عدل در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۲ مهٔ ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - 'افراط و تفریط' به 'افراط و تفریط'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'افراط و تفریط' به 'افراط و تفریط')
خط ۶: خط ۶:
| پرسش مرتبط  =  
| پرسش مرتبط  =  
}}
}}
'''عدل''' نقیض [[جور]] و [[ستم]] است<ref>ترتیب العین، ج ۲، ص ۱۱۵۴، «عدل».</ref>. معنای مادّه آن، [[حدّ وسط]] بین [[افراط و تفریط]] است به گونه ای که در آن هیچ زیاده و نقصان نباشد<ref>التحقیق، ج ۸، ص ۵۵، «عدل».</ref>. [[عدالت]]، لفظی است که اقتضای معنای [[برابری]] دارد<ref>مفردات راغب، ص ۵۵۱، «عدل».</ref>. در این مدخل از واژه «[[عدل]]» و مشتقّات آن و جملاتی که مفید این معنا باشد، استفاده شده است<ref>[[فرهنگ قرآن (کتاب)|فرهنگ قرآن]]، واژه «عدالت».</ref>.
'''عدل''' نقیض [[جور]] و [[ستم]] است<ref>ترتیب العین، ج ۲، ص ۱۱۵۴، «عدل».</ref>. معنای مادّه آن، [[حدّ وسط]] بین [[افراط]] و [[تفریط]] است به گونه ای که در آن هیچ زیاده و نقصان نباشد<ref>التحقیق، ج ۸، ص ۵۵، «عدل».</ref>. [[عدالت]]، لفظی است که اقتضای معنای [[برابری]] دارد<ref>مفردات راغب، ص ۵۵۱، «عدل».</ref>. در این مدخل از واژه «[[عدل]]» و مشتقّات آن و جملاتی که مفید این معنا باشد، استفاده شده است<ref>[[فرهنگ قرآن (کتاب)|فرهنگ قرآن]]، واژه «عدالت».</ref>.


==مقدمه==
==مقدمه==
خط ۱۵: خط ۱۵:
## [[اجرای عدالت]]، در پرتو [[اطاعت از خدا]] و [[رسول]] و [[اولو الامر]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند  فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید که این بهتر و بازگشت آن نیکوتر است» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref> بر اساس این [[آیه]] [[وظیفه]] [[مردم]] به هنگام درگیری و [[اختلاف]] برای [[قضاوت]] عادلانه، [[رجوع]] به [[خدا]] و [[پیامبر]] و [[اولی الأمر]] است که این [[رجوع]] از [[نشانه‌های ایمان]] است.
## [[اجرای عدالت]]، در پرتو [[اطاعت از خدا]] و [[رسول]] و [[اولو الامر]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند  فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید که این بهتر و بازگشت آن نیکوتر است» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref> بر اساس این [[آیه]] [[وظیفه]] [[مردم]] به هنگام درگیری و [[اختلاف]] برای [[قضاوت]] عادلانه، [[رجوع]] به [[خدا]] و [[پیامبر]] و [[اولی الأمر]] است که این [[رجوع]] از [[نشانه‌های ایمان]] است.
## [[قضاوت]] عادلانه بر اساس [[قانون]] ـ [[قرآن]] ـ [[وظیفه پیامبر]] از طرف [[خداوند]] اعلام شده است و [[دعوت]] [[خداوند]] از [[پیامبر]] به رعایت [[عدالت]] هنگام [[داوری]] بین [[یهودیان]]: {{متن قرآن|وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}}<ref>«و اگر میان آنان داوری کردی به داد داوری کن که خداوند دادگران را دوست می‌دارد» سوره مائده، آیه ۴۲.</ref>.
## [[قضاوت]] عادلانه بر اساس [[قانون]] ـ [[قرآن]] ـ [[وظیفه پیامبر]] از طرف [[خداوند]] اعلام شده است و [[دعوت]] [[خداوند]] از [[پیامبر]] به رعایت [[عدالت]] هنگام [[داوری]] بین [[یهودیان]]: {{متن قرآن|وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}}<ref>«و اگر میان آنان داوری کردی به داد داوری کن که خداوند دادگران را دوست می‌دارد» سوره مائده، آیه ۴۲.</ref>.
