حقوق امام مهدی بر شیعیان چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

:::::*'''[[دوست]] داشتن''': [[رسول اکرم]] {{صل}} در ازای زحمات فراوانی که در راه [[ارشاد]] و [[هدایت مردم]] پذیرا شد، تنها یک چیز از [[مردم]] درخواست کرد و آن [[دوستی]] [[خویشاوندان]] خود بود. [[قرآن کریم]] در این باره می‌فرماید: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>«بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} در پاسخ شخصی که از ایشان درباره [[تفسیر]] این [[آیه]] پرسیده بود، می‌فرماید: ... به [[خدا]] [[سوگند]] که این [[دوستی]]، فریضه‌ای است که [[خداوند]] نسبت به [[اهل بیت]] [[محمد]] بر عهده [[بندگان]] نهاده است<ref>احمدبن محمدبن خالد برقی، المحاسن، چاپ دوم: قم، دارالکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ ه- ق، ج ۱، ص ۲۴۴؛ اهل بیت {{عم}} در قرآن و حدیث، ج ۲، ص ۵۵۶، ح ۸۱۹.</ref>.  

:::::*'''[[تمسک]] جستن''': بی‌تردید در تندباد حوادث روزگار و به هنگام برخاستن توفان‌های سهمگین، تنها با چنگ زدن به "دستگیره‌ای محکم" می‌توان از درافتادن به وادی [[گمراهی]] در [[امان]] ماند و راه [[هدایت]] و [[رستگاری]] را باز [[شناخت]]. [[قرآن کریم]] از این دستگیره محکم، گاه با تعبیر "عروة الوثقی: دستاویز [[استوار]]"<ref>ر.ک: سوره بقره، آیه ۲۵۶ و سوره لقمان، آیه ۲۲.</ref> و گاه با تعبیر "حبل [[الله]]؛ ریسمان [[خدا]]"<ref>ر.ک: سوره آل عمران، آیه ۱۰۳.</ref> یاد کرده است. به تصریح [[روایات]]، این دستگیره محکم تنها [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} هستند و به همین [[دلیل]] همه اهل [[ایمان]] موظف شده‌اند که تنها به آنها [[تمسک]] جویند.  

:::::*'''[[دوستی]] با [[دوستان]] و [[دشمنی]] با [[دشمنان]]''': آنگاه ما در ادعای [[دوستی]] با [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} [[صادق]] هستیم که [[دوستان]] آنها را [[دوست]] بداریم و با [[دشمنان]] آنها [[دشمنی]] کنیم. از این رو در [[روایات]]، [[دوستی]] با [[دوستان]] [[اهل بیت]]: و [[دشمنی]] با [[دشمنان]] آنها، یکی از [[حقوق]] [[امامان معصوم]] {{عم}} برشمرده شده و بسیار بر آن تأکید شده است.  

:::::*'''پذیرفتن [[ولایت]]''': به تصریح [[روایات]]، در [[آموزه‌های اسلامی]] هیچ موضوعی به اندازه موضوع [[ولایت]]، تأکید نشده است<ref>ر.ک: الکافی، ج ۲، ص ۱۸، ح ۳.</ref> و به همین [[دلیل]] می‌توان گفت، [[پذیرش ولایت]] و [[سرپرستی]] [[امامان معصوم]] {{عم}} یکی از مهم‌ترین [[حقوق]] آنهاست. در روایتی که از [[پیامبر اعظم]] {{صل}} [[نقل]] شده است، در این زمینه چنین می‌خوانیم: هرکس [[دوست]] دارد که مانند من [[زندگی]] و چون من بمیرد و به بهشتی که پرودگارم مرا [[وعده]] داده است، وارد شود، پس باید [[ولایت]] [[علی بن ابی‌طالب]] و [[وارثان]] [[پاک]] او را که پس از من [[امامان]] [[هدایتگر]] و چراغ‌های تاریکی‌ها هستند، بپذیرد؛ زیرا آنها هرگز شما را از راه راست به کج‌راهه [[گمراهی]] نمی‌کشانند<ref>محمn بن علی بن حسین (شیخ صدوق)، الأمالی، چاپ پنجم: بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۰ ه- ق. ص ۸۸، ح ۶۰؛ اهل بیت {{عم}} در قرآن و حدیث، ج ۲، ص ۵۶۷، ح ۸۴۹.</ref>. [[امام علی]] {{ع}} نیز در این باره می‌فرماید: ما را بر عهده [[مردم]]، [[حق]] [[فرمانبری]] و [[ولایت]] است و برای این کار، از [[خداوند سبحان]] [[پاداش نیک]] خواهند گرفت<ref>عبدالواحد الآمدی التمیمی، غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق: میر سید جلال الدین المحدث الأرموی، چاپ دوم: تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۶۰، ج ۵، ص ۱۲۹، ح ۷۶۲۸؛ اهل بیت {{عم}} در قرآن و حدیث، ج ۲، ص ۵۶۸، ح ۸۵۶.</ref>.  

