ویژگیهای حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۹ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۵۸
، ۹ فوریهٔ ۲۰۲۲ربات: جایگزینی خودکار متن (-رده:پرسش +رده:پرسش)؛ زیباسازی
جز (جایگزینی متن - '.</ref> ::::::' به '.</ref> ') |
|||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
'''ویژگیهای [[حکومت]] [[امام مهدی]]{{ع}} چیست؟''' یکی از پرسشهای مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود. | '''ویژگیهای [[حکومت]] [[امام مهدی]]{{ع}} چیست؟''' یکی از پرسشهای مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود. | ||
==عبارتهای دیگری از این پرسش== | == عبارتهای دیگری از این پرسش == | ||
*برخی از ویژگیهای حکومت [[حضرت مهدی]] را بیان کنید؟ | * برخی از ویژگیهای حکومت [[حضرت مهدی]] را بیان کنید؟ | ||
== پاسخ نخست == | == پاسخ نخست == | ||
[[پرونده:11518.jpg|بندانگشتی|100px| | [[پرونده:11518.jpg|بندانگشتی|100px|راست|[[سید منذر حکیم]]]] | ||
[[آیت الله]] [[سید منذر حکیم]] در کتاب ''«[[پیشوایان هدایت ج۱۴ (کتاب)|پیشوایان هدایت، ج۱۴]]»'' در | [[آیت الله]] [[سید منذر حکیم]] در کتاب ''«[[پیشوایان هدایت ج۱۴ (کتاب)|پیشوایان هدایت، ج۱۴]]»'' در این باره گفته است: | ||
*«'''کامل شدن [[نور الهی]] و [[برتری]] یافتن [[اسلام]] بر همه ادیان''': [[قرآن مجید]] در سه سوره [[مبارک]] به این مطلب تصریح نموده است: | * «'''کامل شدن [[نور الهی]] و [[برتری]] یافتن [[اسلام]] بر همه ادیان''': [[قرآن مجید]] در سه سوره [[مبارک]] به این مطلب تصریح نموده است: | ||
#{{متن قرآن|يُرِيدُونَ أَن يُطْفِؤُواْ نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلاَّ أَن يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ * هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}؛ آنها میخواهند [[نور]] [[خدا]] را با دهان خود خاموش کنند؛ [[ولی خدا]] جز این نمیخواهد که [[نور]] خود را کامل کند، هر چند [[کافران]] ناخشنود باشند!* او کسی است که رسولش را با [[هدایت]] و [[آیین حق]] فرستاد، تا آن را بر همه [[آیینها]] غالب گرداند، هر چند [[مشرکان]] کراهت داشتهباشند<ref>توبه، ۳۲ و ۳۳.</ref>. | # {{متن قرآن|يُرِيدُونَ أَن يُطْفِؤُواْ نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلاَّ أَن يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ * هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}؛ آنها میخواهند [[نور]] [[خدا]] را با دهان خود خاموش کنند؛ [[ولی خدا]] جز این نمیخواهد که [[نور]] خود را کامل کند، هر چند [[کافران]] ناخشنود باشند!* او کسی است که رسولش را با [[هدایت]] و [[آیین حق]] فرستاد، تا آن را بر همه [[آیینها]] غالب گرداند، هر چند [[مشرکان]] کراهت داشتهباشند<ref>توبه، ۳۲ و ۳۳.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ * هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}؛ آنان میخواهند [[نور]] [[خدا]] را با دهان خود خاموش سازند؛ [[ولی خدا]] [[نور]] خود را کامل میکند هر چند [[کافران]] خوش نداشته باشند!* او کسی است که [[رسول]] خود را با [[هدایت]] و [[دین حق]] فرستاد تا او را بر همه [[ادیان]] غالب سازد، هر چند [[مشرکان]] کراهت داشته باشند<ref>صف، ۸ و ۹.</ref>. | # {{متن قرآن|يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ * هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}؛ آنان میخواهند [[نور]] [[خدا]] را با دهان خود خاموش سازند؛ [[ولی خدا]] [[نور]] خود را کامل میکند هر چند [[کافران]] خوش نداشته باشند!* او کسی است که [[رسول]] خود را با [[هدایت]] و [[دین حق]] فرستاد تا او را بر همه [[ادیان]] غالب سازد، هر چند [[مشرکان]] کراهت داشته باشند<ref>صف، ۸ و ۹.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا}}؛ او کسی است که رسولش را با [[هدایت]] و [[دین حق]] فرستاده تا آن را بر همه [[ادیان]] پیروز کند؛ و کافی است که [[خدا]] [[گواه]] این موضوع باشد<ref>فتح، ۲۸.</ref>. | # {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا}}؛ او کسی است که رسولش را با [[هدایت]] و [[دین حق]] فرستاده تا آن را بر همه [[ادیان]] پیروز کند؛ و کافی است که [[خدا]] [[گواه]] این موضوع باشد<ref>فتح، ۲۸.</ref>. | ||
[[مفسران]] [[مذاهب مختلف اسلامی]] تصریح کردهاند که این [[وعده]] محققالوقوع فقط در زمان [[مهدی موعود]] به تحقق میرسد؛ آنجا که [[اسلام]] بر همه [[ادیان]] [[برتری]] پیدا کرده شرق و غرب را فرا خواهد گرفت<ref>تفسیر قرطبی ۸، ۱۲، تفسیر کبیر ۱۶، ۴۰، روایات از طرق اهل بیت {{عم}} نیز در رابطه با اختصاص تحقق این وعده به عصر مهدی موعود بسیار زیاد است.</ref>. و [[دولت جهانی]] [[اسلام]] برپا میشود؛ زیرا مراد از واژه اظهار در [[آیات قرآن]]، [[پیروزی]] و [[استیلا]] است نه اینکه صرفاً با [[دلایل]] و [[براهین]] تنها در عرصه نظری پیروز میگردد، چرا که چنین [[پیروزی]] همیشه برای [[اسلام]] فراهم بوده است و [[بشارت]] [[خداوند]] بر امری تعلق میگیرد که در [[آینده]] واقع خواهد شد. [[فخر رازی]] هم در [[تفسیر]] خود به همین مطلب [[استدلال]] کرده است<ref>تفسیر کبیر ۱۶، ۴۰.</ref>. | [[مفسران]] [[مذاهب مختلف اسلامی]] تصریح کردهاند که این [[وعده]] محققالوقوع فقط در زمان [[مهدی موعود]] به تحقق میرسد؛ آنجا که [[اسلام]] بر همه [[ادیان]] [[برتری]] پیدا کرده شرق و غرب را فرا خواهد گرفت<ref>تفسیر قرطبی ۸، ۱۲، تفسیر کبیر ۱۶، ۴۰، روایات از طرق اهل بیت {{عم}} نیز در رابطه با اختصاص تحقق این وعده به عصر مهدی موعود بسیار زیاد است.</ref>. و [[دولت جهانی]] [[اسلام]] برپا میشود؛ زیرا مراد از واژه اظهار در [[آیات قرآن]]، [[پیروزی]] و [[استیلا]] است نه اینکه صرفاً با [[دلایل]] و [[براهین]] تنها در عرصه نظری پیروز میگردد، چرا که چنین [[پیروزی]] همیشه برای [[اسلام]] فراهم بوده است و [[بشارت]] [[خداوند]] بر امری تعلق میگیرد که در [[آینده]] واقع خواهد شد. [[فخر رازی]] هم در [[تفسیر]] خود به همین مطلب [[استدلال]] کرده است<ref>تفسیر کبیر ۱۶، ۴۰.</ref>. | ||
*'''[[جانشینی]] [[مؤمنان]] صالح''': | * '''[[جانشینی]] [[مؤمنان]] صالح''': | ||
