اهل حق در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

اهل حق بدون ارائه هیچ سند و دلیلی، برای بزرگان خود [[حق]] وضع [[قوانین اجتماعی]] مثل [[ارث]]، [[قضاوت]] و [[داد و ستد]] قائل هستند<ref>آیین یاری، ص۲۵، به نقل از شناخت فرقه اهل حق، ص۱۰۴</ref>؛ لذا بعضی از آنها که حتی از دسته اول اهل حق می‌‌باشند می‌‌گویند اگر [[زن]] به شوهر بگوید من تو را نمی‌خواهم همان لحظه بر او [[حرام]] می‌‌شود<ref>آثار الحق، ج۱، ص۳۶۳</ref> و با [[تعدد زوجات]] [[مخالفت]] می‌‌کنند با این [[استدلال]] که هیچ فرقی نیست بین این که زنی برود دو شوهره بشود یا مردی دو زنه شود (همان، ج۱، ص۳۶۲) و [[خواهر]] و [[برادر]] اقراری در کنار نسبی و سببی وضع می‌‌کنند و تا هفت پشت وصلت بین آن دو را [[حرام]] می‌‌گردانند<ref>همان، ج۱، ص۵۴۲</ref> و [[انبیاء]] را [[معصوم]] نمی‌دانند<ref>همان، ج۱، ص۱۴۹</ref>.

ورود به مسلک اهل حق بدون [[عهد]] و میثاق و سر سپردن میسر نیست و [[سر سپردن]] یعنی طی تشریفات و [[آداب]] خاص، سر [[تسلیم]] به مسلک اهل حق فرود آوردن و توسط دلیل و پیر با صاحب [[خاندان]] [[بیعت]] نمودن و با رشته شرط و اقرار به پادشاه [[حقیقت]] [[پیوستن]]<ref>سر سپردگان، ص۵۵۵۶، نامه سرانجام، ص۵۵۵ ۵۵۹، برهان الحق، ص۵۶</ref>. دلیل، کسی است که با اجازه پادشاه و پیر، گروندگان به مسلک [[اهل]] حق را [[هدایت]] و دستگیری نموده، سپس به پیر بسپارد<ref>برهان الحق، ص۵۳</ref> و پیر کسی است که با اجازه پادشاه، آن شخص را ارشاد و به شاه حقیقت یعنی کسی که به آخرین مرحله کمال رسیده و مقام اولی الأمری و مظهراللهی را حائز شده برساند تا با توجهات شاه به فیض [[رحمت الهی]] کامیاب گردد<ref>همان، ص۵۴</ref> و چون عموم اهل حق به سر سپردن و داشتن پیر و دلیل [[مکلف]] هستند [[سلطان]] اسحاق در عهد خود بنیامین را به سمت [[پیری]] و [[داوود]] را به عنوان دلیل برای همه اهل [[حق]] [[منصوب]] کرد، اما چون این دو تأهل [[اختیار]] نکرده و [[اولاد]] نداشتند هفت خاندان به نام [[سادات]] خاندان حقیقت دایر کرد تا هر خاندان برای جمعی از [[جماعت]] [[اهل حق]] در هر [[زمان]] به [[جانشینی]] پیر [[بنیامین]] [[انجام وظیفه]] کنند (که بعد از سلطان، چهار خاندان دیگر هم بر آنها اضافه شد) و [[وظیفه]] دلیلی را هم بعد از داوود به دو طبقه ([[ذریه]] هفتاد و دو پیر از [[یاران]] سلطان [[اسحاق]]، و یاران بعضی از خاندان‌های نامبرده [[نسل]] بعد نسل) [[تفویض]] کرد<ref>همان، ص۶۵ ۶۶</ref> و هم اینک یازده خاندان در جماعت اهل حق وجود دارد: خاندان شاه [[ابراهیم]]، عالی قلندر، بابا یادگار، خاموش (از نسل [[سید]] ابوالوفا)، [[میر]] سور، [[سید]] مصفا، [[حاجی]] بابوعیسی، ذوالنور، بابا [[حیدر]]، [[آتش]] بگ و شاه حیاس<ref>همان، ص۷۲، نامه سرانجام، ص۲۴ ۲۸</ref>. از این یازده [[خاندان]] فقط دو خاندان اخیر (شاه حیاس و آتش بگ) خاندان‌های شاه مهمان بوده و علاوه بر پیر و دلیل، [[جانشین]] [[پادشاه]] هم در ظاهر دارند که همان [[مسند]] نشین و [[رهبر]] از [[اولاد]] آتش بگ و شاه حیاس است، ولی برای مریدان سایر [[خاندان‌ها]] فقط جانشین پیر و دلیل در ظاهر دارند و جانشین پادشاه در ظاهر نداشته بلکه جلوه [[حق]] در هر خاندان، و مجمع [[عبادات]] [[اهل حق]] را [[مقام]] پادشاه می‌‌دانند<ref>برهان الحق، ص۷۲ ۷۵</ref>.

