سوره انسان در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی از [[مفسران اهل سنت]] با استناد به سیاق آیات، مکّی بودن [[سوره]] را ترجیح داده‌اند. آنان در تبیین این [[سیاق]] گفته‌اند: این سوره از یک سو به تفصیل [[نعمت‌های بهشتی]] را به تصویر کشیده و عذاب‌های غلیظ [[قیامت]] را شرح می‌دهد و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} را به [[شکیبایی]] در برابر [[حکم]] [[پروردگار]] خود فرا می‌خواند و او را از [[اطاعت]] هر [[گناهکار]] و کفوری باز می‌دارد و از او می‌خواهد تا [[ثابت‌ قدم]] بوده و با [[مشرکان]] [[مداهنه]] و [[سازش]] نکند. از سوی دیگر این‌گونه [[دستورات]] در مکه به هنگام دشواری‌ها و آزارهای مشرکان نازل می‌شده؛ نظیر اوامری که در [[سوره قلم]]، [[سوره مزمل]] و [[سوره مدثر]] نازل شده است؛<ref>فی ظلال القرآن، ج ۶، ص۳۷۷۷.</ref> لیکن استفاده مکّی بودن سوره از این سیاق بعید است؛ زیرا تفصیل [[نعمت‌ها]] و عذاب‌های شدید، ویژه سوره‌های مکی نیست؛ از جمله [[سوره الرحمن]] و [[سوره حج]] با اینکه مدنی است در هر دو نعمت‌های بهشتی و عذاب‌های غلیظ [[دوزخ]] به تفصیل آمده است و بخش دوم سوره {{متن قرآن|إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنزِيلا فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ كَفُورًا وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَأَصِيلا وَمِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَسَبِّحْهُ لَيْلا طَوِيلا  إِنَّ هَؤُلاء يُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ وَيَذَرُونَ وَرَاءهُمْ يَوْمًا ثَقِيلا نَحْنُ خَلَقْنَاهُمْ وَشَدَدْنَا أَسْرَهُمْ وَإِذَا شِئْنَا بَدَّلْنَا أَمْثَالَهُمْ تَبْدِيلا إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَن شَاء اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلا وَمَا تَشَاؤُونَ إِلاَّ أَن يَشَاء اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا يُدْخِلُ مَن يَشَاء فِي رَحْمَتِهِ وَالظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا }}<ref>«به راستی ما این قرآن را بر تو خرده خرده فرو فرستاده‌ایم. پس برای فرمان پروردگارت شکیبا باش و از هیچ گناهکار یا ناسپاس آنان فرمان نبر. و نام پروردگارت را پگاه و دیرگاه عصر  یاد کن! و پاسی از شب را برای او سجده بگزار و او را در بلندای شب به پاکی بستای. بی‌گمان اینان این جهان شتابان را دوست دارند و روزی سنگین را که در پیش روی خویش دارند وا می‌نهند. ما آنان را آفریدیم و آفرینش آنان را استوار کردیم و هرگاه بخواهیم همانندهایشان را به جای آنان می‌آوریم. بی‌گمان این یک پند است پس هر که خواهد، راهی به سوی پروردگارش در پیش گیرد. و جز آنچه خواست خداوند است، مخواهید که خداوند دانایی فرزانه است. هر که را بخواهد در بخشایش خویش درمی‌آورد و برای ستمگران عذابی دردناک آماده کرده است» سوره انسان، آیه ۲۳-۳۱.</ref> که در آن [[فرمان]] [[بردباری]] و خودداری از [[پیروی]] «آثم» و «کفور» و سازش با آنان و امر به [[پایداری]] آمده است خود سیاقی مستقل دارد و احتمال مکی بودن آن بخش می‌رود و بر فرض پذیرش [[نزول]] یکباره این سوره، باز امر به [[صبر]] به سوره‌های مکی اختصاص ندارد، چنان‌که همین‌گونه دستورات در [[سوره کهف]] که آن را مدنی برشمرده‌اند نیز آمده است. از سوی دیگر [[رنج]] و آزاری که [[رسول خدا]]{{صل}} در [[مدینه]] از [[منافقان]] و [[بیماردلان]] دید کمتر از [[اذیت مشرکان]] [[مکه]] نبود<ref>المیزان، ج ۲۰، ص۱۳۵ ـ ۱۳۶.</ref>.<ref>[[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[سوره انسان - خراسانی (مقاله)| مقاله «سوره انسان»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴.</ref>