احترام و تکریم زن: تفاوت میان نسخه‌ها

از موضوعاتی که به طور ویژه در [[سیره]] و [[کلام]] [[نبی اکرم]]{{صل}} بدان پرداخته شده و به صورت‌های مختلف جلوه‌گر گردیده، توجه دادن [[مردم]] به [[نقش زن]] و بیان [[ارزش‌ها]] و [[منزلت]] او در اجتماع است. [[رسول خدا]]{{صل}} برای ترسیم [[جایگاه]] واقعی [[زنان]] در [[جامعه]] بسیار کوشیدند و سرانجام موفق شدند تا حدودی [[جایگاه]] از دست رفته [[حقیقی]] [[زنان]] را به آنان بازگردانند<ref>[[فاطمه پهلوان‌پور|پهلوان‌پور، فاطمه]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۹۳؛ [[ناهید طیبی|طیبی، ناهید]]، [[گونه‌شناسی رفتار پیامبر اعظم با زنان (کتاب)|گونه‌شناسی رفتار پیامبر اعظم با زنان]]، ص ۵۹.</ref>.

درباره وضعیت اسفبار [[زنان]] در دوران [[جاهلی]]، کافی است به برخی [[آیات قرآن کریم]] اشاره کنیم که اوضاع [[زنان]] در آن [[عهد]] به تصویر کشیده شده است؛ در [[آیات]] ۵۸ و ۵۹ سوره نحل در این باره چنین آمده است: {{متن قرآن|وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلَا سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ}}<ref>«و چون یکی از ایشان را به دختر (دار شدن) نوید دهند چهره‌اش (از خشم) سیاه می‌شود و او (ناگزیر) خشم خود را فرو می‌خورد از بدی خبری  که به او داده‌اند از قوم خود پنهان می‌گردد؛ آیا او را با (احساس) خواری نگه دارد یا (زنده) در خاک پنهان کند؛ هان! بد داوری می‌کنند» سوره نحل، آیه ۵۸-۵۹.</ref>. از سیاق [[آیات]] چنین بر می‌آید که این دیدگاه در میان تمامی [[اعراب]] آن دوران، رایج بوده است.

پس از طلوع [[خورشید]] [[اسلام]] در سرزمین [[عرب]]، [[رسول خدا]]{{صل}} [[مقام]] انسانی [[زن]] را زنده کرد و برای وی [[حقوق]] [[اجتماعی]] ویژه‌ای در نظر گرفت<ref>سوره نساء، آیات ۴، ۲۲، ۳۲ و....</ref>. ایشان [[قوانین]] مربوط به [[ازدواج]] و [[طلاق]] را معین و مدون ساخت و روابط ناسالم میان مرد و [[زن]] و نیز انواع ازدواج‌های [[عرب جاهلی]] را از میان برد و [[ممنوع]] اعلام کرد؛ زیرا این مسائل، [[عفت]] عمومی [[جامعه]] را جریحه‌دار ساخته و [[سلامت]] [[نسل]] را به خطر انداخته بود<ref>البخاری، صحیح، ج ۶، ص ۱۳۲ - ۱۳۳.</ref>.<ref>[[فاطمه پهلوان‌پور|پهلوان‌پور، فاطمه]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۹۳ ـ ۹۵.</ref>