[[نماز]] مخصوص اهل حق [[اوراد]] و [[اذکار]] خاصی است که در جم [[خانه]] انجام می‌‌دهند و به دو صورت جلی و خفی انجام می‌‌شود. اهل حق روزی پنج بار باید مشغول اذکار و [[عبادت]] برای [[تزکیه نفس]] باشند<ref>نامه سرانجام، ص۵۶۵ ۵۶۶</ref>. دسته اول [[اهل]] [[حق نماز]] مخصوص اهل حق را مکمل نماز [[شرعی]] می‌‌دانند<ref>برهان الحق، ص۱۳۸</ref>، اما دیگران نیاز را جای گزین نماز دانسته و شرکت یک بار در هفته در جمع‌های [[نذر]] و ذکر را برای تمام عبادات کافی می‌‌دانند<ref>سرسپردگان، ص۶۳ ۶۴، گنجینه یاری، ص۱۹ به نقل از اطلاعیه دراویش پیرو نور علی الهی ضمیمه کتاب اهل حق، تاریخچه، عقاید، فقه، ص۲۳۵</ref>. در مورد [[روزه]] نیز هر ساله زمستان در موعد معین که ابتدای آن، مورد [[اختلاف]] خاندان‌های اهل حق است سه [[روز]] متوالی بر همه اهل حق [[واجب]] است روزه بگیرند. روزه این سه روز به [[نیت]] روزه مرنوی است. مرنو یعنی [[غار]] نو، ومرتبط به واقعه ای است که [[سلطان]] [[اسحاق]] همراه سه نفر از یارانش مورد تعقیب [[دشمنان]] قرار گرفته در [[کوه]] شندرکوه مرز [[ایران]] و [[عراق]] فعلی، در غاری که پدیدار شده بود سه شبانه روز به حالت روزه گذراندند، و از آن به بعد به دستور سلطان اسحاق قرار شد هر ساله به همان موعد، افراد [[اهل حق]] سه [[روز]] صائم باشند<ref>نامه سرانجام، ص۵۷۰ ۵۷۱</ref>. بعضی، این [[روزه]] را به نام [[نیت]] قَوَّلطاسی به جا می‌‌آورند و یا علاوه بر نیت مرنوی سه روز دیگر را به نیت قَوَّلطاسی به طور استحبابوو نزد بعضی به طور وجوبی روزه می‌‌گیرند<ref>سرسپردگان، ص۶۵ ۷۱، برهان الحق، ص۱۴۴ ۱۶۱، نامه سرانجام، ص۵۷۱ ۵۷۲</ref>. و در مورد روزه [[ماه رمضان]]، مثل [[نماز]] [[شرعی]]، بین دو دسته اهل حق [[اختلاف]] است<ref>سرسپردگان، ص۶۱ ۶۴، بیان الحق، قادر طهماسبی کرندی، ص۱۱۱ ۱۱۲ به نقل از اطلاعیه</ref>.

شارب زدن در [[آیین]] اهل حق اکیداً ممنوع است و به [[زعم]] آنها [[حضرت علی]]{{ع}} و [[سلطان]] [[اسحاق]] هر دو شارب داشته‌اند و سلطان اسحاق گفته هر کس تابع علی و من است باید شاربش نزند<ref>برهان الحق، ص۶۰۷</ref>.

بر اساس برخی منابع اهل حق [[ملک]] طاووس (نام [[شیطان]] نزد یارسان گوران و کرند) [[مأمور]] [[کیفر]] دادن و [[آفرینش]] [[ناپاکی]] و [[پلیدی]] برای کسانی است که از دستور [[حق]] [[اعراض]] کنند<ref>سرودهای دینی یارسان، ص۱۷۴ ۱۷۵</ref>. دسته اول اهل حق شیطان را مرتکب [[عصیان]] و [[تکبر]] و [[سرکشی]] از [[دستور خداوند]] می‌‌دانند امّا در عین حال [[سبّ]] شخص شیطان را به دلیل این که سبّ مصنوع و مخلوق در [[حکم]] سبّ صانع و [[خالق]] است، جایز نمی‌دانند و تنها سبّ [[افعال]] [[زشت]] او را مجاز می‌‌شمارند<ref>برهان الحق، ص۳۱۷</ref> و دسته دوم اهل حق ملک طاووس (شیطان) را از [[فرشتگان]] و خاصّان حق می‌‌دانند و معتقدند [[مخالفت]] وی با [[خلقت آدم]] و حوّا [[مشیّت]] [[پروردگار]] بوده که در ظاهر رانده ولی در [[باطن]] مورد [[لطف]] [[حق]] بوده و می‌‌باشد<ref>آیین یاری، ص۵۱ به نقل از اطلاعیه</ref>.<ref>[[عبدالرحیم سلیمانی بهبهانی|سلیمانی بهبهانی، عبدالرحیم]]، [[اهل حق (مقاله)|مقاله «اهل حق»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۵۶۲.</ref>