وظیفه مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

#'''[[شناخت]] [[امام]]:''' نخستین و مهم‌ترین شناسه و نشانه یک [[انسان]] [[منتظر]]، [[معرفت]] [[حجت]] است؛ چنان که در [[روایات]] و [[ادعیه]] بر [[شناخت]] و [[معرفت]] [[حضرت]]، تأکید خاص شده است. [[امام صادق]]{{ع}} [[خواندن]] این [[دعا]] در زمان [[غیبت]] را سفارش کرد و به [[زراره]] فرمود: "اگر آن زمان را [[درک]] کردی مدام بخوان: {{متن حدیث|"اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي نَفْسَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي نَفْسَكَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِيَّكَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي رَسُولَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي رَسُولَكَ لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَكَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي‏"}}<ref> بارالها! خود را به من بشناسان، زیرا اگر تو خود را نشناسانی، رسولت را نخواهم شناخت. بارالها! رسولت را به من بشناسان، زیرا اگر رسولت را به من نشناسانی، حجت تو را نخواهم شناخت. بار خدایا! حجت خود را به من بشناسان، زیرا اگر او را به من نشناسانی، از دینم گمراه خواهم شد؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص۳۴۳؛ الغیبة، نعمانی، ص۱۷۰.</ref>؛ [[امام باقر]]{{ع}} نیز فرموده است: {{متن حدیث|"وَ مَنْ مَاتَ وَ هُوَ عَارِفٌ لِإِمَامِهِ لَمْ يَضُرَّهُ تَقَدَّمَ هَذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ وَ مَنْ مَاتَ وَ هُوَ عَارِفٌ لِإِمَامِهِ كَانَ كَمَنْ هُوَ مَعَ الْقَائِمِ فِي فُسْطَاطِهِ"}}<ref>کسی که با معرفت امام خویش بمیرد، از دیر یا زود شدن امر ظهور، خسارتی متوجه او نیست؛ چنین کسی همانند آن است که در خیمه و مقر فرماندهی حضرت قائم {{ع}} همراه ایشان حضور دارد؛ الکافی، ج۱، ص۳۴۳.</ref>. در این زمینه [[روایات]] فراوانی وارد شده است؛ چنان که قبلاً به برخی از آن اشاره شد<ref>ر.ک: همین کتاب، بخش دوم (ضرورت معرفت).</ref>.

#'''الگوپذیری از [[امام]]:''' چگونگی منش و [[رفتار]] هر کسی، برخاسته از نوع [[آگاهی]] و [[بینش]] اوست و چون [[پیشوایان دین]]، [[اسوه]] [[دین]] داری و [[پارسایی]] هستند، [[الگو]] پذیری از ایشان نیز در گرو [[رفتار]] دین‌مدارانه و [[پیروی]] از آنان است. از این‌رو، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[الگو]] پذیری از [[امام]] را مهم‌ترین ویژگی [[منتظران]] [[ظهور]] فرزندش [[مهدی]]{{ع}} معرفی کرده و گام نهادن در راه او و دیگر [[امامان]]{{عم}} را معیار [[تقرب به خدا]] و همنشینی با خود بیان فرموده است: "خوشا به حال کسی که [[قائم]] اهل بیتم را [[درک]] کند و در [[غیبت]] او به امامانش [[معتقد]] باشد، با دوستانش [[دوست]] باشد و با دشمنانش [[دشمن]]. او در [[روز قیامت]]، از [[دوستان]] من و گرامی‌ترین فرد [[امت]] نزد من خواهد بود"<ref>{{متن حدیث|" طُوبَى لِمَنْ أَدْرَكَ قَائِمَ أَهْلِ بَيْتِي وَ هُوَ مُقْتَدٍ بِهِ قَبْلَ قِيَامِهِ يَأْتَمُّ بِهِ وَ بِأَئِمَّةِ الْهُدَى مِنْ قَبْلِهِ وَ يَبْرَأُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عَدُوِّهِمْ أُولَئِكَ رُفَقَائِي وَ أَكْرَمُ أُمَّتِي عَلَي‏"}}کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۲۸۷.