سپاهیان امام مهدی از چه ملیتهای هستند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
سپاهیان امام مهدی از چه ملیتهای هستند؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۷ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۰۲
، ۷ مارس ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
== پاسخ جامع اجمالی == | == پاسخ جامع اجمالی == | ||
=== مقدمه === | === مقدمه === | ||
در مورد معرفی ملیتهای گوناگونی که جزء [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} هستند، [[روایات]] مختلفی وجود دارد، برخی نام [[شهرها]] و کشورهایی را ذکر میکنند که [[سپاهیان]] از آنجا به [[یاری]] [[حضرت]] میشتابند و برخی سخن از [[قوم]] خاصی مانند [[توبه]] کنندگان [[بنی اسرائیل]] و [[مؤمنان]] [[مسیحی]] به میان آورده اند<ref>ر.ک. [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ – ۷۲.</ref>. | |||
=== [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} === | === [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} === | ||
ملیتهای گوناگونی که [[حضرت مهدی]]{{ع}} را [[یاری]] میکنند عبارتاند از: | |||
==== [[یاران]] عجمی [[حضرت]] ==== | ==== [[یاران]] عجمی [[حضرت]] ==== | ||
باتوجه به [[حدیثی]] از [[امام باقر]]{{ع}} که فرمودند: «[[یاران حضرت قائم]]{{ع}} سی صد و سیزده نفر و از [[فرزندان]] [[عجم]] ([[غیر عرب]]) هستند»<ref>{{متن حدیث|أَصْحَابُ الْقَائِمِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا أَوْلَادُ الْعَجَمِ}}؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، غیبة، ص ۳۱۵.</ref>.<ref>ر.ک. [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ - ۷۲.</ref> و احادیثی مانند آن میتوان گفت عمدۀ [[یاران]] [[حضرت]] از این دستهاند و این گروه شامل ملیتهای گوناگونی میشوند: | |||
# [[ایرانیان]]: از [[روایات]] فهمیده میشود تعداد قابل توجّهی از [[سپاهیان]] مخصوص [[حضرت مهدی]]{{ع}} از [[ایرانیان]] هستند<ref>ر.ک. [[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۴۰.</ref> و از آنان با تعابیر اهل [[ری]]، اهل [[خراسان]]<ref>امام باقر{{ع}} میفرماید: «نیروهایی با پرچمهای سیاه ـ که از خراسان قیام کردهاند ـ در کوفه فرود میآیند و هنگامی که حضرت مهدی{{ع}} در شهر مکه ظهور میکند، با آن حضرت بیعت میکنند».؛ ابن حمّاد، نعیم، فتن، ص ۸۵؛ مقدسی شافعی سلمی، یوسف بن یحیی، عقد الدرر، ص ۱ ۲۹؛السیوطی، جلال الدین، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۶۹.</ref>، گنجهای [[طالقان]]<ref>امیرمؤمنان{{ع}} میفرماید: «خوشا به حال طالقان! زیرا خداوند در آنجا گنجهایی دارد که از جنس طلا ونقره نیستند؛ بلکه مردانی مؤمن هستند که خداوند را به حق شناختهاند وآنان یاوران حضرت مهدی{{ع}} در آخر الزمان میباشند»؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمّه، ج ۳، ص ۲۶۸؛ متقی هندی، کنز العمّال، ج ۱۴، ص ۵۹۱؛ شافعی، محمد بن ادریس، بیان، ص ۱۰۶؛ قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودّه، ص ۹۱.</ref>، [[قمیها]]، اهل [[فارس]] و... یاد شده است<ref>ر.ک. [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ - ۷۲.</ref>. بر اساس روایاتی دیگر، در زمینه سازیهای [[پیش از ظهور]] نیز [[ایرانیان]] نقش اساسی دارند و تعداد فراوانی از [[جنگ]] آوران را تشکیل میدهند<ref>ابن طاووس، ملاحم و الفتن، ص ۱۴۶.</ref>.<ref>ر.ک. [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۵۹۲؛ [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ - ۷۲.</ref> | # [[ایرانیان]]: از [[روایات]] فهمیده میشود تعداد قابل توجّهی از [[سپاهیان]] مخصوص [[حضرت مهدی]]{{ع}} از [[ایرانیان]] هستند<ref>ر.ک. [[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۴۰.