|
|
| خط ۶: |
خط ۶: |
| | پرسش مرتبط = | | | پرسش مرتبط = |
| }} | | }} |
| '''جوان‌مردی''' یا '''[[فتوت]]'''، [[آیین مردانگی]] و [[عیّاری]]. [[فتوّت]] و [[مردانگی]] گرچه یک واژۀ [[دینی]] و [[اخلاقی]] است و از نشانه‌های آن، [[ایمان]] به [[خدا]]، [[جهاد]]، کمک به [[مظلوم]]، [[یاری]] [[مستمندان]]، [[ایثار]] و [[وارستگی]] از پلیدی‌هاست، امّا اصطلاحا جوانمردان به طیفی از پهلوانان، شجاعان و عیّاران گفته می‌شود که صفت [[مردانگی]] و [[ایثار]] دارند و حامی محرومان و مظلومانند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۵۲.</ref>.
| | == مقدمه == |
| | | جوان‌مردی یا [[فتوت]]، [[آیین مردانگی]] و [[عیّاری]]. [[فتوّت]] و [[مردانگی]] گرچه یک واژۀ [[دینی]] و [[اخلاقی]] است و از نشانه‌های آن، [[ایمان]] به [[خدا]]، [[جهاد]]، کمک به [[مظلوم]]، [[یاری]] [[مستمندان]]، [[ایثار]] و [[وارستگی]] از پلیدی‌هاست، امّا اصطلاحا جوانمردان به طیفی از پهلوانان، شجاعان و عیّاران گفته می‌شود که صفت [[مردانگی]] و [[ایثار]] دارند و حامی محرومان و مظلومانند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۵۲.</ref>. |
| ==مقدمه==
| |
| در اصطلاحات [[صوفیه]] نیز کاربرد فراوان دارد و برای "[[فتوّت]]"، معنا و [[نشانه‌ها]] و مراحل و [[رسوم]] مختلف می‌دانند. کتاب‌های بسیاری نیز با عنوان "فتوّت‌نامه" به [[شعر]] و [[نثر]] نوشته شده و آنها [[آداب]] ویژگی‌های جوان‌مردی و خصال جوانمردان برشمرده شده است. شاید این عناوین، برگرفته از نام [[اصحاب کهف]] باشد که [[خداوند]] از آن جوانمردان با [[ایمان]] با عنوان {{متن قرآن|فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ}}<ref>کهف آیه ۱۳</ref> یاد کرده است، یا از کار [[ابراهیم]] [[بت‌شکن]] گرفته باشند که از او نیز با عنوان "[[فتی]]" یاد شده است {{متن قرآن|سَمِعْنَا فَتًى يَذْكُرُهُمْ يُقَالُ لَهُ إِبْرَاهِيمُ}}<ref>انبیاء آیه ۶۰</ref> یا از [[لقب]] "[[فتی]]" برای [[امام علی|امیر مؤمنان]] گرفته شده، که دربارۀ ایشان {{عربی|لا فتی إلاّ علیّ...}} گفته شده است.<ref>ر. ک: مدخل "لا فتی الا علی" از همین کتاب</ref> ازاین‌رو در "فتوّت‌نامۀ" ملا [[حسین]] کاشفی آمده است: [[ابراهیم خلیل]]، به عقیدۀ [[اهل]] [[فتوت]] اول نقطۀ دایرۀ [[فتوت]] و [[ابو الفتیان]] است. از پس او [[یوسف صدّیق]]، سه دیگر [[یوشع بن نون]]، چهارم [[اصحاب کهف]] و پنجم [[مرتضی علی]]. امّا از [[فتی]] مطلق، مراد [[امام علی|علی بن ابی طالب]] است و [[سند]] سلسلۀ [[فتوّت]] به آن [[حضرت]] منتهی می‌گردد.