آیا عصمت امام با خاتمیت ناسازگار است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

#'''دلالت [[روایات نبوی]] بر[[عصمت]] امامان:''' در شماره پیشین ذکر شد که هم [[آیه شریفه]] هم [[حدیث نبوی]] مشهور به [[حدیث کساء]] بر [[عصمت]] [[اهل البیت]] دلالت شفاف دارند علاوه برآن چند [[روایت]] نیزدراین خصوص وارد شده که به برخی اشاره می‌شود: [[ابن عباس]] از پیامبرگرامی{{صل}} نقل می‌کند که فرمود:{{عربی|"أَنَا وَ عَلِيٌ‏ وَ الْحَسَنُ‏ وَ الْحُسَيْنُ‏ وَ تِسْعَةٌ مِنْ‏ وُلْدِ الْحُسَيْنِ‏ مُطَهَّرُونَ‏ مَعْصُومُون‏‏‏‏"}}<ref>«من و علي و حسن و حسين و نه نفر از فرزندان حسين پاك و [[معصوم]] هستيم‏» بحارالانوار، ج۲۵ ص ۲۰۱،۱، ینابیع الموده، ج۲ ص۳۶</ref>. [[حدیث نبوی]] معروف به [[حدیث ثقلین]] نیز بر [[عصمت]] [[عترت]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] دلالت دارد: {{عربی|"إِنِّي‏ قَدْ تَرَكْتُ‏ فِيكُمْ‏ مَا إِنْ‏ أَخَذْتُمْ‏ بِهِ‏ لَنْ‏ تَضِلُّوا بَعْدِي‏ الثَّقَلَيْنِ وَاحِدٌ مِنْهُمَا أَكْبَرُ مِنَ الْآخَرِ كِتَابُ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ وَ عِتْرَتِي أَهْلُ بَيْتِي أَلَا وَ إِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْض‏‏‏‏‏"}}<ref>مسند احمد، ج۳، ص۵۹ (۱۱۶۱ و ص۲ (۱۱۱۱) و ص۱(۱۱۱۴).</ref>. این [[حدیث]] به صورت [[متواتر]] از [[فریقین]] نقل شده است. در این [[روایت]] [[اهل بیت]] عدل و هم‌طراز [[قرآن]] قرار داده شده و تصریح شده که آن دو از هم جدانشدنی و باید به هر دو تمسک شود، هرگز [[ضلالت]] و گمراهی در پس نخواهد داشت. {{عربی|"لَنْ‏ تَضِلُّوا"}}، با لن نفی ابد تأکید شده است" . روشن است اگر [[عترت]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] [[معصوم]] نباشند، هرگز نباید هم‌طراز و [[عدل قرآن]] شمرده و تأکید شود که تمسک به آن دو مصون از [[خطا]] [[ضلالت]] خواهد. این نوع تأکید بر [[عصمت]] [[قرآن]] و عدل آن یعنی [[اهل بیت]] دلالت روشن دارد. اما این‌که [[اهل بیت]] کیستند؟ در شماره پیشین ذکر شد که مقصود [[امامان]] علاوه بر [[حضرت زهرا]] (س) می‌باشد. [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} در [[روایت]] دیگر در وصف [[امام علی|علی]]{{ع}} و [[امامان]] از نسل وی فرمود:{{عربی|"فَإِنَّهُمْ‏ خِيَرَةُ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ وَ صَفْوَتُهُ‏ وَ هُمُ‏ الْمَعْصُومُونَ‏ مِنْ‏ كُلِ‏ ذَنْبٍ‏ وَ خَطِيئَة‏‏‏‏‏"}}<ref>«آنها برگزيدگان [[خدا]] و برجستگان هستند و از هر [[گناه]] و خطائى پاكند» بحار، ج۲، ص ۹۱</ref>. [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} همچنین از دو [[فرشته]] کاتب نامه اعمال [[امام علی|علی]]{{ع}} خبر می‌دهد که هیچ گناهی از آن حضرت ننوشتند<ref>بحار، ج۲، ص ۱۹۳ - ۱۹۴.