پرش به محتوا

حاکم نیشابوری: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۳۸۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۲ آوریل ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '</div> <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">' به '</div>')
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{امامت}}
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
{{مدخل مرتبط
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[حاکم نیشابوری در حدیث]] - [[حاکم نیشابوری در تراجم و رجال]] - [[حاکم نیشابوری در معارف و سیره رضوی]]</div>
| موضوع مرتبط = مفسران
| عنوان مدخل = حاکم نیشابوری
| مداخل مرتبط = [[حاکم نیشابوری در معارف و سیره رضوی]]
| پرسش مرتبط  =
}}


==مقدمه==
==مقدمه==
[[محمد بن عبد الله بن محمد حمدویه]]، معروف به «حاکم نیشابوری»<ref>چون در زمان سامانیان و به روزگار حکومت عتبی در سال ۳۵۹ هجری قمری، در شهر نساء که از شهرهای خراسان بزرگ بود، به عنوان حاکم و قاضی منصوب گردید، نام حاکم نیشابوری بر او ماند. (مقدمه تاریخ نیشابور)</ref>، در [[روز]] [[دوشنبه]]، سوم [[ربیع الاول]] [[سال ۳۲۱ هجری]] قمری، در [[نیشابور]] متولد و در [[سال ۴۰۵ هجری]] قمری، در همان [[شهر]] بدرود [[حیات]] گفت<ref>آمده است که حاکم، در روزی که وفات یافت، به حمام رفته بود و هنوز لنگ را از خودش باز نکرده بود که سکته نمود و درگذشت. (الوافی بالوفیات، ج۳، ص۳۲۰).</ref>. ایشان در شمار بزرگترین [[عالمان اهل سنت]] در [[زمان]] خود محسوب می‌شد و دارای آثار و تألیفات متعدد و ارزنده بود. وی [[کتابی]] در [[فضائل]] [[امام رضا]]{{ع}} با عنوان «فضائل [[الرضا]]{{ع}}» و کتابی در [[فضیلت]] [[فاطمه زهرا]]{{س}} با عنوان «فضائل [[فاطمة الزهراء]]{{س}}» نوشته است.
[[ابو عبدالله محمد بن عبدالله بن محم دبن حمدویه ضبّی]]، مشهور به [[حاکم نیشابوری]] و [[ابن بیع]] در سال ۳۲۱ در [[شهر]] [[نیشابور]] به [[دنیا]] آمد<ref>تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۳.</ref> تحصیلات خویش را از اوان [[کودکی]] به [[تشویق]] و [[حمایت]] [[پدر]] و دایی خود آغاز کرد<ref> تاریخ الاسلام ۲۸ / ۱۲۲.</ref> و به این منظور به مناطق گوناگونی چون [[همدان]]، [[مرو]]<ref>الانساب ۱ / ۴۳۲.</ref> [[عراق]]، [[حجاز]]، ماوراءالنهر و [[ری]] [[مسافرت]] کرد و به گفته خویش از دو هزار استاد بهره [[علمی]] برد. <ref>تبیین کذب المفتری ۲۲۶.</ref>


وی در توصیف امام رضا{{ع}} می‌نویسد: «[[سلطان]] [[اولیاء]] [[خدا]]، [[برهان]] [[اهل تقوا]]، میراث‌بر [[دانش]] [[پیامبران]]، فرودگاه [[اسرار]] [[پروردگار]] [[جهان]]، [[ولی خدا]] و [[برگزیده]] او، پاره جگر [[رسول الله]]{{صل}}، [[پناهگاه]] [[امت]] و اندوه‌زدای خاطره‌ها در [[قیامت]]،... آنگونه که خود آن [[حضرت]] و عده فرموده که در سه موقف، یکی در برابر [[میزان]]، دیگری به هنگام پراکنده شدن [[نامه اعمال]] و دیگری بر پل [[صراط]]، سفره [[شفاعت]] و [[بخشندگی]] بگسترد. آن سلطان [[مقربان]] درگاه [[حق]]، در روز [[حشر]] و [[پاداش]]، [[امام]] [[ابو الحسن]] [[علی بن موسی الرضا]]{{ع}} که [[درود]] و [[رحمت الهی]] بر [[پیامبر خدا]]{{صل}} و [[ائمه معصومین]] و پیروانش تا [[روز قیامت]] باد»<ref>سیره امام رضا{{ع}}، ص۳۰۷.</ref>.<ref>[[حسین محمدی|محمدی، حسین]]، [[رضانامه (کتاب)|رضانامه]] ص۲۲۳.</ref>
او طی دو مرحله در ایام [[جوانی]] و میان‌سالی وارد [[بغداد]] شد و از محدثانی چون [[ابوعمرو سماک]]، [[ابوالعباس اصم]] و [[احمد بن سلمان]] نجاد و بسیاری دیگر علومی را فرا گرفته و [[حدیث]] شنیده است. <ref>تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۳.</ref> [[علم فقه]] را نیز از [[ابوسهل صعلکی]]<ref>وفیات الاعیان ۴ / ۲۸۰.</ref> و [[ابوسهل حنفی]] فرا گرفت.
 
