قرائت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==پانویس== +== پانویس ==)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نبوت}} | {{نبوت}} | ||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> | <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> | ||
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[قرائت در قرآن | <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[قرائت در قرآن]]</div> | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
منظور آن دسته از آیاتی است که به گونه‌ای به اصل موضوع قرائت و [[خواندن]] متن این کتاب و یا به صورت کلی و در [[آداب]]، کیفیت و [[احکام]] آن مثل - مَسّ - {{متن قرآن|لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ}}<ref>«که جز پاکان را به آن دسترس نیست» سوره واقعه، آیه ۷۹.</ref> اشاره دارد. اهمیت این بحث به این جهت است که در عصر [[نزول]] روش اصلی [[تعلیم]] نوشتار و [[نقل]] [[معارف]] با [[کتابت]] نبوده و انتقال از صورت [[خواندن]] انجام میگرفته و عمده [[حفظ]] این کتاب با [[خواندن]] و [[نقل]] صوت تحقق یافته است. | منظور آن دسته از آیاتی است که به گونه‌ای به اصل موضوع قرائت و [[خواندن]] متن این کتاب و یا به صورت کلی و در [[آداب]]، کیفیت و [[احکام]] آن مثل - مَسّ - {{متن قرآن|لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ}}<ref>«که جز پاکان را به آن دسترس نیست» سوره واقعه، آیه ۷۹.</ref> اشاره دارد. | ||
اهمیت این بحث به این جهت است که در عصر [[نزول]] روش اصلی [[تعلیم]] نوشتار و [[نقل]] [[معارف]] با [[کتابت]] نبوده و انتقال از صورت [[خواندن]] انجام میگرفته و عمده [[حفظ]] این کتاب با [[خواندن]] و [[نقل]] صوت تحقق یافته است. | |||
#{{متن قرآن|وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ}}<ref>«و چون قرآن خوانده شود بدان گوش فرا دهید و خاموش بمانید باشد که بر شما بخشایش آورند» سوره اعراف، آیه ۲۰۴.</ref>. | #{{متن قرآن|وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ}}<ref>«و چون قرآن خوانده شود بدان گوش فرا دهید و خاموش بمانید باشد که بر شما بخشایش آورند» سوره اعراف، آیه ۲۰۴.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ}}<ref>«پس، چون قرآن بخوانی از شیطان رانده به خداوند پناه جو؛» سوره نحل، آیه ۹۸.</ref>. '''نکته''': [[خداوند]] خطاب به [[پیامبر]] و هنگامی که [[قرآن]] را می‌خوانی {{متن قرآن|فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ }} پس از وسوسه‌های [[شیطان]] [[رانده شده]]، به [[خدا]] [[پناه]] ببر {{متن قرآن|فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ}} البته منظور تنها ذکر جمله {{متن حدیث|أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ}} نیست، بلکه باید این | #{{متن قرآن|فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ}}<ref>«پس، چون قرآن بخوانی از شیطان رانده به خداوند پناه جو؛» سوره نحل، آیه ۹۸.</ref>. '''نکته''': [[خداوند]] خطاب به [[پیامبر]] و هنگامی که [[قرآن]] را می‌خوانی {{متن قرآن|فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ }} پس از وسوسه‌های [[شیطان]] [[رانده شده]]، به [[خدا]] [[پناه]] ببر {{متن قرآن|فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ}} البته منظور تنها ذکر جمله {{متن حدیث|أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ}} نیست، بلکه باید این "ذکر" را تبدیل به "فکر" کنیم و [[علامه طباطبایی]] مینویسد:"استعاذه" طلب [[پناه]] است، و معنا این است که وقتی [[قرآن]] می‌خوانی از [[خدای تعالی]] بخواه مادامی که مشغول [[خواندن]] هستی