[[رسول خدا]]{{صل}} توهین به [[مقام]] شامخ [[زن]] را نشانه [[پستی]] مرد دانسته<ref>المتقی الهندی، کنز العمال، ج ۱۶، ص ۳۷۱؛ جلال الدین سیوطی، الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۶۳۲ و ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج ۱۳، ص ۳۱۳.</ref>، مردان را از [[تحقیر]] [[زنان]] بر حذر می‌داشت و می‌فرمود: "[[ملعون]] است، [[ملعون]] است کسی که عیال خود را ضایع کند"<ref>{{متن حدیث|مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ يَعُولُ}}؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۵۵۵؛ حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، ص ۲۱۶؛ ابن حبان، صحیح، ج ۹، ص ۴۸۵؛ الترمذی، سنن، ج ۵، ص ۳۶۹ و محمد بن یزید القزوینی، سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۶۳۶.</ref> و می‌فرمود: "[[زن]] و عیال [[انسان]]، [[اسیران]] اویند و [[بهترین]] [[بندگان]] در پیشگاه [[خداوند عزوجل]]، خوش رفتار‌ترین آنان با [[اسیران]] خود است"<ref>{{متن حدیث|عِيَالُ الرَّجُلِ أُسَرَاؤُهُ وَ أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَحْسَنُهُمْ صُنْعاً إِلَى أُسَرَائِهِ}}؛ من لایحضره الفقیه، ص ۵۵۵ و مکارم الاخلاق، ص ۲۱۷.</ref>. ایشان [[بهترین]] افراد امتش را کسانی می‌دانند که با همسرانشان، [[بهترین]]<ref>من لا یحضره الفقیه، ص ۵۵۵؛ مکارم الاخلاق، ص ۲۱۶؛ سنن الترمذی، ص ۳۶۹ و سنن ابن ماجه، ص ۶۳۶.</ref> و خوش خلق‌ترین<ref>شیخ طوسی، الامالی، ص ۳۹۲ و محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۲۶.</ref> فرد باشند؛ از این‌رو به [[مسلمانان]] توصیه می‌فرمود: "هرکس همسری برگزید، باید او را [[تکریم]] کند"<ref>{{متن حدیث|مَنِ اتَّخَذَ زَوْجَةً فَلْيُكْرِمْهَا}}؛ محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۴۹ - ۲۵۰؛ محمد بن محمد کوفی، الجعفریات، ص ۱۵۷ و نعمان بن محمد تمیمی مغربی، دعائم الاسلام، ج ۲، ص ۱۵۸.</ref>. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} علاقه‌مندی به [[زنان]] را یکی از خصلت‌های هفت‌گانه مختص [[اهل بیت]]{{عم}} برمی‌شمرد<ref>مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۱۵۷، الجعفریات، ص ۱۸۲ و فضل الله راوندی، النوادر، ص ۱۵.</ref> و می‌فرمود: "آنقدر [[جبرئیل]] به من درباره [[زنان]] سفارش کرد، تا جایی که [[گمان]] بردم [[شایسته]] نیست آنان را [[طلاق]] داد؛ مگر آنکه آشکارا کار [[زشتی]] از آنان سر زند"<ref>{{متن حدیث|أَوْصَانِي جَبْرَئِيلُ ع بِالْمَرْأَةِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ لَا يَنْبَغِي طَلَاقُهَا إِلَّا مِنْ فَاحِشَةٍ مُبَيِّنَة}}؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۴۴۰؛ کلینی، الکافی، ج ۵، ص ۵۱۲ و ابن فهد حلی، عدة الداعی، ص ۹۱.</ref>.<ref>[[فاطمه پهلوان‌پور|پهلوان‌پور، فاطمه]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۹۵ ـ۹۶.</ref>

