرد‌اند"<ref>{{عربی|" وَ لَهُ كُنُوزٌ لَا ذَهَبٌ وَ لَا فِضَّةٌ إِلَّا خُيُولٌ مُطَهَّمَةٌ وَ رِجَالٌ مُسَوَّمَةٌ يَجْمَعُ اللَّهُ لَهُ مِنْ أَقَاصِي الْبِلَادِ عَلَى عَدَدِ أَهْلِ بَدْرٍ ثَلَاثَمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا "}}؛ إعلام الوری، ص ۴۰۳؛ الزام الناصب، ج۲، ص۲۹۶؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۰۸.</ref>. هم چنین از [[امام علی|امیرمؤمنان]]{{ع}} [[نقل]] شده است: خوشا به حال [[طالقان]]، که از برای [[خداوند عزوجل]] در آن گنج‌هایی است، نه از جنس طلا و نقره؛ بلکه مردانی هستند اهل [[ایمان]]، که [[خدا]] را از روی [[معرفت]] شناخته‌اند. آنان [[انصار]] و [[یاوران]] [[مهدی]] در [[آخرالزمان]] هستند"<ref>{{عربی|" وَيْحاً لِلطَّالَقَانِ فَإِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَا كُنُوزاً لَيْسَتْ مِنْ ذَهَبٍ وَ لَا فِضَّةٍ وَ لَكِنْ بِهَا رِجَالٌ مُؤْمِنُونَ عَرَفُوا اللَّهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ وَ هُمْ أَيْضاً أَنْصَارُ الْمَهْدِيِّ فِي آخِرِ الزَّمَان‏"}}؛ کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸؛ بحار الانوار، ج۵۱، ص۸۷.</ref>»<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۸۵ - ۱۸۶.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۱. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛

::::::«با استفاده از [[روایات]] [[معصومین]] {{عم}} علائمی که حتما باید واقع شوند، به قرار ذیل می‌باشند: [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: پیش از [[ظهور]] [[امام مهدی|قائم]] پنج نشانه حتمی است: [[خروج]] [[یمانی]] و [[سفیانی]] و [[ندای آسمانی|صیحه آسمانی]]، قتل [[نفس زکیه]] و فرو رفتن در بیابان<ref>کمال الدین، ص۶۵۰.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: وقوع صدایی مهیب و [[خروج]] [[سفیانی]] و [[خروج]] [[یمانی]] و کشته شدن [[نفس زکیه]] و برآمدن دستی از [[آسمان]]، همه از امور حتمیه [[ظهور]] است. و وحشتی در [[ماه رمضان]] است که خفته را بیدار می‌کند و انسان‌های بیدار را به [[وحشت]] می‌اندازد و دوشیزگان پرده‌‌‌نشین را از پرده بیرون می‌آورد<ref>غیبت نعمانى، باب ۱۴، ص۳۶۵.</ref>. [[امام علی|حضرت علی]] {{ع}} از [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} [[روایت]] نموده است که فرمود: ده چیز است که قبل از [[قیام]] و [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] واقع می‌شود: ۱. [[سفیانی]]؛ ۲. [[دجال]]؛ ۳. [[دخان]]؛ ۴. [[دابة الارض]]؛ ۵. [[خروج قائم]]؛ ۶. [[طلوع خورشید از مغرب]]؛ ۷. [[نزول عیسی]]؛ ۸. [[خسوف در مشرق]]؛ ۹. [[خسوف در جزیرة العرب]]؛ ۱۰. [[آتشی که از مرکز عدن شعله می‌کشد]]<ref>بحار، ج ۵۲، ص۲۰۹.</ref>»<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج۲، ص۴۳-۴۵.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۲. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛

:::::*«در برابر نشانه‌‏های حتمی، نشانه‌‏های غیر حتمی قرار دارد؛ یعنی [[مقید]] و مشروط به اموری است که در صورت تحقق آن‏ها، پدید می‌‏آید. به عبارت دیگر، نشانه‌‏های غیر حتمی، شاید پدید آید و شاید بدون پیدایش آن‏ها [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} [[ظهور]] کند. پاره‌‏ای از نشانه‌‏های غیر حتمی از این قرار است: ۱. [[مرگ]] و میرها، زلزله‌‏ها و جنگ‏ها و آشوب‌‏های فراگیر؛ ۲. [[خسوف و کسوف]] نابه‌‏هنگام؛ ۳. بارش باران‏های فراوان و ...<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۳. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛

::::::البته در [[احادیث]]، به [[نشانه‌های غیر حتمی]]، تصریح نشده است؛ ولی می‌توان نشانه‌هایی را که حتمی خوانده نشده‌اند، جزو [[نشانه‌های غیر حتمی]] شمرد<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج ۷، ص۴۲۹–۴۳۱.</ref>»<ref>[[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص۷۱، ۷۲.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۵. [[مجتبی تونه‌ای|آقای تونه‌ای]] (پژوهشگر معارف مهدویت)؛

