محتوای خطبه غدیر چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

:::::*'''[[خداشناسی]]''': [[پیامبر]]{{صل}} خطبه غدیر را با [[حمد]] و [[ستایش خداوند]] آغاز کرد، و درباره [[صفات جمال]] و جلال [[خداوند]] [[سخن]] گفت. [[توحید]] و [[یگانگی خداوند]]، [[علم گسترده]] و فراگیر [[الهی]]، [[قدرت]]، قوت و [[غلبه]] بر هر چیز، آفریدگاری، [[رحمت]] واسعه، نعمت‌های بی‌شمار، [[بی‌نیازی]] از غیر، بی‌همتایی، [[اتقان صنع]]، قدوسیت و [[پیراستگی]] از نواقص، [[تفضل]] بر موجودات، [[عدل]] در [[افعال]]، برخی از صفات جمال و جلال خداوند است که در فراز اول خطبه غدیر بیان شده است.

:::::*'''[[فرایض الهی]]''': پیامبر{{صل}} در لابه‌لای خطبه غدیر، [[مردم]] را به رعایت فرایض الهی توصیه کرده است. [[نماز]]، [[زکات]]، [[حج]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]] از جمله فرایض الهی است که در این [[خطبه]] مورد توصیه و تأکید پیامبر{{صل}} قرار گرفته‌اند. ای مردم! آن‌گونه که خداوند به شما [[دستور]] داده است نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید، اگر با گذشت [[زمان]]، مطلبی را ندانستید یا فراموش کردید، [[علی]]{{ع}} که ولی شماست برای شما بیان خواهد کرد.

:::::*'''[[یاد مرگ]] و [[قیامت]]''': از آنجا که یاد مرگ و قیامت و حساب و [[پاداش]] و [[عقاب]] در [[آخرت]]، نقش مؤثری در توجه و [[التزام]] [[انسان]] به دستوراهای الهی دارد، پیامبر{{صل}} در فرازی از خطبه خود، مردم را به [[مرگ]] و [[معاد]] توجه داده و فرموده است: “ای [[مردم]]! [[تقوا]] پیشه باشید، از [[قیامت]] برحذر باشید، چنان‌که [[خدا]] فرموده است: {{متن قرآن|إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظِيمٌ}}<ref>«ای مردم! از پروردگارتان پروا کنید، که لرزه رستخیز چیزی سترگ است» سوره حج، آیه ۱.</ref> به [[یاد مرگ]]، حساب، [[میزان]]، [[محاسبه]] در پیشگاه [[پروردگار]] جهانیان و [[پاداش]] و [[کیفر]] باشید. هر کس کار [[نیکی]] انجام دهد پاداش داده می‌شود و هر کس گناهی انجام دهد، بهره‌ای در [[بهشت]] ندارد.

:::::*'''[[فضایل امیرالمؤمنین]]{{ع}}''': در فرازهای مختلف این [[خطبه]] از فضایل امیرالمؤمنین{{ع}} [[سخن]] به میان آمده و [[برتری]] او بر دیگران مورد تأکید [[پیامبر]]{{صل}} قرار گرفته است. در فرازی از [[خطبه غدیر]] در این باره چنین آمده است: “ای مردم! این [[علی]] بیش از شما مرا [[یاری]] کرده و نزدیک‌تر و گرامی‌ترین افراد نزد من است. خدا و من از او [[راضی]] هستیم و آیه‌ای درباره [[رضایت خدا]] از [[مؤمنان]] و در [[ستایش]] آنان نازل نشده است مگر اینکه علی{{ع}} مشمول آن است. [[ذریه]] هر [[پیامبری]] از صلب او است و ذریه من از صلب علی است. او [[یاور]] [[دین خدا]] و مدافع [[رسول خدا]]، [[تقی]]، [[نقی]]، [[هادی]] و [[مهدی]] است.

:::::*'''[[قرآن و عترت]]''': در فرازی از [[خطبه غدیر]] از [[ثقل اصغر]] و اکبر سخن به میان آمده است: “ای [[مردم]]! [[علی]]{{ع}} و [[پاکان]] از [[فرزندان]] من ثقل اصغر و [[قرآن]]، [[ثقل اکبر]] است. آن دو از یکدیگر خبر می‌دهند و موافق یکدیگرند و از هم جدا نخواهند شد تا نزد [[حوض]] بر من وارد شوند. آنان امنای [[خدا]] در میان [[خلق]] و حکمای [[الهی]] در زمین‌اند”.