روزی فرمود: "آیا می‌خواهید بدترین [[زنان]] را برای شما معرفی کنم؟ او زنی است که در میان [[فامیل]] به سبب بداخلاقی، [[زبون]] و ذلیل باشد؛ نازا و کینه‌توز و در [[زشتی‌ها]] بی‌بند و بار باشد و چون همسرش به سفر برود، او نیز از خانه بیرون رود و چون همسرش حاضر شود، سخنش را نشنود و امرش را [[اطاعت]] نکند. وقتی همسرش با او خلوت می‌کند، او مانند مرکبی باشد که از سواری دادن فرار کند؛ در حالی که عذری نداشته باشد و بدانید! [[گناه]] وی آمرزیده نمی‌شود<ref>{{متن حدیث|أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِشَرِّ نِسَائِكُمْ قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ فَأَخْبِرْنَا قَالَ مِنْ شَرِّ نِسَائِكُمُ الذَّلِيلَةُ فِي أَهْلِهَا الْعَزِيزَةُ مَعَ بَعْلِهَا الْعَقِيمُ الْحَقُودُ الَّتِي لَا تَتَوَرَّعُ عَنْ قَبِيحٍ الْمُتَبَرِّجَةُ إِذَا غَابَ عَنْهَا زَوْجُهَا الْحَصَانُ مَعَهُ إِذَا حَضَرَ الَّتِي لَا تَسْمَعُ قَوْلَهُ وَ لَا تُطِيعُ أَمْرَهُ فَإِذَا خَلَا بِهَا تَمَنَّعَتْ تَمَنُّعَ الصَّعْبَةِ عِنْدَ رُكُوبِهَا وَ لَا تَقْبَلُ لَهُ عُذْراً وَ لَا تَغْفِرُ لَهُ ذَنْباً}}؛ من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۹۱؛ تهذیب الاحکام، ج ۷، ص ۴۰۰ و مکارم الاخلاق، ص ۲۰۲. همچنین با اختلاف در: الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۶۳۰ و کنز العمال، ج ۱۶، ص ۲۹۶.</ref>.<ref>[[فاطمه پهلوان‌پور|پهلوان‌پور، فاطمه]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۹۶ ـ ۹۷.</ref>

===[[احترام]] به [[همسر]]===

از مصادیق [[تکریم]] شخصیت [[زنان]] در [[سیره نبوی]]{{صل}} [[تکریم]] [[مقام]] شامخ [[حضرت زهرا]]{{س}} است. [[رسول اکرم]]{{صل}} برای دختر خویش [[احترام]] زیادی قائل بود و دست دخترش را می‌بوسید و در برابرش، تمام قد برمی‌خاست و آن بانوی بزرگوار را در جای خود می‌نشانید<ref>طبرسی، اعلام الوری بأعلام الهدی، ۱۳۹۰ش، ج ۱، ص ۲۹۶؛ صالحی دمشقی، سبل الهدی و الرشاد، ج ۷، ص ۱۵۱؛ ابوسعید خرگوشی، شرف المصطفی، ج ۳، ص ۱۲۴ و البخاری، الادب المفرد، ص ۲۰۹.</ref> و با این کار، [[منزلت]] دخترش را بر همگان روشن می‌ساخت. [[پیغمبر اکرم]]{{صل}} هرگاه می‌خواست به سفر برود، آخرین وداعش با [[فاطمه]]{{س}} بود و وقتی هم از سفر برمی‌گشت، [[فاطمه]]{{س}} اولین کسی بود که به [[ملاقات]] ایشان می‌رفت<ref>احمد بن عبدالله الطبری، ذخائر العقبی، ص ۳۷ و سبل الهدی و الرشاد، ج ۱۱، ص ۴۵.</ref>.

 

[[پیامبر]]{{صل}} می‌فرمود: [[فاطمه]]{{س}} پاره تن من است؛ هر کس او را [[دوست]] داشته باشد، مرا [[دوست]] داشته است و هر کس او را اذیت کند مرا اذیت کرده است؛ [[فاطمه]]{{س}} عزیزترین [[مردم]] نزد من است<ref>مسنداحمد، ج۲، ص، ۲۳۲؛ امالی صدوق، ص ۵، ص ۱۰۴؛ امالی شیخ مفید، ص ۲۶۰؛ سنن ترمذی، ج۴، ص۵.</ref>.<ref>[[فاطمه پهلوان‌پور|پهلوان‌پور، فاطمه]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۹۷ ـ ۱۰۰.</ref>

 