#{{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}؛ و در [[حقیقت]]، در [[زبور]] پس از [[تورات]] نوشتیم که [[زمین]] را [[بندگان]] [[شایسته]] ما به [[ارث]] خواهند برد<ref>انبیا، ۱۰۵.</ref>. | # {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}؛ و در [[حقیقت]]، در [[زبور]] پس از [[تورات]] نوشتیم که [[زمین]] را [[بندگان]] [[شایسته]] ما به [[ارث]] خواهند برد<ref>انبیا، ۱۰۵.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}؛ [[خدا]] به کسانی از شما که [[ایمان]] آورده و کارهای [[شایسته]] کردهاند، [[وعده]] داده است که حتماً آنان را در [[زمین]] [[جانشین]] قرار دهد؛ همان گونه که کسانی را که پیش از آنان بودند [[جانشین]] [خود] قرار داد، و آن [[دینی]] را که برایشان [[پسندیده]] است به سودشان مستقر کند، و بیمشان را به ایمنی مبدل گرداند، [تا] مرا [[عبادت]] کنند و چیزی را با من شریک نگردانند، و هر کس پس از آن به [[کفر]] گراید؛ آنانند که نافرمانند<ref>نور، ۵۵.</ref>. | # {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}؛ [[خدا]] به کسانی از شما که [[ایمان]] آورده و کارهای [[شایسته]] کردهاند، [[وعده]] داده است که حتماً آنان را در [[زمین]] [[جانشین]] قرار دهد؛ همان گونه که کسانی را که پیش از آنان بودند [[جانشین]] [خود] قرار داد، و آن [[دینی]] را که برایشان [[پسندیده]] است به سودشان مستقر کند، و بیمشان را به ایمنی مبدل گرداند، [تا] مرا [[عبادت]] کنند و چیزی را با من شریک نگردانند، و هر کس پس از آن به [[کفر]] گراید؛ آنانند که نافرمانند<ref>نور، ۵۵.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاة وَآتَوُا الزَّكَاة وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَة الأُمُورِ}}؛ همان کسانی که چون در [[زمین]] به آنان [[توانایی]] دهیم، [[نماز]] برپا میدارند و [[زکات]] میدهند و به کارهای [[پسندیده]] وامیدارند، و از کارهای [[ناپسند]] باز میدارند، و فرجام همه [[کارها]] از آنِ خداست"<ref>حج، ۴۱.</ref>. اولین [[آیه]] [[مبارک]] خبر میدهد که قضای حتمی [[الهی]]، [[پاداش]] [[التزام]] به خط [[ایمان]] و [[نیکی]] - گذشته از [[پاداش اخروی]] - پاداشی دنیوی است که همان [[وراثت زمین]] و [[حکومت]] بر آن باشد؛ آنجا که همواره در [[دنیا]] و [[آخرت]] پایان کار را از آن پرهیزگاران دانسته است<ref>تفسیر المیزان ۱۴، ۳۲۹- ۳۳۱.</ref>، [[آیه]] دوم بر این نکته تصریح مینماید که آنان که [[خداوند متعال]] حتماً آنان را در [[زمین]] [[جانشین]] قرار خواهد داد، از میان [[مسلمانان]]، کسانی هستند که [[ایمان]] آورده و کارهای [[شایسته]] کردهاند؛ کسانی که در [[زمین]] مورد [[استضعاف]] واقع شده اجازه [[عبادت]] آزادانه به آنها داده نمیشد. [[آیه]] مزبور بر این نکته تأیید مینماید که این افراد، به [[دینی]] که [[خداوند متعال]] برای آنان خواسته است گردن مینهند. چنانکه از [[تدبر]] در این دو [[آیه]] بر میآید هر دو [[آیه]] در باره [[عصر ظهور]] [[مهدوی]] بحث میکنند<ref>مرحوم [[علامه طباطبائی]] در [[تفسیر]] [[المیزان]] سایر اقوال را که [[مفسران]] در این باب آوردهاند مورد موشکافی قرار داده و ثابت کرده است که این نظریات با دلالات آیهای که نمیتوان جز بر [[دولت مهدوی]] تفسیرش کرد هماهنگی ندارد. | # {{متن قرآن|الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاة وَآتَوُا الزَّكَاة وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَة الأُمُورِ}}؛ همان کسانی که چون در [[زمین]] به آنان [[توانایی]] دهیم، [[نماز]] برپا میدارند و [[زکات]] میدهند و به کارهای [[پسندیده]] وامیدارند، و از کارهای [[ناپسند]] باز میدارند، و فرجام همه [[کارها]] از آنِ خداست"<ref>حج، ۴۱.</ref>. اولین [[آیه]] [[مبارک]] خبر میدهد که قضای حتمی [[الهی]]، [[پاداش]] [[التزام]] به خط [[ایمان]] و [[نیکی]] - گذشته از [[پاداش اخروی]] - پاداشی دنیوی است که همان [[وراثت زمین]] و [[حکومت]] بر آن باشد؛ آنجا که همواره در [[دنیا]] و [[آخرت]] پایان کار را از آن پرهیزگاران دانسته است<ref>تفسیر المیزان ۱۴، ۳۲۹- ۳۳۱.</ref>، [[آیه]] دوم بر این نکته تصریح مینماید که آنان که [[خداوند متعال]] حتماً آنان را در [[زمین]] [[جانشین]] قرار خواهد داد، از میان [[مسلمانان]]، کسانی هستند که [[ایمان]] آورده و کارهای [[شایسته]] کردهاند؛ کسانی که در [[زمین]] مورد [[استضعاف]] واقع شده اجازه [[عبادت]] آزادانه به آنها داده نمیشد. [[آیه]] مزبور بر این نکته تأیید مینماید که این افراد، به [[دینی]] که [[خداوند متعال]] برای آنان خواسته است گردن مینهند. چنانکه از [[تدبر]] در این دو [[آیه]] بر میآید هر دو [[آیه]] در باره [[عصر ظهور]] [[مهدوی]] بحث میکنند<ref>مرحوم [[علامه طباطبائی]] در [[تفسیر]] [[المیزان]] سایر اقوال را که [[مفسران]] در این باب آوردهاند مورد موشکافی قرار داده و ثابت کرده است که این نظریات با دلالات آیهای که نمیتوان جز بر [[دولت مهدوی]] تفسیرش کرد هماهنگی ندارد. | ||
ر.ک: [[المیزان]] ۱۵، ۱۵۱- ۱۵۷.</ref>. | ر.ک: [[المیزان]] ۱۵، ۱۵۱- ۱۵۷.</ref>. | ||
*'''ایجاد [[جامعه]] [[خالص]] توحیدی''': با استناد به آنچه گذشت روشن میشود که یکی از ویژگیهای عصر [[مهدی موعود]] {{ع}} این است که زمام امور [[جامعه بشری]] کاملًا در دست [[صالحان]] قرار میگیرد؛ آنان که در [[زمین]] مورد [[استضعاف]] قرار گرفته و [[نمایندگان]] [[اسلام ناب]] هستند و چون [[خداوند متعال]] آنان را در [[زمین]] دارای [[قدرت]] و [[حکومت]] میکند [[نماز]] به پا میدارند و [[زکات]] میپردازند و [[امر به معروف و نهی از منکر]] مینمایند؛ یعنی جامعهای [[خالص]] و [[توحیدی]] برپا میکنند که در کمال [[امنیت]] فقط [[خدا]] در آن پرستیده شود و ترسی از هیچ [[کافر]] و منافقی در آن راه نداشته باشد. آنان بدین ترتیب همه شرایطی را که برای تحقق [[حقیقت]] [[عبادت]] [[خداوند]] و [[تکامل]] انسانی در سایه آن لازم است، فراهم میکنند. | * '''ایجاد [[جامعه]] [[خالص]] توحیدی''': با استناد به آنچه گذشت روشن میشود که یکی از ویژگیهای عصر [[مهدی موعود]] {{ع}} این است که زمام امور [[جامعه بشری]] کاملًا در دست [[صالحان]] قرار میگیرد؛ آنان که در [[زمین]] مورد [[استضعاف]] قرار گرفته و [[نمایندگان]] [[اسلام ناب]] هستند و چون [[خداوند متعال]] آنان را در [[زمین]] دارای [[قدرت]] و [[حکومت]] میکند [[نماز]] به پا میدارند و [[زکات]] میپردازند و [[امر به معروف و نهی از منکر]] مینمایند؛ یعنی جامعهای [[خالص]] و [[توحیدی]] برپا میکنند که در کمال [[امنیت]] فقط [[خدا]] در آن پرستیده شود و ترسی از هیچ [[کافر]] و منافقی در آن راه نداشته باشد. آنان بدین ترتیب همه شرایطی را که برای تحقق [[حقیقت]] [[عبادت]] [[خداوند]] و [[تکامل]] انسانی در سایه آن لازم است، فراهم میکنند. | ||