</ref> و از آنان با تعابیر اهل [[ری]]، اهل [[خراسان]]<ref>امام باقر{{ع}} میفرماید: «نیروهایی با پرچمهای سیاه ـ که از خراسان قیام کردهاند ـ در کوفه فرود میآیند و هنگامی که حضرت مهدی{{ع}} در شهر مکه ظهور میکند، با آن حضرت بیعت میکنند».؛ ابن حمّاد، نعیم، فتن، ص ۸۵؛ مقدسی شافعی سلمی، یوسف بن یحیی، عقد الدرر، ص ۱ ۲۹؛السیوطی، جلال الدین، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۶۹.</ref>، گنجهای [[طالقان]]<ref>امیرمؤمنان{{ع}} میفرماید: «خوشا به حال طالقان! زیرا خداوند در آنجا گنجهایی دارد که از جنس طلا ونقره نیستند؛ بلکه مردانی مؤمن هستند که خداوند را به حق شناختهاند وآنان یاوران حضرت مهدی{{ع}} در آخر الزمان میباشند»؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمّه، ج ۳، ص ۲۶۸؛ متقی هندی، کنز العمّال، ج ۱۴، ص ۵۹۱؛ شافعی، محمد بن ادریس، بیان، ص ۱۰۶؛ قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودّه، ص ۹۱.</ref>، [[قمیها]]، اهل [[فارس]] و... یاد شده است<ref>ر.ک. [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ - ۷۲.</ref>. بر اساس روایاتی دیگر، در زمینه سازیهای [[پیش از ظهور]] نیز [[ایرانیان]] نقش اساسی دارند و تعداد فراوانی از [[جنگ]] آوران را تشکیل میدهند<ref>ابن طاووس، ملاحم و الفتن، ص ۱۴۶.</ref>.<ref>ر.ک. [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۵۹۲؛ [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ - ۷۲.</ref> | ||
# سایر سرزمینهای [[مشرق]] [[زمین]]: [[جابلقا]] و [[جابرسا]]؛ [[امام صادق]]{{ع}} میفرماید: «[[خداوند]] در [[شرق]] [[زمین]]، شهری به نام [[جابلقا]] دارد که دارای [[دوازده]] هزار در از طلاست. فاصله هر دری از دیگری، یک فرسنگ است. بر روی هر یک از درها بُرجی وجود دارد که یک [[لشکر]] [[دوازده]] هزار نفری را در خود جای داده است. آنان تجهیزات، [[سلاح]] و [[شمشیر]] خود را آماده کردهاند و [[منتظر ظهور]] [[حضرت قائم]] هستند. همچنین [[خداوند]] شهری را در [[غرب]] [[زمین]] به نام [[جابرسا]] (با همان خصوصیات) دارد و من [[حجّت]] [[خدا]] بر آنان هستم»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَدِینَةً بِالْمَشْرِقِ اسْمُهَا جَابَلْقَا لَهَا اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ بَابٍ مِنْ ذَهَبٍ بَیْنَ کُلِّ بَابٍ إِلَی صَاحِبِهِ مَسِیرَةُ فَرْسَخٍ عَلَی کُلِّ بَابٍ بُرْجٌ فِیهِ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ مُقَاتِلٍ یَهْلُبُونَ الْخَیْلَ وَ یَشْحَذُونَ السُّیُوفَ وَ السِّلَاحَ یَنْتَظِرُونَ قِیَامَ قَائِمِنَا وَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِالْمَغْرِبِ مَدِینَةً یُقَالُ لَهَا جَابَرْسَا لَهَا اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ بَابٍ مِنْ ذَهَبٍ بَیْنَ کُلِّ بَابٍ إِلَی صَاحِبِهِ مَسِیرَةُ فَرْسَخٍ عَلَی کُلِّ بَابٍ بُرْجٌ فِیهِ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ مُقَاتِلٍ یَهْلُبُونَ الْخَیْلَ وَ یَشْحَذُونَ السِّلَاحَ وَ السُّیُوفَ یَنْتَظِرُونَ قَائِمَنَا وَ أَنَا الْحُجَّةُ عَلَیْهِمْ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۴، ص ۳۳۴ و ج ۲۶، ص ۴۷. </ref>.<ref>ر.ک. [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ - ۷۲.</ref> به طور کلی در [[روایات]] بسیاری آمده دستهجات [[یاران مهدی]]{{ع}} از [[مشرق]] [[زمین]] بپا میخیزند. [[رسول اکرم]]{{صل}} فرمودند: «جمعی از [[مردم]] از طرف [[مشرق]] [[خروج]] کنند و مقدمات [[حکومت]] [[مهدی]]{{ع}} را فراهم سازند»<ref>"یَخْرُجُ أُنَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَیُوطِئُونَ لِلْمَهْدِیِّ یَعْنِی سُلْطَانَهُ"؛ حرعاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۷۹.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۵۲-۵۳.