تفسیر هدایتی و تربیتی: تفاوت میان نسخه‌ها

زنده، پاینده و پویا بودن، فرازمانی، فرامکانی، و فرازبانی و فرافرهنگی بودن قرآن کریم در تفاسیر [[هدایتی]] و [[تربیتی]] به مراتب بیش از پیش مورد توجّه قرار گرفته‌اند،<ref>من هدی القرآن، ج ۱، ص۴۸، ۵۳ - ۵۴؛ فی ظلال القرآن، ج ۲، ص۸۴۲؛ قرآن از دیدگاه امام خمینی، ص۴۰.</ref> زیرا [[مفسر]] در این گونه [[تفاسیر]] می‌‌کوشد تا از هر [[آیه]] و هر بخش [[قرآن]] برای مخاطبان معاصر پیامی هدایتی و آموزه ای تربیتی برگیرد، هرچند آن آیه یا آن بخش [[قرآنی]] به ظاهر در [[مقام]] صدور حکمی [[شرعی]] یا بیان رویدادی [[تاریخی]]، یا ترسیم و تصویر تمثیلی [[هنری]] و ادبی باشد،<ref>تفسیر المنار، ج ۱، ص۲۵۵ - ۲۵۷؛ الکاشف، ج ۱، ص۸۱ - ۸۲، ۸۵؛ تفسیر مراغی، ج ۲، ص۲۲۶ - ۲۲۷؛ المنیر، ج ۱، ص۹، ۶۵ - ۶۶.</ref> به همین جهت، این گروه از [[مفسّران]] به ابعاد هدایتی و تربیتی [[قصص]] قرآن توجّه ویژه ای دارند،<ref>قرآن از دیدگاه امام خمینی، ص۴۳ - ۴۸.</ref> به گونه‌ای که اصولاً [[هدف]] قرآن از قصّه پردازی را تصحیح [[افکار]] [[مسلمانان]] در [[ارتباط]] با واقعیّت‌های گذشته و پیراستن آنها از [[افسانه‌ها]] و [[اسرائیلیات]] می‌‌دانند <ref>تفسیر المنار، ج ۱، ص۲۵۸، ۲۷۹؛ تفسیر مراغی، ج ۳، ص۱۵۲.</ref> و معتقدند که در اسلوب داستانسرایی قرآن موضوعات و قهرمان‌های داستان‌ها مصادیق و نمادهایی هستند که همواره [[انسان‌ها]] و [[جوامع بشری]] با آنها درگیر و روبه رو بوده و هستند و چه بسا در بسیاری از موارد در جایگاه یک عنصر یا مجموعه ای از عناصر داستان قرار می‌‌گیرند؛<ref>من هدی القرآن، ج ۱، ص۶۸، ۱۶۳؛ تفسیر المنار، ج ۱، ص۳۵۹؛ فی ظلال القرآن؛ ج ۱، ص۲۶۱؛ قرآن از دیدگاه امام خمینی، ص۱۱۲.</ref> همچنین بر این باورند که قرآن با بیان این قصّه‌ها درصدد ارائه تجربه‌های بشری برای [[جامعه اسلامی]] در جهت تأسیس [[جامعه]] ای نمادین بر محور [[اسلام]] و [[رشد]] و ارتقای [[انسانی]] و [[اخلاقی]] فرد [[مسلمان]] و جامعه اسلامی است. <ref>فی ظلال القرآن، ج ۱، ص۲۶۱.</ref> طرّاحان و نگارندگان تفاسیر هدایتی و تربیتی، [[بهترین]] راه [[تزکیه]] و [[تربیت]] [[انسان]] در پرتو [[قرآن]] و [[فهم قرآن]] را عرضه خویشتن انسان بر قرآن می‌‌دانند،<ref>من هدی القرآن، ج ۱، ص۶۸؛ تفسیر المنار، ج ۱، ص۱۳۲.</ref> به گونه‌ای که با [[تفکر]] در هر [[آیه]]، مفاد آن را با حال خود منطبق کند، نقصان خود را با آن مرتفع سازد و امراض خود را بدان [[شفا]] دهد. <ref>قرآن از دیدگاه امام خمینی، ص۱۰۲، ۱۰۴، ۱۱۲، ۱۱۵.</ref> بعضی از این [[مفسّران]] بر این باورند که برای [[فهم]] [[کتاب خدا]] باید رخدادهای روزانه را بر آن عرضه کنیم تا از راه تطبیق [[آیات]] با واقعیّت‌های خارجی، [[حقایق]] نهفته آنها بر ما مکشوف گردد. <ref>من هدی القرآن، ج ۱، ص۶۷ - ۶۸.</ref> بعضی دیگر معتقدند که انسان‌های [[سست]] عنصر و بی‌تحرّک حتی با مطالعه و بررسی فراوان نمی‌توانند [[درک عمیق]] و [[درستی]] از [[دین]] داشته باشند. حقایق [[دینی]] بر کسی آشکار می‌‌شود که در صحنه [[جهاد]] و عمل پویا و تلاشگر باشد. آیات بدان [[هدف]] نازل شده‌اند که با حالات فردی و [[اجتماعی]] و حوادث جاری [[جامعه]] که دارای وجودی [[واقعی]] هستند روبه رو شوند و به [[انسان‌ها]] با توجّه به واقعیت‌ها و حوادث جاری [[زندگی]] به طور زنده و فعّال جهت دهند. <ref>فی ظلال القرآن، ج ۳، ص۱۷۳۵ - ۱۷۳۶؛ ج ۴، ص۲۰۳۸.</ref>

#هدایت با مَدَد و [[توفیق الهی]] که همگان برای پیمودن مسیر [[عبودیّت]] [[الهی]] به آن نیازمندند<ref>تفسیر مراغی، ج ۱، ص۳۰ - ۳۱، ۳۵ - ۳۶.</ref>.<ref>[[محمد علی لسانی فشارکی|لسانی فشارکی، محمد علی]]، [[تفسیر هدایتی تربیتی (مقاله)|مقاله «تفسیر هدایتی تربیتی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>