پرش به محتوا

تفسیر علمی در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'اقبال' به 'اقبال'
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'اقبال' به 'اقبال')
خط ۷۳: خط ۷۳:


==طرفداری و [[مخالفت]] با تفسیرهای علمی==
==طرفداری و [[مخالفت]] با تفسیرهای علمی==
به رغم [[اقبال]] گسترده‌ای که در قرون اخیر از [[تفسیر علمی]] صورت گرفت، این رویکرد تقریباً از همان ابتدا از سوی گروه‌های مختلف و از منظرهای گوناگون با مخالفت روبه رو شد. شاید بتوان [[امین]] [[خولی]] را در شمار اولین اندیشهوران [[مسلمانی]] دانست که به رغم [[تجددطلبی]]، به مخالفت با این گونه تفسیر پرداخت. برخی [[نواندیشان دینی]] نیز که بیشتر از منظر یک متن ادبی در [[قرآن]] نگریسته‌اند به [[پیروی]] از [[امین خولی]] به [[نقد]] این جریان پرداخته‌اند، چنان که گروهی از [[عالمان]] سنتی و بعضاً سَلَفی نیز که رویکرد [[عقلانی]] علمی جدید را به کلی نادرست می‌‌دانند، این رویکرد را نقد کرده‌اند. از خولی، [[رشید رضا]]، [[مراغی]]، عقاد، [[شلتوت]]، دروزه، [[خطیب]]، [[زرقانی]]، [[سیدقطب]] در کنار [[شاطبی]] ـ از قدما ـ به عنوان مخالف، و از [[عبده]]، طنطاوی، کواکبی، ابن بادیس، دراز، غمراوی، شعراوی، [[ابن عاشور]]، [[فرید]] وجدی، نورسی در کنار غزالی، فخررازی، [[سیوطی]]، مرسی، زرکشی به عنوان موافق یاد شده است. <ref>ر.ک: الاشارات العلمیة فی القرآن، ص۱۱۳ - ۱۲۵، ۱۲۸ - ۱۴۸؛ التفسیر العلمی للقرآن، ص۲۹۷ - ۳۵۵؛ التفسیر و المفسرون، ج ۲، ص۵۱۹ - ۵۳۲.</ref> در کنار این موارد، برخی اسامی افرادی را به این صف‌بندی افزوده‌اند که قطعاً به این بحث نظر نداشته‌اند؛ مانند آنکه در شمار موافقان [[تفسیر علمی]] از [[ابن مسعود]]، [[علامه مجلسی]] و نیز [[ابن سینا]]، [[ملاصدرا]] و [[ملاهادی سبزواری]] یاد کرده‌اند. <ref>درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، ص۲۹۲ - ۳۰۶.</ref> اینان توجه نداشته‌اند که [[فیلسوفان]] از افراد یاد شده از این رو به مباحث طبیعی پرداخته‌اند که در شمار [[فلسفه]] قدیم بوده است؛ و در واقع از رویکردی [[فلسفی]] برخوردارند؛ افزون بر اینکه این ادعا در مورد برخی دیگر نیز با یک نمونه ثابت نمی‌شود.
به رغم اقبال گسترده‌ای که در قرون اخیر از [[تفسیر علمی]] صورت گرفت، این رویکرد تقریباً از همان ابتدا از سوی گروه‌های مختلف و از منظرهای گوناگون با مخالفت روبه رو شد. شاید بتوان [[امین]] [[خولی]] را در شمار اولین اندیشهوران [[مسلمانی]] دانست که به رغم [[تجددطلبی]]، به مخالفت با این گونه تفسیر پرداخت. برخی [[نواندیشان دینی]] نیز که بیشتر از منظر یک متن ادبی در [[قرآن]] نگریسته‌اند به [[پیروی]] از [[امین خولی]] به [[نقد]] این جریان پرداخته‌اند، چنان که گروهی از [[عالمان]] سنتی و بعضاً سَلَفی نیز که رویکرد [[عقلانی]] علمی جدید را به کلی نادرست می‌‌دانند، این رویکرد را نقد کرده‌اند. از خولی، [[رشید رضا]]، [[مراغی]]، عقاد، [[شلتوت]]، دروزه، [[خطیب]]، [[زرقانی]]، [[سیدقطب]] در کنار [[شاطبی]] ـ از قدما ـ به عنوان مخالف، و از [[عبده]]، طنطاوی، کواکبی، ابن بادیس، دراز، غمراوی، شعراوی، [[ابن عاشور]]، [[فرید]] وجدی، نورسی در کنار غزالی، فخررازی، [[سیوطی]]، مرسی، زرکشی به عنوان موافق یاد شده است. <ref>ر.ک: الاشارات العلمیة فی القرآن، ص۱۱۳ - ۱۲۵، ۱۲۸ - ۱۴۸؛ التفسیر العلمی للقرآن، ص۲۹۷ - ۳۵۵؛ التفسیر و المفسرون، ج ۲، ص۵۱۹ - ۵۳۲.</ref> در کنار این موارد، برخی اسامی افرادی را به این صف‌بندی افزوده‌اند که قطعاً به این بحث نظر نداشته‌اند؛ مانند آنکه در شمار موافقان [[تفسیر علمی]] از [[ابن مسعود]]، [[علامه مجلسی]] و نیز [[ابن سینا]]، [[ملاصدرا]] و [[ملاهادی سبزواری]] یاد کرده‌اند. <ref>درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، ص۲۹۲ - ۳۰۶.</ref> اینان توجه نداشته‌اند که [[فیلسوفان]] از افراد یاد شده از این رو به مباحث طبیعی پرداخته‌اند که در شمار [[فلسفه]] قدیم بوده است؛ و در واقع از رویکردی [[فلسفی]] برخوردارند؛ افزون بر اینکه این ادعا در مورد برخی دیگر نیز با یک نمونه ثابت نمی‌شود.


در میان قرآن‌پژوهان [[ایرانی]]، به نظر می‌‌رسد با اصل تفسیر علمی [[مخالفت]] نشده و از عالمی نام برده نشده است.
در میان قرآن‌پژوهان [[ایرانی]]، به نظر می‌‌رسد با اصل تفسیر علمی [[مخالفت]] نشده و از عالمی نام برده نشده است.
۲۱۸٬۰۹۰

ویرایش