:::::*'''مقدم داشتن''': به [[دلیل]] برتری‌ها و ویژگی‌های بی‌مانندی که [[خدای متعال]] به [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} ارزانی داشته، سزاوار است که آنها در همه زمینه‌ها بر همگان مقدم داشته شوند و هیچ کس بر آنها ترجیح داده نشود، به این موضوع نیز به عنوان یکی از [[حقوق]] [[امامان معصوم]] {{عم}}، در [[روایات]] بسیار آمده توجه است شده و از جمله در روایتی که از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[نقل]] شده، چنین آمده است: [[خدای متعال]] ذریه هر [[پیامبری]] را از پشت خود او قرار داده است، ولی ذریه مرا از پشت [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}}.... پس آنان را پیشرو قرار دهید و از ایشان جلو نیفتید؛ زیرا آنان در خردسالی، بردبار‌ترین شما هستند و در بزرگی، داناترینتان. بنابراین، از آنها [[پیروی]] کنید؛ چرا که ایشان شما را به [[گمراهی]] نمی‌کشانند و از راه راست بیرون‌تان نمی‌برند<ref>بحارالأنوار، ج ۲۳، ص ۱۴۴، ح ۹۸؛ اهل بیت {{عم}} در قرآن و حدیث، ج ۲، م ۵۷۵، ح ۸۶۹.</ref>.  

:::::*'''[[پیروی]] کردن''': [[امامان معصوم]] {{عم}} در [[علم]]، [[تقوا]]، [[شجاعت]]، [[سیاست]]، [[سخاوت]]، [[کرامت]] و دیگر صفات [[پسندیده]] [[اخلاقی]]، سرآمد اهل روزگار هستند و به همین [[دلیل]]، [[مردم]] باید آنان را [[پیشوا]] و مقتدای خود سازند و در همه امور به آنها [[اقتدا]] کنند. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در این باره می‌فرماید: هر کس خوشحال می‌شود مانند من [[زندگی]] کند و مانند من از [[دنیا]] برود و در [[بهشت]] برینی که پروردگارم آن را کاشته است، ساکن شود، باید پس از من [[علی]] را [[دوست]] دارد و به [[امامان]] پس از من [[اقتدا]] کند؛ زیرا آنان عترت‌ منند، از طینت من آفریده شده‌اند و [[فهم]] و [[دانش]] روزی شده‌اند<ref>الأمالی (شیخ صدوق)، ص ۸۸، ح ۶۰؛ بحارالأنوار، ج ۲۳، ص ۱۳۹، ح ۸۵؛ اهل بیت {{عم}} در قرآن و حدیث، ج ۲، ص ۵۷۷، ح ۸۷۴.</ref>.  