حاکم، از [[پیشوایان]] و [[فقها]] و [[محدثان]] برجسته و بزرگ عصر خویش<ref>تبیین کذب المفتری ۲۲۶.</ref> و فردی مورد [[اعتماد]] بود<ref>تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۳.</ref> در شهرهایی چون ماوراءالنهر، عراق و ری [[املای حدیث]] می‌‌کرد<ref>تبیین کذب الفتری ۲۲۷.</ref> و [[شاگردان]] بسیاری از وی استفاده کرده‌اند از آن میان افرادی چون [[دارقطنی]]<ref>تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۳.</ref> و [[ابن ابی الفوارس]]<ref>المنتظم ۱۵ / ۱۰۹.</ref> که خود نیز از بزرگان [[فقه]] و حدیث‌اند می‌‌توان نام برد.
 
حاکم علاوه بر [[مناصب]] و مراتب علمی از [[مشاغل]] [[اجتماعی]] به دور نبوده و در سال ۳۵۹ در ایام [[دولت]] سامانیه و [[وزارت]] [[ابوجعفر عتبی]] [[قضاوت]] [[شهر]] نَسَا واقع در ترکمنستان کنونی را برعهده داشت.
 
[[مذهب]] وی [[شافعی]] بود، <ref>طبقات الشافعیة الکبری ۴ / ۱۵۵.</ref> با این حال برخی او را متمایل به [[شیعه]] دانسته<ref> تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۳؛ المنتظم ۱۵ / ۱۰۹.</ref> و گفته‌اند در [[باطن]] [[تعصب]] بسیاری بر [[مذهب شیعه]] داشت، اگرچه به ظاهر پیرو [[اهل سنت]] و شافعی بود. <ref>تاریخ الاسلام ۲۸ / ۱۳۲.</ref> گویند: حاکم [[نیشابوری]] دارای ۱۵۰۰ تصنیف بوده که بعضی از آنها عبارت است از: تاریخ علماء نیشابور، المستدرک علی الصحیحین، <ref>تبیین کذب المفتری ۲۲۷.</ref> تاریخ نیشابور، الاکلیل، المدخل، تراجم الشیوخ، الصحیح، فضائل الشافعی، تسمیة من أخرجهم البخاری و مسلم، معرفة علوم حدیث و علومه و کتبه، <ref>الاعلام ۶ / ۲۲۷.</ref> الاربعین در باب حدیث، امالی العشیات، رحلتان الی الحجاز و العراق، السیاق فی ذیل [[تاریخ]] نیشابور، فضائل العشرة المبشره، فضائل فاطمة الزهرا علیهاالسلام، فوائد الشیوخ، المبتداء من اللآلی الکبری، المدخل الی علم الصحیح. <ref>هدیة العارفین ۲ / ۵۹.</ref> وی بنابر مشهور در سال ۴۰۵ در نیشابور درگذشت<ref>تاریخ بغداد ۵ / ۴۷۴؛ المنتظم ۱۵ / ۱۱۰.</ref>.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۳ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۳، ص۳۷۵-۳۷۶.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
خط ۱۲: خط ۲۲:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:13681348.jpg|22px]] [[حسین محمدی|محمدی، حسین]]، [[رضانامه (کتاب)|'''رضانامه''']]
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۱۸: خط ۲۸:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:حاکم نیشابوری]]
[[رده: علی بن عیسی رمانی]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:اعلام]]
۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش