اولین مسلمانان: تفاوت میان نسخه‌ها

در هر انقلابی پیش‌گامانی هستند که پایه‌های [[نهضت]] بر دوش آنان قرار می‌گیرد. آنها در واقع، وفادارترین عناصر انقلابی‌اند؛ زیرا هنگامی که [[پیشوا]] و رهبرشان از هر جهت تنهاست، گرد او را می‌گیرند و با اینکه از جهات مختلف در فشارند و انواع [[خطرها]] از هر طرف آنها را احاطه کرده، [[دست]] از [[یاری]] و [[فداکاری]]، برنمی‌دارند. در آغاز [[اسلام]] نیز مانند هر [[انقلاب]] دیگری، [[پیش‌گامان]] و [[مؤمنان]] نخستین، با [[مشکلات]] فراوانی روبه‌رو بودند. آنها [[شکنجه]] و [[آزار]] می‌شدند، [[ناسزا]] می‌شنیدند، متهم می‌شدند، به زنجیر کشیده می‌شدند و کشته می‌شدند؛ اما با اراده‌ای آهنین و عزمی [[راسخ]] و ایمانی [[استوار]]، در این راه گام نهادند و به استقبال [[خطرها]] رفتند.

در آغاز [[بعثت]]، [[رسول خدا]]{{صل}} سه سال، [[مردم]] را مخفیانه به [[دین اسلام]] [[دعوت]] می‌کرد. در این مدت فقط چند نفر از [[خاندان]] [[حضرت]] به [[دین اسلام]] گرویده بودند که در صدر آنها [[امیرمؤمنان]]{{ع}} و [[خدیجه]]{{س}} قرار داشتند. [[محدثان]] و مورخان [[وفادار]]، همگی بر این مطلب تأکید کرده‌اند که نخستین [[زن]] [[مسلمان]]، [[خدیجه]]{{س}}، [[همسر]] [[وفادار]] و [[فداکار]] [[پیامبر]]{{صل}} بود.

 

در بین مردان نیز، همه [[دانشمندان]] و [[مفسران شیعه]]، به اتفاق گروهی [[عظیم]] از [[دانشمندان]] [[اهل سنت]]، [[علی]]{{ع}} را نخستین کسی می‌دانند که [[دعوت پیامبر]]{{صل}} را [[اجابت]] کرد. [[شهرت]] این موضوع در میان [[دانشمندان]]، به حدی است که جمعی از آنان، ادعای [[اجماع]] و اتفاق بر آن کرده‌اند؛ از جمله [[قرطبی]] در کتاب تفسیرش از [[حاکم نیشابوری]] [[نقل]] کرده است: "در بین مورخان و سیره‌نگاران در اینکه [[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}} نخستین کسی است که [[اسلام]] آورده، اختلافی نیست. آنان تنها در بلوغش [[اختلاف]] کرده‌اند"<ref>{{عربی|لا اعلم خلافاً بین اصحاب التواریخ ان علی بن ابی‌طالب رضی الله عنه اولهم اسلامأ و انما اختلفوا فی بلوغه}}؛ محمد بن احمد قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ج۸، ص۲۳۶.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[اولین مسلمانان (مقاله)|اولین مسلمانان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۱۸۱-۱۸۲.</ref>.

 

[[ابوجعفر اسکافی معتزلی]] نیز آورده است: "عموم [[مردم]] [[نقل]] کرده‌اند که [[افتخار]] اول [[مسلمانی]] از آن [[علی]]{{ع}} است"<ref>{{عربی|روی الناس کافةً افتخار علی{{ع}} بالسبق إلی الاسلام}}؛ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۲۴۳.</ref>. اجماعات دیگری را نیز علمای دیگر، [[نقل]] کرده‌اند. آنان بر این امر تأکید می‌ورزند که [[حضرت علی]]{{ع}} نخستین کسی بوده که [[اسلام]] آورده است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۱۰۹۲.</ref>. [[روایات]] نقل‌ شده در همین زمینه از [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، [[حضرت علی]]{{ع}} و دیگر [[صحابه]] و [[تابعین]] نیز خود، شاهدی دیگر بر این مدعاست.

 

گروهی از [[دانشمندان]] [[اهل سنت]]، از [[پیامبر]]{{صل}} [[نقل]] کرده‌اند که آن [[حضرت]] دست [[علی]]{{ع}} را گرفت و فرمود: "[[علی]]{{ع}} اول کسی است که به من [[ایمان]] آورد و اول کسی است که با من [[بیعت]] کرد و اوست [[صدیق]] اکبر"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ هَذَا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِي وَ هَذَا أَوَّلُ مَنْ يُصَافِحُنِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ هَذَا الصَّدِّيُقِ الْأَكْبَرُ}}؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۳۲؛ نجم الدین رواندی، شرف النبی، ج۵، ص۵۱۵.</ref>.

 

نیز از ایشان [[روایت]] شده است: {{متن حدیث| هَذَا أَوَّلُ مَنْ آمِنْ بِي وَ صدقني وَ صَلَّى مَعِي}}<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۲۲۵.</ref> و {{متن حدیث| أَوَّلُكُمْ وُرُوداً عَلَيَّ الْحَوْضَ أَوَّلُكُمْ إِسْلَاماً عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ}}<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۳، ص۱۰۹۱؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۷.</ref>.