در چنین زمانی هیچ [[حجت]] و بهانهای برای کسانی که راه [[کفر]] را برگزینند باقی نمیماند و به تعبیر [[آیه]]: {{متن قرآن|فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}} آنانند که نافرمانند. زیرا با وجود فراهم بودن همه شرایط لازم برای رفتن به راه مستقیم، از آن رویگردان شدهاند و این یکی دیگر از ویژگیهای عصر [[مهدی منتظر]] {{ع}} و توجیه کننده اخباری است که از شدت عمل آن [[حضرت]] با [[منحرفان]] سخن گفتهاند. | در چنین زمانی هیچ [[حجت]] و بهانهای برای کسانی که راه [[کفر]] را برگزینند باقی نمیماند و به تعبیر [[آیه]]: {{متن قرآن|فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}} آنانند که نافرمانند. زیرا با وجود فراهم بودن همه شرایط لازم برای رفتن به راه مستقیم، از آن رویگردان شدهاند و این یکی دیگر از ویژگیهای عصر [[مهدی منتظر]] {{ع}} و توجیه کننده اخباری است که از شدت عمل آن [[حضرت]] با [[منحرفان]] سخن گفتهاند. | ||
*'''تحقق [[هدف]] مورد نظر از [[خلقت]] نوع [[بشر]]''': [[خداوند متعال]] میفرماید: {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ}}؛ و [[جن]] و انس را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند<ref>ذاریات، ۵۶.</ref>. | * '''تحقق [[هدف]] مورد نظر از [[خلقت]] نوع [[بشر]]''': [[خداوند متعال]] میفرماید: {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ}}؛ و [[جن]] و انس را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند<ref>ذاریات، ۵۶.</ref>. | ||
این [[آیه]] [[شریف]] بر انحصار [[هدف]] از [[خلقت انسان]] در [[عبادت]] [[خداوند]] متعال دارد<ref>تفسیر المیزان ۱۸، ۳۸۶- ۳۸۹.</ref>، این همان چیزی است که از نظر فردی و [[اجتماعی]] در سایه [[دولت]] [[مهدی موعود]] {{ع}} به کاملترین شکل محقق خواهد شد و در بخش گذشته نیز به آن اشاره کردیم. | این [[آیه]] [[شریف]] بر انحصار [[هدف]] از [[خلقت انسان]] در [[عبادت]] [[خداوند]] متعال دارد<ref>تفسیر المیزان ۱۸، ۳۸۶- ۳۸۹.</ref>، این همان چیزی است که از نظر فردی و [[اجتماعی]] در سایه [[دولت]] [[مهدی موعود]] {{ع}} به کاملترین شکل محقق خواهد شد و در بخش گذشته نیز به آن اشاره کردیم. | ||
[[شهید]] [[سید محمد صدر]] بحثی تفسیری [[عقیدتی]] را عنوان کرده است که در آن برای اثبات حتمی بودن [[ظهور]] [[دولت]] [[مهدی موعود]] {{ع}} به همین [[آیه]] استناد کرده است<ref>تاریخ الغیبة الکبری، ۲۳۳ به بعد.</ref>. و از آنجا که تخلف مخلوق از [[هدف]] خلقتش محال است، تحقق این [[هدف]] امری حتمی است. [[آیه]] مزبور نیز در رابطه با این [[هدف]]، از نوع [[بشر]] صحبت کرده است که [[عبادت]] حقیقی در عرصه فرد و اجتماع در کل این نوع محقق خواهد گردید و این امری است که در طول [[تاریخ]] حیات [[انسان]] بر کره [[زمین]] یعنی از زمانی که اولین [[انسان]] بر این کره نازل گردید تا کنون محقق نشده است. پس باید [[معتقد]] باشیم که این امر حتماً در [[آینده]] محقق خواهد شد؛ در دولتی [[الهی]] که [[جامعه]] [[توحیدی]] صالحی را ایجاد کند که [[عبادت]] کننده [[خدا]] باشد؛ خدایی که تنها است و هیچ شریکی ندارد. این همان [[دولت مهدوی]] است که [[آیات]] کریم و به آن اشاره داشته و [[روایات]] [[شریف]] منقول از [[فریقین]] که پیشتر گذشت بر آن تصریح دارند. | [[شهید]] [[سید محمد صدر]] بحثی تفسیری [[عقیدتی]] را عنوان کرده است که در آن برای اثبات حتمی بودن [[ظهور]] [[دولت]] [[مهدی موعود]] {{ع}} به همین [[آیه]] استناد کرده است<ref>تاریخ الغیبة الکبری، ۲۳۳ به بعد.</ref>. و از آنجا که تخلف مخلوق از [[هدف]] خلقتش محال است، تحقق این [[هدف]] امری حتمی است. [[آیه]] مزبور نیز در رابطه با این [[هدف]]، از نوع [[بشر]] صحبت کرده است که [[عبادت]] حقیقی در عرصه فرد و اجتماع در کل این نوع محقق خواهد گردید و این امری است که در طول [[تاریخ]] حیات [[انسان]] بر کره [[زمین]] یعنی از زمانی که اولین [[انسان]] بر این کره نازل گردید تا کنون محقق نشده است. پس باید [[معتقد]] باشیم که این امر حتماً در [[آینده]] محقق خواهد شد؛ در دولتی [[الهی]] که [[جامعه]] [[توحیدی]] صالحی را ایجاد کند که [[عبادت]] کننده [[خدا]] باشد؛ خدایی که تنها است و هیچ شریکی ندارد. این همان [[دولت مهدوی]] است که [[آیات]] کریم و به آن اشاره داشته و [[روایات]] [[شریف]] منقول از [[فریقین]] که پیشتر گذشت بر آن تصریح دارند. | ||
*'''از میان رفتن [[ارتداد]] از [[دین]] حق''': [[خداوند متعال]] میفرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ مَن يَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّة عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّة عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلاَ يَخَافُونَ لَوْمَة لائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}؛ ای کسانی که [[ایمان]] آوردهاید، هر کس از شما از [[دین]] خود برگردد، به زودی [[خدا]] گروهی [دیگر] را میآورد که آنان را [[دوست]] میدارد و آنان [نیز] او را [[دوست]] دارند. [اینان] با [[مؤمنان]]، فروتن، [و] بر [[کافران]] سرفرازند. در [[راه خدا]] [[جهاد]] میکنند و از [[سرزنش]] هیچ ملامتگری نمیترسند. این [[فضل]] خداست. آن را به هر که بخواهد میدهد، و [[خدا]] گشایشگر [[دانا]] است<ref>مائدة، ۵۴.</ref>. | * '''از میان رفتن [[ارتداد]] از [[دین]] حق''': [[خداوند متعال]] میفرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ مَن يَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّة عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّة عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلاَ يَخَافُونَ لَوْمَة لائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}؛ ای کسانی که [[ایمان]] آوردهاید، هر کس از شما از [[دین]] خود برگردد، به زودی [[خدا]] گروهی [دیگر] را میآورد که آنان را [[دوست]] میدارد و آنان [نیز] او را [[دوست]] دارند. [اینان] با [[مؤمنان]]، فروتن، [و] بر [[کافران]] سرفرازند. در [[راه خدا]] [[جهاد]] میکنند و از [[سرزنش]] هیچ ملامتگری نمیترسند. این [[فضل]] خداست. آن را به هر که بخواهد میدهد، و [[خدا]] گشایشگر [[دانا]] است<ref>مائدة، ۵۴.</ref>. | ||
