ابومحمد انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها

از میان اسامی پیش گفته، دو نام نخست بیشتر مورد توجه قرار گرفته و بر سر اینکه کدام یک متعلق به [[کنیه]] یاد شده است، [[اختلاف]] دیده می‌شود. نام سوم با توجه به بیان ابن عبدالبر<ref>ابن عبدالبر، ج۳، ص۴۵۰.</ref> و [[ابوموسی]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۱۶۰.</ref>، به احتمال قریب به [[یقین]] ناشی از تصحیف زید به [[یزید]] است؛ چراکه همان اطلاعات مربوط به ابو محمد انصاری را ذیل این نام آورده‌اند و [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۱۶۰.</ref> به [[اتحاد]] هر سه اشاره کرده است. ابن حجر<ref>ابن حجر، ج۶، ص۸۱-۸۲.</ref> نیز مدخلی به نام [[مسعود بن یزید بن سبیع]] اختصاص داده و ظاهر مطالب او نشان می‌دهد روی این نام را غیر از ابومحمد مورد بحث دانسته است. [[بغوی]]<ref>بغوی، ج۵، ص۴۱۵-۴۱۷.</ref> برای هر سه نام، سه مدخل قرار داده و "ابو محمد انصاری" را [[مسعود بن زید]] دانسته است. [[ابن حبان]]<ref>مشاهیر، ص۹۲؛ صحیح، ج۵، ص۲۲.</ref>، مستغفری و [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۶، ص۷۶ و ۷۸.</ref>، نام [[مسعود بن زید بن شبیع]] را ترجیح داده‌اند و حتی ابن حجر<ref>ابن حجر، ج۱، ص۱۸۶.</ref> ادعای [[شهرت]] کرده است. [[ابن عساکر]]<ref>ابن عساکر، ج۶۷، ص۱۷۵.</ref> از [[أبو سلیمان]] خطابی چنین آورده که گفت: ابو محمد انصاری از بنو نجار، نامش [[مسعود بن زید بن سبیع]] از [[صحابه]] مشهور نزد علماست؛ چنانکه [[ابن یونس]]<ref>ر.ک: ابن یونس، ج۱، ص۴۷۲ و ۵۲۴.</ref> و [[ابونعیم]]<ref>ر.ک: ابونعیم، ج۵، ص۲۵۳۴ و ج۶، ص۳۰۰۶.</ref> بدون اینکه به نام ابو محمد اشاره‌ای کنند، او را غیر از [[مسعود بن اوس بن أصرم]] دانسته‌اند؛ هر چند ابونعیم<ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۵۳۴ و ۲۵۳۷.</ref> حتی میان [[مسعود بن اوس بن أصرم]] و [[مسعود بن اوس بن یزید بن أصرم]] فرق گذاشته و نوه او [[یحیی بن عبدالوهاب بن منده]] و [[ابوموسی]] در ذیل‌های خود بر کتاب ابونعیم، از این دو نام برده و [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۱۵۲.</ref> و ابن حجر<ref>ابن حجر، ج۶، ص۲۸۱.</ref> به توهم ابونعیم و [[اتحاد]] آن دو تصریح کرده‌اند. اما ابن کلبی<ref>ابن کلبی، ج۲، ص۴۷.</ref>، [[ابن اسحاق]]<ref>ابن هشام، ج۲، ص۱۷۶ و ۳۵۹.</ref>، [[طبرانی]]<ref>طبرانی، ج۲۰، ص۳۳۱.</ref> و [[دولابی]]<ref>دولابی، ج۱، ص۹۲.</ref> به نقل از برقی و ابن عبدالبر<ref>ابن عبدالبر، ج۳، ص۴۴۷ و ج۴، ص۳۱۶.</ref>، او را مسعود بن اوس بن زید بن أصرم دانسته‌اند که به [[کنیه]] ابومحمد انصاری مشهور شده است و اطلاعات مربوط به ابو محمد را ذیل این نام آورده‌اند.