</ref> | # سایر سرزمینهای [[مشرق]] [[زمین]]: [[جابلقا]] و [[جابرسا]]؛ [[امام صادق]]{{ع}} میفرماید: «[[خداوند]] در [[شرق]] [[زمین]]، شهری به نام [[جابلقا]] دارد که دارای [[دوازده]] هزار در از طلاست. فاصله هر دری از دیگری، یک فرسنگ است. بر روی هر یک از درها بُرجی وجود دارد که یک [[لشکر]] [[دوازده]] هزار نفری را در خود جای داده است. آنان تجهیزات، [[سلاح]] و [[شمشیر]] خود را آماده کردهاند و [[منتظر ظهور]] [[حضرت قائم]] هستند. همچنین [[خداوند]] شهری را در [[غرب]] [[زمین]] به نام [[جابرسا]] (با همان خصوصیات) دارد و من [[حجّت]] [[خدا]] بر آنان هستم»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَدِینَةً بِالْمَشْرِقِ اسْمُهَا جَابَلْقَا لَهَا اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ بَابٍ مِنْ ذَهَبٍ بَیْنَ کُلِّ بَابٍ إِلَی صَاحِبِهِ مَسِیرَةُ فَرْسَخٍ عَلَی کُلِّ بَابٍ بُرْجٌ فِیهِ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ مُقَاتِلٍ یَهْلُبُونَ الْخَیْلَ وَ یَشْحَذُونَ السُّیُوفَ وَ السِّلَاحَ یَنْتَظِرُونَ قِیَامَ قَائِمِنَا وَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِالْمَغْرِبِ مَدِینَةً یُقَالُ لَهَا جَابَرْسَا لَهَا اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ بَابٍ مِنْ ذَهَبٍ بَیْنَ کُلِّ بَابٍ إِلَی صَاحِبِهِ مَسِیرَةُ فَرْسَخٍ عَلَی کُلِّ بَابٍ بُرْجٌ فِیهِ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ مُقَاتِلٍ یَهْلُبُونَ الْخَیْلَ وَ یَشْحَذُونَ السِّلَاحَ وَ السُّیُوفَ یَنْتَظِرُونَ قَائِمَنَا وَ أَنَا الْحُجَّةُ عَلَیْهِمْ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۴، ص ۳۳۴ و ج ۲۶، ص ۴۷. </ref>.<ref>ر.ک. [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ - ۷۲.</ref> به طور کلی در [[روایات]] بسیاری آمده دستهجات [[یاران مهدی]]{{ع}} از [[مشرق]] [[زمین]] بپا میخیزند. [[رسول اکرم]]{{صل}} فرمودند: «جمعی از [[مردم]] از طرف [[مشرق]] [[خروج]] کنند و مقدمات [[حکومت]] [[مهدی]]{{ع}} را فراهم سازند»<ref>"یَخْرُجُ أُنَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَیُوطِئُونَ لِلْمَهْدِیِّ یَعْنِی سُلْطَانَهُ"؛ حرعاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۷۹.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۵۲-۵۳.</ref> | ||
==== [[یاران]] [[عرب]] [[حضرت]] ==== | ==== [[یاران]] [[عرب]] [[حضرت]] ==== | ||
[[روایات]] مربوط به شرکت عربها در [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}} بر دو دستهاند: برخی بر عدم شرکت آنان در [[انقلاب مهدی]]{{ع}} دلالت دارد<ref>امام صادق{{ع}} میفرماید: «از عربها بپرهیزید؛ زیرا آینده بد و خطرناکی درپیش دارند؛ مگر نه این است که کسی از آنان همراه حضرت مهدی قیام نمیکند».؛ طوسی، محمد بن حسن، غیبة، ص ۲۸۴.</ref>، منتها باید دانست: شاید این سخن کنایه از کمی شرکت آنان است و تعدادی از [[روایات]]، برخی از شهرهای کشورهای [[عربی]] را نام میبرد که از آنجا افرادی به [[پشتیبانی]] از [[حضرت]] [[قیام]] میکنند<ref>ر.ک. [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ - ۷۲.</ref>. بر این اساس ملیتهایی نیز در میان عربها به چشم میخورد: | |||