 

[[علی]]{{ع}} نیز فرمود: "هیچ‌ کس پیش از من به [[پذیرش]] [[دعوت]] [[حق]] نشتافت"<ref>{{متن حدیث|لَنْ يُسْرِعَ أَحَدٌ قَبْلِي إِلَى دَعْوَةِ حَقٍّ}}؛ نهج البلاغه، ص۱۹۶.</ref>. وی در حوادث و وقایع زمان حکومتش، به ویژه در [[جنگ صفین]] نیز، بارها در جمع عده بسیاری از [[صحابه]] و [[تابعین]]، این امر را [[یادآوری]] کرد و به این فضیلتش [[احتجاج]] کرد و احدی از دشمنانش آن را [[انکار]] و در آن تشکیک نکرد و این [[منصب]] را به دیگری منتسب نساخت<ref>نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۴۹۰؛ جعفر مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ج۲، ص۳۲۲.</ref>. [[صحابه]] و [[تابعین]] نیز بر این امر صحه گذاشتند<ref>نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۱۰۳، ۳۵۵، ۳۵۶.</ref>. بسیاری از آنان در [[احتجاجات]] و مکتوباتشان با [[معاویه]]، همواره بر این امر تأکید می‌ورزیدند که وی اول کسی است که {{عربی|اجاب و اناب و وافق و أسلم برسول الله{{صل}}}}<ref>نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۱۱۸، ۳۱۷، ۳۵۵.</ref>.

 

[[مسعودی]] در [[مروج الذهب]] [[نقل]] می‌کند: "بسیاری از [[مردم]] بر این عقیده‌اند که [[علی بن ابی طالب]]{{ع}}، هرگز به [[خدا]] [[شرک]] نورزید تا از نو [[اسلام]] بیاورد؛ بلکه او در همه کارهایش پیرو [[پیامبر]]{{صل}} بود و به او [[اقتدا]] می‌کرد. به همین حال بود تا اینکه بالغ شد و [[خداوند]] او را همچون پیامبرش [[هدایت]] کرد و از [[لغزش‌ها]] مصون نگه داشت"<ref>علی بن الحسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۲۷۷.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[اولین مسلمانان (مقاله)|اولین مسلمانان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۱۸۲-۱۸۳.</ref>.

عده‌ای از مؤرخان و سیره‌نویسان، [[زید بن حارثه]] یا [[ابوبکر]] را [[نخستین مسلمان]] شمرده‌اند<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۳، ص۲۶؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۱۱۳؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم والملوک، ج۲، ص۳۱۶ به بعد.</ref>؛ اما این اقوال به دلایلی افزون بر [[دلایل]] فوق، مردود است:

 

 

افزون بر آن، [[روایات]] [[تاریخی]] دیگری نیز [[نقل]] شده است که حاکی از متأخر بودن [[ایمان]] او از [[علی]]{{ع}} و [[خدیجه]] و... بوده است<ref>احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۲۳؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۴۰-۲۵۰ و ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۱۵ به بعد؛ علی بن الحسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۲۷۷.</ref>. گویا این ادعا به دوران پس از [[خلافت]] خلفای اربعه می‌رسد و بعد از [[شهادت علی]]{{ع}} وضع شده است. چه بسا [[معاویه]] [[دستور]] این کار را داده و در تمام [[سرزمین‌های اسلامی]] پخش کرده باشد<ref>جعفر مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ج۲، ص۳۲۴-۳۳۰.</ref>.

 

[[علامه]] [[سید جعفر مرتضی عاملی]] در کتابش الصحیح من سیرة النبی الأعظم با دلایلی مفصل به این موضوع پرداخته و [[علی]]{{ع}} را اول [[مسلمان]] شمرده است<ref>جعفر مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ج۲، ص۳۲۴-۳۳۰.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[اولین مسلمانان (مقاله)|اولین مسلمانان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۱۸۳-۱۸۴.</ref>.

پس از [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} و [[خدیجه]]{{س}}، [[جعفر بن ابی‌طالب]] [[اسلام]] آورد<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۲، ص۴؛ ابوالفتح کراجکی، کنزالفوائد، ج۱، ص۲۷۰؛ عزالدین ابن اثیر، اسدالغابه فی معرفة الصحابه، ج۱، ص۳۴۱.</ref>. [[شیخ صدوق]] در امالی از [[رسول خدا]]{{صل}} [[نقل]] کرده است که [[جعفر]]، پیش از [[اسلام]] نیز [[موحد]] بوده و هیچ‌گاه [[بت]] نپرستیده است<ref>شیخ صدوق، امالی، ص۷۵.</ref>، پس از [[جعفر]]، [[زید بن حارثه]] [[ایمان]] آورد<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۲، ص۴.</ref>، [[فاطمه بنت اسد]]، [[مادر]] [[امیرمؤمنان]]{{ع}} نیز، دومین زنی بود که [[اسلام]] را پذیرفت<ref>جعفر مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ج۷، ص۶۴.</ref>، [[ابوذر غفاری]]<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ص۴؛ ابن اسحاق، السیرة النبویه، ج۲، ص۱۳۸، محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ص۳۱۷؛ ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۱، ص۲۵۲.</ref>، [[عمر بن عنبسه اسلمی]]<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ص۴.</ref> [[خالد بن سعید]]<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ص۴.</ref>، [[عتبة بن غزوان]]<ref>احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۲۳.</ref>، [[حمزة بن عبدالمطلب]]<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ص۴.</ref> و [[عبیدة بن حارث]]<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ص۴.</ref> نیز از [[پیشگامان]] [[پذیرش]] [[اسلام]] شمرده شده‌اند. ابن‌اسحاق در کتابش، هشت نفر را با عنوان [[مسلمانان]] نخستین، مطرح کرده است که درباره شماری از آنان [[اختلاف]] است، و از همین رو، گروهی از مؤرخان و محققان با او [[مخالفت]] کرده و گزارش وی را نپذیرفته‌اند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[اولین مسلمانان (مقاله)|اولین مسلمانان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۱۸۴-۱۸۵.</ref>.

# [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[اولین مسلمانان (مقاله)|اولین مسلمانان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']]