آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

::::::[[اعتقاد به امام مهدی]] نباید زمینه‌ساز احساس بی‌مسئولیتی در میان [[جامعه]] و [[مسلمانان]] شود و نباید [[مسلمانان]] به یکدیگر و معضلاتی که در [[جامعه]] پیش می‌آید، بی‌توجه باشند و نباید این نگرش در آنها پیدا شود که کارهای مهم [[اجتماعی]] و شرعی تنها به دستان [[امام مهدی]]{{ع}} و [[حضرت عیسی]]{{ع}} اجراشدنی و حل‌شدنی است؛ مثلاً در [[روایت]] است که [[آزادی]] [[بیت‌المقدس]] در [[زمان ظهور]] و به [[دست امام مهدی]]{{ع}} به وقوع می‌پیوندد. بی‌شک این [[روایت]] و نظایر آن نباید ما را به [[آزادی]] [[بیت‌المقدس]] بی‌اعتنا کند و در نتیجه در برابر آن دغدغه و [[مسئولیت]] نداشته باشیم، بلکه [[رسالت]] ما این است که همیشه دنبال ایفای [[وظیفه]] باشیم که اگر به مقصود رسیدیم، از خیراتش بهره‌مند می‌شویم و اگر به مقصود نرسیدیم، دست‌کم به [[مسئولیت]] خویش عمل کرده‌ایم<ref>{{عربی|عَلی هَذَا يَفْهَمُ أَنَّ مَنْ يَحتَجُّ بِقَضِيَّةِ المَهدِيِّ المُنْتَظَرِ لَا يَقبَلُ احْتِجَاجَهُ؛ لِأَنَّهُ لَوْ قُلْنَا لِلنَّاسِ: إِنَّ الْمَسْجِدَ الْأَقْصی لَن يُحَرِّرَ إِلاَّ عَلی يَدِ الْمَهْدِيِّ الْمُنْتَظَرِ لَثَبَطَنا عَزائِمَ النَّاسِ وَ لَمَاتَ الْجِهَادُ فِي الْأُمَّةِ وَ لَمَّا بَقِيَ هُنَاك أَحَدٌ يَعمَلُ لِإِصلاحِ المُجتَمِعِ وَ لَكَانَ النَّاسُ كُلُّهُم يَنتَظِرُونَ المَهدِيَّ المُنتَظَرَ. فَالَّذِي أَضَرَّ بِالأُمَّةِ هُوَ أَنَّهُمْ يَنْتَظِرُونَ الْغَيْبَ الْمَنْشُودَ وَ يَنْسَوْنَ الْوَاقِعَ الْمَشْهُودَ وَ الْغَيْبَ لاَ يعني أَنَّنَا نَتْرُكُ مَا نَحْنُ فيهِ؛ فَاللَّهُ جَلَّ وَ عَلا أخبَرَ النَّاسَ كُلَّهُم أَنَّهُمْ مَيِّتُون وَ قَالَ لِنَبِيِّهِ إِنَّكَ مَيِّتٌ وَإِنَّهُمْ مَيِّتُونَ وَ هَذَا غَيْبٌ وَ لَكِنْ لاَ يعْني أَنْ تُذْهِبَ إِلَی الْمَوْتَ، بَلْ عِشْ حَيَاةً طَبِيعِيَّةً كَمَا أَمَرَ اللَّهُ حَتَّی يَأْتِيكَ الْمَوْتُ. فَالمَسْجِدُ الأَقصی يَفْتَحُ عَلَی يَدَ الْمَهْدِيِّ أَوْ عَلی يَدِ عِيسی، أَوْ عَلی يَدِ غَيْرِهِمَا؛ فَهَذَا لاَ يَخُصَّنَا فَنَحْنُ مَسْئُولُونَ شَرعاً عَنْ هَذَا الْمَسْجِدِ بِأَنْ نَسْلُكَ الطَّرائِقَ الشَّرعِيَّةِ وَ نَجْمَعُ مَا بَيْنَ الْأَسْبَابِ الْكُونِيَّةِ وَ الأَسبَابِ الشَّرْعِيَّةِ فِي الوُصُولِ إِلَی غَايَاتِنَا الَّتِي ننْشِدُهَا وَ إِنْ قَدَّرَ هَذَا عَلی أَيْدِي الْمُسْلِمِينَ المُعَاصِرينَ الْيَوْمَ كَانَ خَيْراً كَثِيراً و إِنْ لَمْ يَقْدِرْ بَرِئَتِ الذِّمَّةُ وَ وَقَعَتِ الْمَعَاذِيرُ وَ الْأَمْرُ غَيبٌ وَ لاَ يَقَعُ إِلاَّ مَا أَرَادَ اللَّهُ وَ كَتَبَهُ جَلَّ وَ عَلاَ فِي الْأَزَلِ}} (أبوهاشم صالح بن عواد بن صالح المغامسی؛ أعلام القرآن، ج ۳، ص ۱۳).</ref>.