</ref>. آن حضرت با اشاره به آیه‌ی «[[أولی الأمر]]» مصداق آن را [[معصومان]] می‌داند که نفس [[عصمت]] موجب امر الهی بر [[اطاعت]] آن شده است:{{عربی|اندازه=15‌0%|" إِنَّمَا أَمَرَ بِطَاعَةِ أُولِي‏ الْأَمْرِ لِأَنَّهُمْ‏ مَعْصُومُونَ‏ مُطَهَّرُونَ‏ لَا يَأْمُرُونَ‏ بِمَعْصِيَةِ اللَّه‏‏‏‏‏‏"}}<ref>«دستور به [[اطاعت]] از صاحبان امر داده است زيرا آنان [[معصوم]] و پاك‏اند و به معصيت [[خداوند]] دستور نمى‏دهند» کتاب سلیم بن قیس، ص ۴۰۶ </ref>؛ {{عربی|"أَطِيعُوا عَلِيّاً فَإِنَّهُ‏ مُطَهَّرٌ مَعْصُومٌ لَا يَضِلُّ وَ لَا يَشْقَى ‏‏‏‏‏‏"}} <ref>معانی الاخبار، ص۳۵۲ علل الشرایع، ج،۱ص: ۷۱؛ بحارالانوار، ج۳۸، ص۸۲</ref>. در این [[روایت]] علت امر به [[اطاعت]] [[امام علی|علی]]{{ع}} همان [[صفت]] طهارت و [[عصمت]] آن حضرت ذکر شده است که رهاورد آن عدم [[ضلالت]] و گمراهی و افتادن در شقاوت است: {{عربی|"أَنَا وَ عَلِيٌ‏ وَ الْحَسَنُ‏ وَ الْحُسَيْنُ‏ وَ تِسْعَةٌ مِنْ‏ وُلْدِ الْحُسَيْنِ‏ مُطَهَّرُونَ‏ مَعْصُومُون‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>«من و علی و حسن و حسین و نه نفر از فرزندان حسین پاک و [[معصوم]] هستيم‏»؛ الخصال، ص۱۳۹.</ref>. در این [[حدیث]] [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} [[عصمت]] همه [[امامان]] را تأکید می‌کند. [[پیامبر اسلام]]{{صل}} در برخی از [[روایات]] به حای تصریح به [[صفت]] [[عصمت]] [[امامان]] از لوازم آن مانند [[امام علی|علی]]{{ع}} [[معیار حق]] و ملازمه حضرت با حق و بالعکس؛ [[امام علی|علی]]{{ع}} ملازم با [[قرآن]] و بالعکس؛ [[امام علی|علی]]{{ع}} فاروق وملاک تمییز حق و باطل است:{{عربی|"عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ وَ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>«على با حق و حق با على است و از همديگر جدا نشوند تا روز قيامت سر حوض بر من وارد شوند» تاریخ بغداد؛ ج۴، ص۳۲؛ ۱اریخ دمشق، جلد۴۲ص ۴۴. </ref>؛ {{عربی|اندازه=15‌0%|" عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ اللَّهُمَّ أَدِرِ الْحَقَّ مَعَ عَلِيٍّ حَيْثُمَا دَار‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>«على همراه حق و حق همراه على است.» و «پروردگارا حق را همراه على و هر جا كه باشد قرار بده» سنن ترمذی، ج ۵، ص ۶۳؛ تاریخ دمشق، جلد۴،‌۲ص ۴۴؛ البدایة والنهایة، ج ۷، ص ۳۶؛ ناقب خوارزمی، ص ۱۰۱.</ref>. [[فخر رازی]] با اشاره به [[روایت]] اخیر می‌نویسد: {{عربی|"مَنِ اقْتَدَى فِي دِينِهِ بِعَلِيِ بْنِ أَبِي طَالِبٍ فَقَدِ اهْتَدَى‌‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>«هر کس در دینش به علی اقتدا کند، راه [[هدایت]] را پیدا کرده است» تفسیر کبیر، ج ۱،ص۱۲۰</ref>. روایت ذیل نیز بر ملازمه [[حضرت علی]]{{ع}} با [[قرآن]] و بالعکس تأکید می‌کنند: {{عربی|"عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَهُ، لَا يَفْتَرِقَانِ حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْض‏‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>«على با [[قرآن]] است و [[قرآن]] با على است، از هم