دیدگاههای گوناگون کلامی درباره عصمت چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
دیدگاههای گوناگون کلامی درباره عصمت چیست؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۴۱
، ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱جایگزینی متن - '\: \:\:\:\:\:\:(.*)\s' به ': $1 '
جز (جایگزینی متن - '\. \:\:\:\:\:\:(.*)\s' به '. $1 ') |
جز (جایگزینی متن - '\: \:\:\:\:\:\:(.*)\s' به ': $1 ') |
||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
:::::*'''[[توانایی]] بر [[اطاعت]]''': پارهای دیگر از اشاعره، عصمت را به {{عربی|خلق قدرة الطاعة}}<ref>شرح المقاصد، ج۴، ص۳۱۲، همچنین ر.ک: رسالة التقریب، ش۲، ص۱۴۰.</ref> تفسیر کردهاند؛ یعنی اینکه [[خداوند]] در معصومین فقط [[قدرت]] [[طاعت]] را قرار داده است؛ اما توان بر انجام [[معاصی]] ندارند؛ بر خلاف غیر ایشان که هم قدرت بر [[معصیت]] دارند و هم توانایی بر طاعت. البته این تعریف مبتنی بر آن است که بتوانیم "توانایی بر انجام کار و [[ناتوانی]] ترک آن" را قادرت بنامیم که بر خلاف معنای مشهور و اصطلاحی قدرت است؛ زیرا قدرت در اصطلاح، همانند معنای عرفی آن، به معنای توانایی در انجام و ترک میباشد. | :::::*'''[[توانایی]] بر [[اطاعت]]''': پارهای دیگر از اشاعره، عصمت را به {{عربی|خلق قدرة الطاعة}}<ref>شرح المقاصد، ج۴، ص۳۱۲، همچنین ر.ک: رسالة التقریب، ش۲، ص۱۴۰.</ref> تفسیر کردهاند؛ یعنی اینکه [[خداوند]] در معصومین فقط [[قدرت]] [[طاعت]] را قرار داده است؛ اما توان بر انجام [[معاصی]] ندارند؛ بر خلاف غیر ایشان که هم قدرت بر [[معصیت]] دارند و هم توانایی بر طاعت. البته این تعریف مبتنی بر آن است که بتوانیم "توانایی بر انجام کار و [[ناتوانی]] ترک آن" را قادرت بنامیم که بر خلاف معنای مشهور و اصطلاحی قدرت است؛ زیرا قدرت در اصطلاح، همانند معنای عرفی آن، به معنای توانایی در انجام و ترک میباشد. | ||
:::::*'''[[ملکه نفسانی]]''': مشهور [[فلاسفه]] و پارهای از [[متکلمان]] در توضیح معنای عصمت گفتهاند: | :::::*'''[[ملکه نفسانی]]''': مشهور [[فلاسفه]] و پارهای از [[متکلمان]] در توضیح معنای عصمت گفتهاند: | ||
[[ملکه]]<ref>ملکه: «صفت راسخ نفسانی که قابل زوال و تغییر نباشد. و مقابل آن را «حال» میگویند که ثابت و همیشگی نیست»، فرهنگ معین.</ref> و صفت راسخهای است [[نفسانی]] که [[انسان]] دارای آن را از [[گناهان]] باز میدارد؛ هر چند که قدرت بر انجام [[گناه]] را از او سلب نمیکند<ref>ر.ک: شرح المقاصد، ج۴، ص۳۱۲؛ الالهیات، ج۳، ص۱۶۱؛ سید مرتضی، تنزیه الانبیاء، ص۱۹؛ گوهر مراد، ص۳۷۹؛ المواقف، ص۳۶۶؛ شرح المواقف، ج۸، ص۲۸۰-۲۸۱؛ انیس الموحدین، ب ۳، ف ۲.</ref>. پیداست که تعاریف پیشگفته، تنها متوجه [[عصمت از گناهان]] است. در حالی که حوزه و [[قلمرو عصمت]] - چنان که در [[آینده]] خواهد آمد - بسی گستردهتر از این میباشد. بنابراین لازم است بر اساس مبانی پذیرفته [[امامیه]] تعریفی از [[عصمت]] ارائه گردد که علاوه بر عصمت در عمل، عصمت در [[فهم]] و دریافت و [[عصمت از خطا]] را نیز شامل شود. [[بدیهی]] است که ارائه تعریفی جامع در این زمینه که [[مورد اتفاق]] همه [[دانشمندان]] باشد، چندان ساده نیست؛ زیرا مبانی متفاوت مکاتب مختلف، تعریف متناسب با خود را میطلبد. | |||
نکته دیگر اینکه، با توجه به پیامدهای منفی جبری انگاشتن عصمت –که در فصل سوم بدان اشاره خواهد شد- هرگونه [[تفسیر]] و تبیینی از آن، که منشأ این [[مقام معنوی]] را در امور غیر اختیاری جستوجو کند،[[ باطل]] است. از این روی بطلان تعاریف [[اشاعره]] از [[عصمت انبیا]]، روشن میگردد؛ زیرا که نسبت دادن [[آفرینش]] [[افعال]] [[انسانها]] به [[خداوند]] و سلب هر گونه فاعلیتی از [[انسان]] ولو در پرتو فاعلیت [[الهی]]، معنایی جز [[جبر]] ندارد<ref>ر.ک: دلائل الصادق، ج۱، ص۴۳۲-۵۵۲؛ بحوث فی الملل و النحل، ج۲، ص۱۱۳-۱۶۷.</ref>. به علاوه، افزودن قیودی همچون {{عربی|مع بقاء قدرته و اختياره}} وصلهای ناهمگون است، که نه تنها مشکلی را حل نمیکند، بلکه بر ابهام آن میافزاید. به عبارت دیگر، لازمه آن، تناقض میان صدر و ذیل تعریف خواهد بود»<ref>[[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]] ص ۲۲-۲۶.</ref>. | نکته دیگر اینکه، با توجه به پیامدهای منفی جبری انگاشتن عصمت –که در فصل سوم بدان اشاره خواهد شد- هرگونه [[تفسیر]] و تبیینی از آن، که منشأ این [[مقام معنوی]] را در امور غیر اختیاری جستوجو کند،[[ باطل]] است. از این روی بطلان تعاریف [[اشاعره]] از [[عصمت انبیا]]، روشن میگردد؛ زیرا که نسبت دادن [[آفرینش]] [[افعال]] [[انسانها]] به [[خداوند]] و سلب هر گونه فاعلیتی از [[انسان]] ولو در پرتو فاعلیت [[الهی]]، معنایی جز [[جبر]] ندارد<ref>ر.ک: دلائل الصادق، ج۱، ص۴۳۲-۵۵۲؛ بحوث فی الملل و النحل، ج۲، ص۱۱۳-۱۶۷.</ref>. به علاوه، افزودن قیودی همچون {{عربی|مع بقاء قدرته و اختياره}} وصلهای ناهمگون است، که نه تنها مشکلی را حل نمیکند، بلکه بر ابهام آن میافزاید. به عبارت دیگر، لازمه آن، تناقض میان صدر و ذیل تعریف خواهد بود»<ref>[[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]] ص ۲۲-۲۶.</ref>. |