اعتدال در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

*کلمه دیگری که در زبان [[عربی]]، معادل کلمه [[میانه‌روی]] در [[زبان فارسی]] است، واژه "[[اقتصاد]]" است. این کلمه از ریشه فعل "قصد یقصد" به معنای "پرهیز از [[افراط]] و [[تفریط]] در امور" است<ref>لسان العرب، ج ۳، ص ۳۵۴ و کتاب العین، ج ۵، ص ۵۴ - ۵۵.</ref>. این واژه در معنای "[[استقامت]] و [[پایداری]]" نیز به کار رفته است<ref>لسان العرب، ج ۳، ص ۳۵۴ و کتاب العین، ج ۵، ص ۵۴ - ۵۵.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۲۵.</ref>.

*اما [[اعتدال]]، در اصطلاح، به معنی [[ثبات]] و [[پایداری]] بر [[فضیلت]] و [[استقامت]] در [[سلوک]] و [[رفتار]] [[شایسته]] از منظر [[عقل]] و [[شرع]]<ref>سید جلال الدین مجتبوی، علم اخلاق اسلامی (ترجمه جامع السعادات)، ج ۱، ص ۱۰۶.</ref> و برگرداندن امیال مختلف انسانی از [[افراط]] و [[تفریط]]، به حدّ میانه است<ref>همان.</ref>.

*از [[ابی عبدالله جابر بن سمره]] نیز [[روایت]] شده گفته است: "با [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[نماز]] می‌گزاردم؛ در حالی که هم، زمان نمازهایش میانه بود و هم سخنرانی‌اش"<ref>مسلم نیشابوری، صحیح، ج ۳، ص ۱۱؛ ترمذی، سنن، ۱۹۸۳ م، ج ۲، ص ۹؛ بیهقی، السنن الکبری، ج ۳، ص ۲۰۷ و مسند احمد، ج ۵، ص ۹۳.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۲۸.</ref>.

*از دیگر مصادیق [[میانه‌روی]]، [[میانه‌روی]] در امور خیر و به ویژه در [[بخشش مال]] است. در‌ [[شأن نزول]] [[آیه]] ۲۹ سوره [[اسراء]] [[روایت]] شده است که روزی [[پیامبر]]{{صل}} در خانه بود که سائلی به در خانه ایشان آمد و چون چیزی برای [[بخشش]] آماده نبود، او پیراهن ایشان را خواست و [[پیامبر]]{{صل}} پیراهن خود را به او داد و همین امر سبب شد که نتواند آن روز برای [[نماز]] به [[مسجد]] برود. این پیشامد فرصتی برای [[کفار]] بود و آنها گفتند: "[[محمد]]{{صل}} [[خواب]] مانده یا مشغول لهو و سرگرمی است که نمازش را فراموش کرده است"، تا اینکه این [[آیه]] نازل شد و [[پیامبر]]{{صل}} را از تکرار این کار برحذر داشت<ref>زمخشری، الکشاف، ج ۲، ص ۶۶۲ و فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان، ج ۶، ص ۶۳۴ - ۶۳۵.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۲۹.</ref>.

*[[رسول خدا]]{{صل}} [[مسلمانان]] را در طلب روزی نیز به [[میانه‌روی]] فرا می‌خواندند و می‌فرمودند: "ای [[مردم]]! از [[خدا]] بترسید و در طلب روزی میانه‌رو باشید؛ زیرا هیچ کس نمی‌میرد تا آنکه روزی خود را تا پایان [[مصرف]] کند؛ اگرچه روزی او دیر برسد. پس از [[خدا]] بترسید و در طلب، میانه‌رو باشید"<ref>مجموعه ورام، ج۱، ص۱۶۳ و ابن ابی الحدید معتزلی، شرح نهج ابلاغه، ج۱۹، ص۱۶۳.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۳۰.</ref>.

*[[خاتم انبیا]]{{صل}} از پوشیدن دو نوع [[لباس]] [[نهی]] می‌فرمودند: لباسی که به [[زیبایی]] و لباسی که به [[زشتی]] شهره باشد<ref>الهیثمی، مجمع الزوائد ج ۵، ص ۱۳۵؛ الجامع الصغیر ، ج ۲، ص ۷۰۳ و کنزالعمال، ج ۱۵، ص ۳۱۲.</ref><ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۳۰.</ref>.

==جامع‌نگری و [[اعتدال‌گرایی]] در [[ارزش‌های اخلاقی]]==

[[رسول خدا]]{{صل}}، رعایت [[اخلاق اجتماعی]] را نیز به [[مسلمانان]] سفارش می‌کرد و می‌فرمود: [[اخلاق]] خود را برای [[خانواده]] و [[همسایگان]] و کسانی که با آنها رابطه و [[هم‌نشینی]] دارید، [[نیکو]] گردانید.... آنچه برای خود نمی‌پسندید، برای دیگران نیز نپسندید و آنچه برای خود [[دوست]] دارید، برای دیگران نیز بخواهید<ref>تحف العقول، ص۱۴.</ref>.

قوام و [[استواری]] [[زندگی]] [[انسانی]]، به رعایت [[میانه‌روی]] در همه امور؛ چه در [[امور اجتماعی]] و [[سیاسی]] و چه در [[امور اقتصادی]] وابسته است. بنابراین، [[اقتصادی]] که بر پایه [[اسلام]] و آموزه‌های نبوی [[استوار]] است، برای افراد و [[جوامع]] دو ارمغان دارد:

الف) [[بشر]] را از بزرگ‌ترین [[رنج]] [[تاریخی]] او که [[معیشت]] و تأمین نیازهای زندگی است، می‌رهاند.

== منابع ==