# [[مصریان]]، [[شامیان]] و عراقیان: [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: «سیصد و سیزده نفر، به عدد [[یاران]] [[جنگ بدر]] میان رکن ومقام (در [[کعبه]]) با [[حضرت مهدی]]{{ع}}[[بیعت]] میکنند. در میان آنان بزرگانی از [[مردم مصر]] و نیکانی از [[شام]] و نیکانی از [[مردم]] [[عراق]] به چشم میخورند. [[حضرت]] [[فرمانروایی]] خواهد کرد، آن مقدار که [[خدا]] بخواهد»<ref>{{متن حدیث|یُبَایِعُ الْقَائِمَ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَیِّفٌ عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ فِیهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ ۱۱ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْیَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ فَیُقِیمُ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یُقِیمَ}}؛ طوسی، محمد بن حسن، غیبة، چاپ جدید، ص ۴۷۷.</ref>.<ref>ر.ک. [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ – ۷۲؛ [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۲۶۳.</ref> | # [[مصریان]]، [[شامیان]] و عراقیان: [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: «سیصد و سیزده نفر، به عدد [[یاران]] [[جنگ بدر]] میان رکن ومقام (در [[کعبه]]) با [[حضرت مهدی]]{{ع}}[[بیعت]] میکنند. در میان آنان بزرگانی از [[مردم مصر]] و نیکانی از [[شام]] و نیکانی از [[مردم]] [[عراق]] به چشم میخورند. [[حضرت]] [[فرمانروایی]] خواهد کرد، آن مقدار که [[خدا]] بخواهد»<ref>{{متن حدیث|یُبَایِعُ الْقَائِمَ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَیِّفٌ عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ فِیهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ ۱۱ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْیَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ فَیُقِیمُ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یُقِیمَ}}؛ طوسی، محمد بن حسن، غیبة، چاپ جدید، ص ۴۷۷.</ref>.<ref>ر.ک. [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ – ۷۲؛ [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۲۶۳.</ref> | ||
# عربستانیان: [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: «چون اظهار [[دعوت]] کند، [[بیعت]] کند با او [[سیصد و سیزده]] تن و کمی از [[اهل مکه]]»<ref>{{متن حدیث|وَ یُبَایِعُهُ الثَّلَاثُمِائَةِ وَ قَلِیلٌ مِنْ أَهْلِ مَکَّةَ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۰۷، ح ۸۱.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۲۶۳.</ref> | # عربستانیان: [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: «چون اظهار [[دعوت]] کند، [[بیعت]] کند با او [[سیصد و سیزده]] تن و کمی از [[اهل مکه]]»<ref>{{متن حدیث|وَ یُبَایِعُهُ الثَّلَاثُمِائَةِ وَ قَلِیلٌ مِنْ أَهْلِ مَکَّةَ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۰۷، ح ۸۱.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۲۶۳.</ref> | ||
==== [[پیروان ادیان]] دیگر ==== | ==== [[پیروان ادیان]] دیگر ==== | ||
[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: «هنگامی که [[قائم آل محمد]]{{صل}} ظهور کند، تعدادی از پشت [[کعبه]] بیرون میآیند که عبارتند از: بیست و هفت نفر از [[قوم موسی]] ـ آنان که به [[حق]] [[قضاوت]] میکنند ـ، هفت نفر از [[اصحاب کهف]]، [[یوشع]] [[وصی]] [[حضرت موسی]]، [[مؤمن آل فرعون]]، [[سلمان فارسی]]، ابادجانه [[انصاری]] و [[مالک اشتر]]»<ref>{{متن حدیث|یَخْرُجُ الْقَائِمُ مِنْ ظَهْرِ الْکَعْبَةِ مَعَ سَبْعَةٍ وَ عِشْرِینَ رَجُلًا خَمْسَةَ عَشَرَ مِنْ قَوْمِ مُوسَی{{ع}}الَّذِینَ کَانُوا یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ وَ سَبْعَةٌ مِنْ أَهْلِ الْکَهْفِ وَ یُوشَعُ بْنُ نُونٍ وَ سَلْمَانُ وَ أَبُو دُجَانَةَ الْأَنْصَارِیُّ وَ الْمِقْدَادُ وَ مَالِکٌ الْأَشْتَرُ فَیَکُونُونَ بَیْنَ یَدَیْهِ أَنْصَاراً أَوْ حُکَّاما}}؛ نیشابوری، فتال، روضة الواعظین، ج ۲، ص ۲۶۶.</ref>.<ref>ر.ک. [[نجمالدین طبسی|طبسی؛ نجمالدین]]، [[چشم اندازی به حکومت مهدی (کتاب)|چشم اندازی به حکومت مهدی]]، ص ۶۸ – ۷۲؛ [[مجتبی تونهای|تونهای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۲۰۰.</ref> | |||
== پاسخها ودیدگاههای متفرقه == | == پاسخها ودیدگاههای متفرقه == |