# [[جهان‌بینی]] بر محور [[عدالت]]: منظور آن دسته از آیاتی است که بنای [[جهان]] را بر [[حق]] و [[عدالت]] [[استوار]] می‌سازد و می‌خواهد که [[مردم]] این‌گونه ببینند. این معنا ناظر به رعایت موازنه و [[تعادل]] و [[حد وسط]] بودن میان [[افراط و تفریط]] در تنظیم امور و هر چیزی در جای خود قرار گرفتن است، قهراً [[عدل]] معنای خاصی غیر از معنای عالم [[انسانی]] دارد، زیرا در [[اعتقاد]] [[اسلامی]] [[عدل الهی]] در عالم چیزی به معنای [[ادای حق]] [[انسان‌ها]] مطرح نیست، بلکه به معنای چیزی را فروگزار نکردن و با تعبیر [[قرآنی]] هرچیزی در جای خود قرار گرفتن و رعایت [[حق]] کردن و در مرحله بعدی [[ظلم]] نکردن به [[انسان‌ها]] و از [[حقوق]] آنان [[تجاوز]] نکردن است. چند نمونه از این دسته از [[آیات]] عبارت‌اند از:  
# [[جهان‌بینی]] بر محور [[عدالت]]: منظور آن دسته از آیاتی است که بنای [[جهان]] را بر [[حق]] و [[عدالت]] [[استوار]] می‌سازد و می‌خواهد که [[مردم]] این‌گونه ببینند. این معنا ناظر به رعایت موازنه و [[تعادل]] و [[حد وسط]] بودن میان [[افراط]] و [[تفریط]] در تنظیم امور و هر چیزی در جای خود قرار گرفتن است، قهراً [[عدل]] معنای خاصی غیر از معنای عالم [[انسانی]] دارد، زیرا در [[اعتقاد]] [[اسلامی]] [[عدل الهی]] در عالم چیزی به معنای [[ادای حق]] [[انسان‌ها]] مطرح نیست، بلکه به معنای چیزی را فروگزار نکردن و با تعبیر [[قرآنی]] هرچیزی در جای خود قرار گرفتن و رعایت [[حق]] کردن و در مرحله بعدی [[ظلم]] نکردن به [[انسان‌ها]] و از [[حقوق]] آنان [[تجاوز]] نکردن است. چند نمونه از این دسته از [[آیات]] عبارت‌اند از:  
##در مرحله نخست [[حاکمیت]] [[قسط و عدل]] بر [[نظام]] عالم ساری و جاری است: {{متن قرآن|شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ}}<ref>«خداوند- که به دادگری ایستاده است- و فرشتگان و دانشوران گواهی می‌دهند که: هیچ خدایی نیست جز او که پیروزمند فرزانه است» سوره آل عمران، آیه ۱۸.</ref>، {{متن قرآن|وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}}<ref>«و سخن پروردگارت به راستی و دادگری کامل شد؛ هیچ دگرگون کننده‌ای برای سخنان وی نیست و او شنوای داناست» سوره انعام، آیه ۱۱۵.</ref>.
##در مرحله نخست [[حاکمیت]] [[قسط و عدل]] بر [[نظام]] عالم ساری و جاری است: {{متن قرآن|شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ}}<ref>«خداوند- که به دادگری ایستاده است- و فرشتگان و دانشوران گواهی می‌دهند که: هیچ خدایی نیست جز او که پیروزمند فرزانه است» سوره آل عمران، آیه ۱۸.</ref>، {{متن قرآن|وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}}<ref>«و سخن پروردگارت به راستی و دادگری کامل شد؛ هیچ دگرگون کننده‌ای برای سخنان وی نیست و او شنوای داناست» سوره انعام، آیه ۱۱۵.</ref>.
## [[عدالت خدا]] در یکسان قرار ندادن [[مقام مؤمنین]] با [[مفسدان]]: {{متن قرآن|أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ}}<ref>«آیا کسانی را که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند چون فسادانگیزان در زمین می‌شماریم؟ یا پرهیزگاران را چون گناهکاران می‌دانیم؟» سوره ص، آیه ۲۸.</ref>.