او در [[فتوحات]] [[شام]] و [[مصر]] شرکت داشت و در دارا ساکن بود<ref>ابن یونس، ج۱، ص۵۲۴؛ ابن حجر، ج۷، ص۳۰۳.</ref>. از این رو به اعتبار مختلف، او را ابو محمد انصاری، نجاری<ref>ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۳۹۶.</ref>، بدری (بیشتر منابع پیش گفته) و شامی<ref>ابونعیم، ج۶، ص۳۰۰۶.</ref> گفته‌اند. مشخصه او، داستانی است که فردی به نام [[مخلجی کنانی]] (یا [[ابوعبدالله صنایخی]]) که در شام و پیوسته با [[عبادة بن صامت]] بوده می‌گوید: مردی از [[انصار]] به نام [[ابو محمد]] [[معتقد]] بود که [[نماز وتر]] [[واجب]] است. مخدجی این مطلب را برای [[عبادة بن صامت]] که در [[شام]] بود نقل می‌کند و [[عباده]]، ضمن [[تکذیب]] [[سخن]] ابو محمد، با استناد به سخن [[رسول خدا]]{{صل}}، نمازهای پنجگانه را واجب می‌داند که هر که آنان را به خوبی به جا آورد، [[خداوند]] او را وارد [[بهشت]] می‌کند و اگر انجام نداده باشد، بر خداوند حقی ندارد؛ خواست او را [[عذاب]] کند و خواست به بهشت ببرد <ref>عبدالرزاق صنعانی، ج۳، ص۵؛ احمد بن حنبل، ج۵، ص۳۱۵؛ دارمی، ج۱، ص۳۷۰؛ ابوداود، ج۱، ص۱۰۵ و ۳۲۰؛ نسائی، ج۱، ص۲۳۰؛ بغوی، ج۵، ص۴۱۷؛ بیهقی، ج۲، ص۸.</ref>. [[ابن عساکر]]<ref>ابن عساکر، ج۶۷، ص۱۷۵-۱۷۶.</ref> از او به قصه گوی [[دمشق]] یاد کرده که به [[وجوب]] [[وتر]] معتقد بود و [[عباده بن صامت]] او را تکذیب کرد. وی در [[نقلی]]، داستان مخدجی را کامل‌تر آورده و در آن، ابومحمد را از بنی نجار از [[اصحاب رسول الله]]{{صل}} معرفی کرده که یک بار به جای عباده بن صامت نشسته و به [[پاسخگویی]] مسائل [[مردم]] مشغول بود. از جمله درباره نماز وتر پرسیدند و او پاسخ داد وتر واجب است، [[ابوسلیمان خطابی]] ضمن معرفی ابومحمد چنین می‌گوید: منظور عباده از تکذیب ابو محمد، [[دروغ]] (بستن به [[پیامبر]]{{صل}}) نیست؛ چرا که خداوند به [[عدالت]] و [[راستگویی]] [[صحابه]] [[شهادت]] داده است<ref>حدید، ص۱۹.</ref>، بلکه منظور، خطای در فتواست؛ مانند اینکه می‌گویی گوش و چشمم به من [[دروغ]] گفتند. [[ابن منده]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۱۵۲.</ref> و ابن عبدالبر<ref>ابن عبدالبر، ج۳، ص۴۴۷.</ref> در شرح حال [[مسعود بن اوس بن زید بن أصرم]]، و [[ابوموسی]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۱۵۵.</ref> ذیل [[مسعود بن زید]]، و [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۶، ص۳۰۰۶.</ref> ذیل ابومحمد شامی، این دو [[روایت]] را بدون تصریح به نام او آورده‌اند: مردی از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} [[کنیز]] بربریه‌ای را به دویست [[دینار]] خرید و آن را به ابومحمد [[انصاری]] بخشید، ولی او [[جاریه]] را نپذیرفت و گفت: [[رسول خدا]]{{صل}} از [[مجوس]] و [[مشرکان]] [[نهی]] کرده است<ref>طبرانی، ج۲۰، ص۳۳۲؛ ابونعیم، ج۵، ص۲۵۳۴.</ref>.

[[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۷۳.</ref> می‌گوید که ابو محمد انصاری (در صورتی که [[مسعود بن اوس]] منظور باشد) در [[زمان]] [[خلافت عمر]] از [[دنیا]] رفت، اما ابن کلبی<ref>ابن حجر، ج۷، ص۳۰۳؛ امینی، ج۹، ص۳۶۴.</ref> از او در شمار [[صحابه]] حاضر در [[صفین]] در کنار [[امام علی]] نام برده است. چنین [[کنیه]] یا نامی را منقری در کتاب خود نیاورده است. ابن شبه نمیری<ref>ابن شبه نمیری، ج۳، ص۱۲۳۱ و ج۴، ص۱۲۷۵ و ۱۳۱۱.</ref> از فردی به نام ابو محمد انصاری نامبرده که [[شاهد]] [[قتل عثمان]] و [[دفاع]] و مجروح شدن [[امام حسن]]{{ع}} بوده است. در صورتی که این فرد، ابو محمد انصاری مورد بحث باشد، این خبر می‌تواند شاهدی بر [[تأیید]] گفته ابن کلبی و رد نقل ابن سعد تلقی شود. برخی نیز بر اساس [[تصور]] خود که ابومحمد انصاری قیس بن عبایه است، گفته‌اند او در زمان [[معاویه]] از دنیا رفت<ref>ابن عساکر، ج۴۹، ص۴۴۴.</ref>. محل درگذشت او را دارا یا [[مغرب]] گفته‌اند <ref>طبرانی، ج۲۰، ص۳۳۲؛ ابن عساکر، ج۶۷، ص۱۷۵؛ مزی، ج۳۴، ص۲۶۰.</ref>.<ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومحمد انصاری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۵۰۳-۵۰۴.</ref>