|
|
| خط ۴: |
خط ۴: |
|
| |
|
| == مقدمه == | | == مقدمه == |
| وی [[اهل]] [[مدینه]] بوده است<ref>ابو زرعه در معرفی وی گفته است: «مدنی قرشی ثقة امام» (ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۴، ص۷۶).</ref>. به گفته [[واقدی]]، در سال ۹۴ ه. ق در ۷۵ سالگی [[وفات]] کرده است<ref>ابن حجر پس از نقل قول واقدی گفته است: بنابر آن‌چه از وی با سند صحیح نقل کرده‌اند که تولد وی در سال دوم خلافت عمر بوده، عمر او ۷۹ سال بوده نه آن‌گونه که واقدی گفته است (ر.ک: ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۴، ص۷۶).</ref>.
| | [[ابومحمد سعید بن مسیب بن حزن بن ابی وهب بن عمرو بن عائذ قرشی مخزومی مدنی مدنف]] در سال دوم یا چهارم از [[خلافت عمر]] در [[مدینه]] متولد شد.<ref>سیر اعلام النبلاء ۴/۲۱۸.</ref> بخشی از [[دانش]] خویش را نزد [[زید بن ثابت]]،<ref>الطبقات الکبری ۲/۳۸۰.</ref> [[سعد بن ابی وقاص]]، [[ابن عباس]] و [[ابن عمر]] فرا گرفت.<ref> تذکرة الحفاظ ۱/۵۵.</ref> همچنین [[علم]] انساب را نزد [[عبدالله بن ثعلبة بن صغیر]] آموخت.<ref>الجرح و التعدیل ۴/۶۰.</ref> او از [[حضرت علی]]{{ع}}، [[عمر بن خطاب]]، [[عثمان بن عفان]] و سعد بن ابی وقاص [[حدیث]] [[روایت]] کرده است.<ref>خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۴/۸۴.</ref> [[محمد بن مسلم بن شهاب زهری]]، [[قتادة بن دعامه]] و [[یحیی بن سعید انصاری]] و دیگران از وی روایت نقل کرده‌اند.<ref>الجرح و التعدیل ۴/۵۹.</ref> |
|
| |
|
| تربیت یافته [[امیر المؤمنین]]{{ع}}<ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۳۳۲، رقم ۱۸۴.</ref> و از [[اصحاب]]<ref>رجال الطوسی، ص۹۰.</ref> و [[حواریّون]] [[امام زین العابدین]]{{ع}} می‌باشد<ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۴۳ (شرح‌حال سلمان فارسی، ح۲۰).</ref> و از آن [[حضرت]] استفاده [[علمی]] برده و از او [[روایت]] کرده است<ref>رجال الطوسی، ص۹۰.</ref>. به [[مذهب]] وی تصریح نشده و اقوال دراین‌باره مختلف است، ولی روایت [[حمیری]] از [[امام رضا]]{{ع}} و روایت کشّی از [[امام کاظم]]{{ع}} بر [[شیعه]] بودن وی دلالت دارد و در مقابل آنها معارض قابل اعتنایی وجود ندارد<ref>برای توضیح بیشتر ر.ک: بابایی، مکاتب تفسیری، ج۱، ص۲۱۸ و ۲۱۹.</ref>.
| | او یکی از فقهای هفتگانه مدینه و از [[مفتیان]] ایشان<ref>الطبقات الکبری ۲/۳۷۹.</ref> و فردی مورد [[اعتماد]] بود.<ref> البدایة والنهایه ۹/۱۰۰.</ref> وی در [[تعبیر خواب]] تبحر زیاد داشت و آن را از [[اسماء]]، [[دختر ابوبکر]] آموخته بود.<ref>سیر اعلام النبلاء ۴/۲۳۵.</ref> سعید [[زندگی]] خود را با چهارصد دیناری که داشت و با آن [[تجارت]] روغن می‌‌کرد، اداره می‌‌نمود.<ref>تهذیب الکمال ۱۱/۷۴.</ref> او از ناحیه یک چشم، [[نابینا]] بود.<ref>البدایة و النهایه ۹/۱۰۰.</ref> سرانجام در سال ۹۴ هـ <ref>النجوم الزاهره ۱/۲۲۸.</ref> در [[زمان]] [[خلافت]] [[ولید بن عبدالملک]] در حالی که ۷۵ یا حدود هشتاد سال داشت، <ref>خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۴/۸۶.</ref> در مدینه درگذشت.<ref>طبقات الفقهاء ۵۷.</ref> در [[تاریخ]] وفاتش [[اختلاف]] است.<ref>وفیات الاعیان ۲/۳۷۸.</ref> وی دارای تألیفی به نام کتاب التعبیر بوده است<ref>کشف الظنون ۲/۱۴۰۵.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص ۳۶۷.</ref> |
|
| |
|
| در [[صحاح سته]] [[اهل تسنن]] از وی روایت نقل شده و برخی [[دانشمندان]] [[اهل تسنّن]] مانند [[احمد بن حنبل]] و [[ابو زرعه]] او را توثیق کرده‌اند<ref>ر.ک: مزی، تهذیب الکمال، ج۷، ص۲۹۷، ۳۰۱ و ۳۰۳؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۴، ص۷۴ و ۷۶.</ref>، ولی در [[منابع شیعه]] [[روایات]] مختلفی در [[مدح]] و قدح وی وارد شده است. [[آیت‌الله]] [[خویی]] سند هیچ‌یک از آن روایات را تمام ندانسته و دربارۀ [[وثاقت]] وی توقف کرده است<ref>ر.ک: خویی، معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۱۳۵-۱۳۹.</ref>؛ اما [[مامقانی]]- رجال‌شناس معروف شیعه - او را توثیق<ref>ر.ک: مامقانی، تنقیح المقال، ج۱، ص۶۴ (نتائج التنقیح).</ref> و [[محقق شوشتری]] از او به بزرگی یاد کرده است<ref>ر.ک: تستری، قاموس الرجال، ج۴، ص۳۸۲.</ref>. برخی نقل‌ها از رتبه علمی والای او و حتی [[اعلم بودن]] وی در [[زمان]] خود حکایت دارد<ref>ر.ک: مزی، تهذیب الکمال، ج۷، ص۳۰۰، ۳۰۲ و ۳۰۳؛ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۳۳۵، ح۱۸۹.</ref>.
