آمادگی نظامی در قرآن: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'نزول آیات' به 'نزول آیات'
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == == منابع ==' به '== منابع ==') |
|||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
==ابعاد آمادگی نظامی== | ==ابعاد آمادگی نظامی== | ||
===تهیه و ساخت [[سلاح]] و ادوات [[جنگی]]=== | ===تهیه و ساخت [[سلاح]] و ادوات [[جنگی]]=== | ||
برخی [[مفسّران]] در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِنْ دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تُظْلَمُونَ}}<ref>«و آنچه در توان دارید از نیرو و اسبان آماده در برابر آنان فراهم سازید که بدان دشمن خداوند و دشمن خود را به هراس میافکنید؛ و نیز جز آنها کسانی دیگر را که شما نمیشناسید (اما) خداوند آنان را میشناسد؛ و آنچه در راه خداوند ببخشید، به شما تمام باز خواهند داد و بر شما ستم نخواهد رفت» سوره انفال، آیه ۶۰.</ref> آمادگی نظامی را به ادوات جنگی رایج در [[صدر اسلام]] منحصر دانستهاند. آنان به ظاهر روایاتی از [[رسولخدا]]{{صل}} تمسّک جستهاند که فرموده: مقصود از قوّه در [[آیه]] مزبور، همان [[شمشیر]] یا [[تیراندازی]] یا سپر است؛<ref>جامعالبیان، مج۶، ج۱۰، ص ۳۹ و ۴۰؛ الدرّالمنثور، ج ۴، ص ۸۳ ۸۶ ؛ البرهان، ج ۲، ص ۷۰۶ و ۷۰۷.</ref> امّا مفسّران متأخر، با توجّه به ادلّهای، بر این باورند که [[حکم]] این آیه، کلّی و عمومی است و به تناسب [[مقتضیات زمان]] و مکان، همه سلاحهای [[روز]] را شامل میشود.<ref> المنار، ج۱۰، ص ۶۱ ـ ۶۳ ؛ مراغی، مج ۴، ج ۱۰، ص ۲۴ و ۲۵؛ بیانالمعانی، ج ۵، ص ۳۰۴ ـ ۳۰۶.</ref> عبارتِ {{متن قرآن|مَا اسْتَطَعْتُمْ}} = "هرچه در توان دارید" و نکره آمدن کلمه {{متن قرآن|قُوَّةٍ}}، در عمومیّت آیه صراحت دارند و [[جاودانگی]] [[احکام]] [[قرآن]]، مقتضی چنین برداشتی است. برخی از [[روایات]] نیز به عمومیّت هرگونه سلاحی تصریح میکنند؛<ref> قمی، ج ۱، ص ۲۷۷؛ جامع البیان، مج ۶، ج ۱۰، ص ۴۰.</ref> بنابراین، روایات پیش گفته، فقط به ادوات جنگی [[زمان]] [[نزول | برخی [[مفسّران]] در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِنْ دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تُظْلَمُونَ}}<ref>«و آنچه در توان دارید از نیرو و اسبان آماده در برابر آنان فراهم سازید که بدان دشمن خداوند و دشمن خود را به هراس میافکنید؛ و نیز جز آنها کسانی دیگر را که شما نمیشناسید (اما) خداوند آنان را میشناسد؛ و آنچه در راه خداوند ببخشید، به شما تمام باز خواهند داد و بر شما ستم نخواهد رفت» سوره انفال، آیه ۶۰.</ref> آمادگی نظامی را به ادوات جنگی رایج در [[صدر اسلام]] منحصر دانستهاند. آنان به ظاهر روایاتی از [[رسولخدا]]{{صل}} تمسّک جستهاند که فرموده: مقصود از قوّه در [[آیه]] مزبور، همان [[شمشیر]] یا [[تیراندازی]] یا سپر است؛<ref>جامعالبیان، مج۶، ج۱۰، ص ۳۹ و ۴۰؛ الدرّالمنثور، ج ۴، ص ۸۳ ۸۶ ؛ البرهان، ج ۲، ص ۷۰۶ و ۷۰۷.</ref> امّا مفسّران متأخر، با توجّه به ادلّهای، بر این باورند که [[حکم]] این آیه، کلّی و عمومی است و به تناسب [[مقتضیات زمان]] و مکان، همه سلاحهای [[روز]] را شامل میشود.<ref> المنار، ج۱۰، ص ۶۱ ـ ۶۳ ؛ مراغی، مج ۴، ج ۱۰، ص ۲۴ و ۲۵؛ بیانالمعانی، ج ۵، ص ۳۰۴ ـ ۳۰۶.