جدا نمى‏شوند، تا كنار حوض كوثر مرا ببينند» المعجم الأوسط، ج۵، ص 1۳۵۱ المعجم الصغیر، ج ۱، ۲۵؛ الصواعق المحرقه، ص ۱۲۴</ref>؛ {{عربی|"علي مع الحقّ و القرآن، و الحقّ و القرآن مع علي،و لن يتفرّقا حتى يردا عليّ الحوض‏‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>«على با حق و با [[قرآن]] است و حق و [[قرآن]] با على، و از هم جدا نمى‌شوند تا كنار حوض، نزدم آيند» ربیع الأبرار،‌ج ۱، ۸۱؛فرائد السمطین، ج۱، ۱۷۱</ref>. [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} در [[روایات]] متعدد [[حضرت علی]]{{ع}} را صدیق اکبر و فاروق [[امت]] توصیف نموده است: {{عربی|"وَ هَذَا الصِّدِّيقُ الْأَكْبَرُ وَ هَذَا فَارُوقُ هَذِهِ الْأُمَّةِ يُفَرِّقُ بَيْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ‏‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>«و اين (على عليه السلام) راستگوى بزرگ و فاروق اين [[امت]] است كه بين حق و باطل جدايى مى‌اندازد» المجم الکبیر، ج۶ ص ۲۶؛ تاریخ مدینة دمشق، ج ۴،۲ص ۸۳۶.</ref>؛ {{عربی|"سَيَكُونُ بَعْدِي فِتْنَةٌ فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ فَالْزَمُوا عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ فَإِنَّهُ أَوَّلُ مَنْ يَرَانِي وَ أَوَّلُ مَنْ يُصَافِحُنِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ هُوَ الصِّدِّيقُ الْأَكْبَرُ وَ هُوَ فَارُوقُ هَذِهِ الْأُمَّةِ يُفَرِّقُ‏ بَيْنَ‏ الْحَقِ‏ وَ الْبَاطِلِ‏ وَ هُوَ يَعْسُوبُ‏ الْمُؤْمِنِينَ‏ وَ الْمَالُ يَعْسُوبُ الْمُنَافِقِين‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>«به زودى پس از من فتنه‏اى بر پا خواهد شد، پس هرگاه چنين فتنه‏اى رخ داد به [[امام علی|على]]{{ع}} تمسك جوئيد، بدون شك او در روز قيامت نخستين كسى است كه با من ديدار كند و مصافحه نمايد او صديق اكبر و فاروق اين [[امت]] است كه حق و باطل را جدا نمايد و او پيشوا و [[امير [[مؤمنان]]]] است‏» اسدالغابه، ج ۶ ص ۲۶؛ الأصابه، ج۷، ص ۹۲ ونیز: شرح [[نهج البلاغه]] [[ابن ابی الحدید]]، ج،۱ص ۲۲</ref>. یکی دیگر از احادیثی که عصت [[ائمه]] را اثبات می‌کند، [[حدیث]] معروف به "سفینه" است: "آگاه باشید که مثل اهل من در میان شما مانند [[کشتی نوح]] است، هرکس سوار شود [[نجات]] می‌یابد و هرکس از آن تخلف نماید غرق خواهد شد" <ref>{{عربی|اندازه=12‌0%|" إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي فِيكُمْ كَمَثَلِ سَفِينَةِ نُوحٍ مَنْ رَكِبَهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِق‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ بحار، ج ۳۲ ص ۱۰۱؛ المعجم الأوسط، ج ۵ ص ۳۰6۶ تفسیر [[روح]] المعانی، ج۵، ص ۳۳۲</ref>. از نکات پیشین معلوم می‌شود که قول به [[عصمت]] [[اهل بیت]] نه تنها با اصل [[خاتمیت]] منافات ندارد، بلکه آن مقتضای ادله عقلی، [[قرآن|قرآنی]] و [[روایت|روایی]] و اصل [[خاتمیت]] می‌باشد، به بیانی که گذشت.  