مرحوم [[علامه طباطبایی]] برای اثبات اینکه این [[آیه]] از [[عصر ظهور]] [[مهدوی]] سخن میگوید و منظور از [[ارتداد]] از [[دین حق]] در این [[آیه]] باقی بودن بر [[ظواهر]] [[اسلام]] و در عین حال علاقهمندی به [[یهود]] و [[نصاری]] و [[پیروی]] از آنان در نحوه [[زندگی]] در [[شئون]] مختلف آن است که امروزه [[شاهد]] آن هستیم، بحثی تفسیری [[قرآنی]] روایی عنوان کرده است با این مضمون که این همان ارتدادی است که [[آیات]] قبل از این [[آیه]]، از آن [[نهی]] کردهاند؛ آیاتی که از [[انحرافی]] سخن به میان میآورند که قبل از [[پیروزی]] [[مهدوی]] دامنگیر [[جهان اسلام]] میشود<ref>تفسیر المیزان ۵، ۳۶۶- ۴۰۰، و ر.ک: تفسیر شیخ اسعد بیوض التمیمی در باره همین آیات در کتاب «زوال اسرائیل حتمیة قرآنیة»، ۱۲۰- ۱۲۴.</ref>. | مرحوم [[علامه طباطبایی]] برای اثبات اینکه این [[آیه]] از [[عصر ظهور]] [[مهدوی]] سخن میگوید و منظور از [[ارتداد]] از [[دین حق]] در این [[آیه]] باقی بودن بر [[ظواهر]] [[اسلام]] و در عین حال علاقهمندی به [[یهود]] و [[نصاری]] و [[پیروی]] از آنان در نحوه [[زندگی]] در [[شئون]] مختلف آن است که امروزه [[شاهد]] آن هستیم، بحثی تفسیری [[قرآنی]] روایی عنوان کرده است با این مضمون که این همان ارتدادی است که [[آیات]] قبل از این [[آیه]]، از آن [[نهی]] کردهاند؛ آیاتی که از [[انحرافی]] سخن به میان میآورند که قبل از [[پیروزی]] [[مهدوی]] دامنگیر [[جهان اسلام]] میشود<ref>تفسیر المیزان ۵، ۳۶۶- ۴۰۰، و ر.ک: تفسیر شیخ اسعد بیوض التمیمی در باره همین آیات در کتاب «زوال اسرائیل حتمیة قرآنیة»، ۱۲۰- ۱۲۴.</ref>. | ||
خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
#'''[[برادری]] و [[صفا]] و صمیمیت:''' در آن زمان نه تنها [[مردم]] در جهت ظاهر مادی [[پیشرفت]] عجیبی میکنند، بلکه از لحاظ معنوی نیز که بسیار مهم و [[هدف]] اصلی است رشد شایانی دارند. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "وقتی که [[قائم]] {{ع}} [[قیام]] کند، رفاقت و [[برادری]] برقرار شود، به طوری که هرکس دست به جیب برادرش کرده و به [[قدر]] نیاز بدون ممانعت از آن برمیدارد"<ref>{{عربی|" إِذْ قَامَ الْقَائِمُ جَاءَتِ الْمُزَامَلَةُ وَ يَأْتِي الرَّجُلُ إِلَى كِيسِ أَخِيهِ فَيَأْخُذُ حَاجَتَهُ لَا يَمْنَعُه "}}؛ اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۱۳؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۳.</ref>. کوتاه سخن اینکه یک [[اقتصاد]] سالم ضد طبقاتی براساس [[عدل]] و [[مساوات]] اسلامی برقرار میگردد<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۵.</ref>. | #'''[[برادری]] و [[صفا]] و صمیمیت:''' در آن زمان نه تنها [[مردم]] در جهت ظاهر مادی [[پیشرفت]] عجیبی میکنند، بلکه از لحاظ معنوی نیز که بسیار مهم و [[هدف]] اصلی است رشد شایانی دارند. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "وقتی که [[قائم]] {{ع}} [[قیام]] کند، رفاقت و [[برادری]] برقرار شود، به طوری که هرکس دست به جیب برادرش کرده و به [[قدر]] نیاز بدون ممانعت از آن برمیدارد"<ref>{{عربی|" إِذْ قَامَ الْقَائِمُ جَاءَتِ الْمُزَامَلَةُ وَ يَأْتِي الرَّجُلُ إِلَى كِيسِ أَخِيهِ فَيَأْخُذُ حَاجَتَهُ لَا يَمْنَعُه "}}؛ اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۱۳؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۳.</ref>. کوتاه سخن اینکه یک [[اقتصاد]] سالم ضد طبقاتی براساس [[عدل]] و [[مساوات]] اسلامی برقرار میگردد<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۵.</ref>. | ||
#'''[[امنیت]] و [[برکت]] و وفور [[نعمت]] و عدالت:''' در [[جهان]] مفاهیم و واژههایی بهتر از [[عدالت]]، [[برکت]]، [[امنیت]] و وفور [[نعمت]] نداریم. در [[حکومت]] درخشان [[حضرت مهدی]] {{ع}} تمام این مفاهیم به نحو احسن محقق میگردد. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "در آن زمان اگر پیرزنی از [[مشرق]] به [[مغرب]] برود، کسی به او کاری ندارد"<ref>المجالس السنیه، ج ۵، ص ۷۰۶.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "وقتی که [[قائم]] {{ع}} [[قیام]] کرد، [[داوری]] به [[عدالت]] میکند و [[ظلم]] و [[جور]] از میان میرود، راهها امن میشود، [[زمین]] برکتهای خود را [[آشکار]] میسازد، هر حقی به صاحبش برمیگردد، و همه [[مردم]] [[معتقد]] به [[اسلام]] میشوند"<ref>المجالس السنیه، ج ۵، ص ۱۱۰؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۶۵.</ref>. [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} در ضمن گفتاری فرمود: "آنچنان در میان [[امت]] من وفور [[نعمت]] میشود که مثل آن هرگز نبوده است، [[زمین]] گنجها و میوههای خود را [[آشکار]] میسازد و از آنها چیزی کم نکند، و [[مال]] و [[ثروت]] همچون چیزی است که زیر دست و پا افتاده باشد. شخصی میآید و میگوید: ای [[مهدی]]{{ع}} از [[اموال]] به من بده. [[امام]] به او میفرماید: بگیر"<ref>{{عربی|" يَتَنَعَّمُ فِيهِ أُمَّتِي نِعْمَةً لَمْ يَتَنَعَّمُوا مِثْلَهَا قَطُّ تُؤْتِي الْأَرْضُ أُكُلَهَا وَ لَا تَدَّخِرُ مِنْهُمْ شَيْئاً وَ الْمَالُ يَوْمَئِذٍ كُدُوسٌ يَقُومُ الرَّجُلُ فَيَقُولُ يَا مَهْدِيُّ أَعْطِنِي فَيَقُولُ خُذ "}}؛ المجالس السنیه، ج ۵، ص ۷۲۲؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۸۲.</ref>. و در عبارت دیگر فرمود: "[[خداوند]] باران را از [[آسمان]] همواره بر آنها بفرستد و از [[زمین]] چیزی از گیاه نماند مگر اینکه سبز گردد"<ref>کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۷۶؛ ۳۹۰.