::::::[[صاحب]] کتاب [[لامهدی ینتظر بعد الرسول خیر البشر]] در این خصوص می‌نویسد: [[مسلمانان]] نباید به خاطر [[انتظار]] از واقعیت‌ها فرار و [[واجبات]] را ترک کنند، مبنی بر اینکه [[امام مهدی]]{{ع}} بیاید و [[عدالت]] و [[قسط]] را در [[جهان]] بگستراند. این در واقع نوعی خیال‌پردازی و [[تسلیم]] شدن در برابر [[وهم]] و [[خرافه]] است<ref>{{عربی|فَلَا حَاجَةَ لِلْمُسْلِمِين فِي أَنْ يَهْرُبُوا عَنْ وَاقِعِهِمْ وَ يتْرُكُوا وَاجِبَهُمُ الانْتِظَارُ مَهْدِيّ يُجَدِّدُ لَهُمْ دِينَهُم وَ يَبْسُطُ الْعَدْلَ بَيْنَهُمْ فَيَرْكَنُوا إِلَی الْخَيالَ وَ الْمُحَالات وَ يَسْتَسْلِمُوا لِلْأَوْهَامِ وَ الْخُرَافَاتِ ثُمَّ يَفْرِضُ عَلَيْهِ عُلَمَاؤُهُمُ التَّحَجُّرَ الْفِكْرِيَّ وَ الْجُنُودُ الاِجْتِمَاعِي عَلَی اِعْتِقَادِ مَا تَربوا عَلَيْهِ فِي صِغَرِهِمْ وَ مَا تَلْقَوْهُ عَنْ آبَائِهِمْ وَ مَشَايِخِهِمْ أَوْ عَلی رَأْيٌ عَالِمٌ أَوْ فَقِيهٌ يُوجِبُ الْوُقُوفَ عَلَی رَأيِ مَذهبِهِ وَ عَدَمِ الخُرُوجِ عَنْهُ وَ عَلَی أَثَرِهُ يُوجِبُ عَلَيْهِمُ الْإِيمَانَ بِشَخْصٍ غَائِبٍ هُوَ مِنْ سَائِرِ الْبَشَرِ يَأْتِي فِي آخِرِ الزَّمَانِ فَيُنْقِذُ النَّاسَ مِنَ الظُّلْمِ وَ الطُّغْيَانِ}} (ابن‌محمود؛ لامهدی ینتظر بعد الرسول خیر البشر؛ ص ۸۵).</ref>. در پاسخ گفته شده است [[خدا]] همیشه [[دین]] را [[کفایت]] می‌کند و در هر عصری مجددینی برای [[احیای دین]] بر می‌انگیز‌اند و این سلسله تا نهایت - که همانا [[ظهور امام مهدی]]{{ع}} است - ادامه پیدا می‌کند و بر [[مسلمانان]] [[واجب]] است [[نصرت]] [[دین]] را در هیچ زمانی به خاطر [[انتظار]] و [[ظهور امام مهدی]]{{ع}} ترک نکنند<ref>{{عربی|إِنَّ اللَّهَ قَدْ تَكَفَّلَ بِبَقَاءِ هَذَا الدِّينِ وَ أَنَّ الْمُوَفَّقِينَ لِسَعادَةِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ فِي مُخْتَلَفِ الْعُصُورِ مَنْ جَعَلَهُمُ اللَّهُ مِنْ أَنْصَارِ دِينِهِ... وَ لَيْسَ لِلْمُسْلِمِينَ فِي أَيِّ زَمَنٍ أَنْ يَتْرُكُوا مَا أَوْجَبَهُ اللَّهُ عَلَيْهِم مِنْ نُصْرَةِ الدِّينِ اتِّكَالاً عَلَی مَا جَاءَ فِي أَحَادِيثِ الْمَهْدِيِّ أَمَّا وصف الشَّيْخ ابن محمود؛ التَّصْدِيقُ بِخُرُوجِ الْمَهْدِيِّ بِأَنَّهُ رُكُونٌ اِلَی الْخَيالِ وَ الْمُحَالاتِ وَ استِسلامٍ لِلأَوهامِ وَ الخُرافاتِ فَسَبَقَ أَنْ ذَكَرْتَ أَنَّ هَذِهِ الْمَسَألَةِ مِنَ الْأُمُورِ الْغَيْبِيَّةِ وَ قَدْ أَخْبَرَ الصَّادِقُ الْمَصْدُوقُ {{صل}} فِي أحاديثٍ صَحِيحَةٍ عَنْ خُرُوجِهِ فِي آخِرِ الزَّمَانِ وَ الْوَاجِبُ التَّصْدِيقُ بِكُلِّ خَبَرٍ يُثْبِتُ عَنِ الرَّسُول {{صل}}.}} (الرد علی من کذب بالاحادیث الصحیحة الواردة فی المهدی، ص ۲۶۰.)</ref><ref>[[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص 133-135.</ref>.