[[رسول خدا]]{{صل}} برای [[ارزش]] بخشیدن به [[زنان]] و برگرداندن شخصیت واقعی آنان، کوشید شخصیت آنان را از [[زشتی‌ها]] و پلشتی‌ها [[پاک]] ساخته، گوهری [[ناب]] را از [[زن]] به [[جامعه]] بنمایاند. [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} بسیار کوشید تا راه‌های مهجوریت و عوامل تضییع شخصیت و ارزش‌های [[زنان]] را از بین بردارد. [[خاتم انبیا]]{{صل}} برای برگرداندن شخصیت از دست رفته [[زنان]] و تبیین [[جایگاه]] ایشان، ستر و عفاف را اصلی اساسی می‌دانست و به آن بسیار توجه داشت. [[احادیث]] بسیاری از آن حضرت در باب [[حجاب]] و عفاف [[نقل]] شده است تا شخصیت اصیل [[زنان]] از گرفتاری در بندهای شهوات حیوانی، [[نجات]] یابد و [[روح]] آنان به کمال رهنمون شود. آن حضرت به همین منظور با بیان اینکه [[زنان]] عورت‌اند<ref>.الجعفریات ۹، ص ۱۸۵، ص ۹۴، النوادر، ص ۳۶، ابن ابی شیبه کوفی، المصنف، ج ۳، ص ۴۶۷ و الطبرانی، المعجم الکبیر، ج۹، ص ۱۸۵.</ref>، هم از مردان و هم از [[زنان]] در این امر خطیر مدد گرفت؛ یعنی از [[زنان]] در حفظ [[عفت]] و اجتناب از اعمالی که به [[اعمال]] منافی [[عفت]] می‌انجامد و از مردان در [[حیا]]، غمض بصر، [[غیرت]] ورزی و حفظ نوامیس [[یاری]] خواست. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} علاوه بر تأکید بر حفظ [[حجاب]] و [[عفت]] عمومی، شرایطی را نیز برای [[رفاه]] و [[آسایش]] بیشتر [[زنان]] در اجتماع در نظر گرفت؛ مثلا می‌فرمود: در [مجامع عمومی] میان [[زنان]] و مردان نامحرم فاصله ایجاد کنید<ref>الخطاب الرعینی، مواهب الجلیل، ج ۲، ص ۵۷۸ - ۵۷۹ و العجلونی، کشف الخفاء، ج ۱، ص ۲۷۹.</ref>. خود حضرت نیز در زمان حیات خویش برای [[آسایش]] بیشتر [[زنان]] فرمود که در ورودی [[زنان]] به [[مسجد]]، از در ورودی مردان جدا باشد<ref>سنن ابی داوود، ج ۱، ص ۱۱۳؛ الطبرانی، المعجم الأوسط، ج ۱، ص ۳۰۳ - ۳۰۴؛ تاریخ مدینه دمشق، ج ۳۱، ص ۱۲۱ و ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۳، ص ۲۱۴.</ref> و تأکید می‌کرد که بر [[زنان]] سزاوار نیست از وسط جاده عبور کنند؛ بلکه باید از کناره‌ها راه بروند<ref>الکافی، ج ۵، ص ۵۱۸؛ ابن ابی جمهور، عوالی اللآلی، ج ۳، ص ۳۰۹ و مکارم الاخلاق، ص ۲۵۹.</ref>.  