</ref>. [[امام رضا|حضرت رضا]]{{ع}} در ضمن روایتی فرمود: " وقتی که [[قائم]] {{ع}} [[ظهور]] کند، نورش [[جهان]] را روشن میکند، ترازوی [[عدالت]] بین [[مردم]] قرار میدهد، هیچکس به کسی [[ظلم]] نمیکند، [[زمین]] برای او در نوردیده میشود. (یعنی به هر جای [[زمین]] برود، فوری و آسان است) و او سایه ندارد و ...". باز [[نقل]] شده که: در سال [[قیام]] آن حضرت، بیست و چهار بار باران ببارد که آثار و [[برکات]] آن دیده شود<ref>کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۵۶ و ۴۴۶؛ اعلام الوری، ص ۴۲۹.</ref>. جالب اینکه، وفور [[نعمت]] و به عبارت دیگر، [[اقتصاد]] خوب و خودکفایی در حدی است که [[مردم]] بینیاز میشوند و کسی برای [[صدقه]] و [[انفاق]] خود، شخص [[نیازمندی]] را پیدا نمیکند، چراکه همه [[مردم]] خودکفا و بینیازند<ref>کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۶۵.</ref>. علاوهبر این پیشرفتها، پیشرفتهای دیگری نیز در شهرسازی و راهسازی و نوسازی و توسعه [[نهضت]] سوادآموزی و [[پیشرفت]] قضایی و در یک کلمه [[پیشرفت]] در همه زمینهها بهوجود میآید<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۱۱؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۹.</ref>. | #'''[[امنیت]] و [[برکت]] و وفور [[نعمت]] و عدالت:''' در [[جهان]] مفاهیم و واژههایی بهتر از [[عدالت]]، [[برکت]]، [[امنیت]] و وفور [[نعمت]] نداریم. در [[حکومت]] درخشان [[حضرت مهدی]] {{ع}} تمام این مفاهیم به نحو احسن محقق میگردد. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "در آن زمان اگر پیرزنی از [[مشرق]] به [[مغرب]] برود، کسی به او کاری ندارد"<ref>المجالس السنیه، ج ۵، ص ۷۰۶.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "وقتی که [[قائم]] {{ع}} [[قیام]] کرد، [[داوری]] به [[عدالت]] میکند و [[ظلم]] و [[جور]] از میان میرود، راهها امن میشود، [[زمین]] برکتهای خود را [[آشکار]] میسازد، هر حقی به صاحبش برمیگردد، و همه [[مردم]] [[معتقد]] به [[اسلام]] میشوند"<ref>المجالس السنیه، ج ۵، ص ۱۱۰؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۶۵.</ref>. [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} در ضمن گفتاری فرمود: "آنچنان در میان [[امت]] من وفور [[نعمت]] میشود که مثل آن هرگز نبوده است، [[زمین]] گنجها و میوههای خود را [[آشکار]] میسازد و از آنها چیزی کم نکند، و [[مال]] و [[ثروت]] همچون چیزی است که زیر دست و پا افتاده باشد. شخصی میآید و میگوید: ای [[مهدی]]{{ع}} از [[اموال]] به من بده. [[امام]] به او میفرماید: بگیر"<ref>{{عربی|" يَتَنَعَّمُ فِيهِ أُمَّتِي نِعْمَةً لَمْ يَتَنَعَّمُوا مِثْلَهَا قَطُّ تُؤْتِي الْأَرْضُ أُكُلَهَا وَ لَا تَدَّخِرُ مِنْهُمْ شَيْئاً وَ الْمَالُ يَوْمَئِذٍ كُدُوسٌ يَقُومُ الرَّجُلُ فَيَقُولُ يَا مَهْدِيُّ أَعْطِنِي فَيَقُولُ خُذ "}}؛ المجالس السنیه، ج ۵، ص ۷۲۲؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۸۲.</ref>. و در عبارت دیگر فرمود: "[[خداوند]] باران را از [[آسمان]] همواره بر آنها بفرستد و از [[زمین]] چیزی از گیاه نماند مگر اینکه سبز گردد"<ref>کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۷۶؛ ۳۹۰.</ref>. [[امام رضا|حضرت رضا]]{{ع}} در ضمن روایتی فرمود: " وقتی که [[قائم]] {{ع}} [[ظهور]] کند، نورش [[جهان]] را روشن میکند، ترازوی [[عدالت]] بین [[مردم]] قرار میدهد، هیچکس به کسی [[ظلم]] نمیکند، [[زمین]] برای او در نوردیده میشود. (یعنی به هر جای [[زمین]] برود، فوری و آسان است) و او سایه ندارد و ...". باز [[نقل]] شده که: در سال [[قیام]] آن حضرت، بیست و چهار بار باران ببارد که آثار و [[برکات]] آن دیده شود<ref>کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۵۶ و ۴۴۶؛ اعلام الوری، ص ۴۲۹.</ref>. جالب اینکه، وفور [[نعمت]] و به عبارت دیگر، [[اقتصاد]] خوب و خودکفایی در حدی است که [[مردم]] بینیاز میشوند و کسی برای [[صدقه]] و [[انفاق]] خود، شخص [[نیازمندی]] را پیدا نمیکند، چراکه همه [[مردم]] خودکفا و بینیازند<ref>کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۶۵.</ref>. علاوهبر این پیشرفتها، پیشرفتهای دیگری نیز در شهرسازی و راهسازی و نوسازی و توسعه [[نهضت]] سوادآموزی و [[پیشرفت]] قضایی و در یک کلمه [[پیشرفت]] در همه زمینهها بهوجود میآید<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۱۱؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۹.</ref>. | ||
#'''توجه کامل به [[اماکن مقدسه]] و توسعه [[شهرها]] و بهداشت:''' از آنجا که [[اماکن مقدسه]] مانند [[مسجد]] و ... پایگاه مرکزی برای [[عبادت]] و [[تعلیم و تعلم]] در جهت [[تکامل]] [[نفوس]] است، [[امام]] [[قائم]] {{ع}} در این جهت نیز توجه خاص دارد، به طوری که [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "وقتی [[قائم]]{{ع}} ما [[ظهور]] کند، در [[پشت کوفه]] مسجدی میسازد که هزار در دارد، و خانههای [[کوفه]] به دو نهر [[کربلا]] متصل میگردد"<ref>اثبات الهداة، ج ۷ ص ۱۰۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲ ص ۳۳۰؛ کشف الغمه، ج ۳ ص ۳۶۱.</ref>. ایجاد [[مسجد]] بزرگی در [[پشت کوفه]] (صحرای [[نجف]]) در روایتی از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] شده، که [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا ]]{{صل}} فرمود: "گویا [[حسنی]]<ref>منظور، سید حسنی است که شرح قیام او را قبلا ذکر کردیم.</ref> را (در [[کوفه]]) با [[حسینی]] (ظاهرا منظور [[امام]] [[قائم]] {{ع}} است) میبینم که [[حسنی]] با یارانش با [[حسینی]] [[بیعت]] میکنند و در اطراف آن حضرت هستند، تا در [[جمعه]] دوم [[مردم]] گویند [[نماز]] پشت سر [[امام]] [[قائم]] {{ع}} مساوی با [[نماز]] پشت سر [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} است، اما بر اثر کثرت جمعیت در [[مسجد کوفه]] جا پیدا نمیشود. [[امام]]{{ع}} به [[پشت کوفه]] رفته و خط [[مسجد]] بزرگی را میکشد که آن [[مسجد]] هزار در دارد، تا مصلای بزرگ و فراگیر برای همه جمعیت باشد"<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۰.</ref>. در نوسازی و شهرسازی، خانههای [[کوفه]] به خانههای [[کربلا]] متصل میشوند<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۷.