از اغوای [[شیطان]] رجیم پناهت دهد، پس استعاذه‌ای که در این [[آیه]] بدان امر شده حال و [[وظیفه]] [[قلب]] و نفس قرآن‌خوان است، او [[مأمور]] شده مادامی که مشغول [[تلاوت]] است این [[حقیقت]]، یعنی استعاذه به [[خدا]] را در [[دل]] خود بیابد، نه اینکه به زبان بگوید: {{متن حدیث|أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ}} و این استعاذة زبانی و امثال آن سبب و مقدمه برای ایجاد آن حالت [[نفسانی]] است نه اینکه خودش استعاذه باشد، و اگر به خود این سخن استعاذه بگوییم مجازاً گفته‌ایم، [[خدای تعالی]] هم نفرموده هر وقت [[قرآن]] می‌خوانی بگو {{متن حدیث|أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ}} بلکه فرموده: هر وقت [[قرآن]] می‌خوانی از [[خدا]] [[پناه]] بخواه<ref>ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۴۹۵.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|وَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ جَعَلْنَا بَيْنَكَ وَبَيْنَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ حِجَابًا مَسْتُورًا * وَجَعَلْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَفِي آذَانِهِمْ وَقْرًا وَإِذَا ذَكَرْتَ رَبَّكَ فِي الْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْا عَلَى أَدْبَارِهِمْ نُفُورًا}}<ref>«و چون قرآن بخوانی میان تو و آنان که به جهان واپسین ایمان ندارند پرده‌ای فراپوشیده می‌نهیم * و بر دل‌های آنان پرده‌هایی افکنده‌ایم تا آن (آیات قرآنی) را درنیابند و در گوش‌هایشان سنگینی (نهاده‌ایم) و هنگامی که در قرآن پروردگارت را به تنهایی یاد کنی با رمیدگی واپس می‌گریزند» سوره اسراء، آیه ۴۵.</ref>. | #{{متن قرآن|وَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ جَعَلْنَا بَيْنَكَ وَبَيْنَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ حِجَابًا مَسْتُورًا * وَجَعَلْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَفِي آذَانِهِمْ وَقْرًا وَإِذَا ذَكَرْتَ رَبَّكَ فِي الْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْا عَلَى أَدْبَارِهِمْ نُفُورًا}}<ref>«و چون قرآن بخوانی میان تو و آنان که به جهان واپسین ایمان ندارند پرده‌ای فراپوشیده می‌نهیم * و بر دل‌های آنان پرده‌هایی افکنده‌ایم تا آن (آیات قرآنی) را درنیابند و در گوش‌هایشان سنگینی (نهاده‌ایم) و هنگامی که در قرآن پروردگارت را به تنهایی یاد کنی با رمیدگی واپس می‌گریزند» سوره اسراء، آیه ۴۵.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلًا}}<ref>«و آن را قرآنی بخش‌بخش کرده‌ایم تا بر مردم با درنگ بخوانی و آن را خرده‌خرده فرو فرستاده‌ایم» سوره اسراء، آیه ۱۰۶.</ref>. | #{{متن قرآن|وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلًا}}<ref>«و آن را قرآنی بخش‌بخش کرده‌ایم تا بر مردم با درنگ بخوانی و آن را خرده‌خرده فرو فرستاده‌ایم» سوره اسراء، آیه ۱۰۶.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ * فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ * لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ * تَنْزِيلٌ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ * أَفَبِهَذَا الْحَدِيثِ أَنْتُمْ مُدْهِنُونَ}}<ref>«که این قرآنی ارجمند است، * در نوشته‌ای فرو پوشیده * که جز پاکان را به آن دسترس نیست * فرو فرستاده‌ای از سوی پروردگار جهانیان است * پس آیا این گفتار را سرسری می‌گیرید؟» سوره واقعه، آیه ۷۷-۸۱.