===[[مشورت]] با [[زنان]]===

از مصادیق توجه به [[جایگاه]] [[اجتماعی]] [[زنان]]، مشاوره با آنان در امور است. [[رسول اکرم]]{{صل}} مردان را به [[مشورت]] با [[زنان]] توصیه کرده، می‌فرمود: با [[زنان]] [[مشورت]] کنید و {هرگاه منطبق با [[عقل]] و [[مصلحت]] نبود} [[مخالفت]] کنید<ref>عوالی اللآلی، ج ۱، ص ۲۸۹ و بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۱۶۷.</ref>. [[نقل]] شده که پس از [[صلح حدیبیه]]، [[رسول خدا]]{{صل}} به [[مسلمانان]] [[دستور]] دادند [[قربانی]] کرده، پس از آن [[تقصیر]] کنند؛ ولی هیچ‌کس [[فرمان پیامبر]]{{صل}} را [[اجرا]] نکرد. پس [[رسول اکرم]]{{صل}} در حالی که سخت خشمگین بود، به [[خیمه]] برگشت و به نزد [[همسر]] خویش، [[ام سلمه]] که در این سفر همراه حضرت بود وارد شد و جریان را [[نقل]] کرد، [[ام سلمه]] گفت: "شما خود [[قربانی]] کنید و حلق کنید و با کسی سخن مگویید". [[پیامبر]]{{صل}} بیرون آمد و به مشاوره [[ام سلمه]] عمل کرد؛ [[مسلمانان]] نیز از ایشان [[پیروی]] کردند<ref>محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج ۲، ص ۶۱۳؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، ٣. کنز ج ۲، العمال ص ۶۳۷، ج و ۱۶ دلائل، ص النبوه ۳۱۳،، السنن ج ۴، ص ۱۵۰.</ref>.

===[[آزادی]] [[زنان]] در امر [[ازدواج]]===

[[خاتم انبیا]]{{صل}} درباره [[ازدواج]] و برخی مسائل [[خانوادگی]] دیگر نیز به [[مشورت]] با [[زنان]] [[فرمان]] داده و [[نقل]] شده است که آن حضرت فرمود: "با [[زنان]] در مسئله ازدواجشان [[مشورت]] کنید"؛ گفته شد: "دوشیزگان [[حیا]] می‌کنند"؛ فرمود: "[[سکوت]] آنان نشانه [[رضایت]] آنهاست"<ref>کنزالعمال، ج۶، ص۳۱۳، [[السنن الکبری ]] ([[بیهقی]])، ج ۷، ص ۱۲۳؛ [[مسند احمد]]، ج ۲، ص ۲۲۹، [[سنن ابن ماجه]]، ج۱، ص۶۰۱ و صحیح [[ابن حبان]]، ج۹، ص۳۹۳.</ref>. از ابوسلمه نیز [[روایت]] شده است که زنی از [[انصار]]، [[همسر]] مردی از [[انصار]] بود و شوهرش در [[جنگ احد]] به [[شهادت]] رسید و از وی فرزندی داشت. پس، عموی بچه‌اش و مردی دیگر، آن [[زن]] را از پدرش خواستگاری کردند. پدرش او را به [[ازدواج]] مرد بیگانه درآورد. سپس آن [[زن]] نزد [[پیامبر]]{{صل}} آمد و گفت: "پدرم مرا به ازدواج مردی در آورده که به او رغبتی ندارم". [[رسول خدا]]{{صل}} [[پدر]] آن [[زن]] را فراخواند و فرمود: "دخترت را به [[ازدواج]] فلان مرد در آوردی؟" گفت: "آری"؛ فرمود: "تو اختیاردار [[ازدواج]] دخترت نیستی" و به دختر فرمود: "برو با [[برادر]] شوهرت [[ازدواج]] کن!"<ref>ابن حجر، فتح الباری، ج ۹، ص ۱۶۸؛ عمدة القاری، ج ۲، ص ۱۲۹ و الطبقات الکبری، ج ۸، ص ۳۳۵.</ref>.