</ref> عبارتِ {{متن قرآن|مَا اسْتَطَعْتُمْ}} = "هرچه در توان دارید" و نکره آمدن کلمه {{متن قرآن|قُوَّةٍ}}، در عمومیّت آیه صراحت دارند و [[جاودانگی]] [[احکام]] [[قرآن]]، مقتضی چنین برداشتی است. برخی از [[روایات]] نیز به عمومیّت هرگونه سلاحی تصریح میکنند؛<ref> قمی، ج ۱، ص ۲۷۷؛ جامع البیان، مج ۶، ج ۱۰، ص ۴۰.</ref> بنابراین، روایات پیش گفته، فقط به ادوات جنگی [[زمان]] [[نزول آیات]] نظر داشته، در هر عصری، [[سلاحهای پیشرفته]] زمینی، هوایی و دریایی متناسب با زمان، از مصادیق « قوّة » به شمار میرود.<ref>فقهالقرآن، ج ۱، ص ۲۵۴.</ref> | ||
[[پیامبر اکرم]]{{صل}} نیز به گردآوری و ساخت سلاحهای پیشرفته [[روزگار]] خود اهتمام ویژهای داشت؛ چنانکه برای [[تأمین نیاز]] تسلیحاتی [[سپاه اسلام]] در ایام [[جنگ حنین]]، زرههایی را از [[صفوان]] بن [[امیّه]] [[قرض]] گرفت <ref> المغازی، ج ۳، ص ۸۹۰.</ref> و در [[غزوه خیبر]]، با بهرهگیری از اطلاعات یک یهودیِ [[اسیر]]، به [[انبار]] سلاح [[دشمن]] دست یافت و [[مسلمانان]] برای نخستین بار، "منجنیق" ( بزرگترین سلاح جنگی آن [[روزگار]] برای پرتاب سنگ) و "دبابه" ( اتاقکی چوبی، پوشیده از چرم که در آن پنهان شده و برای رخنه در دیوار قلعه به آن نزدیک میشدند) را به کار گرفتند.<ref>المغازی، ج ۲، ص ۶۴۷ و ۶۴۸.</ref> [[پیامبر]]، "[[عروه بن مسعود]] و " [[غیلان بن سلمه]]" را به جُرَش ( واقع در [[یمن]]) فرستاد تا ساخت منجنیق و "عراده" ( وسیلهای کوچکتر از منجنیق) را بیاموزند؛<ref>المغازی، ج ۳، ص ۹۲۴؛ سیره ابنهشام، ج ۴، ص ۴۷۸؛ ادبالحرب، ص ۱۸۴.</ref>بنابراین، با توجّه به [[دستور]] عامّ [[آیه]] و [[سیره پیامبر]]، [[مسلمانان]] نه تنها باید پیشرفتهترین سلاحهای هر عصر را به دست آورند، بلکه خود باید آنها را بسازند تا از [[وابستگی]] به [[بیگانگان]] [[رهایی]] یابند؛<ref> المنار، ج۱۰، ص۶۲ ؛ مراغی، مج۴، ج۱۰، ص ۲۴.</ref> چنانکه [[قرآن]] در این باره به [[حضرت داوود]] [[فرمان]] میدهد که زرههای فراخ بسازد و حلقهها را اندازهگیری کند: {{متن قرآن|أَنِ اعْمَلْ سَابِغَاتٍ وَقَدِّرْ فِي السَّرْدِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}<ref>«(به او گفتیم) که زرههایی بباف و در زرهبافی اندازه بدار؛ و کاری شایسته انجام دهید که من به آنچه انجام میدهید بینایم» سوره سبأ، آیه ۱۱.</ref> و چون نیروهای فراهم آمده باید [[دشمنان]] را بترساند، [[ضرورت]] دارد که جنبه هراسانگیزی سلاحها نیز رعایت شود.<ref>المنیر، ج ۱۰، ص ۵۱.</ref> گروهی از [[مفسّران]]، "[[حِذر]]" را در آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعًا}}<ref>«ای مؤمنان! آمادگیتان را حفظ کنید و دسته دسته یا همگان با هم (برای جهاد) به راه افتید» سوره نساء، آیه ۷۱.</ref>[[سلاح]] و ادوات [[جنگی]] دانستهاند؛ زیرا [[انسان]] در [[پرهیز]] همراه با [[هراس]]، برای [[دفاع]] از خویش سلاح برمیگیرد؛<ref>جامعالبیان، مج ۴، ج ۵، ص ۲۲۷؛ مجمعالبیان، ج ۳، ص ۱۱۲.</ref> امّا بسیاری دیگر از مفسّرانِ متأخر، حِذر را عامتر از سلاح دانسته و آن را به هر چیزی که انسان در پرهیز از خطر به کار میبندد، [[تفسیر]] کردهاند <ref>المنار، ج ۶، ص ۲۵۰و۲۵۱؛ مراغی، مج ۲، ج ۵، ص ۸۷و۸۸.