ظلم‌ستیزی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
ظلم‌ستیزی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۳ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۲۱
، ۲۳ فوریهٔ ۲۰۲۲←پرسش مستقیم
(←منابع) |
|||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
[[امام خمینی]] برای احیای [[تفکر]] [[ظلم‌ستیزی]] [[اسلامی]] در [[جامعه]] به احیای برخی دیگر از ابعاد [[مذهب]] و [[ارزش‌های اخلاقی]] و [[دینی]] که [[مرگ]] و رکود آنها باعث [[مرگ]] [[ظلم‌ستیزی]] و [[عدالت‌خواهی]] می‌شود مبادرت ورزیده‌اند. در این زمینه می‌توان از موارد متعددی نظیر مسئلۀ [[غیبت امام عصر]]{{ع}}، مسئله [[انتظار فرج]]، مسئله [[فقر]] و [[غنا]]، مسئلۀ [[صبر]]، مسئلۀ [[توکل]]، مسئلۀ [[زهد]] و... یاد کرد<ref>[[محمد حسین جمشیدی|جمشیدی، محمد حسین]]، [[احیای اندیشه ظلم‌ستیزی دینی در تفکر سیاسی دینی امام خمینی (مقاله)|احیای اندیشه ظلم‌ستیزی دینی در تفکر سیاسی دینی امام خمینی]]، ۳۱-۴۷.</ref>. | [[امام خمینی]] برای احیای [[تفکر]] [[ظلم‌ستیزی]] [[اسلامی]] در [[جامعه]] به احیای برخی دیگر از ابعاد [[مذهب]] و [[ارزش‌های اخلاقی]] و [[دینی]] که [[مرگ]] و رکود آنها باعث [[مرگ]] [[ظلم‌ستیزی]] و [[عدالت‌خواهی]] می‌شود مبادرت ورزیده‌اند. در این زمینه می‌توان از موارد متعددی نظیر مسئلۀ [[غیبت امام عصر]]{{ع}}، مسئله [[انتظار فرج]]، مسئله [[فقر]] و [[غنا]]، مسئلۀ [[صبر]]، مسئلۀ [[توکل]]، مسئلۀ [[زهد]] و... یاد کرد<ref>[[محمد حسین جمشیدی|جمشیدی، محمد حسین]]، [[احیای اندیشه ظلم‌ستیزی دینی در تفکر سیاسی دینی امام خمینی (مقاله)|احیای اندیشه ظلم‌ستیزی دینی در تفکر سیاسی دینی امام خمینی]]، ۳۱-۴۷.</ref>. | ||
==کارکردهای [[انسان‌شناسی]] [[اسلامی]]== | |||
به [[اعتقاد]] [[امام خمینی]] داشتن برنامه از سوی [[اسلام]] برای تمام [[شئون]] و ابعاد [[حیات انسانی]]، در حد مباحث تئوریک و نظری نیست؛ بلکه برنامه‌های آن اجرایی بوده، در مرحله عمل نیز عملیاتی هستند؛ لذا ایشان [[معتقد]] بودند اگر اسلام کاملاً [[اجرا]] شود، تمام [[مشکلات]] [[جوامع بشری]] حل و تمام مکاتب غیر [[الهی]] عقب نشینی کرده، دیگر هیچ کس اقبالی نسبت به آنها نخواهد داشت. ولی متأسفانه در طول قرون [[بعد از ظهور]] اسلام، [[مستکبران]] و [[استعمارگران]] و استثمارگران اجازه نداده‌اند هرگز چنین فرصتی برای اسلام پیش بیاید. امام خمینی با برپایی [[نظام]] [[مقدس]] [[جمهوری اسلامی ایران]] دنبال تحقق این ایده آرمانی بودند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۷، ص۲ و ۱۸۹.</ref>. در این جا به برخی از کارکردهای عملی - [[اجتماعی]] انسان‌شناسی اسلامی از دیدگاه امام خمینی اشاره می‌کنیم.<ref>[[رضا میرزایی|میرزایی، رضا]]، [[انسان‌شناسی اسلامی (مقاله)| مقاله «انسان‌شناسی اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۲۵۶.</ref> | |||
===[[ظلم‌ستیزی]]=== | |||
یکی از کارکردهای اجتماعی انسان‌شناسی اسلام مسأله ظلم‌ستیزی است. این ویژگی اختصاص به اسلام ندارد بلکه همه مکاتب [[توحیدی]] و [[پیامبران الهی]] [[مأمور]] به چنین تکلیفی بوده‌اند و باید در جهت [[مبارزه با ظلم]] و استیفای [[حق مظلومان]] از [[ظالمان]] نهایت تلاش خود را می‌کردند. [[آیات]] یا [[روایات]] مختلفی که در رابطه با مسأله [[جهاد]] یا [[مبارزه با مستکبران]] وارد شده است، ناظر به همین کارکرد مثبت و بسیار تأثیرگذار اسلام است؛ لذا در هیچ آیه‌ای از [[قرآن]] [[مشاهده]] نمی‌کنیم که [[دعوت]] به [[سکوت]] و عدم مقابله با [[سلاطین]] و [[طاغوت‌ها]] شود، بلکه آیاتی که به حکایت پیامبران الهی مانند [[حضرت موسی]] اشاره می‌کنند، [[مبارزه]] آنها با مستکبران و طاغوت‌های [[زمان]] خودشان را از [[وظایف]] آنها معرفی می‌کنند. به اعتقاد امام خمینی [[وظیفه]] و [[تکلیف]] همه ما [[تأسی]] [[انبیاء]] و [[اولیای الهی]] در مسأله مبارزه با ظلم و [[بیداد]] است<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۴، ص۵۳ و ۱۳۰؛ ج۵، ص۱۶۲؛ ج۱۲، ص۳۰۶ و ۳۲۱؛ ج۱۷، ص۳۱۳ و ۴۳۴؛ ج۲۱، ص۲.