::::::به منظور پاسخگویی به [[شبهه]] پیش‌گفته، [[علی بن نایف شحود]] در کتاب موسوعةالبحوث و المقالات‌ العلمیه می‌نویسد: [[انتظار]] به این معنا نیست که عمل و فعالیت از [[مسلمانان]] ترک شود و به [[امید]] آمدن [[امام مهدی]]{{ع}} از [[وظیفه]] خود غافل شوند و این چنین نگرشی را ما در سخنان [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} که در [[وصف]] [[امام مهدی]]{{ع}} [[نقل]] شده است، نمی‌بینیم، بلکه [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} برای اینکه در میان [[مسلمانان]] [[امید]] ایجاد شود و قنوط و [[یأس]] از میانشان رخت بر بندد، به بیان [[روایات]] [[امام مهدی]]{{ع}} و شاخصه‌های آن [[حضرت]] پرداخته است<ref>{{عربی|أَنَّ إِيمَانَنَا بِخُرُوجِ الْمَهْدِيِّ {{ع}} لاَ يَدْفَعُنَا إِلی تَرْكِ الْعَمَلِ اتِّكَالاً عَلَيْهِ وَ انْتِظَاراً لِخُرُوجِهِ فَإِنَّ النَّبِيَّ {{صل}} مَا أَخْبَرنَا بِهِ لَنَتْرُكَ الْعَمَلَ وَ إِنَّمَا كَانَ إِخْبَارُهُ بِهِ مِنْ أَجْلِ أَنْ يَبْعَثَ الْأَمَلُ فِي نُفُوسِ الصَّالِحِينَ عِنْدَ اشْتِدَادِ الْكَرْبِ وَ ظُهُورِ الْكُفْرِ وَ أَهْلِهِ لِئَلاَّ يَلْحَقَهُمْ مِنْ جَرَاءِ ذَلِكَ يَأْسٌ أَوْ قُنُوطٌ}} (همو، موسوعة البحوث و المقالات العلمیه، ص ۱).</ref>.