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "وقتی [[قائم]] {{ع}} [[قیام]] کند، به [[کوفه]] میرود و چهار [[مسجد]] را در آنجا ویران مینماید. هر مسجدی که مشرف بر خانههای [[مردم]] باشد<ref>گویا منظور چهار مسجدی است که دشمنان [[اهل بیت]]{{عم}} هریک از آن را برای تشویق به نام یکی از دشمنان یا شرکت کنندگان در خون [[امام حسین]]{{ع}} ساختند که عبارتند از: مسجد ثقیف (به نام مغیرة بن شعبه ثقفی) و مسجد اشعث (به نام اشعث بن قیس، سرکرده منافقین) و مسجد جریر (به نام جریر بن عبد الله، مخالف امام علی {{ع}}) و مسجد سماک (به نام سماک بن مخزمه اسدی، که از فرمانروایان جنگ صفین است)؛ تهذیب، ج ۲، ص ۲۵۰.</ref> ویران میکند، راهها را وسیع مینماید". به این ترتیب میبینیم حتی اگر [[مسجد]] [[هدف]] غیر اسلامی داشت، ویران میشود. آری هر مانعی را که در راهها است، از میان برمیدارد و عوامل ناپاکی، نادرستی و حتی ناودانهایی را که موجب این کثافتها میشوند از بین میبرد، هر بدعتی را نابود و هر [[سنت]] [[نیکی]] را [[احیا]] میسازد، [[قسطنطنیه]] (واقع در [[ترکیه]]) و کوههای [[گیلان]] و چین را [[فتح]] میکند ...<ref>اعلام الوری، ص ۴۳۲؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۹.</ref>. جالب اینکه، در این عصر درخشان، امکانات یک فرد [[صالح]] و [[مؤمن]]، پرنده را از هوا فرود میآورد و او آن را ذبح کرده و میپزد و از گوشتش بهرهمند میشود<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۴۶.</ref>. در میان این امور، آنچه که بسیار مهم است و امور دیگر مقدمه و وسیله آن است، تکمیل [[نفوس]] و بالا بردن سطح معلومات و معنویات است، که [[هدف]] تمام [[پیامبر]]ان و [[اولیای الهی]] همین بوده است. (البته در پرتو تکمیل [[نفوس]]، سایر مواهب مادی نیز به دست میآید). ما وقتی که [[آیه]] ۵ سوره قصص {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ...}} را که در مورد [[حکومت]] حضرت [[ولی عصر]]{{ع}} میباشد، تحت [[مطالعه]] قرار میدهیم، واژه [[مستضعف]] را در [[روایات]] [[امامان]]{{عم}} مینگریم، میبینیم بیشتر [[روایات]]، [[مستضعف]] را به معنی [[کمعقل]]، [[کمسواد]]، [[هدایت]] نشده، بیخبر از [[قرآن]] و [[ناتوانی]] در [[فکر]] و [[شناخت]] گرفتهاند<ref>این روایات در معانی الاخبار، ص ۲۰۰ به بعد آمده است.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} در معنی [[مستضعف]] فرمود: "آنانکه چارهای ندارند و به راه [[هدف]]، [[هدایت]] نمییابند، [[توانایی]] تشخیص تزویر [[کفر]] را ندارند و راهی به [[هدایت]] نبردهاند، مادام که [[ایمان]] نیاوردهاند، آنها نه [[کافر]] و نه [[مؤمن]] هستند"<ref>{{عربی|" الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ حِيلَةً وَ لا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا لا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً فَيَدْخُلُوا فِي الْكُفْرِ وَ لا يَهْتَدُونَ فَيَدْخُلُوا فِي الْإِيمَانِ فَلَيْسَ هُمْ مِنَ الْكُفْرِ وَ الْإِيمَانِ فِي شَيْءٍ "}}؛ معانی الاخبار، ص ۲۰۳.</ref> | #'''توجه کامل به [[اماکن مقدسه]] و توسعه [[شهرها]] و بهداشت:''' از آنجا که [[اماکن مقدسه]] مانند [[مسجد]] و ... پایگاه مرکزی برای [[عبادت]] و [[تعلیم و تعلم]] در جهت [[تکامل]] [[نفوس]] است، [[امام]] [[قائم]] {{ع}} در این جهت نیز توجه خاص دارد، به طوری که [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "وقتی [[قائم]]{{ع}} ما [[ظهور]] کند، در [[پشت کوفه]] مسجدی میسازد که هزار در دارد، و خانههای [[کوفه]] به دو نهر [[کربلا]] متصل میگردد"<ref>اثبات الهداة، ج ۷ ص ۱۰۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲ ص ۳۳۰؛ کشف الغمه، ج ۳ ص ۳۶۱.</ref>. ایجاد [[مسجد]] بزرگی در [[پشت کوفه]] (صحرای [[نجف]]) در روایتی از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] شده، که [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: "گویا [[حسنی]]<ref>منظور، سید حسنی است که شرح قیام او را قبلا ذکر کردیم.</ref> را (در [[کوفه]]) با [[حسینی]] (ظاهرا منظور [[امام]] [[قائم]] {{ع}} است) میبینم که [[حسنی]] با یارانش با [[حسینی]] [[بیعت]] میکنند و در اطراف آن حضرت هستند، تا در [[جمعه]] دوم [[مردم]] گویند [[نماز]] پشت سر [[امام]] [[قائم]] {{ع}} مساوی با [[نماز]] پشت سر [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} است، اما بر اثر کثرت جمعیت در [[مسجد کوفه]] جا پیدا نمیشود. [[امام]]{{ع}} به [[پشت کوفه]] رفته و خط [[مسجد]] بزرگی را میکشد که آن [[مسجد]] هزار در دارد، تا مصلای بزرگ و فراگیر برای همه جمعیت باشد"<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۰.</ref>. در نوسازی و شهرسازی، خانههای [[کوفه]] به خانههای [[کربلا]] متصل میشوند<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۷.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "وقتی [[قائم]] {{ع}} [[قیام]] کند، به [[کوفه]] میرود و چهار [[مسجد]] را در آنجا ویران مینماید. هر مسجدی که مشرف بر خانههای [[مردم]] باشد<ref>گویا منظور چهار مسجدی است که دشمنان [[اهل بیت]]{{عم}} هریک از آن را برای تشویق به نام یکی از دشمنان یا شرکت کنندگان در خون [[امام حسین]]{{ع}} ساختند که عبارتند از: مسجد ثقیف (به نام مغیرة بن شعبه ثقفی) و مسجد اشعث (به نام اشعث بن قیس، سرکرده منافقین) و مسجد جریر (به نام جریر بن عبد الله، مخالف امام علی {{ع}}) و مسجد سماک (به نام سماک بن مخزمه اسدی، که از فرمانروایان جنگ صفین است)؛ تهذیب، ج ۲، ص ۲۵۰.</ref> ویران میکند، راهها را وسیع مینماید". به این ترتیب میبینیم حتی اگر [[مسجد]] [[هدف]] غیر اسلامی داشت، ویران میشود. آری هر مانعی را که در راهها است، از میان برمیدارد و عوامل ناپاکی، نادرستی و حتی ناودانهایی را که موجب این کثافتها میشوند از بین میبرد، هر بدعتی را نابود و هر [[سنت]] [[نیکی]] را [[احیا]] میسازد، [[قسطنطنیه]] (واقع در [[ترکیه]]) و کوههای [[گیلان]] و چین را [[فتح]] میکند ...<ref>اعلام الوری، ص ۴۳۲؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۹.</ref>. جالب اینکه، در این عصر درخشان، امکانات یک فرد [[صالح]] و [[مؤمن]]، پرنده را از هوا فرود میآورد و او آن را ذبح کرده و میپزد و از گوشتش بهرهمند میشود<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۴۶.