</ref>. در واقع یکی از کارکردهای اصلی انسان‌شناسی اسلامی در [[نظامات اجتماعی]] [[تربیت]] انسان‌هایی است که هرگز در مقابل [[ظلم]] [[سکوت]] نکرده، [[مبارزه با ظلم]] و [[ظالم]] و [[دفاع از مظلوم]] را یکی از [[وظایف]] [[انسانی]] و [[دینی]] خود تلقی می‌کنند. این افراد بر اساس [[تعالیم دینی]] که یکی از فلسفه‌های [[ارسال پیامبران]] [[الهی]] را برپایی [[قسط و عدل]] در [[جامعه]] معرفی می‌کند، نهایت سعی و تلاش خودشان را برای تشکیل جامعه‌ای [[عدالت محور]] به کار می‌برند.<ref>[[رضا میرزایی|میرزایی، رضا]]، [[انسان‌شناسی اسلامی (مقاله)| مقاله «انسان‌شناسی اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۲۵۷.</ref> | |||
===توجه به اقشار [[محروم]] جامعه و ایجاد [[امنیت روانی]]=== | |||
یکی دیگر از ویژگی‌ها و کارکردهای بسیار مثبت که نتیجه [[انسان‌شناسی]] [[اسلام]] می‌باشد، این است که در جامعه‌ای که بر اساس [[تعالیم اسلام]] شکل گرفته و [[حکومت]] و [[مدیریت جامعه]] نیز دینی است، [[انسان]] دارای [[کرامت]] بوده، از جایگاه و [[ارزش]] بالایی برخوردار است. به همین دلیل و برای [[حفظ]] این جایگاه، [[حاکمان]] چنین جامعه‌ای [[حق]] ندارند برای خود [[رفاه]] و [[آسایش]] [[اقتصادی]] فراهم کنند؛ بلکه باید [[زندگی]] خود را در سطح پایین‌ترین افراد جامعه نگه دارند. در واقع با توجه به مباحث انسان‌شناسی [[دین اسلام]]، افرادی که مسئولیتی در جامعه پیدا کرده، بر [[مردم]] سلطه‌ای می‌یابند؛ باید از چنان [[تربیت]] و [[خودسازی]] برخوردار باشند که شیفته [[قدرت]] و حکومت خود نشده، هرگز گرفتار [[هواهای نفسانی]] و [[شهوات]] و [[غرایز حیوانی]] نشده، خود را در سطح بالاتر از دیگران تلقی نکنند. در چنین جامعه‌ای همه افراد، حتی [[حاکم]] جامعه نیز در مقابل [[قانون]] یکسان هستند. این کارکرد [[اجتماعی]] اسلام به عنوان عامل تسکینی برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه برای [[تحمل]] نبود امکانات رفاهی و مالی‌شان به شمار می‌رود و چنین زندگی ساده‌ای تأثیر [[تربیتی]] بسیار بالایی نیز بر خود حاکمان دارد. از سوی دیگر چنین جامعه‌ای از [[امنیت]] و [[آرامش]] کامل [[روانی]] برخوردار خواهد بود و هیچ‌کس در آن از [[بی‌عدالتی]] و [[تبعیض]] [[رنج]] نخواهد برد؛ چراکه چنین [[حکومتی]] [[حکومت عدل]] بوده، در آن هیچ قدمی به سوی [[تعدی]] و ظلم برداشته نمی‌شود. این [[سیره عملی]] در همه حاکمان [[صالح]] [[اسلامی]] وجود داشته است و [[امام خمینی]] نیز با [[اعتقاد]] کامل به این اصل [[انسان‌شناختی]] [[اسلام]]، در مرحله عمل پایبند به اجرای آن بودند و [[زندگی]] بسیار ساده‌ای داشتند. همچنین [[رهبری]] [[نظام اسلامی]] بعد از [[امام]] نیز کاملاً خود را ملزم و پایبند به اجرای این اصل می‌د‌انند و حتی بارها و بارها [[مسئولان]] نظام اسلامی را نیز توصیه به اجرای این اصل اسلامی کرده‌اند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۴، ص۱۰۱ - ۱۰۲ و ۲۱۹ - ۲۲۱؛ ج۶، ص۴۹۶؛ ج۱۱، ص۲۶۵.</ref>.<ref>[[رضا میرزایی|میرزایی، رضا]]، [[انسان‌شناسی اسلامی (مقاله)| مقاله «انسان‌شناسی اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۲۵۷.</ref> | |||
==پرسش مستقیم== | ==پرسش مستقیم== | ||