</ref>؛[[امام کاظم|امام موسی بن جعفر]]{{ع}} نیز به [[یونس بن عبدالرحمن]] فرمود: "خوشا بر [[شیعیان]] ما که در [[غیبت]] [[قائم]] ما به رشته [[ولایت]] ما چسبیده‌اند و بر [[دوستی]] ما پا برجا هستند و از [[دشمنان]] ما بیزارند. آنان از مایند و ما از آن‌هاییم. آنها ما را برای [[امامت]] پسندیده‌اند و ما هم [[پیروی]] آنان را پسندیده‌ایم. خوشا بر آنها و خوشا بر آنها. ایشان به [[خدا]] در [[روز قیامت]] هم درجه ما هستند"<ref>{{متن حدیث|" طُوبَى لِشِيعَتِنَا الْمُتَمَسِّكِينَ بِحَبْلِنَا فِي غَيْبَةِ قَائِمِنَا الثَّابِتِينَ عَلَى مُوَالاتِنَا وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِنَا أُولَئِكَ مِنَّا وَ نَحْنُ مِنْهُمْ قَدْ رَضُوا بِنَا أَئِمَّةً وَ رَضِينَا بِهِمْ شِيعَةً فَطُوبَى لَهُمْ ثُمَّ طُوبَى لَهُمْ وَ هُمْ وَ اللَّهِ مَعَنَا فِي دَرَجَاتِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ"}}؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۶۱.</ref>؛ به همین [[دلیل]]، [[امام علی|امیرمؤمنان]]{{ع}} با فراخوان [[مردم]] به الگوپذیری از [[پیشوایان معصوم]] {{عم}} آنان را از هرگونه تندروی و کندروی برحذر داشته، خطاب به [[اصحاب]] [[پیامبر]]{{صل}} فرموده‌اند: "از [[خاندان]] [[نبوت]] [[الگو]] بگیرید و در جای قدم‌های آنان گام نهید، زیرا آنان هیچ‌گاه شما را از راه راست بیرون نبرده و به [[پستی]] و [[هلاکت]] نمی‌افکنند. جایی که آنان [[سکوت]] کردند، شما نیز لب فرو بندید و با [[قیام]] آنان شما نیز بپاخیزید. مبادا از آنان پیشی گیرید که [[گمراه]] می‌شوید و هرگز از [[همراهی]] آنان باز نمانید که نابود می‌گردید"<ref>{{متن حدیث|"انْظُرُوا أَهْلَ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ فَالْزَمُوا سَمْتَهُمْ، وَ اتَّبِعُوا أَثَرَهُمْ، فَلَنْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ هُدًى وَ لَنْ يُعِيدُوكُمْ فِي رَدًى، فَإِنْ لَبَدُوا فَالْبُدُوا، وَ إِنْ نَهَضُوا فَانْهَضُوا، وَ لَا تَسْبِقُوهُمْ فَتَضِلُّوا، وَ لَا تَتَأَخَّرُوا عَنْهُمْ فَتَهْلِكُوا"}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۷، ص۱۴۳.</ref>؛ ایشان در سخن دیگری مهم‌ترین شناسه [[پیروان]] [[راستین]] خویش را [[اخلاص]] و [[پای بندی]] به [[فرمان]] [[پیشوایان معصوم]] {{ع}} یاد کرده، فرمودند: "سعادتمند‌ترین [[مردم]] کسانی هستند که با [[مهرورزی]] و الگوپذیری از [[امام]] خویش به سوی [[خدا]] نزدیکی جویند و نسبت به آن چه سفارش کرده ایم، پای بند و آن چه بر حذر داشته‌ایم، دوری گزینند. چنین کسانی از ما بوده و در [[بهشت]] نیز کنار ما خواهند بود"<ref>{{متن حدیث|" أَسْعَدُ النَّاسِ مَنْ عَرَفَ فَضْلَنَا وَ تَقَرَّبَ إِلَى اللَّهِ بِنَا وَ أَخْلَصَ حُبَّنَا وَ عَمِلَ بِمَا إِلَيْهِ نَدَبْنَا وَ انْتَهَى عَمَّا عَنْهُ نَهَيْنَا فَذَاكَ مِنَّا وَ هُوَ فِي دَارِ الْمُقَامَةِ مَعَنَا"}}؛ غرر الحکم، ص۱۱۵.