استغفار در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[امام]] به کثرت استغفار نیز توصیه داشت و می‌فرمود: هر کس در [[ماه شعبان]] هفتاد مرتبه استغفار کند آمرزیده می‌شود<ref>الأمالی، صدوق، ص۱۷.</ref> بعید نیست که کلمه هفتاد برای کثرت باشد، مثل آنچه در [[قرآن]] آمده است که {{متن قرآن|إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ}}<ref>«چه برای آنان آمرزش بخواهی چه نخواهی (سودی ندارد زیرا) اگر هفتاد بار برای آنها آمرزش بخواهی هیچ‌گاه خداوند آنان را نخواهد آمرزید» سوره توبه، آیه ۸۰.</ref>. در اینجا مراد عدد خاص هفتاد نیست تا اگر [[پیامبر]]{{صل}} ۷۱ بار استغفار کند [[خداوند]] آنها را ببخشاید، بلکه مراد کثرت است. [[شب نیمه شعبان]] نیز چنین است<ref>الأمالی، صدوق، ص۲۶.</ref>. حضرت در انجام [[اعمال]] [[حج]] نیز به استغفار زیاد سفارش می‌کرد<ref>فقه الرضا{{ع}}، ص۲۱۴.</ref>. کثرت استغفار را برای [[ادای دین]] نیز مفید می‌دانست<ref>فقه الرضا{{ع}}، ص۳۹۷.</ref>. حضرت فرمود: من روزی پنج هزار بار استغفار می‌کنم<ref>الزهد، ابن سعید، ص۷۴.</ref> و می‌فرمود: استغفار بسیار بعد از [[نماز عصر]] نیز [[آمرزش]] می‌آورد<ref>بحار الأنوار، ج۷۴، ص۱۲۳.</ref>. از کلمات [[امام]] توسعه در [[استغفار]] هم استفاده می‌شود؛ زیرا استغفار مخصوص به [[گناهکاران]] و نیز [[آدمیان]] نیست؛ همه نیازمند استغفارند، حتی [[پیامبران]]{{عم}}. [[پیامبر]]{{صل}} فرموده است: من روزی صد بار استغفار می‌کنم، آنگاه که در روی قلبم چیزی (غباری) [[احساس]] می‌کنم<ref>مستدرک الوسائل، ج۵، ص۳۲۰.</ref>. چنان که [[قرآن]] هم از استغفار [[داود]]{{ع}}<ref>{{متن قرآن|قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَى نِعَاجِهِ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْخُلَطَاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَا هُمْ وَظَنَّ دَاوُودُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَخَرَّ رَاكِعًا وَأَنَابَ}} «(داود) گفت: بی‌گمان او با خواستن میش تو برای افزودن به میش‌های خویش، به تو ستم کرده است و بسیاری از همکاران بر یکدیگر ستم روا می‌دارند جز آنان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند و آنان اندکند؛ و داود دانست که ما او را آزموده‌ایم و از پروردگار» سوره ص، آیه ۲۴.</ref> و [[ابراهیم]]{{ع}}<ref>{{متن قرآن|قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ رَبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ}} «بی‌گمان برای شما ابراهیم و همراهان وی نمونه‌ای نیکویند آنگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و آنچه به جای خداوند می‌پرستید بیزاریم، شما را انکار می‌کنیم و میان ما و شما جاودانه دشمنی و کینه پدید آمده است تا زمانی که به خداوند یگانه ایمان آورید؛ جز (این) گفتار ابراهیم که به پدرش گفت: برای تو از خداوند آمرزش خواهم خواست و من برای تو در برابر خداوند هیچ اختیاری ندارم؛ پروردگارا! ما بر تو توکل داریم و به سوی تو روی می‌آوریم و بازگشت (هر چیز) به سوی توست» سوره ممتحنه، آیه ۴.</ref> و [[یعقوب]]{{ع}}<ref>{{متن قرآن|قَالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ}} «گفت: به زودی برایتان از پروردگارم آمرزش می‌خواهم که اوست که آمرزنده بخشاینده است» سوره یوسف، آیه ۹۸.</ref> و [[پیامبران]]{{عم}}<ref>{{متن قرآن|مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَنْ يَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِكِينَ وَلَوْ كَانُوا أُولِي قُرْبَى مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ}} «پیامبر و مؤمنان نباید برای مشرکان پس از آنکه بر ایشان آشکار شد که آنان دوزخیند آمرزش بخواهند هر چند خویشاوند باشند» سوره توبه، آیه ۱۱۳.</ref> یاد کرده است. [[حدیث]] [[استغفار]] [[خضر]]{{ع}}<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ص۳۹۱.</ref> و ماهیان دریا و حیوانات خشکی<ref>الأمالی، صدوق، ص۴۸۷.</ref> برای طالبان [[علم]] و کثرت استغفار [[فرشتگان]] از آن جمله است<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۵۳۷.</ref>. بعد از [[نزول آیه]] {{متن قرآن|إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ...}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگارت به فرشتگان فرمود: می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم.».. سوره بقره، آیه ۳۰.</ref> فرشتگان [[اعتراض]] کردند، ولی بعد پشیمان شدند و به [[عرش]] [[پناه]] بردند و استغفار کردند...<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۸۸.</ref>.

[[امام رضا]]{{ع}} می‌فرماید در مواردی استغفار اثر ندارد، از جمله در مورد [[کافران]] لجوج و عنود و [[منافقان]]. [[امام]] با استنادی به [[آیه]] ۸۰ [[توبه]] /۹ به عدم تأثیر استغفار تصریح می‌کند<ref>التفسیر، عیاشی، ج۲، ص۱۰۰.</ref>. مورد دیگر در قضیه [[اتهام]] به [[همسر پیامبر]]{{صل}} بود. طبق حدیث [[رضوی]] آن شخص نزد [[رسول خدا]]{{صل}} آمده و توبه نمود و درخواست استغفار از [[حضرت]] کرد، حضرت فرمود: استغفار من برای شما بی‌فایده است. شما چگونه جرأت کرده‌اید که به [[زن]] [[مؤمن]] [[تهمت]] [[زنا]] بزنید. آنگاه به [[آیه قرآن]] [[استدلال]] فرمود<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ}} «به راستی آنان که به زنان پاکدامن بی‌خبر مؤمن، تهمت (زنا) می‌زنند، در این جهان و در جهان واپسین لعنت شده‌اند و آنان را عذابی سترگ خواهد بود» سوره نور، آیه ۲۳.</ref>.<ref>البرهان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۵۳.</ref>.<ref>[[ابوالفضل یغمایی|یغمایی، ابوالفضل]]، [[استغفار - یغمایی (مقاله)|مقاله «استغفار»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۱۴۱.</ref>

== منابع ==