#'''دلالت [[روایات]] [[ولوی]] بر [[عصمت]]:''' اگر ما بخواهیم حقیقت [[امامت]] و [[صفات]] آن‌را درک کنیم چه منبعی ناب‌تر از خود ائمّه؟ آنان خود به [[صفت]] [[عصمت]] خودشان تأکید داشتند. [[امام علی]]{{ع}} دائره [[عصمت]] را فراتر از [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} [[تفسیر]] نموده و آن را شامل "[[أولی الأمر]]" نیز می‌داند:{{عربی|اندازه=15‌0%|" إِنَّمَا الطَّاعَةُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِوُلَاةِ الْأَمْرِ... وَ إِنَّمَا أَمَرَ بِطَاعَةِ أُولِي الْأَمْرِ لِأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مُطَهَّرُونَ لَا يَأْمُرُونَ بِمَعْصِيَتِه‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>«فقط می‌‏بايست از [[خداوند]] و پيغمبرش و جانشينان او فرمان برد... و اينكه فقط به [[اطاعت]] جانشينان پيغمبر امر فرموده است براى اين است كه آنان نيز معصومند و پاک و امر بگناه نمی‌كنند» نقل از شیخ صدوق: علل الشرایع، ص ۵۲ الخصال، ج ۱، ۶۶.</ref>. حضرت در تقدیر [[صفات]] [[اهل البیت]] فرمودند:{{عربی|"إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى طَهَّرَنَا وَ عَصَمَنَا وَ جَعَلَنَا شُهَدَاءَ عَلَى خَلْقِهِ وَ حُجَّتَهُ فِي أَرْضِهِ وَ جَعَلَنَا مَعَ الْقُرْآنِ - وَ جعل الْقُرْآنَ مَعَنَا لَا نُفَارِقُهُ وَ لَا يُفَارِقُنَا‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>«خداى تبارك و تعالى ما را پاكيزه نمود و نگهدارى فرمود و ما را بر خلقش گواه ساخت و در زمينش [[حجت]] نهاد و ما را همراه [[قرآن]] و [[قرآن]] را همراه ما قرار داد، نه ما از آن جدا شويم و نه او از ما جدا شود» کافی، ج۱، ۱۹۱</ref>. در این [[روایت]] حضرت افزون بر مسئله [[عصمت]] به [[حجت الهی]] بودن خودشان نیز تصریح می‌کند. [[امام سجاد]]{{ع}} در ملازمه و [[عصمت]] فرمود: {{عربی|اندازه=15‌0%|" الْإِمَامُ مِنَّا لَا يَكُونُ إِلَّا مَعْصُوماً‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>«امام از ما اهل بيت،جز [[معصوم]] نیست» بحار، ج ۵۲ ص ۹۹۱</ref>. [[امام کاظم]]{{ع}} به نقل از [[امام سجاد]]{{ع}} شرط و به تعبیر دقیق‌تر یکی از مؤلفه‌های [[امامت]] و [[امام]] را [[عصمت]] ذکر کرده و اضافه می‌کند که چون [[عصمت]] امر ظاهری نیست تا مشخص شود، لذا [[امام]] باید [[منصوص]] باشد {{عربی|"الْإِمَامُ‏ مِنَّا لَا يَكُونُ‏ إِلَّا مَعْصُوماً وَ لَيْسَتِ‏ الْعِصْمَةُ فِي‏ ظَاهِرِ الْخِلْقَةِ فَيُعْرَفَ‏ بِهَا وَ لِذَلِكَ لَا يَكُونُ إِلَّا مَنْصُوصاً ‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>«امام از ما اهل بيت بايد [[معصوم]] باشد و عصمت در ظاهر وجود كسى نيست كه به اين وسيله تشخيص داده شود و روى همين علت، [[امام]] بايد منصوص باشد» معانی الأخبار، باب العصمة، ص ۳۱۲</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} نیز شرط [[امامت]] را عدم ارتکاب [[گناه]] اعم از صغیره وکبیره هرچند با فرض توبه از آن ذکر می‌کند {{عربی|"لَا تَصْلُحُ الْإِمَامَةُ لِمَنْ قَدِ ارْتَكَبَ مِنَ الْمَحَارِمِ شَيْئاً صَغِيراً كَانَ أَوْ كَبِيراً وَ إِنْ تَابَ مِنْهُ بَعْدَ ذَلِكَ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>«همچنين [[امامت]] به كسى كه چيزى از [[گناهان]] صغيره، يا كبيره را مرتكب شده باشد شايسته نيست اگر چه بعدها توبه كند» معانی الأخبار، باب العصمة، ص ۲۰.