</ref>. در میان این امور، آنچه که بسیار مهم است و امور دیگر مقدمه و وسیله آن است، تکمیل [[نفوس]] و بالا بردن سطح معلومات و معنویات است، که [[هدف]] تمام [[پیامبر]]ان و [[اولیای الهی]] همین بوده است. (البته در پرتو تکمیل [[نفوس]]، سایر مواهب مادی نیز به دست میآید). ما وقتی که [[آیه]] ۵ سوره قصص {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ...}} را که در مورد [[حکومت]] حضرت [[ولی عصر]]{{ع}} میباشد، تحت [[مطالعه]] قرار میدهیم، واژه [[مستضعف]] را در [[روایات]] [[امامان]]{{عم}} مینگریم، میبینیم بیشتر [[روایات]]، [[مستضعف]] را به معنی [[کمعقل]]، [[کمسواد]]، [[هدایت]] نشده، بیخبر از [[قرآن]] و [[ناتوانی]] در [[فکر]] و [[شناخت]] گرفتهاند<ref>این روایات در معانی الاخبار، ص ۲۰۰ به بعد آمده است.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} در معنی [[مستضعف]] فرمود: "آنانکه چارهای ندارند و به راه [[هدف]]، [[هدایت]] نمییابند، [[توانایی]] تشخیص تزویر [[کفر]] را ندارند و راهی به [[هدایت]] نبردهاند، مادام که [[ایمان]] نیاوردهاند، آنها نه [[کافر]] و نه [[مؤمن]] هستند"<ref>{{عربی|" الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ حِيلَةً وَ لا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا لا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً فَيَدْخُلُوا فِي الْكُفْرِ وَ لا يَهْتَدُونَ فَيَدْخُلُوا فِي الْإِيمَانِ فَلَيْسَ هُمْ مِنَ الْكُفْرِ وَ الْإِيمَانِ فِي شَيْءٍ "}}؛ معانی الاخبار، ص ۲۰۳.</ref> | ||
نتیجه میگیریم که اهم [[هدف]] [[امام]] [[قائم]] {{ع}} تکمیل [[نفوس]] و [[آگاه]] کردن [[مردم]] و خط دادن به آنها و [[هدایت]] کامل معنوی و علمی آنها و [[نجات]] دادن آنها از [[استضعاف]] در جهت معنی و [[فکر]] و [[اندیشه]] است»<ref>[[ محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۱۷۹-۱۸۷.</ref>. | نتیجه میگیریم که اهم [[هدف]] [[امام]] [[قائم]] {{ع}} تکمیل [[نفوس]] و [[آگاه]] کردن [[مردم]] و خط دادن به آنها و [[هدایت]] کامل معنوی و علمی آنها و [[نجات]] دادن آنها از [[استضعاف]] در جهت معنی و [[فکر]] و [[اندیشه]] است»<ref>[[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۱۷۹-۱۸۷.</ref>. | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
خط ۱۷۵: | خط ۱۷۵: | ||
| تصویر = 136873.jpg | | تصویر = 136873.jpg | ||
| پاسخدهنده = مهدی مقامی | | پاسخدهنده = مهدی مقامی | ||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[مهدی مقامی]]'''، در کتاب ''«[[ درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]»'' در اینباره گفته است: | | پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[مهدی مقامی]]'''، در کتاب ''«[[درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]»'' در اینباره گفته است: | ||
«[[حکومت جهانی حضرت مهدی]]{{ع}} ویژگیهای [[معنوی]] و مادّی متعدد دارد. | «[[حکومت جهانی حضرت مهدی]]{{ع}} ویژگیهای [[معنوی]] و مادّی متعدد دارد. | ||
خط ۱۸۴: | خط ۱۸۴: | ||
#'''[[ثروت]]:''' [[امام صادق]]{{ع}} در توصیف [[جامعه پس از ظهور]] [[حضرت حجت]]{{ع}} میفرماید: "هنگامی که [[قائم]]{{ع}} ما [[ظهور]] فرماید [[زمین]] از [[نور]] پروردگارش منور گردد، چنانچه [[مردم]] از روشنی [[خورشید]] بینیاز گردند و [[تاریکی]] نابود شود و در [[سلطنت]] آن [[حضرت]] مردی آنقدر [[عمر]] کند که هزار [[فرزند]] پسر پیدرپی از او پدید آید که در میان فرزندانش دختری متولد نشده باشد و گنجهای نهانی [[زمین]] [[آشکار]] گردند و [[مردم]] آنها را به چشم خود بینند و در آن روزگار بهقدری [[مردم]] بینیاز شوند که اگر کسی بگردد تا شخصی را به دست آورد که به او کمک نماید یا [[زکات]] بدهد به مقصود نمیرسد و [[مردم]] بر اثر نعمتی که [[خدا]] به آنها ارزانی داشته از همه چیز بینیازند"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ قَائِمَنَا إِذَا قَامَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ اسْتَغْنَى الْعِبَادُ عَنْ ضَوْءِ الشَّمْسِ وَ ذَهَبَتِ الظُّلْمَةُ وَ يُعَمَّرُ الرَّجُلُ فِي مُلْكِهِ حَتَّى يُولَدَ لَهُ أَلْفُ ذَكَرٍ لَا يُولَدُ فِيهِمْ أُنْثَى وَ تُظْهِرُ الْأَرْضُ كُنُوزَهَا حَتَّى يَرَاهَا النَّاسُ عَلَى وَجْهِهَا وَ يَطْلُبُ الرَّجُلُ مِنْكُمْ مَنْ يَصِلُهُ بِمَالِهِ وَ يَأْخُذُ مِنْهُ زَكَاتَهُ فَلَا يَجِدُ أَحَداً يَقْبَلُ مِنْهُ ذَلِكَ اسْتَغْنَى النَّاسُ بِمَا رَزَقَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}}؛ الارشاد، ج۲، ص۳۸۱.</ref>. | #'''[[ثروت]]:''' [[امام صادق]]{{ع}} در توصیف [[جامعه پس از ظهور]] [[حضرت حجت]]{{ع}} میفرماید: "هنگامی که [[قائم]]{{ع}} ما [[ظهور]] فرماید [[زمین]] از [[نور]] پروردگارش منور گردد، چنانچه [[مردم]] از روشنی [[خورشید]] بینیاز گردند و [[تاریکی]] نابود شود و در [[سلطنت]] آن [[حضرت]] مردی آنقدر [[عمر]] کند که هزار [[فرزند]] پسر پیدرپی از او پدید آید که در میان فرزندانش دختری متولد نشده باشد و گنجهای نهانی [[زمین]] [[آشکار]] گردند و [[مردم]] آنها را به چشم خود بینند و در آن روزگار بهقدری [[مردم]] بینیاز شوند که اگر کسی بگردد تا شخصی را به دست آورد که به او کمک نماید یا [[زکات]] بدهد به مقصود نمیرسد و [[مردم]] بر اثر نعمتی که [[خدا]] به آنها ارزانی داشته از همه چیز بینیازند"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ قَائِمَنَا إِذَا قَامَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ اسْتَغْنَى الْعِبَادُ عَنْ ضَوْءِ الشَّمْسِ وَ ذَهَبَتِ الظُّلْمَةُ وَ يُعَمَّرُ الرَّجُلُ فِي مُلْكِهِ حَتَّى يُولَدَ لَهُ أَلْفُ ذَكَرٍ لَا يُولَدُ فِيهِمْ أُنْثَى وَ تُظْهِرُ الْأَرْضُ كُنُوزَهَا حَتَّى يَرَاهَا النَّاسُ عَلَى وَجْهِهَا وَ يَطْلُبُ الرَّجُلُ مِنْكُمْ مَنْ يَصِلُهُ بِمَالِهِ وَ يَأْخُذُ مِنْهُ زَكَاتَهُ فَلَا يَجِدُ أَحَداً يَقْبَلُ مِنْهُ ذَلِكَ اسْتَغْنَى النَّاسُ بِمَا رَزَقَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}}؛ الارشاد، ج۲، ص۳۸۱.</ref>. | ||