## [[عدالت خدا]] در یکسان قرار ندادن [[مقام مؤمنین]] با [[مفسدان]]: {{متن قرآن|أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ}}<ref>«آیا کسانی را که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند چون فسادانگیزان در زمین می‌شماریم؟ یا پرهیزگاران را چون گناهکاران می‌دانیم؟» سوره ص، آیه ۲۸.</ref>.
خط ۴۶: خط ۴۶:


==[[جهان‌بینی]] بر محور [[عدالت]]==
==[[جهان‌بینی]] بر محور [[عدالت]]==
منظور آن دسته از آیاتی است که بنای [[جهان]] را بر [[حق]] و [[عدالت]] [[استوار]] می‌سازد و می‌خواهد که [[مردم]] این‌گونه ببینند. این معنا ناظر به رعایت موازنه و [[تعادل]] و حد وسط بودن میان [[افراط و تفریط]] در تنظیم امور و هر چیزی در جای خود قرار گرفتن است، قهراً [[عدل]] معنای خاص غیر از معنای عالم [[انسانی]] دارد، زیرا در [[اعتقاد]] [[اسلامی]] [[عدل الهی]] در عالم چیزی به معنای [[ادای حق]] [[انسان‌ها]] مطرح نیست، بلکه به معنای چیزی را فروگزار نکردن، و با تعبیر [[قرآنی]] هرچیزی در جای خود قرار گرفتن و رعایت [[حق]] کردن و در مرحله بعدی [[ظلم]] نکردن به [[انسان‌ها]] و از [[حقوق]] آنان [[تجاوز]] نکردن است. برای آشنایی با این دسته از [[آیات]]:
منظور آن دسته از آیاتی است که بنای [[جهان]] را بر [[حق]] و [[عدالت]] [[استوار]] می‌سازد و می‌خواهد که [[مردم]] این‌گونه ببینند. این معنا ناظر به رعایت موازنه و [[تعادل]] و حد وسط بودن میان [[افراط]] و [[تفریط]] در تنظیم امور و هر چیزی در جای خود قرار گرفتن است، قهراً [[عدل]] معنای خاص غیر از معنای عالم [[انسانی]] دارد، زیرا در [[اعتقاد]] [[اسلامی]] [[عدل الهی]] در عالم چیزی به معنای [[ادای حق]] [[انسان‌ها]] مطرح نیست، بلکه به معنای چیزی را فروگزار نکردن، و با تعبیر [[قرآنی]] هرچیزی در جای خود قرار گرفتن و رعایت [[حق]] کردن و در مرحله بعدی [[ظلم]] نکردن به [[انسان‌ها]] و از [[حقوق]] آنان [[تجاوز]] نکردن است. برای آشنایی با این دسته از [[آیات]]:
#{{متن قرآن|شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ}}<ref>«خداوند- که به دادگری ایستاده است- و فرشتگان و دانشوران گواهی می‌دهند که: هیچ خدایی نیست جز او که پیروزمند فرزانه است» سوره آل عمران، آیه ۱۸.</ref>.
#{{متن قرآن|شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ}}<ref>«خداوند- که به دادگری ایستاده است- و فرشتگان و دانشوران گواهی می‌دهند که: هیچ خدایی نیست جز او که پیروزمند فرزانه است» سوره آل عمران، آیه ۱۸.</ref>.
#{{متن قرآن|وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}}<ref>«و سخن پروردگارت به راستی و دادگری کامل شد؛ هیچ دگرگون کننده‌ای برای سخنان وی نیست و او شنوای داناست» سوره انعام، آیه ۱۱۵.</ref>.
#{{متن قرآن|وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}}<ref>«و سخن پروردگارت به راستی و دادگری کامل شد؛ هیچ دگرگون کننده‌ای برای سخنان وی نیست و او شنوای داناست» سوره انعام، آیه ۱۱۵.</ref>.
۲۱۸٬۹۱۲

ویرایش