| |
|
| |
| در کتاب‌های رجالی و غیر آن با عنوان [[فقیه]] از او یاد شده است<ref>ر.ک: مزی، تهذیب الکمال، ج۷، ص۳۰۰؛ قمی، سفینة البحار، ج۴، ص۱۵۹.</ref>، ولی [[روایات]] و آرای [[تفسیری]] فراوانی که در [[کتاب‌های تفسیری]] [[شیعه]] و [[سنّی]] از وی نقل شده<ref>براساس برنامه رایانه‌ای معجم فقهی، نام وی در تفاسیر شیعه و سنّی گرد آمده در آن برنامه، ۱۲۷۰ بار ذکر شده است؛ در التبیان فی تفسیر القرآن شیخ طوسی، ۳۰ بار، در نور الثقلین حویزی ۲۰ بار و در جامع البیان طبری ۲۳۲ بار.</ref>، دلیل [[مفسر]] بودن او است.
| |
|
| |
| روایات و آرای نقل شده از وی، بیشتر در مورد [[آیات]] [[احکام]] است<ref>برای دیدن برخی آرا و روایات تفسیری منسوب به وی ر.ک: طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۱۶۲، ج۲، ص۲۳۱، ۲۳۶، ۲۶۹، ۲۷۲، ۲۷۳، ۲۸۰ و ۴۵۲، و ج۳، ص۱۲۲، ۱۲۹، ۲۹۳، ۲۹۴، ۳۴۶ و ۴۰۸، و ج۴، ص۴۴، و ج۵، ص۷۴، و ج۶، ص۲۹۱، ۴۴۸ و ۴۶۸، و ج۷، ص۳۷۳، ۴۰۷ و ۴۰۹، و ج۸، ص۵۸، ۳۵۱ و ۴۰۹، و ج۹، ص۵۴۴؛ حویزی، نور الثقلین، ج۱، ص۱۹۶، ۲۹۶، ۵۱۷ و ۶۴۱، و ج۲، ص۴۰۵، ۴۸۲ و ۵۴۷، و ج۳، ص۲۰۲، ۴۴۵، ۴۶۵ و ۵۴۰، و ج۴، ص۲۱، ۳۱۵، ۵۹۹ و ۶۰۰، و ج۵، ص۱۳۶، ۴۶۸ و ۵۸۷.</ref>، ولی در [[تفسیر]] غیر آیات احکام نیز سخنانی از وی نقل کرده‌اند<ref>برای دیدن برخی سخنان وی در تفسیر غیر آیات احکام ر.ک: طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۴۵۲ (معنای «حصورا» در آیه ۳۹ آل عمران)، و ج۶، ص۲۹۱ (معنای «حین» در آیه ۲۵ سوره ابراهیم)، ص۴۴۸ (تفسیر {{متن قرآن|بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ}} «بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم» سوره اسراء، آیه ۵)، ص۴۶۸ (معنای {{متن قرآن|لِلْأَوَّابِينَ}} در آیه ۲۵ اسراء)، و ج۷، ص۳۷۳ (تفسیر {{متن قرآن|رَبْوَةٍ}} در آیه ۵۰ سوره مؤمنون) و ج۸، ص۵۸ (تفسیر {{متن قرآن|وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ}} «و در زمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره شعراء، آیه ۱۸۳، ص۴۰۹ (تفسیر {{متن قرآن|وَلَوْ تَرَى إِذْ فَزِعُوا فَلَا فَوْتَ}} «و کاش آنگاه را می‌دیدی که هراسان شده باشند، دیگر (راه) گریزی نیست» سوره سبأ، آیه ۵۱) و برای آگاه شدن از برخی خصوصیات آرای تفسیری منسوب به وی ر.ک: بابایی، مکاتب تفسیری، ج۱، ص۲۲۴ و ۲۲۵.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۱۶۴-۱۶۵.</ref>
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| # [[پرونده:IM009972.jpg|22px]] [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|'''تاریخ تفسیر قرآن''']] | | # [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