:::::*'''گرامی داشتن''': [[پیامبر اعظم]] {{صل}} همواره بر [[ضرورت]] گرامی داشتن [[اهل بیت]] طاهرین خود تأکید می‌کرد و [[امت]] خود را از [[آزار]] و اذیت آنان برحذر می‌داشت. به همین [[دلیل]] می‌توان گفت که یکی از [[حقوق]] قطعی و مسلَم [[امامان معصوم]] {{عم}} گرامی داشتن، [[عزیز]] شمردن و [[خوار]] نساختن آنان است. در روایتی که [[ابن عباس]] [[نقل]] کرده، در این زمینه چنین آمده است: [[رسول خدا]] - [[درود]] [[خدا]] بر او و خاندانش باد - بر [[منبر]] رفت و برایمان [[سخنرانی]] کرد و [[مردم]] جمع شدند. آن [[حضرت]] فرمود: "... ای [[مردم]]! ... شما [در [[روز قیامت]] گرد آورده خواهید شد و درباره [[ثقلین]] از شما خواهند پرسید. پس مواظب باشید که پس از من با آنان چگونه عمل می‌کنید. آنان، [[اهل بیت]] من هستند. هر که ایشان را [[آزار]] دهد، مرا [[آزار]] داده و هر که به ایشان [[ستم]] کند، به من [[ستم]] کرده است. هر که ایشان را [[خوار]] دارد، مرا [[خوار]] داشته و هر که ایشان را [[عزیز]] شمارد، مرا [[عزیز]] شمرده است. هر که ایشان را [[یاری]] دهد، مرا [[یاری]] داده و هر که ایشان را تنها و بی‌یاور گذراد، مرا تنها و بی‌یاور گذاشته است"<ref>الأمالی (شیخ صدوق)، ص ۱۲۱، ح ۱۱۲؛ بحارالأنوار، ج ۳۸، ص ۹۴، ح ۱۰؛ اهل بیت {{عم}} در قرآن و حدیث، ج ۲، ص ۵۸۳، ح ۸۸۵.</ref>.  

:::::*'''ادا کردن [[حقوق]] [[مالی]]''': [[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]]، [[حقوق]] [[مالی]] مشخصی را برای [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[خویشاوندان]] او در نظر گرفته است که در اصطلاح از آن تعبیر به "[[خمس]]" می‌شود: {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ}}<ref>«بدانید که آنچه غنیمت گرفته‌اید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) و یتیمان و بینوایان و ماندگان در راه (از خاندان او) است» سوره انفال، آیه ۴۱.</ref>. در [[تفسیر]] این [[آیه]]، [[روایات]] متعددی از [[امامان معصوم]] {{عم}} [[نقل]] شده که در همه آنها، از [[خمس]]، به عنوان یکی از [[حقوق]] [[مالی]] [[اهل بیت]] {{عم}} یاد شده است. از آن جمله می‌توان به این [[روایات]] اشاره کرد:  

:::::*'''پیشکش کردن [[مال]]''': چنان‌که در مقدمه این مبحث یاد آور شدیم، همه فیضهای مادی و [[معنوی]] و همه نعمت‌های [[دنیوی]] و [[اخروی]] که ما از آنها بهره‌مندیم، به [[برکت]] وجود [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] است و از همین رو [[شایسته]] است که ما به هر طریق ممکن [[سپاس]] خود را به پیشگاه این بزرگواران عرضه و به هر بهانه‌ای مهر و [[محبت]] خود را به آنان اعلام کنیم. اگرچه آنها از [[سپاس]]، مهر و [[محبت]] ما کاملاً بی‌نیازند. یکی از این راه‌ها، پیش‌کش کردن [[مال]] به پیشگاه حضرات [[معصومان]] {{عم}} است که در اصطلاح از آن به "صله دادن" تعبیر می‌شود.  

:::::*'''فرستادن [[صلوات]]''': یکی دیگر از [[حقوق]] [[امامان معصوم]] {{عم}} [[درود]] و [[صلوات]] فرستادن بر آنهاست. در این زمینه نیز [[روایات]] فراوانی وارد شده است که در اینجا به دو [[روایت]] بسنده می‌کنیم. از [[رسول]] خاتم {{صل}} [[روایت]] شده است که فرمود: هر که نمازی بخواند و در آن بر من و اهل بیتم [[صلوات]] نفرستد، نمازش پذیرفته نمی‌شود<ref>بحارالأنوار، ج ۸۵، ص ۲۷۹؛ اهل بیت {{عم}} در قرآن و حدیث، ج ۲، ص ۵۸۹، ح ۹۰۴.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} نیز در این باره می‌فرماید: پدرم مردی را دید که به [[کعبه]] آویخته و می‌گوید: اللهم صل [[علی محمد]]. پدرم به او فرمود: "ای [[بنده]] [[خدا]]! آن را ناقص مگو، [[حق]] ما را ضایع مگردان. بگو: اللهم صل [[محمد]] و اهل بیته<ref>الکافی، ج ۲، ص ۴۹۵، ح ۲۱؛ اهل بیت {{عم}} در قرآن و حدیث، ج ۲، ص ۵۸۹، ح ۹۰۳.</ref>.