:::::*'''[[سبب نزول]] [[آیه تبلیغ]]''': [[پیامبر]]{{صل}} در فراز دوم خطبه غدیر یادآور شد که [[خداوند]] به او [[وحی]] کرده است و اگر آنچه را بر او نازل شده [[ابلاغ]] نکند، [[رسالت الهی]] را ابلاغ نکرده، و خداوند ضمانت کرده است که او را در ابلاغ این [[رسالت]] ویژه [[حفظ]] خواهد کرد، آن‌گاه [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> را [[تلاوت]] کرد. سپس سبب نزول آن را بیان کرد و فرمود: “سبب [[نزول]] این آیه آن است که [[جبرئیل]]{{ع}} سه بار از سوی خداوند بر من نازل شد و از من خواست که [[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}} را به عنوان [[وصی]] و [[جانشین]] و [[امام]] پس از خود معرفی کنم، زیرا نسبت او به من مانند نسبت [[هارون]]{{ع}} به [[موسی]]{{ع}} است، مگر اینکه پس از من [[پیامبری]] نخواهد بود. او ولی شما پس از خدا و [[رسول]] خداست و آیه {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref> در [[شأن]] او نازل شده است. [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} کسی است که [[نماز]] خواند و در حال [[رکوع]] [[زکات]] داد. من از [[جبرئیل]] خواستم که از [[خدا]] بخواهد تا مرا از [[ابلاغ]] این مطلب به شما معاف دارد، زیرا من از کمی [[متقیان]] و [[کثرت]] [[منافقان]] آگاهم؛ آنان کسانی‌اند که بسیار مرا [[آزار]] دادند تا اینکه [[خداوند]] [[آیه]] {{متن قرآن|وَمِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ وَيَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ}}<ref>«و برخی از ایشان کسانی هستند که پیغمبر را آزار می‌کنند و می‌گویند او خوش‌باور است؛ بگو سخن نیوش خوبی برای شماست» سوره توبه، آیه ۶۱.</ref> را درباره آنها نازل کرد و اگر بخواهم آنها را با نام‌هایشان معرفی می‌کنم، ولی من این کار را نخواهم کرد. خداوند، این درخواست را از من نپذیرفت و از من خواست که آنچه را بر من نازل شده ابلاغ کنم و [[آیه تبلیغ]] بیانگر همین مطلب است”.

:::::*'''اعلام [[امامت علی]]{{ع}}''': ای [[مردم]]! بدانید که خدا [[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}} را ولی و [[امام]] [[مفترض الطاعه]] بر [[مهاجران]] و [[انصار]] و کسانی که به [[نیکی]] از آنان [[پیروی]] می‌کنند، و بر [[غایب]] و حاضر، و [[عرب]] و [[عجم]]، و [[حرّ]] و مملوک، و کوچک و بزرگ و سپید و سیاه قرار داده است. گفتار او روا، حکمش گذرا، و دستورش نافذ است. هر کس با او [[مخالفت]] کند [[ملعون]]، و هر کس از او پیروی کند مرحوم خواهد بود.

:::::*'''[[امامت]]، [[صراط مستقیم]] [[هدایت]]''': [[پیامبر]]{{صل}} در فرازی از [[خطبه غدیر]] فرموده است: “من همان [[صراط]] مستقیمی هستم که پیروی از آن بر شما [[واجب]] شده است و پس از من علی و سپس [[امامان]] هدایت از فرزندان من که از صلب علی هستند، صراط مستقیم‌اند”. آن‌گاه [[سوره حمد]] را [[تلاوت]] کرد و فرمود: “درباره من و علی و امامان از [[ذریه]] من{{عم}} نازل شده است، (یعنی صراط مستقیم که در این [[سوره]] مطرح شده پیامبر و [[علی]] و [[امامان]] از [[ذریه]] او هستند.) علی و امامان از ذریه او{{عم}} اولیای خدایند که [[ترس]] و اندوهی متوجه آنان نیست و آنان [[حزب]] خدایند که [[رستگار]] و غالب‌اند، و [[دشمنان]] علی{{ع}}، [[اهل]] [[شقاق]] و [[برادران]] شیطان‌اند که سخنان [[نادرست]] را به یکدیگر [[القا]] می‌کنند، و [[دوستان]] علی و امامان از ذریه او{{عم}} [[مؤمنان]] راستین‌اند، آنان همان کسانی‌اند که [[خداوند]] در [[وصف]] آنان فرموده است: {{متن قرآن|لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ}}<ref>«گروهی را نمی‌یابی که با ایمان به خداوند و روز واپسین، با کسانی که با خداوند و پیامبرش مخالفت ورزیده‌اند دوستی ورزند» سوره مجادله، آیه ۲۲.</ref>؛ اولیای آنان کسانی‌اند که خداوند در وصف آنان فرموده است: {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ}}<ref>«آنان که ایمان آورده‌اند و ایمانشان را به هیچ ستمی نیالوده‌اند، امن (و آرامش) دارند و رهیافته‌اند» سوره انعام، آیه ۸۲.</ref>؛ اولیای آنان کسانی‌اند که داخل [[بهشت]] خواهند شد و [[فرشتگان]] به گرمی از آنان استقبال خواهند کرد و به آنان خوش‌آمد خواهند گفت و دشمنان آنان اهل دوزخ‌اند.