<ref>لغت‌نامه، دهخدا، ج ۱۰ ص ۱۴۹۷۰</ref> حقّا که [[امام علی|علی]]]{{ع}} در [[صفات کمال]] و جوان‌مردی و [[پارسایی]] و [[دفاع از مظلومان]] و [[دلسوزی برای بیچارگان]] و ترحّم بر درماندگان، سرآمد همگان است و نامش به [[مردانگی]] شهرۀ آفاق. جوانمردان، هرگاه "[[فتی]]" می‌گفتند مقصودشان [[امام علی|علی]]]{{ع}} بود و سلسلۀ خود را هم به آن [[حضرت]] منتهی می‌ساختند، در همان فتوت‌نامه آمده است: "مبدأ [[فتوّت]] و [[مظهر]] آن [[ابراهیم خلیل]] است و [[قطب]] [[فتوت]] [[امام علی|مرتضی علی]]{{ع}} و خاتم [[فتوت]] [[امام مهدی|مهدی هادی]]{{ع}} خواهد بود و چنانچه [[ابراهیم]] که [[قطب]] [[نبوت]] بود، هرپیغمبری که بعد از او آمد، [[متابعت]] او کرد که {{متن قرآن|اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا}}<ref>نحل آیه ۱۲۳</ref> و همچنین هرصاحب فتوّتی که بعد از شاه [[ولایت]] باشد، هرآینه او را [[متابعت]] وی باید کرد. پس هرعلمی که مبدأ آن [[ابراهیم خلیل]]{{ع}} باشد و [[قطب]] آن علیّ [[ولیّ]]{{ع}} و خاتم آن [[امام مهدی|مهدی هادی]]{{ع}} در [[شرف]] آنچه توان گفت؟"<ref>فتوّت‌نامه، مولا حسین واعظ کاشفی (به اهتمام محمّد جعفر محجوب) ص ۶، بنیاد فرهنگ ایران،۱۳۵۰ دربارۀ «فتوت» به مقدمۀ مبسوط همین کتاب مراجعه شود، نیز «کتاب ماه هنر» شمارۀ ۳۱-۳۲ مقالۀ پژوهشی دربارۀ اهل فتوّت.</ref> در [[نقل]] دیگری چنین آمده است: علت [[اعتقاد]] و [[پیروی]] عیّاران و [[جماعت]] زورخانه‌رو، به [[مولای متقیان]] [[امام علی|علی]]]{{ع}} در آن است که وی را [[مظهر]] [[آرزوهای انسانی]]، و [[دادگری]] و [[برادری]] و [[برابری]] می‌شناختند. اینان آن [[حضرت]] را برای آن پیشوای خود می‌خواندند که در عین [[دولت]]، جامۀ [[فقیران]] می‌پوشید و در خانه‌ای ساده [[زندگی]] می‌کرد و حتّی غذایش در دورۀ [[خلافت]] و [[جهانداری]] هم از حدود نان جو و خرما درنمی‌گذشت و آنچه هم اضافه داشت به [[مردم]] [[فقیر]] و یتیم‌دار می‌بخشید... به این [[دلایل]] بود که پهلوانان و عیّاران آن [[حضرت]] را [[مظهر]] عالی‌ترین [[آمال]] [[انسانی]] می‌دانستند و همیشه از [[فرزندان]] و [[القاب]] آن [[حضرت]] ([[علویان]]) در مقابل [[بنی‌امیه]] و [[بنی عباس]] [[حمایت]] می‌کردند و احترامی هم که هنوز در زورخانه‌ها به [[سادات]] می‌گذارند از این [[انگیزه]] ناشی می‌شود.<ref>کتاب ماه هنر، شمارۀ ۳۱-۳۲ ص ۱۴ به نقل از "تاریخ و فرهنگ زورخانه"</ref> [[لقب]] "[[شاه مردان]] [[علی]]" هم که بر آن [[حضرت]] نهاده‌اند، بی‌اشاره به بعد [[مردانگی]] و [[فتوّت]] او نیست. داستان "[[جوانمرد]] قصّاب" هم بی‌ارتباط به این موضوع نیست<ref>کتاب ماه هنر، شمارۀ ۳۱-۳۲ ص ۴۲</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۵۲.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==[[جوان‌مردی امام علی]]== | | ==[[جوان‌مردی امام علی]]== |