::::::نیز در این خصوص یعنی به منظور پاسخگویی به [[شبهه]] فوق، [[علامه البانی]] می‌نویسد: این برداشت، برداشت خطایی است که به سبب خطای [[مردم]] و ایجاد [[شبهه]] در میان آنها و برای رفع و زدودن آن، اصل [[اعتقاد]] به آمدن [[امام مهدی]]{{ع}} و [[حضرت عیسی]]{{ع}} را زیر سؤال ببریم. درواقع این نگرش و برداشت غلط از [[انتظار]]، برداشتی است که [[مردم]] عادی بدان دچار شده‌اند؛ ولی برداشت‌های صحیح از [[روایات]]، این نگرش را رد می‌کند، بلکه بر اساس روایات‌المهدی، ما [[الزام]] داریم به اینکه زمینه و [[آمادگی]] ایجاد کنیم تا [[امام مهدی]]{{ع}} و [[حضرت عیسی]]{{ع}} بتوانند با [[هدایت‌گری]] و رهبریت خویش [[جامعه]] را به سوی مقصود [[راهنمایی]] کنند؛ زیرا حضرات [[مهدی]] و [[عیسی]] از نظر [[جایگاه]] و [[مقام]] از [[رسول اکرم]]{{صل}} بالاتر نیستند و [[حضرت رسول]]{{صل}} در طول بیست سال توانست [[مردم]] و [[جامعه]] را [[هدایت]] کند؛ پس اگر ما برای [[حضرت مهدی]] و [[حضرت عیسی]] از پیش [[زمینه‌سازی]] نکنیم و در [[جامعه]] میان [[مسلمانان]] [[وحدت]] کلمه ایجاد نکنیم، آن دو نمی‌توانند در وقت محدودی که دارند، [[جامعه]] و [[مردم]] را به هدفشان برسانند<ref>{{عربی|لَكِنْ لَيْسَ فِي هَذِهِ الْأَحَادِيثِ وَ لَا فِي أَحَادِيثِ الْمَهْدِيِّ {{ع}} أَنَّ عَلَى الْمُسْلِمِينَ أَنْ لَا يَعْمَلُوا لِإِسلامِهِم وَ لِعِزَّةِ دِينِهِمْ حَتَّى يَنْزِلَ عِيسَى وَ يَخْرُجُ الْمَهْدِيِّ؛ لَا يُوجَدُ فِي هَذِهِ الْأَحَادِيثِ كُلِّهَا مَا يُشْعِرُ بِهَذَا الْفَهْمِ الْخَاطِئُ الَّذِي وَقَعَ فِيهِ بَعْضُ الْمُسْلِمِينَ، وَ لِذَلِكَ أَنْكَرَ بَعْضُ الْمُصْلِحِينَ هَذِهِ الْأَحَادِيثَ مِنْ شَأْنٍ يُزِيحُوا الْعَثْرَةَ بِزَعْمِهِمْ مِنْ طَرِيقِ عَامَّةِ الْمُسْلِمِينَ، "مَا فِي فَائِدَةِ أَنْ يَنْزِلَ عِيسَى وَ يَخْرُجُ الْمَهْدِيِّ" هَذَا فَهمٌ خَطَأ كَمَا فَهِمَ الجَبرِيُّونَ مِنَ الْقَدَرِ، وَ وَافَقَهُمُ الْمُعْتَزِلَةِ ثُمَّ أَنْكَرُوا الْجَبْرِ وَ أَنْكَرُوا مَعَهُ الْقَدَرِ}} (ناصرالدین البانی؛ موسوعة العلامة الأبانی؛ ج ۹، ص ۲۹۰).</ref>.

::::::برایند بحث را با درافکندن نکاتی چند که برداشتی است از پاسخ‌ها و مطالب بالا، به پایان می‌بریم:

::::::بی‌تردید وقتی [[انتظار صحیح]] را بازشناسی و واکاوی می‌کنیم و به تشریح شاخصه‌ها و مؤلفه‌های آن می‌پردازیم، موارد مطرح یعنی نکات نه‌گانه فوق هر کدام بیانگر بعدی از ابعاد مفهومی [[انتظار صحیح]] و فعال هستند و [[انتظار]] فعال و پویا که مورد [[اعتقاد]] و [[اذعان]] [[اهل سنت]] است، دربردارنده همه شاخصه‌های نه‌گانه فوق است؛ پس با طرح [[شبهه]] فوق و با بیان پاسخ‌های [[اندیشمندان]] و علمای [[اهل سنت]] بدان می‌توان به راحتی به وجود [[انتظار]] فعال و پویا به صراحت در میان [[اهل سنت]] پی برد و به ظرفیت [[عظیم]] و تأثیرگذار بخش بزرگ آن در میان آنها رهنمون شد»<ref>[[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص 139-141.</ref>.

::::::منظور از {{متن حدیث|الْأَمْرِ الْأَوَّلِ}} همان [[احکام]] و دستوراتی است که [[مؤمنان]] آن را به عنوان [[دین]] پذیرفته‌اند و در [[روایت]] دیگری از [[امام صادق]] {{ع}} آمده است: "بر [[مردم]] زمانی خواهد آمد که امامشان از آنها غایب خواهد بود. به ایشان عرض کردم: [[مردم]] در آن زمان چه خواهند کرد؟ فرمود: به امری که به آنها روشن است چنگ می‌‌زنند تا امر برایشان روشن گردد"<ref>{{متن حدیث|يَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ يَغِيبُ عَنْهُمْ إِمَامُهُمْ فَقُلْتُ لَهُ مَا يَصْنَعُ النَّاسُ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ قَالَ يَتَمَسَّكُونَ بِالْأَمْرِ الَّذِي هُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ}}؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۹.</ref>»<ref>[[ابراهیم محمدی|محمدی، ابراهیم]]، [[ضرورت توان­مندی منتظران در قرآن کریم و حدیث (مقاله)|ضرورت توان­مندی منتظران در قرآن کریم و حدیث]]، ص ۱۵۶-۱۵۷.</ref>.