</ref>. '''نکته''': [[خداوند]] اعلام می‌کند آنچه [[محمد]]{{صل}} آورده [[قرآن کریم]] است {{متن قرآن|إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ}} و به این ترتیب به [[مشرکان]] لجوج که پیوسته [[اصرار]] داشتند این [[آیات]] نوعی از [[کهانت]] است، و یا العیاذ باللَّه سخنانی است جنون‌آمیز، یا همچون اشعار [[شاعران]]، یا از سوی [[شیاطین]] است، پاسخ می‌گوید که این [[وحی]] آسمانی است و سخنی است که آثار و [[عظمت]] و اصالت از آن ظاهر و نمایان است، و محتوای آن حاکی از مبدأ [[نزول]] آن می‌باشد این کتاب را جز [[پاکان]] نمی‌توانند مس کنند {{متن قرآن|لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ}} بسیاری از [[مفسران]] به [[پیروی]] از روایاتی که از [[امامان معصوم]]{{عم}} وارد شده این [[آیه]] را به عدم جواز مس [[کتابت قرآن]] بدون [[غسل]] و [[وضو]] [[تفسیر]] کرده‌اند. در حالی که گروه دیگری آن را اشاره به [[فرشتگان]] [[مطهری]] می‌دانند که از [[قرآن]] [[آگاهی]] دارند، یا واسطه [[وحی]] بر [[قلب]] [[پیامبر]]{{صل}} بوده‌اند، نقطه مقابل [[مشرکان]] که می‌گفتند: این کلمات را [[شیاطین]] بر او نازل کرده‌اند! بعضی نیز آن را اشاره به این معنی می‌دانند که حقایق و مفاهیم عالی [[قرآن]] را جز [[پاکان]] [[درک]] نمی‌کنند، همان‌گونه که در [[آیه]] ۲ [[سوره بقره]] می‌خوانیم: {{متن قرآن|ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«این (آن) کتاب (است که) هیچ تردیدی در آن نیست، رهنمودی برای پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۲.</ref> و به تعبیر دیگر حداقل [[پاکی]] که [[روح]] | #{{متن قرآن|إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ * فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ * لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ * تَنْزِيلٌ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ * أَفَبِهَذَا الْحَدِيثِ أَنْتُمْ مُدْهِنُونَ}}<ref>«که این قرآنی ارجمند است، * در نوشته‌ای فرو پوشیده * که جز پاکان را به آن دسترس نیست * فرو فرستاده‌ای از سوی پروردگار جهانیان است * پس آیا این گفتار را سرسری می‌گیرید؟» سوره واقعه، آیه ۷۷-۸۱.</ref>. '''نکته''': [[خداوند]] اعلام می‌کند آنچه [[محمد]]{{صل}} آورده [[قرآن کریم]] است {{متن قرآن|إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ}} و به این ترتیب به [[مشرکان]] لجوج که پیوسته [[اصرار]] داشتند این [[آیات]] نوعی از [[کهانت]] است، و یا العیاذ باللَّه سخنانی است جنون‌آمیز، یا همچون اشعار [[شاعران]]، یا از سوی [[شیاطین]] است، پاسخ می‌گوید که این [[وحی]] آسمانی است و سخنی است که آثار و [[عظمت]] و اصالت از آن ظاهر و نمایان است، و محتوای آن حاکی از مبدأ [[نزول]] آن می‌باشد این کتاب را جز [[پاکان]] نمی‌توانند مس کنند {{متن قرآن|لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ}} بسیاری از [[مفسران]] به [[پیروی]] از روایاتی که از [[امامان معصوم]]{{عم}} وارد شده این [[آیه]] را به عدم جواز مس [[کتابت قرآن]] بدون [[غسل]] و [[وضو]] [[تفسیر]] کرده‌اند. در حالی که گروه دیگری آن را اشاره به [[فرشتگان]] [[مطهری]] می‌دانند که از [[قرآن]] [[آگاهی]] دارند، یا واسطه [[وحی]] بر [[قلب]] [[پیامبر]]{{صل}} بوده‌اند، نقطه مقابل [[مشرکان]] که می‌گفتند: این کلمات را [[شیاطین]] بر او نازل کرده‌اند! بعضی نیز آن را اشاره به این معنی می‌دانند که حقایق و مفاهیم عالی [[قرآن]] را جز [[پاکان]] [[درک]] نمی‌کنند، همان‌گونه که در [[آیه]] ۲ [[سوره بقره]] می‌خوانیم: {{متن قرآن|ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«این (آن) کتاب (است که) هیچ تردیدی در آن نیست، رهنمودی برای پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۲.</ref> و به تعبیر دیگر حداقل [[پاکی]] که [[روح]] "حقیقت‌جویی" است برای [[درک]] حداقل مفاهیم آن لازم است، و هر [[قدر]] [[پاکی]] و [[قداست]] بیشتر شود [[درک]] [[انسان]] از مفاهیم [[قرآن]] و محتوای آن افزون خواهد شد<ref>تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۲۶۶.</ref>. ولی هیچ منافاتی در میان این سه [[تفسیر]] وجود ندارد و ممکن است همه در مفهوم [[آیه]] جمع باشد. | ||