:::::*'''یاد کردن''': از آنجا که یاد کردن از [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} و بیان [[فضایل]] و صفات برجسته آن‌ها، موجب زنده شدن [[مکتب اهل بیت]] {{عم}} و جلا یافتن دل‌های ما می‌شود، در [[روایات]] سفارش‌های فراوانی به این موضوع شده است. در یکی از این [[روایات]]، [[امام صادق]] {{ع}} خطاب به [[داوود بن سرحان]] می‌فرماید: ای [[داوود]]! [[سلام]] مرا به دوستدارانم برسان و آنچه را می‌گویم و به آنان [[ابلاغ]] کن، [[رحمت خدا]] بر آن بنده‌ای که با دیگری گرد آید و دو نفری درباره امر ما گفت و گو کنند که در این حال، سومین نفر آنان فرشته‌ای است که برای آن دو [[آمرزش]] می‌طلبد. هیچ دو نفری گرد هم نیامدند و از ما یاد نکردند، مگر اینکه [[خداوند متعال]]، به وجود آنان بر [[فرشتگان]] بالید. پس هرگاه گرد هم آمدید، به ذکر مشغول شوید؛ زیرا گردهم‌آیی و [[مذاکره]] شما با یکدیگر باعث زنده شدن ما می‌شود. [[بهترین]] [[مردم]] بعد از ما کسی است که درباره امر ما [[مذاکره]] کند و به یاد و نام‌ ما، فراخواند<ref>ابو جعفرمحمدبن حسن (شیخ طوسی)، الأمالی، تحقیق: مؤسسة البعثة، چاپ اول: قم، دارالثقافة، ۱۴۱۳ ه- . ق، ص ۲۲۴، ح ۳۹۰؛ بحارالأنوار، ج ۱، ص ۲۰۰، ح ۸؛ اهل بیت {{عم}} در قرآن و حدیث، ج ۲، ص ۵۹۱، ح ۹۱۰.</ref>.  

:::::*'''حق وجود و هستی''': خدا به یمن و برکت وجود [[حجت]] و ولی‌اش، مخلوقات را می‌آفریند و [[امامان]] واسطه آفرینش و فیض خدا هستند. در توقیعی از [[امام زمان]] {{ع}} می‌خوانیم: {{عربی|نَحْنُ صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ الْخَلْقُ بَعْدُ صَنَائِعُنَا}}<ref>«ما دست پرورده خداییم و خلق دست پرورده ما هستند» الاحتجاج، طبرسی، ج۲، ص۲۷۸</ref>.

:::::*'''حق بقاء''': بقای زمین و آسمان و حیات موجودات روی آن، بستگی به وجود حجت الهی دارد. چنان که اگر حجت خدا روی زمین نباشد، زمین اهلش را در خود می‌گیرد و از میان می‌برد. {{عربی|لولا الحجة لساخت الأرض بأهلها}}<ref>مستدرک سفینة البحار، شیخ علی نمازی شاهرودی، ص۲۷۸</ref>. [[امام مهدی]] {{ع}} کسی است که به بقای او، دنیا باقی است و به برکت او، مردم رزق و روزی می‌خورند و به وجود او، آسمان و زمین ثابت و پابرجا هستند. {{عربی|الْمَهْدِیُّ الْمُرْجَى الَّذِی بِبَقَائِهِ بَقِیَتِ الدُّنْیَا وَ بِیُمْنِهِ رُزِقَ الْوَرَى وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمَاءُ}}<ref>مفاتیح الجنان، دعای عدیله</ref>. ادای این حق به این است که روش زندگی مردم مورد رضایت [[امام زمان]] {{ع}} باشد؛ به طوری که اسباب ظهور او را فراهم سازند تا زندگی خود را در کنار [[امام زمان]] {{ع}} خود بگذارند و از وجود او کاملاً بهره‌مند گردند.

