حکومت در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[امام]] {{ع}} در [[نهج البلاغه]] به بخشی از صفاتی که [[حاکم]] باید واجد آن‌ها باشد، اشاره کرده‌اند. از آن‌جمله است: زندگی‌ای هم‌سطح با توده‌های فرودست<ref>{{متن حدیث|قَالَ وَيْحَكَ، إِنِّي لَسْتُ كَأَنْتَ، إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى فَرَضَ عَلَى أَئِمَّةِ [الْحَقِ] الْعَدْلِ أَنْ يُقَدِّرُوا أَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النَّاسِ، كَيْلَا يَتَبَيَّغَ بِالْفَقِيرِ فَقْرُهُ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۲۰۸ و {{متن حدیث|أَلَا وَ إِنَّ لِكُلِّ مَأْمُومٍ إِمَاماً يَقْتَدِي بِهِ وَ يَسْتَضِيءُ بِنُورِ عِلْمِهِ؛ أَلَا وَ إِنَّ إِمَامَكُمْ قَدِ اكْتَفَى مِنْ دُنْيَاهُ بِطِمْرَيْهِ وَ مِنْ طُعْمِهِ بِقُرْصَيْهِ؛ أَلَا وَ إِنَّكُمْ لَا تَقْدِرُونَ عَلَى ذَلِكَ، وَ لَكِنْ أَعِينُونِي بِوَرَعٍ وَ اجْتِهَادٍ وَ عِفَّةٍ وَ سَدَادٍ. فَوَاللَّهِ مَا كَنَزْتُ مِنْ دُنْيَاكُمْ تِبْراً وَ لَا ادَّخَرْتُ مِنْ غَنَائِمِهَا وَفْراً وَ لَا أَعْدَدْتُ لِبَالِي ثَوْبِي طِمْراً وَ لَا حُزْتُ مِنْ أَرْضِهَا شِبْراً وَ لَا أَخَذْتُ مِنْهُ إِلَّا كَقُوتِ أَتَانٍ دَبِرَةٍ، وَ لَهِيَ فِي عَيْنِي أَوْهَى وَ أَوْهَنُ مِنْ عَفْصَةٍ مَقِرَةٍ}}؛ نامه ۴۵</ref>؛ پرهیز از [[حمیّت]] و خودبرتربینی<ref>{{متن حدیث|إِيَّاکَ وَ مُسَامَاةَ اللهِ فِي عَظَمَتِهِ، وَالتَّشَبُّهَ بِهِ فِي جَبَرُوتِهِ، فَإِنَّ اللهَ يُذِلُّ کُلَّ جَبَّار وَ يُهِينُ کُلَّ مُخْتَال}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۰</ref>؛ رأفت و [[مهربانی]] با [[مردم]]<ref>{{متن حدیث|وَ اخْفِضْ لِلرَّعِيَّةِ جَنَاحَكَ وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَكَ وَ أَلِنْ لَهُمْ جَانِبَكَ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۴۶؛ {{متن حدیث|وَ أَشْعِرْ قَلْبَكَ الرَّحْمَةَ لِلرَّعِيَّةِ وَ الْمَحَبَّةَ لَهُمْ وَ اللُّطْفَ بِهِمْ}}؛ نامه ۵٣ و {{متن حدیث|وَ قَدْ أَوْصَيْتُهُمْ بِمَا يَجِبُ لِلَّهِ عَلَيْهِمْ مِنْ كَفِّ الْأَذَى وَ صَرْفِ الشَّذَا}}؛ نامه ٦٠</ref>؛ [[ضرورت]] [[ارتباط مستقیم]] با [[مردم]]<ref>{{متن حدیث|وَأَمَّا بَعْدُ فَلاَ تُطَوِّلَنَّ احْتِجَابَکَ عَنْ رَعِيَّتِکَ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref>؛ [[تبعیض]] نگذاشتن بین نزدیکان و دیگران<ref>{{متن حدیث|وَأَلْزِمِ الْحَقَّ مَنْ لَزِمَهُ مِنَ الْقَرِيبِ وَالْبَعِيدِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref>؛ سعه صدر<ref>{{متن حدیث|آلَةُ الرِّيَاسَةِ، سَعَةُ الصَّدْرِ}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۱۷۶</ref>؛ عدالت‌ورزی<ref>نهج البلاغه، خطبه {{متن حدیث|فَإنَّ فِي الْعَدْلِ سَعَةً}}؛ ۱۵ و ۸۶، نامه {{متن حدیث|وَأَعَمُّهَا فِي الْعَدْلِ}}؛ ۵۳ و حکمت ۳۷۴</ref>؛ رفق و [[مدارا]]<ref>نهج