</ref>؛ [[لزوم]] [[اقتدا]] به آنان، برای این است که آنان شاخصه [[حق]] و پایه‌های [[استوار]] دین‌اند و دیگران باید رویه آنان را الگوی عملی خویش قرار دهند؛ تندروان به آنان بازگردند و کندروان خود را به آنان برسانند. بنابراین، راه و رسم [[مهدی]] زیستی، در عمل به [[دین]] و تلاش برای [[زمینه‌سازی]] [[ظهور]] [[حضرت]] است؛ چون [[هدف]] و [[فلسفه]] [[ظهور]] [[حضرت]]، احیای [[ارزش‌های الهی]] در [[جامعه]] و رشد و تعالی انسانی است. لذا نمی‌توان [[منتظر]] [[ظهور]] بود، اما نسبت به اهداف [[ظهور]]، دغدغه نداشت. زیرا [[مأموریت]] اصلی [[امام مهدی]] {{ع}} تحقق [[حاکمیت]] [[اسلام]] در [[جهان]] و [[اجرای عدالت]] در [[جامعه]] است. از این نظر، آن [[حضرت]]، مجری [[دین]] و [[شریعت]] جدش [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} است؛ [[شریعت]] و [[دینی]] که تاکنون شرایط لازم برای تحقق کامل و همه جانبه آن، پدید نیامده است. بنابراین شرط چنین انتظاری، [[تأسی]] و اقتدای عملی به آن [[حضرت]] است.

#'''[[پایداری]] در [[سختی‌ها]]:''' [[منتظر]] باید [[استحکام]] [[ایمان]] و [[ثبات]] قدم داشته باشد تا در برابر حوادث و [[مصیبت‌ها]] از کوره در نرود و بتواند این [[رسالت]] سنگین را به دوش بکشد. این [[استحکام]] و پختگی از [[معرفت]] و [[آگاهی]] نسبت به وسعت [[توانایی]] و ظرفیت وجودی خویش نشأت می‌گیرد؛ به همین جهت، مهم‌ترین [[دعا]] و خواسته [[انسان]] [[منتظر]] از [[خداوند]]، طلب [[معرفت]] و فزونی [[شناخت]] [[امام]] و [[حجت]] حاضر {{متن حدیث|" اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي‏"}}<ref>کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۵۱۲.</ref> [[ثبات]] قدم در این راه {{متن حدیث|"وَ صَبِّرْنِي عَلَى ذَلِكَ حَتَّى لَا أُحِبَّ تَعْجِيلَ مَا أَخَّرْتَ وَ لَا تَأْخِيرَ مَا عَجَّلْت‏"}}<ref>بحار الانوار، ج۵۳، ص۱۸۷.</ref> است. [[منتظر]] باید از چنین روحیه‌ای برخوردار باشد تا بتواند همراه [[رنج‌ها]] و [[سختی‌ها]]، راحتی نیز داشته باشد؛ زیرا در [[زمان غیبت]]، [[مردم]]، مورد سخت‌ترین امتحانات قرار می‌گیرند و زیر و رو می‌شوند. در این باره، [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|" إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ لَا يَأْتِيكُمْ إِلَّا بَعْدَ إِيَاسٍ لَا وَ اللَّهِ حَتَّى تُمَيَّزُوا لَا وَ اللَّهِ حَتَّى تُمَحَّصُوا"}}<ref>بحار الانوار، ج۵۲، ص۱۱۱.</ref>؛ این امر تحقق نخواهد یافت مگر بعد از [[یأس]] و [[ناامیدی]] از دیگران. نه؛ به [[خدا]] [[سوگند]]، امر [[ظهور]] به وقوع نخواهد پیوست تا زمانی که در اثر ابتلائات شدید، ماهیت افراد، [[آشکار]] شود و صف بندی‌ها مشخص گردد. [[امام رضا]]{{ع}} نیز در این مورد فرموده است: {{متن حدیث|"انما یجئی الفرج بعد الیأس"}}<ref>بحار الانوار، ج۵۲، ص۱۱۰؛ میزان الحکمه، ج۱، ص۱۸۳.</ref>؛ [[ظهور]] زمانی رخ خواهد داد که [[مردم]] از دیگر راه‌ها [[ناامید]] شوند. یکی از [[یاران]] [[امام باقر]]{{ع}} از [[حضرت]] سؤال کرد: "[[فرج]] شما کی حاصل می‌شود؟" [[امام]] در پاسخ فرمودند: {{متن حدیث|" هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ لَا يَكُونُ فَرَجُنَا حَتَّى تُغَرْبَلُوا ثُمَّ تُغَرْبَلُوا ثُمَّ تُغَرْبَلُوا يَقُولُهَا ثَلَاثاً حَتَّى يَذْهَبَ الْكَدِرُ وَ يَبْقَى الصَّفْوُ"}}<ref>هرگز فرج ما نرسد مگر آنکه غربال شوید تا این که کدرها برود و صافی‌ها بماند؛ الغیبة، طوسی، ص۳۳۹؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۱۱۳.