</ref> که در این صورت، افزون بر تهیه سلاح، شامل [[آگاهی]] از نقاط [[ضعف]] و [[قوّت]] [[دشمن]] یا امور [[دفاعی]] دیگر نیز میشود.<ref>[[تقی صادقی|صادقی]] و [[رضا خراسانینژاد|خراسانینژاد]]، [[آمادگی نظامی (مقاله)|مقاله «آمادگی نظامی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref> | [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نیز به گردآوری و ساخت سلاحهای پیشرفته [[روزگار]] خود اهتمام ویژهای داشت؛ چنانکه برای [[تأمین نیاز]] تسلیحاتی [[سپاه اسلام]] در ایام [[جنگ حنین]]، زرههایی را از [[صفوان]] بن [[امیّه]] [[قرض]] گرفت <ref> المغازی، ج ۳، ص ۸۹۰.</ref> و در [[غزوه خیبر]]، با بهرهگیری از اطلاعات یک یهودیِ [[اسیر]]، به [[انبار]] سلاح [[دشمن]] دست یافت و [[مسلمانان]] برای نخستین بار، "منجنیق" ( بزرگترین سلاح جنگی آن [[روزگار]] برای پرتاب سنگ) و "دبابه" ( اتاقکی چوبی، پوشیده از چرم که در آن پنهان شده و برای رخنه در دیوار قلعه به آن نزدیک میشدند) را به کار گرفتند.<ref>المغازی، ج ۲، ص ۶۴۷ و ۶۴۸.</ref> [[پیامبر]]، "[[عروه بن مسعود]] و " [[غیلان بن سلمه]]" را به جُرَش ( واقع در [[یمن]]) فرستاد تا ساخت منجنیق و "عراده" ( وسیلهای کوچکتر از منجنیق) را بیاموزند؛<ref>المغازی، ج ۳، ص ۹۲۴؛ سیره ابنهشام، ج ۴، ص ۴۷۸؛ ادبالحرب، ص ۱۸۴.</ref>بنابراین، با توجّه به [[دستور]] عامّ [[آیه]] و [[سیره پیامبر]]، [[مسلمانان]] نه تنها باید پیشرفتهترین سلاحهای هر عصر را به دست آورند، بلکه خود باید آنها را بسازند تا از [[وابستگی]] به [[بیگانگان]] [[رهایی]] یابند؛<ref> المنار، ج۱۰، ص۶۲ ؛ مراغی، مج۴، ج۱۰، ص ۲۴.</ref> چنانکه [[قرآن]] در این باره به [[حضرت داوود]] [[فرمان]] میدهد که زرههای فراخ بسازد و حلقهها را اندازهگیری کند: {{متن قرآن|أَنِ اعْمَلْ سَابِغَاتٍ وَقَدِّرْ فِي السَّرْدِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}<ref>«(به او گفتیم) که زرههایی بباف و در زرهبافی اندازه بدار؛ و کاری شایسته انجام دهید که من به آنچه انجام میدهید بینایم» سوره سبأ، آیه ۱۱.</ref> و چون نیروهای فراهم آمده باید [[دشمنان]] را بترساند، [[ضرورت]] دارد که جنبه هراسانگیزی سلاحها نیز رعایت شود.<ref>المنیر، ج ۱۰، ص ۵۱.</ref> گروهی از [[مفسّران]]، "[[حِذر]]" را در آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعًا}}<ref>«ای مؤمنان! آمادگیتان را حفظ کنید و دسته دسته یا همگان با هم (برای جهاد) به راه افتید» سوره نساء، آیه ۷۱.</ref>[[سلاح]] و ادوات [[جنگی]] دانستهاند؛ زیرا [[انسان]] در [[پرهیز]] همراه با [[هراس]]، برای [[دفاع]] از خویش سلاح برمیگیرد؛<ref>جامعالبیان، مج ۴، ج ۵، ص ۲۲۷؛ مجمعالبیان، ج ۳، ص ۱۱۲.</ref> امّا بسیاری دیگر از مفسّرانِ متأخر، حِذر را عامتر از سلاح دانسته و آن را به هر چیزی که انسان در پرهیز از خطر به کار میبندد، [[تفسیر]] کردهاند <ref>المنار، ج ۶، ص ۲۵۰و۲۵۱؛ مراغی، مج ۲، ج ۵، ص ۸۷و۸۸.</ref> که در این صورت، افزون بر تهیه سلاح، شامل [[آگاهی]] از نقاط [[ضعف]] و [[قوّت]] [[دشمن]] یا امور [[دفاعی]] دیگر نیز میشود.<ref>[[تقی صادقی|صادقی]] و [[رضا خراسانینژاد|خراسانینژاد]]، [[آمادگی نظامی (مقاله)|مقاله «آمادگی نظامی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref> |