:::::*'''حق نعمت''': خداوند متعال به برکت وجود امام، نعمت‌هایش را بر جهانیان فرو می‌ریزد. {{عربی|بِیُمنِهِ رُزِقَ الوَری‌}}؛ به برکت وجود امام است مردم روزی می‌خورند. درختان بارور، میوه‌ها رسیده، نهرها جاری، باران از آسمان می‌بارد و گیاه از زمین می‌روید. امام ولیّ نعمت ما می‌باشد. ادای این حق در این است که حقوق مالی خود، مانند خمس و زکات را بپردازیم، از فقرا دستگیری کنیم و به آنان احسان نماییم، و شاکر نعمات بی منتهای الهی باشیم.

:::::*'''حق هدایت و تعلیم''': امامان، هدایت‌گران بشر به حقیقت‌اند. در زیارت روز جمعه خطاب به [[امام زمان]] {{ع}} می‌گوییم: {{عربی| السَّلامُ عَلَيْكَ يَا نُورَاللَّهِ الَّذِي يَهْتَدِي بِهِ الْمُهْتَدُونَ}}؛ سلام بر تو ای نور خدا که مردم به و سیله تو هدایت می‌یابند.

:::::*'''حق رهبری''': امام تنها فردی است که پس از [[پیامبر اعظم]] {{صل}} حق رهبری جامعه اسلامی و جهانی را دارد. اوست که همانند [[پیامبر]] {{صل}} از طرف خدا برای رهبری مردم منصوب می‌گردد. آیات و [[روایات]] زیادی همانند [[آیه اطاعت]]، [[ولایت]]، روایت غدیر، منزلت و ... بر این امر دلالت دارند. ادای این حق در این است که سکان داری رهبری جهانی را به دست با کفایت حضرت [[امام عصر]] {{ع}} بسپاریم و با همدلی، [[وحدت]]، و اقبال عمومی و بین المللی، رو به سوی او کنیم و مکاتب غربی و شرقی وایسم‌های رنگارنگ جهانی دل ما را نرباید. جامعه شیعی و منتظر باید با تحقق بخشیدن به چند امر، به ظهور و رهبری جهانی [[امام مهدی]] {{ع}} تسریع بخشد:

:::::*'''حق پدری''': امام، پدر این امت است. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: {{عربی|أَنَا وَ عَلِيٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّة}}<ref>علل الشرایع، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۲۷</ref>.من و علی پدران این امت هستیم. حق پدر به فرزند، فرمان برداری، احترام ویژه و ... است. ما فرزندان [[امامت]] باید حق پدری را که [[امام عصر]] {{ع}} بر ما دارد بشناسیم و به آن جامه عمل بپوشانیم. از او اطاعت کنیم و موجبات رضایت او را فراهم سازیم. در [[روایات]] متعددی [[امام زمان]] {{ع}} از ما تقوا، ورع، صفات نیکوی اخلاقی و [[ولایت]] پذیری را خواسته است<ref>نک: شرح دعای ندبه، علوی طالقانی؛ ملکوت زمان در ارتباط با حضرت ولی عصر، مهدی قاسمی منفرد، ص ۵۵ - ۶۶ و...</ref>. ما نیز باید با تحقق بخشیدن این امور در سطح فردی و اجتماعی زندگی مان، تکلیف فرزندی مقام [[امامت]] را به شایستگی انجام دهیم.

:::::*'''حق خویشاوندی با [[پیامبر]] {{صل}}''': [[امام مهدی]] {{ع}} هنگام ظهور ندا می‌دهد: {{عربی|وأسألکم بحق الله و رسوله و بحقی فإنّ لی علیکم حق القربی برسول الله}}<ref>«از شما می‌خواهم به حق خدا و حق رسولش و حق خودم بر شما که حق خویشاوندی پیامبر است.» الغیبة، نعمانی، ص۲۸۱</ref>. ادای این حق، دوستی امامان است؛ چنان که در آیه: {{متن قرآن|قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}قُل لَا أَسْأَلُکمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّاالْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی ،<ref>«خدا به پیامبر دستور می‌دهد به مردم بگو: من پاداشی برای رسالت جز دوستی اهل بیتم نمی‌خواهم» سوره شوری، آیه۲۳</ref>. ثمره این محبت در صورتی که همراه با عمل گردد، دست‌یابی به [[حق]] و راه مستقیم و در نهایت سعادت است. آری شناخت حقوق امام موجب محبت و سپس عمل در راستای خواسته خدا و [[اهل بیت]] {{عم}} می‌شود.