</ref>؛ آن [[حضرت]] در جای دیگری فرمودند: "هیهات از آن چه آرزوی آن را در [[دل]] می‌پرورانید! به [[خدا]] [[سوگند]]، بدان چه چشم دوخته‌اید نخواهید رسید، مگر این که همگی در [[غربال]] [[امتحان]]، تکان [[سختی]] بخورید و در این [[امتحان]]، آزموده شوید تا صف خوبان از بدان و ثابت‌قدمان از مدعیان، جدا گردد. به [[خدا]] [[سوگند]]، این [[آرزو]] عملی نخواهد شد، مگر بعد از [[یأس]] و [[ناامیدی]]، تا زمانی که افراد [[شقی]]، شقاوتشان و افراد اهل [[سعادت]]، [[لیاقت]] و صلاحیتشان را [[آشکار]] سازند"<ref>{{متن حدیث|" لَا وَ اللَّهِ لَا يَكُونُ مَا تَمُدُّونَ إِلَيْهِ أَعْيُنَكُمْ حَتَّى تُغَرْبَلُوا لَا وَ اللَّهِ لَا يَكُونُ مَا تَمُدُّونَ إِلَيْهِ أَعْيُنَكُمْ حَتَّى تُمَيَّزُوا لَا وَ اللَّهِ لَا يَكُونُ مَا تَمُدُّونَ إِلَيْهِ أَعْيُنَكُمْ إِلَّا بَعْدَ إِيَاسٍ لَا وَ اللَّهِ لَا يَكُونُ مَا تَمُدُّونَ إِلَيْهِ أَعْيُنَكُمْ حَتَّى يَشْقَى مَنْ شَقِيَ وَ يَسْعَدَ مَنْ سَعِد"}}؛ الغیبة، طوسی، ص۳۳۶؛ بحار الانوار، ج۵، ص۲۲۰.</ref>؛ در بعضی از نقل‌ها به جای {{عربی|"أَعْيُنَكُمْ"}} تعبیر {{عربی|"أَعْنَاقِكُمْ"}}<ref>الغیبة، نعمانی، ص۲۱۷.</ref> آمده است؛ یعنی گردن کشیدن و با [[حرص]] و ولع در پی چیزی بودن و این تعبیر، حاکی از شدت تقاضای [[مردم]] برای رسیدن به این آرزوی بزرگ است. در هر دو صورت، [[کلام]] [[امام باقر]]{{ع}} بیانگر این [[حقیقت]] است که این آرزوی بزرگ، بدون هزینه، قابل دسترسی نخواهد بود؛ بلکه به پختگی و [[استقامت]] [[نیاز]] دارد و این پختگی و [[استقامت]]، امری است لازم که باید در دوران [[انتظار]] حاصل شود؛ چراکه [[انتظار]] [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت حجت]]{{ع}} بدون چنین پختگی و [[عزم]] عمومی در مهیاسازی زمینه‌های [[ظهور]]، فریادی است بی‌پاسخ و [[خداوند]] این [[نعمت]] بزرگ را بدون تقبل هزینه‌های سنگین و گذراندن امتحانات سخت، به [[جامعه بشری]] هدیه نخواهد کرد. [[امام رضا]]{{ع}} نیز [[سوگند]] یاد کرده و فرموده است: "قسم به [[خدا]]، آن چه در [[انتظار]] رسیدن آن هستند، فرا نخواهد رسید تا ناخالصی‌های شما به خوبی [[پاک]] گردد. در این [[آزمون]] چندان کسی از شما باقی نمی‌ماند!" <ref>{{متن حدیث|" وَ اللَّهِ لَا يَكُونُ مَا تَمُدُّونَ إِلَيْهِ أَعْيُنَكُمْ حَتَّى تُمَحَّصُوا وَ تُمَيَّزُوا وَ حَتَّى لَا يَبْقَى مِنْكُمْ إِلَّا الْأَنْدَرُ فَالْأَنْدَرُ"}}؛ الغیبة، طوسی، ص۳۳۶.</ref>؛ آنگاه [[حضرت]] این [[آیه]] را [[تلاوت]] فرمود: {{متن قرآن|أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُواْ مِنكُمْ وَيَعْلَمَ الصَّابِرِينَ}}<ref>آیا گمان کرده‌اید که رها گذاشته می‌شوید و خداوند شما را نمی‌آزماید تا افراد تلاشگر و اهل صبر را ازمیان شما بازشناساند؟؛ سوره آل عمران، آیه ۱۴۲.</ref>. در این [[حدیث]]، این جمله {{متن حدیث|"حَتَّى لَا يَبْقَى مِنْكُمْ"}} هشدار و زنگ خطری است به آنانی که خود را منتسب به [[اهل بیت]]{{عم}} و از گروه خودی‌ها و [[خواص]] می‌شمارند؛ چراکه با این تعبیر، [[امتحان]] آنان دشوارتر و [[رسالت]] آنان در عصر [[غیبت]]، سنگین تراز دیگران است.