:::::*پدیدار شدن [[پرچم]] "[[هاشمی]]" از علایم غیرقطعی برای [[ظهور]] [[امام مهدی]] {{ع}} است. در [[روایات]] متعددی یاد و نام "[[سید هاشمی]]" به میان آمده است و از مجموع آن‌ها استفاده می‌شود که: او مردی از [[بنی هاشم]] و از نسل [[پیامبر خدا]] {{صل}} است. در اوج [[جوانی]] است و در دست راست او خالی است و از [[خراسان]] حرکت و جنبش خویش را آغاز می‌کند. [[روایات]] درباره ریشه و [[نسب]] [[سید هاشمی]] دارای دو [[پیام]] است. برخی او را "[[حسنی]]" و برخی "[[حسینی]]" معرفی می‌کنند<ref>آیت الله سید محمد کاظم قزوینی در کتاب "امام مهدی {{ع}} از ولادت تا ظهور"، ص ۵۰۰، می‌نویسد: به نظر من نسب مرد هاشمی، "حسنی" است و این همان کسی است که برخی [[روایات]] از او به "نفس زکیه" تعبیر می‌کنند. نفس زکیه از تبار بنی هاشم و حسنی‌نسب است.</ref>. از مسائل قطعی این است که او [[شیعه]] و پیرو [[خاندان]] [[وحی]] و [[رسالت]] است. به [[عقیده]] خود پایبند و استوار و دارای نفوذ گسترده و [[محبوبیت]] در دل‌هاست<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۵۰۰.</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند: "در واپسین حرکت [[تاریخ]]، [[جوانی]] از [[بنی هاشم]] که به دست راست او خالی است با پرچم‌های برافراشته و سیاه‌رنگ از سوی [[خراسان]] می‌آید. پیشاپیش او [[شعیب بن صالح]] است و او با جنبش [[سفیانی]] پیکار می‌کند و آنان را [[شکست]] می‌دهد<ref>ملاحم ابن طاووس، ص ۷۷؛ معجم احادیث الامام المهدی {{ع}}، ج ۳، ص ۲۷۰.</ref>. [[حضرت علی]] {{ع}} نیز در [[خطبه]] "بیان" فرمود: "مردی از [[فرزندان]] [[حسن]] {{ع}} با [[دوازده]] هزار سوار مجهز به [[دانش]] و [[ایمان]] و [[سلاح]] به [[حضرت مهدی]] {{ع}} می‌پیوندد و همه امکانات را [[تسلیم]] [[حضرت]] می‌کند و [[سپاه]] خویش را تحت [[پرچم]] [[مهدی]] {{ع}} و [[فرماندهی]] او قرار می‌دهد<ref>الزام الناصب، ج ۲، ص ۲۰۵؛ عقد الدرر، ص ۹۷.</ref>. [[سید هاشمی]] اندکی پیش از [[قتل نفس زکیه]] در [[مکه]]، و همزمان با روزگاری که [[سپاه سفیانی]] در [[عراق]] است، به [[شهادت]] می‌رسد<ref>روزگار رهایی، ج ۲، ص ۱۰۲۶.</ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۵۵، ۴۱۸، ۶۹۶.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۶. آقای السادة (پژوهشگر معارف مهدویت)؛

::::::این مجموعه باهم دلایلی قطعی و محکم هم برای [[صدق]] گویندگان آنها (معصومین‌ {{عم}}) می‌باشد و هم برای دیگر سخنان ایشان درباره [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} و برماست که ارتباط عاطفی و معنوی (قلبی) هم با ایشان پیدا کرده و به صرف اطلاعات [[اعتقادی]] اکتفا نکنیم»<ref>[[سید مجتبی السادة|الساده، مجتبی]]، [[شش ماه پایانی (کتاب)|شش ماه پایانی]]، ص ۴۶-۵۰.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = 17. آقای کامل سلیمان؛

::::::'''[[امام کاظم]] {{ع}} می‌فرماید:'''"فتنه‌ها [[زمین]] را از کران تا کران فراگیرد و [[مسخ]] شدن در میان [[دشمنان]] [[حق]] و [[حقیقت]] فراوان گردد"<ref>{{عربی|" تُكْثِرُ الْفِتَنِ فِي آفَاقِ الْأَرْضِ ، وَ الْمَسْخُ فِي أَعْدَاءُ الْحَقِّ ‏‏"}}؛ ارشاد مفید، ص ۳۳۸؛ اعلام الوری، ص ۴۲۸.</ref>»<ref>[[کامل سلیمان|کامل سلیمان]]، [[روزگار رهایی ج۱ (کتاب)|روزگار رهایی]]، ج2، ص 570-600.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = 18. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛

::::::به [[نشانه‌های حتمی]]، نشانه‌های قریب نزدیک به [[ظهور]] نیز گفته می‌شود؛ چراکه همه آنها در فاصله کمتر از یک سال مانده به [[ظهور]] اتفاق می‌افتند<ref>برای آشنایی بیشتر با نشانه‌های ظهور و شرح آنها، نک: محمد جواد خراسانی، مهدی منتظر</ref>»<ref>[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۳۷۵، ۳۸۴.</ref>.

}}

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = 19. پژوهشگران مرکز فرهنگی تبلیغی آینده سازان؛