===[[زن]] و [[آموختن]] [[علوم]]، در [[سیره نبوی]]{{صل}}===

در برخی منابع، [[نقل]] شده است که روزی زنی نزد [[پیامبر خدا]]{{صل}} آمد و گفت : "ای [[رسول خدا]] مردها از سخنان شما استفاده می‌کنند؛ روزی را هم برای ما تعیین بفرمایید تا به محضرتان آمده، از آنچه [[خداوند]] به شما می‌آموزد، ما نیز بهره‌مند شویم". [[پیغمبر]] [[خدا]]{{صل}} نیز روزی را با آنها [[وعده]] کرد تا جمع شوند و حضرت به آنان [[علوم]] [[دین]] بیاموزد. در روز [[وعده]] شده، [[زنان]] جمع شدند و [[پیامبر]]{{صل}} نزد آنان رفت و [[تعالیم]] [[خدا]] را به آنان [[آموزش]] داد<ref>صحیح بخاری، ج ۸، ص ۱۴۹؛ صحیح مسلم، ج ۸، ص ۳۹ و عمدة القاری، ج ۲۵، ص ۴۸ و نووی دمشقی، ریاض الصالحین، ص ۲۵۲ - ۲۵۳.</ref>. از [[ام سلمیان بن ابی حثمه]] نیز [[نقل]] شده است، پس از آنکه به عده‌ای از [[زنان]] [[مدینه]]، [[خواندن و نوشتن]] آموخته بود، [[پیامبر]]{{صل}} به وی [[دستور]] فرمود که به برخی [[زنان]] مانند [[حفصه]]، [[همسر پیامبر]]{{صل}} [[قرآن]] بیاموزد<ref>الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۶۹، و بلاذری، فتوح البلدان، ص۴۵۴.</ref>.<ref>[[فاطمه پهلوان‌پور|پهلوان‌پور، فاطمه]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۰۰-۱۰۴.</ref>

هیچ یک از [[آموزه‌های دینی]] با کار کردن زنان مخالف نیستند، بلکه در [[اسلام]]، زنان شاغل همواره از [[ارزش]] و [[احترام]] برخوردار بودند. آنچه در اسلام درباره کار زنان مطرح است، [[حفظ]] حدود و [[احکام الهی]] و حضور عفیفانه آنها در [[جامعه]] است. اسلام، استفاده ابزاری از زیبایی‌ها و ویژگی‌های خاص [[زن]] را [[ناپسند]] می‌شمارد؛ زیرا این امر، بنیاد [[خانواده]] و [[اجتماع]] را به مخاطره می‌اندازد، ولی در صورتی که کار زنان با [[عفت]] و [[پاک]] دامنی آنها منافاتی نداشته باشد، آن را می‌پذیرد.

برخی نمونه‌های [[رفتاری]] [[پیامبر]] با زنان شاغل و سفارش‌های آن حضرت به این گروه از زنان، تأییدکننده [[درستی]] کار زنان از نظر اسلام و پیامبر است. در [[روایت‌ها]] آمده است که آن حضرت با [[زینب]] عطّاره ([[عطر]] فروش) با خوبی و احترام [[رفتار]] می‌کرد و به او می‌فرمود: «هرگاه تو نزد ما می‌آیی، [[خانه]] ما خوش بو می‌شود». آن گاه از [[فرصت]] استفاده می‌کرد و روش درست [[معامله]] را به وی می‌آموخت و می‌فرمود: "هرگاه چیزی می‌فروشی، [جنس] خوب بفروش و [[غش]] [در معامله] مکن که این کار، برای [[دارایی]] و [[مال]]، پاک‌تر و برای ماندن آن، بهتر است"<ref>الاصابه، ج۴، ص۲۷۸.</ref>.<ref>[[ناهید طیبی|طیبی، ناهید]]، [[گونه‌شناسی رفتار پیامبر اعظم با زنان (کتاب)|گونه‌شناسی رفتار پیامبر اعظم با زنان]]، ص ۷۶.</ref>.

==قدرشناسی از زنان==

قدرشناسی، از [[صفات پسندیده]] و ارزنده [[انسان]] است. [[پیامبر اکرم]]{{صل}}که صاحب خُلقی [[عظیم]] و اسوه‌ای [[نیکو]] برای همه انسان هاست، در بهره مند بودن از این صفت نیکو نیز سرآمد است. آن حضرت، به مناسبت‌های مختلف و در سخنان خویش از مادرانی که به وی شیر داده بودند و در پرورش ایشان نقش داشتند، همسرانی که در غم‌ها و [[شادی‌ها]] [[یار]] و یاورش بودند و زنان دیگری که به نوعی با [[زندگی]] آن حضرت رابطه داشتند، به [[نیکی]]، یاد و از آنان [[قدردانی]] می‌کرد. [[رسول اعظم]]{{صل}} همواره برای [[زیارت]] [[قبر]] [[مادر]] خود به اَبواء<ref>سرزمینی است بین مکه و مدینه که آمنه، مادر پیامبر در آنجا مدفون است.</ref> می‌رفت و برای او [[نماز]] می‌خواند.