#{{متن قرآن|إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَى مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَةٌ مِنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَاللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضَى وَآخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَآخَرُونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«بی‌گمان پروردگارت می‌داند که تو و دسته‌ای از کسانی که با تواند نزدیک به دو سوم شب و نیمه آن و یک سوم آن برمی‌خیزید؛ و خداوند شب و روز را اندازه می‌دارد، او معلوم داشت که شما هرگز آن را نمی‌توانید شمار کرد پس از شما در گذشت؛ اکنون آنچه میسّر است از قرآن بخوانید! او معلوم داشت که برخی از شما بیمار خواهند بود و برخی دیگر در زمین، گام می‌زنند و (روزی خود را) از بخشش خداوند می‌جویند و گروهی دیگر در راه خداوند جنگ می‌کنند بنابراین آنچه میسّر است از آن (قرآن) بخوانید و نماز را بر پا دارید و زکات بپردازید و به خداوند وامی نیکو بدهید و هر نیکی که برای خویش از پیش فرستید پاداش آن را نزد خداوند بهتر و با پاداشی سترگ‌تر خواهید یافت و از خداوند آمرزش بخواهید که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره مزمل، آیه ۲۰.</ref>. | #{{متن قرآن|إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَى مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَةٌ مِنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَاللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضَى وَآخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَآخَرُونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«بی‌گمان پروردگارت می‌داند که تو و دسته‌ای از کسانی که با تواند نزدیک به دو سوم شب و نیمه آن و یک سوم آن برمی‌خیزید؛ و خداوند شب و روز را اندازه می‌دارد، او معلوم داشت که شما هرگز آن را نمی‌توانید شمار کرد پس از شما در گذشت؛ اکنون آنچه میسّر است از قرآن بخوانید! او معلوم داشت که برخی از شما بیمار خواهند بود و برخی دیگر در زمین، گام می‌زنند و (روزی خود را) از بخشش خداوند می‌جویند و گروهی دیگر در راه خداوند جنگ می‌کنند بنابراین آنچه میسّر است از آن (قرآن) بخوانید و نماز را بر پا دارید و زکات بپردازید و به خداوند وامی نیکو بدهید و هر نیکی که برای خویش از پیش فرستید پاداش آن را نزد خداوند بهتر و با پاداشی سترگ‌تر خواهید یافت و از خداوند آمرزش بخواهید که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره مزمل، آیه ۲۰.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ * إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ * فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ}}<ref>«زبانت را به (خواندن) آن مگردان تا در (کار) آن شتاب کنی * گردآوری و خواندن آن با ماست * پس چون بخوانیمش، از خواندن آن پیروی کن» سوره قیامه، آیه ۱۶-۱۸.</ref> | #{{متن قرآن|لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ * إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ * فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ}}<ref>«زبانت را به (خواندن) آن مگردان تا در (کار) آن شتاب کنی * گردآوری و خواندن آن با ماست * پس چون بخوانیمش، از خواندن آن پیروی کن» سوره قیامه، آیه ۱۶-۱۸.</ref> | ||