احمد بن مهدی بن صدقه رقی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[احمد بن مهدی بن صدقه رقی در حدیث]] - [[احمد بن مهدی بن صدقه رقی در تاریخ اسلامی]] - [[احمد بن مهدی بن صدقه رقی در معارف و سیره رضوی]]| پرسش مرتبط  = }}

== مقدمه ==

[[راوی امام رضا]] {{ع}}. برخی از معاصران [[احمد بن مهدی بن صدقه]] را به استناد روایتی موجود در چاپ قدیم کتاب بشارة‌المصطفی، اثر [[طبری]]، در زمره [[راویان امام رضا]] {{ع}} برشمرده‌اند<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۵، ص۳۰۲؛ مسند الإمام الرضا {{ع}}، ج۲، ص۵۱۸.</ref>. این [[روایت]] با نقل [[محمد بن اسماعیل علوی]] از [[علی بن احمد]] و او نیز از پدرش احمد بن مهدی از [[امام رضا]] {{ع}}<ref>بشارة المصطفی {{صل}}، ج۲، ص۱۶۳، (المکتبة الحیدریة).</ref> مبنایی شده است که [[احمد بن مهدی بن صدقه رقی]] [[راوی حدیث]] امام رضا {{ع}} به حساب آید؛ حال آنکه با تتبع در دیگر [[منابع حدیثی]] و رجالی به شواهدی دست می‌یابیم که ما را متوجه [[خطا]] و جابه‌جایی در نام [[راویان]] این [[حدیث]] می‌نماید.

[[ابوعلی]] [[احمد]] بن [[علی بن مهدی بن صدقه]] رقی یا برقی<ref>معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۸۳؛ الأمالی، طوسی، ص۵۶۸؛ حلیة الأبرار، ج۲، ص۳۱۵؛ موسوعة کلمات الإمام الحسین {{ع}}، ص۱۴۰ - ۱۰۳۷.</ref>، یا رملی<ref>الرد النفیس علی أباطیل عثمان الخمیس، ص۲۳۳.</ref> بن هاشم بن غالب بن محمد بن علی رقی انصاری<ref>رجال الطوسی، ص۴۱۰؛ نقد الرجال، ج۱، ص۱۴۲؛ خاتمة المستدرک، ج۳، ص۲۵۴.</ref>، از [[عالمان]] و [[محدثان]] سده چهارم قمری است؛ به [[گواه]] اینکه او را در زمره استادان و [[مشایخ]] ابن قولویه (۳۶۷ق) ذکر کرده‌اند<ref>أعیان الشیعة، ج۴، ص۱۵۵؛ کامل الزیارات، ص۱۰؛ کلیات فی علم الرجال، ص۳۰۴.</ref> و [[هارون بن موسی تلعکبری]] در [[سال ۳۰۴ق]] از او حدیث می‌شنید و برای نقل روایت‌هایش از احمد بن علی اجازه داشت<ref>رجال الطوسی، ص۴۱۰؛ جامع الرواة، ج۱، ص۵۶؛ منتهی المقال، ج۱، ص۲۹۶؛ طرائف المقال، ج۱، ص۱۵۷.</ref>. پدرش علی بن مهدی بن صدقه رقی، مکنی به [[ابوالحسن]]، از امام رضا {{ع}} روایت می‌کرد<ref>رجال النجاشی، ص۲۷۷؛ رجال الطوسی، ص۳۶۰؛ کتاب الرجال، این داوود، ص۱۴۲؛ طرائف المقال، ج۱، ص۳۳۳.</ref> و در واقع [[راوی]] اصلی حدیث امام رضا {{ع}} او بود و احمد تنها روایت‌های او را از [[امام]] نقل می‌نمود<ref>رجال النجاشی، ص۲۷۸؛ رجال الطوسی، ص۴۱۰.</ref>.