 

با اندکی دقت در گزارش‌های [[تاریخی]] به عُمق مهر و [[محبت پیامبر]] نسبت به زنانی که به آن حضرت [[خدمت]] کرده‌اند، می‌توان پی برد. [[فاطمه بنت اسد]] یکی از این [[بانوان]] است که بارها از سوی پیامبر اکرم{{صل}} [[تحسین]] شد و حتی پیامبر از او با عنوان «مادر» یاد کرد. وی [[همسر]] [[ابوطالب]] بود و نسبت دیگری با پیامبر نداشت، ولی پیامبر به علت گذراندن بخشی از زندگی در [[خانه]] ابوطالب ـ پس از [[مرگ]] [[عبدالمطلب]] ـ و [[مشاهده]] مراقبت‌ها و رفتارهای خالصانه این بانو، وی را مادر خود می‌دانست و می‌فرمود: {{متن حدیث|كَانَتْ أُمِّي بَعْدَ أُمِّي الَّتِي وَلَدَتْنِي}}؛ «این بانو مادر من است پس از مادری که مرا به [[دنیا]] آورد»<ref>کنز العمال، ج۱۳، ص۶۳۶.</ref>. پیامبر همواره او را می‌ستود و می‌فرمود: «بعد از ابوطالب هیچ فردی مهربان‌تر از فاطمه بنت اسد نسبت به من نبود»<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۱۱۸؛ استیعاب، ج۴، ص۴۴۶.</ref>. [[پیامبر]] پس از [[مرگ]] فاطمه، او را در پیراهن خویش [[کفن]] کرد. در [[تشییع جنازه]] او نیز شرکت جست و بر پیکر این بانوی بزرگ [[نماز]] خواند و پس از [[گریه]] و [[سوگواری]]، وی را در [[قبر]] نهاد<ref>استعاب، ج۴، ص۴۴۶.</ref>. به نظر می‌رسد [[ستودن]] این [[زن]] هم در [[کلام]] و هم در عمل نشان دهنده اوج [[حق‌شناسی]] و [[حسّ]] [[قدردانی]] در وجود [[حضرت محمد]]{{صل}}است<ref>[[ناهید طیبی|طیبی، ناهید]]، [[گونه‌شناسی رفتار پیامبر اعظم با زنان (کتاب)|گونه‌شناسی رفتار پیامبر اعظم با زنان]]، ص ۵۹.</ref>.

==[[تکریم]] نقش‌های اصیل همسری و [[مادری]]==

اساسی‌ترین و مهم‌ترین [[مسئولیت]] زنان، تربیت [[نسل]] سالم و [[صالح]] است. این مسئولیت در روند سالم‌سازی جامعه نقش بسزایی دارد. بر همین اساس، [[اسلام]] به نقش پرورشی زنان توجهی ویژه دارد. زنان در جامعه نقش‌های دیگری چون نقش سیاسی، اجتماعی، [[علمی]]، فرهنگی و [[هنری]] نیز بر عهده دارند، ولی همه این نقش‌ها تحت الشعاع نقش اصیل همسری و مادری است. [[رسول اعظم]]{{صل}} با شیوه‌ها و رفتارهای ویژه خود با زنان، اهمیت این نقش را به [[مسلمانان]] و جهانیان گوشزد کرد.