#'''[[محبت]] و انس [[معنوی]] با [[امام]]:''' لازمه طبیعی [[معرفت]] [[امام عصر]]{{ع}} [[محبت]] و انس و [[ارتباط روحی]] با آن [[حضرت]] است. ممکن نیست کسی [[حضرت]] را به درستی بشناسد، اما [[محبت]] وی [[قلب]] او را تسخیر ننماید و پیوسته و بی‌قرار در طلب او برنیاید. امامی که در قلب‌ها و دل‌های [[مردم]] جا دارد، [[حکومت]] او بر پایه [[ایمان]]، [[معرفت]]، [[عشق]] و عاطفه [[استوار]] است. [[مردم]] از عمق [[قلب]] به او [[عشق]] می‌ورزند و حکومتش، [[حکومت]] بر [[دل‌ها]] و جان‌هاست. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در مورد [[محبوبیت]] [[امام مهدی]] {{ع}} در میان [[مردم]] می‌فرماید: "شما را به آمدن [[مهدی]] [[بشارت]] می‌دهم، کسی که در میان امتم به پا خواهد خواست و [[زمین]] را از [[قسط]] و [[عدل]] پر خواهد کرد و اهل [[آسمان]] و [[زمین]] از [[حکومت]] او [[راضی]] و [[خشنود]] خواهند بود"<ref>{{متن حدیث|" أُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِيِّ يُبْعَثُ فِي أُمَّتِي عَلَى اخْتِلَافٍ مِنَ النَّاسِ وَ زِلْزَالٍ يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً يَرْضَى عَنْهُ سَاكِنُ السَّمَاءِ وَ سَاكِنُ الْأَرْض‏ "}}؛ الغیبة، طوسی، ص۱۷۸.</ref>؛ در جای دیگری فرموده است: "[[مهدی]]{{ع}} مردی است که اهل [[آسمان]] و [[زمین]] حتی پرندگان هوا از [[حکومت]] او [[راضی]] است"<ref>{{متن حدیث|"الْمَهْدِيُّ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي‏... يَرْضَى فِي خِلَافَتِهِ أَهْلُ الْأَرْضِ وَ أَهْلُ السَّمَاءِ وَ الطَّيْرُ فِي الْجَوِّ"}}؛ حقیقة الاعتقاد بالامام المهدی المنتظر {{ع}}، ص۱۷۵.</ref>؛ این [[محبوبیت]] و [[مقبولیت]] بی‌نظیر به خاطر آن است که [[مردم]] [[جهان]]، [[دولت]] [[مهدی]]{{ع}} را نماد تحقق آرزوهای خود می‌دانند و لذا با میل و رغبت به سوی او روی می‌آورند. [[محبوبیت]] مردمی، یکی از ویژگی‌های [[حکومت]] [[مهدوی]] است که در هیچ دولتی، مشابه آن دیده نشده است. بدیهی است که نمود این [[محبت]] و [[عشق]]، بیش از همه در عصر [[انتظار]]، زیبنده و نکوهیده است.