نخستین‌بار ابن‌قولویه در کامل الزیارات، [[زیارت امین‌الله]] را از احمد از پدرش [[علی بن مهدی]] از [[امام رضا]] {{ع}} [[روایت]] کرده و با این نقل قول [[وثاقت]] او را نیز [[تأیید]] نموده است، چه آنکه وی در مقدمه کامل‌الزیارات [[اذعان]] نموده که به طور کلی نمی‌تواند وثاقت [[راویان حدیث]] در این کتاب را تضمین کند، اما [[مشایخ]] [[روایی]] او در این کتاب همگی از ثقات هستند و او روایتی از [[ضعفا]] و کسانی که قابل [[اعتماد]] نیستند و همچنین احادیثی که در [[سند روایت]] آنها [[رجال]] شاذ و غیر معروفی وجود دارد که روایت علمای مشهور به واسطه آنها مخدوش می‌گردد، وارد نکرده است. این [[زیارت]] همچنین به روایت [[علی بن بلال]] مهلبی از [[احمد]] بن [[علی]] از پدرش از امام رضا {{ع}} با همین محتوا و مضمون نقل شده است<ref>فرحة الغری، ص۷۲؛ جامع أحادیث الشیعة، ج۱۲، ص۳۴۶؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۳۹۷.</ref>.

پس از او [[شیخ صدوق]] در [[عیون أخبار الرضا]] {{ع}} به ذکر روایتی از احمد بن علی از پدرش از امام رضا {{ع}} پرداخته که در آن امام رضا {{ع}} از پدرش [[موسی بن جعفر]] علی از اجدادش از [[رسول‌الله]] {{صل}} روایتی را در باب [[فضیلت امام علی]] {{ع}} نقل کرده است<ref>عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۱، ص۲۳۶.</ref>. [[نجاشی]] نام او را ذیل نام پدرش علی بن مهدی به عنوان [[راوی حدیث]] او آورده است و علی بن مهدی را صاحب [[کتابی]] از امام رضا {{ع}} می‌داند که آن را برای احمد در [[رمله]] قرائت کرده است<ref>رجال النجاشی، ص۲۷۸.</ref>. در منابع بعدی نیز این مطلب به چشم می‌خورد<ref>خاتمة المستدرک، ج۱، ص۲۶۴.</ref>.

اکثر احادیثی که احمد بن علی از پدرش روایت کرده، بدین شکل است که علی بن مهدی از امام رضا {{ع}} از [[پدران]] و اجدادشان {{عم}}<ref>الأمالی، طوسی، ص۴۴۸؛ مدینة المعاجز، ج۲، ص۳۵۰؛ عمدة عیون صحاح الأخبار، ص۵۲؛ مسند الرضا {{ع}}، ص۱۴۳.</ref> از [[امام علی]] {{ع}} و ایشان از [[پیامبر]] {{صل}} نقل فرموده‌اند<ref>بحار الأنوار، ج۶۵، ص۱۰۰.</ref> و بیشتر این [[احادیث]] نیز در فضیلت امام علی {{ع}} است<ref>الأمالی، طوسی، ص۵۶۸؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۴۶۴؛ نوادر المعجزات، ص۷۵؛ حلیة الأبرار، ج۲، ص۳۱۵.</ref>. این همسانی در بیان [[روایت‌ها]] این احتمال را به [[ذهن]] می‌رساند که [[احمد]] بن [[علی]] این روایت‌ها را از همان [[کتابی]] که پدرش به املای او رسانده، نقل کرده است، چنان‌که [[علامه مجلسی]] در بحار الأنوار در [[سند]] [[حدیثی]] از او به این نکته اشاره کرده است<ref>بحار الأنوار، ج۲۸، ص۲۴۸.</ref>.

به هر حال، دانسته شد که شخصیتی با نام احمد بن مهدی بن صدقه رقی وجود ندارد و چنین اسمی در اثر [[اشتباه]] وارد منابع شده است و در چاپ جدید بشارة‌المصطفی {{صل}} نیز نام [[راوی]] تصحیح شده است<ref>بشارة المصطفی {{صل}}، ص۲۵۸، (مؤسسة النشر الإسلامی).</ref>. [[احمد بن علی بن مهدی رقی]] نیز [[راوی امام رضا]] {{ع}} به شمار نمی‌رود و نام او در کتب رجالی در زمره کسانی است که از [[ائمه]] {{عم}} روایتی نداشته‌اند<ref>نقد الرجال، ج۱، ص۱۴۲؛ جامع الرواة، ج۱، ص۵۶؛ منتهی المقال، ج۱، ص۲۹۶.</ref><ref>[[ارینب سادات امیری|امیری، ارینب سادات]]، [[احمد بن مهدی بن صدقه رقی - امیری (مقاله)|مقاله «احمد بن مهدی بن صدقه رقی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۲.</ref>