#'''[[عمران]] و آبادی:''' [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "[[خداوند]] [[قائم]]{{ع}} را با [[رعب]]، [[نصرت]] داده و با [[نصرت]]، [[تأیید]] کرده است.[[زمین]] زیر پای او [[نور]] دیده میشود، و گنجها (و معادن) خود را برای او [[آشکار]] میسازد. سلطنتش [[شرف]] و [[غرب]] عالم را فرا میگیرد و [[خداوند]] به [[وسیله]] او، [[دین]] خود را بر همه ی مسلکها و [[ادیان]] [[باطل]] غالب گرداند، هر چند [[مشرکان]] نخواهند ویرانهای در روی [[زمین]] نمیماند، مگر اینکه آن را آباد میسازد. [[عیسی]] [[روح الله]]{{ع}} نازل میشود و پشت سر او [[نماز]] میگزارد<ref>{{متن حدیث|الْقَائِمُ مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَيَّدٌ بِالنَّصْرِ تُطْوَى لَهُ الْأَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ الْكُنُوزُ وَ يَبْلُغُ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ وَ يُظْهِرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ دِينَهُ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ فَلَا يَبْقَى فِي الْأَرْضِ خَرَابٌ إِلَّا عُمِرَ وَ يَنْزِلُ رُوحُ اللَّهِ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ{{ع}} فَيُصَلِّي خَلْفَهُ}}؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۹۱.</ref>. | #'''[[عمران]] و آبادی:''' [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "[[خداوند]] [[قائم]]{{ع}} را با [[رعب]]، [[نصرت]] داده و با [[نصرت]]، [[تأیید]] کرده است.[[زمین]] زیر پای او [[نور]] دیده میشود، و گنجها (و معادن) خود را برای او [[آشکار]] میسازد. سلطنتش [[شرف]] و [[غرب]] عالم را فرا میگیرد و [[خداوند]] به [[وسیله]] او، [[دین]] خود را بر همه ی مسلکها و [[ادیان]] [[باطل]] غالب گرداند، هر چند [[مشرکان]] نخواهند ویرانهای در روی [[زمین]] نمیماند، مگر اینکه آن را آباد میسازد. [[عیسی]] [[روح الله]]{{ع}} نازل میشود و پشت سر او [[نماز]] میگزارد<ref>{{متن حدیث|الْقَائِمُ مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَيَّدٌ بِالنَّصْرِ تُطْوَى لَهُ الْأَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ الْكُنُوزُ وَ يَبْلُغُ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ وَ يُظْهِرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ دِينَهُ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ فَلَا يَبْقَى فِي الْأَرْضِ خَرَابٌ إِلَّا عُمِرَ وَ يَنْزِلُ رُوحُ اللَّهِ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ{{ع}} فَيُصَلِّي خَلْفَهُ}}؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۹۱.</ref>. | ||
#'''[[سلامتی]]:''' [[امام سجاد]]{{ع}} میفرماید: "هنگامی که [[قائم]] ما [[قیام]] کند، [[خدای عزوجل]] از [[شیعه]] ما آفت را میزداید و دلهایشان را همچون [[پارههای آهن]] کند و نیروی هر یک مرد از آنان را به اندازه نیروی [[چهل]] مرد قرار دهد و [[فرمانروایان]] و بزرگان روی [[زمین]] خواهند بود<ref>{{متن حدیث|إِذَا قَامَ قَائِمُنَا أَذْهَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْ شِيعَتِنَا الْعَاهَةَ وَ جَعَلَ قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ وَ جَعَلَ قُوَّةَ الرَّجُلِ مِنْهُمْ قُوَّةَ أَرْبَعِينَ رَجُلًا وَ يَكُونُونَ حُكَّامَ الْأَرْضِ وَ سَنَامَهَا}}؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۱۷.</ref><ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص:۲۳۶-۲۴۰.</ref>. | #'''[[سلامتی]]:''' [[امام سجاد]]{{ع}} میفرماید: "هنگامی که [[قائم]] ما [[قیام]] کند، [[خدای عزوجل]] از [[شیعه]] ما آفت را میزداید و دلهایشان را همچون [[پارههای آهن]] کند و نیروی هر یک مرد از آنان را به اندازه نیروی [[چهل]] مرد قرار دهد و [[فرمانروایان]] و بزرگان روی [[زمین]] خواهند بود<ref>{{متن حدیث|إِذَا قَامَ قَائِمُنَا أَذْهَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْ شِيعَتِنَا الْعَاهَةَ وَ جَعَلَ قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ وَ جَعَلَ قُوَّةَ الرَّجُلِ مِنْهُمْ قُوَّةَ أَرْبَعِينَ رَجُلًا وَ يَكُونُونَ حُكَّامَ الْأَرْضِ وَ سَنَامَهَا}}؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۱۷.</ref><ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امامشناسی (کتاب)|درسنامه امامشناسی]]، ص:۲۳۶-۲۴۰.</ref>. | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
خط ۲۴۲: | خط ۲۴۲: | ||
*'''ریشهکن شدن [[فساد]] و رذایل [[اخلاقی]]''': [[نهی از منکر]] که یکی از شاخصههای [[حکومت]] الهی است، تنها به زبان نخواهد بود بلکه در عمل با [[منکرات]] و زشتیها مقابله خواهد شد تا جایی برای [[فساد]] و رذایل [[اخلاقی]] در [[جامعه]] نماند و محیط زندگی از زشتیها [[پاک]] گردد. همچنانکه در [[دعای ندبه]] میخوانیم: کجاست آنکه ریسمانهای [[دروغ]] و افترا را ریشهکن خواهد کرد؟ کجاست آنکه آثار [[گمراهی]] و هوا و هوس را نابود خواهد ساخت<ref>[[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]]، دعای ندبه</ref>»<ref>[[مهدویت پرسشها و پاسخها (کتاب)|مهدویت پرسشها و پاسخها]]، ص ۴۵۴.</ref>. | *'''ریشهکن شدن [[فساد]] و رذایل [[اخلاقی]]''': [[نهی از منکر]] که یکی از شاخصههای [[حکومت]] الهی است، تنها به زبان نخواهد بود بلکه در عمل با [[منکرات]] و زشتیها مقابله خواهد شد تا جایی برای [[فساد]] و رذایل [[اخلاقی]] در [[جامعه]] نماند و محیط زندگی از زشتیها [[پاک]] گردد. همچنانکه در [[دعای ندبه]] میخوانیم: کجاست آنکه ریسمانهای [[دروغ]] و افترا را ریشهکن خواهد کرد؟ کجاست آنکه آثار [[گمراهی]] و هوا و هوس را نابود خواهد ساخت<ref>[[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]]، دعای ندبه</ref>»<ref>[[مهدویت پرسشها و پاسخها (کتاب)|مهدویت پرسشها و پاسخها]]، ص ۴۵۴.</ref>. | ||
}} | }} | ||
== منبعشناسی جامع مهدویت == | == منبعشناسی جامع مهدویت == | ||
خط ۲۵۵: | خط ۲۵۳: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:پرسش]] | ||
[[رده:پرسمان مهدویت]] | [[رده:پرسمان مهدویت]] | ||
[[رده:(اس): پرسشهایی با ۱۲ پاسخ]] | [[رده:(اس): پرسشهایی با ۱۲ پاسخ]] | ||
[[رده:(اس): پرسشهای مهدویت با ۱۲ پاسخ]] | [[رده:(اس): پرسشهای مهدویت با ۱۲ پاسخ]] |