البلاغه، نامه {{متن حدیث|فَاخْفِضْ لَهُمْ جَنَاحَكَ، وَ أَلِنْ لَهُمْ جَانِبَكَ}}؛ ۲۷ و {{متن حدیث|وَ اخْفِضْ لِلرَّعِيَّةِ جَنَاحَكَ وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَكَ}}؛ نامه ۴۶</ref>؛ [[میانه‌روی]]<ref>نهج البلاغه، خطبه‌ {{متن حدیث|وَ مِنْهَا مَنْفَذُ السُّنَّةِ وَ إِلَيْهَا مَصِيرُ الْعَاقِبَةِ}}؛ ۱۶، {{متن حدیث|أَلَا وَ إِنَّ شَرَائِعَ الدِّينِ وَاحِدَةٌ وَ سُبُلَهُ قَاصِدَةٌ}}؛ خطبه ۱۱۹ و {{متن حدیث|بِمَا خَلَّفْتُمُ الْحَقَّ وَرَاءَ ظُهُورِكُمْ وَ قَطَعْتُمُ الْأَدْنَى وَ وَصَلْتُمُ الْأَبْعَدَ}}؛ ۱۶۶</ref>، [[نظم]] و [[انضباط]] و [[سازمان‌دهی]] و [[برنامه‌ریزی]]<ref> {{متن حدیث|وَ نَظْمِ أَمْرِكُمْ}}؛ نهج البلاغه، نامه‌  ٤٧ و {{متن حدیث|إِقَامَةِ مَا اسْتَقَامَ بِهِ النَّاسُ قَبْلَکَ}}؛ ۵۳</ref>؛ مسئولیت‌پذیری<ref>{{متن حدیث|فَإِنَّكُمْ مَسْئُولُونَ حَتَّى عَنِ الْبِقَاعِ وَ الْبَهَائِمِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۰۲ و ۱۶۶ و نامه ۵۳</ref>؛ پای‌بندی به عهود<ref>{{متن حدیث|وَتَجْتَهِدَ لِنَفْسِکَ فِي اتِّبَاعِ مَا عَهِدْتُ إِلَيْکَ فِي عَهْدِي هَذَا، وَاسْتَوْثَقْتُ بِهِ مِنَ الْحُجَّةِ لِنَفْسِي عَلَيْکَ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref>؛ هماهنگی میان کردار و گفتار<ref>{{متن حدیث|وَ أَنْ يَنْصُرَ اللَّهَ سُبْحَانَهُ بِقَلْبِهِ وَ يَدِهِ وَ لِسَانِهِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳ خطبه ۱۷۴.</ref>؛ [[مشورت]]<ref>{{متن حدیث|وَلاَ تُوَلِّهِمْ مُحَابَاةً وَأَثَرَةً، فَإِنَّهُمَا جِمَاعٌ مِنْ شُعَبِ الْجَوْرِ وَالْخِيَانَةِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳ و خطبه ۲۱۵</ref>؛ تأمین زندگی و [[امنیت اجتماعی]] کارمندان<ref>{{متن حدیث|وَلْيَکُنْ آثَرُ رُءُوسِ جُنْدِکَ عِنْدَکَ مَنْ وَاسَاهُمْ فِي مَعُونَتِهِ، وَأَفْضَلَ عَلَيْهِمْ مِنْ جِدَتِهِ، بِمَا يَسَعُهُمْ وَيَسَعُ مَنْ وَرَاءَهُمْ مِنْ خُلُوفِ أَهْلِيهِمْ، حَتَّى يَکُونَ هَمُّهُمْ هَمّاً وَاحِداً فِي جِهَادِ الْعَدُوِّ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref>؛ نظارت بر [[کارگزاران]]<ref>{{متن حدیث|ثُمَّ انْظُرْ فِي أُمُورِ عُمَّالِکَ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref>؛ ارزش‌یابی کارگزاران<ref>{{متن حدیث|فَاسْتَعْمِلْهُمُ اخْتِبَاراً}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref>؛ [[تشویق]] و تنبیه<ref>{{متن حدیث|وَلاَ يَکُونَنَّ الْمُحْسِنُ وَالْمُسِيءُ عِنْدَکَ بِمَنْزِلَة سَوَاء، فَإِنَّ فِي ذَلِکَ تَزْهِيداً لاَهْلِ الاحْسَانِ فِي الاْسَانِ، وَتَدْرِيباً لااَهْلِ الاِسَاءَةِ عَلَى الاِسَاءَةِ وَأَلْزِمْ کُلاًّ مِنْهُمْ مَا أَلْزَمَ نَفْسَهُ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref>»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 309.</ref>.

== جستارهای وابسته ==