</ref>. آن حضرت در توصیف [[پیامبران]] و اصیا فرمود: {{عربی|"الْأَنْبِيَاءُ وَ أَوْصِيَاؤُهُمْ لَا ذُنُوبَ لَهُمْ لِأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مُطَهَّرُونَ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>«پيغمبران و اوصياء گناهى ندارند زيرا [[معصوم]] و پاكند» بحار، ج۵۲، ص ۹۹۱</ref>. بحث [[عصمت]] و معنای آن در عصر [[ائمه اطهار]] طرح و [[شیعیان]] بدان متلزم بودند، چنان‌که [[حسین]] اشقری از [[هشام بن حکم]] معنای این اصل و آموزه [[شیعی]] {{عربی|اندازه=15‌0%|" ان الامام لایکون لا معصوماً‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} را می‌پرسد، [[هشام بن حکم]] می‌گوید من این سؤال را از [[امام صادق]]{{ع}} پرسیدم که وی فرمود: {{عربی|"الْمَعْصُومُ هُوَ الْمُمْتَنِعُ بِاللَّهِ مِنْ جَمِيعِ مَحَارِمِ اللَّهِ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>«معصوم كسى است كه خود را به كمك [[خداوند]] از تمامى محرمات الهى نگه مى‌دارد» معانی لأخبار، باب العصمة، ص ۳۱  ح ۲.</ref>. [[امام رضا]]{{ع}} در بیان حقیقت [[امامت]] و [[امام]] در [[حدیث]] بلندی فرمود: "[[امام]] از ذنوب طاهر و از هر عیوب مبراست... [[امام]] معدن قداست، پاکی، [[عبادت]] و زهد است. [[امام]] از نسل پاکان است... او شخص [[معصوم]] موید و موفق از طرف الهی است که به تحقیق از خطایا و لغزش‌ها و گمراهی‌ها در امان است. این [[ویژگی]] را [[خداوند]] به وی اختصاص داده تا [[حجت خدا]] بربندگان و شاهد او بر خلقش باشد"<ref>{{عربی|اندازه=12‌0|" الْإِمَامُ الْمُطَهَّرُ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الْمُبَرَّأُ عَنِ الْعُيُوبِ... مَعْدِنُ الْقُدْسِ وَ الطَّهَارَةِ وَ النُّسُكِ وَ الزَّهَادَةِ وَ الْعِلْمِ وَ الْعِبَادَةِ مَخْصُوصٌ بِدَعْوَةِ الرسول{{صل}} وَ نَسْلِ الْمُطَهَّرَةِ... فَهُوَ معصوم مُؤَيَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ مِنَ الْخَطَايَا وَ الزَّلَلِ وَ الْعِثَارِ يَخُصُّهُ اللَّهُ بِذَلِكَ لِيَكُونَ حُجَّتَهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَى خَلْقِهِ‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛الکافی، ج ۱، ص ۲۰۰، ۲۲۲و۲۲۳ عیون الأخبار الرضا، صص ۹۷۱ ۹۹۱ نقل با تلخیص.</ref>. آن حضرت خطاب به [[مأمون]] در تعلیل [[لزوم عصمت امام]] فرمود: "خداوند [[اطاعت]] کسی را که می‌داند [[مردم]] را به گمراهی و [[انحراف]] می‌کشاند، واجب نمی-گرداند"<ref>{{عربی|"لَا يَفْرِضُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ طَاعَةَ مَنْ يَعْلَمُ أَنَّهُ يُضِلُّهُمْ وَ يُغْوِيهِمْ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ عیون الأخبار الرضا، ج ۱، ۱۲۵ باب ۳.</ref>. در زیارت [[جامعه]] نیز وارد شده است که:{{عربی|اندازه=15‌0%|" عَصَمَكُمُ اللَّهُ مِنَ الزَّلَلِ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>«خدا شما را از لغزشها مصون داشته‏ است» من لایحضره الفقیه، ج ۱، ۶۰۹.</ref>

==پاسخ‌های دیگر==