:::::*'''[[امامت]] و [[کمال دین]]''': [[پیامبر]]{{صل}} در فرازی از [[خطبه غدیر]] به کامل شدن [[دین]] با امامت اشاره کرده و فرموده است: “خدایا! تو بر من (این مطالب را) نازل کردی که امامت پس از من از آن علی{{ع}} است و هنگامی که من آن را برای [[مردم]] بیان کنم و او را به امامت [[نصب]] کنم دین [[مسلمانان]] کامل شده و [[نعمت]] تو بر آنان تمام شده و از [[اسلام]] به عنوان دین برای آنان [[راضی]] هستی، و نیز فرموده‌ای هر کس غیر از اسلام [[دینی]] را برگزیند از او پذیرفته نخواهد شد و او در [[آخرت]] از زیانکاران خواهد بود<ref>{{متن قرآن|وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ}} «و هر کس جز اسلام دینی گزیند هرگز از او پذیرفته نمی‌شود و او در جهان واپسین از زیانکاران است» سوره آل عمران، آیه ۸۵.</ref>. خدایا! [[شاهد]] باش که من این [[دستور]] را به آنان [[ابلاغ]] کردم. ای [[مردم]]! [[خداوند]]، [[دین]] شما را فقط با [[امامت علی]]{{ع}} کامل کرده است، پس کسی که به او و به [[امامان]] از [[فرزندان]] او تا [[روز قیامت]] [[اقتدا]] نکند، کارهای نیکش حبط شده و در [[دوزخ]] جاویدان خواهد بود”.

:::::*'''[[استمرار امامت]] تا [[قیامت]]''': همچنین [[پیامبر]]{{صل}} در [[خطبه غدیر]] علاوه بر اعلام [[امامت امیرالمؤمنین]]{{ع}}، استمرار امامت را در [[ذریه]] او تا روز قیامت بیان کرده است. در فرازی از آن [[خطبه]] فرموده است: “ای مردم! [[قرآن]] برای شما بیان می‌کند که امامان پس از [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرزندان اویند و من توضیح دادم که آنان فرزندان من و اویند (یعنی [[فرزندان فاطمه زهرا]]{{س}} هستند) آنجا که فرموده است: {{متن قرآن|وَجَعَلَهَا كَلِمَةً بَاقِيَةً فِي عَقِبِهِ}}<ref>«و همین را سخنی پاینده در میان فرزندان (آینده) خویش قرار داد باشد که آنان (بدان) بازگردند» سوره زخرف، آیه ۲۸.</ref><ref>در تفسیر آیه ر.ک: المیزان، ج۱۸، ص۱۰۶.</ref>؛ خداوند [[امامت]] را (که از عالی‌ترین [[درجه]] [[هدایت]] برخوردار است و دیگران را هدایت می‌کند) در [[ذریه ابراهیم]]{{ع}} قرار داد”.

:::::*'''[[پیشوایان]] [[دوزخ]]''': [[پیامبر]]{{صل}} در فرازی از [[خطبه غدیر]] درباره امامانی سخن گفته است که به جای [[هدایت مردم]] به [[بهشت]]، آنان به دوزخ فرا می‌خوانند: “ای [[مردم]]! پس از من پیشوایانی خواهند بود که به دوزخ [[دعوت]] می‌کنند و [[روز قیامت]]، [[یاری]] نخواهند شد. ای مردم! خدا و من از آنان بیزاریم. ای مردم! آنان و [[یاوران]] و پیروانشان در پایین‌ترین طبقه دوزخ خواهد بود”.

:::::*'''گرفتن [[بیعت]] بر [[امامت]]''': پیامبر{{صل}} در پایان [[خطبه]] از مردم خواست تا به [[امامت امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[اقرار]] کنند و آنان نیز گفتند: ““ما شنیدینم همه آنچه را که تو از سوی پروردگارمان درباره [[امامت علی]]{{ع}} و [[فرزندان]] او [[ابلاغ]] کردی و به آن [[راضی]] هستیم و از آن [[اطاعت]] می‌کنیم، با تو بر این مطلب با [[جان]] و [[زبان]] و دست خود بیعت می‌کنیم، بر آن [[زندگی]] می‌کنیم و می‌میریم و تردید نمی‌کنیم، و از [[عهد]] و [[پیمان]] خود بر نمی‌گردیم و از خدا و تو و [[امیرالمؤمنین]] و [[امامان]] ذریه‌اش اطاعت می‌کنیم”.