[[تجلیل]] پیامبر از [[مقام]] [[مادر]] اعم از نَسَبی و رضاعی یکی از نمونه‌های برجسته قدرشناس بودن او است. اولین بانویی که در [[زندگی پیامبر]] نقشی مهم و اساسی داشت، [[مادر]] آن حضرت؛ یعنی [[آمنه بنت وهب]] بود. بنا به قول مشهور، این بانوی بزرگوار و باحیا (محتشمه) دوران بارداری خود را در حالی سپری می‌کرد که در [[مصیبت]] و سوگ [[همسر]] جوانش، عبدالله به سر می‌برد و فرزند خود را در این شرایط [[روحی]] سخت به [[دنیا]] آورد. گرچه مادر آن حضرت پس از [[تولد]] او، به [[دلایل]] گوناگون<ref>از جمله رسم عرب بر این بود که خاندان‌های شریف، فرزندانشان را شیر نمی‌دادند و به زنان معروفی که هر ساله برای گرفتن کودکان شیرخواره و پرورش جسم آنان در بادیه‌ها به مکه می‌آمدند، می‌سپردند دلیل این کار ممکن بود ترس توطئه یهود یا تألمات روحی که پس از مرگ همسر ایجاد می‌شد و یا دلایل دیگری باشد که از بحث ما خارج است.</ref>، فرزند خود را به [[حلیمه سعدیه]] سپرد و فاصله‌ای قابل توجه (بیش از سه سال) بین مادر و فرزند افتاد ولی محمد{{صل}} شیرینی همان لحظه‌های کوتاه با مادر بودن را فراموش نکرد و از آن روزها به خوبی یاد می‌کرد: "در سفری که با مادرم به [[مدینه]] رفتیم، مردی [[یهودی]] مرا نگریست و با فاصله‌ای بار دیگر نگاهم کرد و نامم را پرسید. گفتم: احمد. در حالی که به پشت من نگاه کرد، شنیدم که می‌گفت: او همان [[پیامبر]] این [[امت]] است. سپس نزد [[برادران]] یهودی خود رفت و به آنان خبر داد. وقتی این خبر به مادرم رسید، برای من ترسید و از مدینه خارج شدیم و او در [[ابواء]] از دنیا رفت و در آنجا [[دفن]] شد"<ref>علی بن یوسف حِلّی، العدد القویه، تحقیق: سیدمهدی الرجایی، ص۱۲۶؛ ابن کثیر، السیرة النبویة، ج۱، ص۲۳۵. این مطلب از ام ایمن نقل می‌کند.</ref>.<ref>[[ناهید طیبی|طیبی، ناهید]]، [[گونه‌شناسی رفتار پیامبر اعظم با زنان (کتاب)|گونه‌شناسی رفتار پیامبر اعظم با زنان]]، ص ۷۱.</ref>.

[[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} می‌فرمود: "ای [[مردم]]! شما بر [[زنان]] حقی دارید و [[زنان]] بر شما حقی دارند؛ آنها را به [[اجبار]]، [[همسر]] خود قرار ندهید و بر آنهاست که به [[فحشا]] تن ندهند و اگر چنین کردند، [[خداوند]] به شما [[اذن]] داد که از رختخواب آنها کناره بگیرید و به آرامی آنها را بزنید... به [[زنان]] [[نیکی]] کنید! همانا آنان [[اسیران]] شمایند و چیزی از خود ندارند. همانا شما آنها را به [[امانت]] از [[خدا]] گرفتید و با [[نام خدا]] بر شما [[حلال]] شدند..."<ref>نویری الله قلیایی، نهایة الأرب، ج ۱۷، ص ۳۷۴؛ حمیری کلاعی، الإکتفاء، ج ۲، ص ۳۳ و قاضی ابرقوه، سیرت رسول الله{{صل}}، ج۲، ص ۱۰۶۲ - ۱۰۶۳.</ref>.<ref>[[فاطمه پهلوان‌پور|پهلوان‌پور، فاطمه]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۰۵-۱۰۶.</ref>