سوره اسراء در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

همچنین آیاتی مانند آیه ۸۶ این سوره نیز در تبیین این بحث به کار رفته است<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۱۸۶- ۱۸۹.</ref>. از امام رضا{{ع}} در [[تفسیر آیه]] ۲۳ که درباره [[احسان به والدین]] و [[نهی]] از کمترین [[اهانت]] به آنان است: {{متن قرآن|فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ...}}<ref>«به آنان اف مگو.».. سوره اسراء، آیه ۲۳.</ref> دو روایت وجود دارد. بر اساس روایت اول، که از [[امام صادق]]{{ع}} نقل می‌کند می‌فرماید: واژه «اف» کمترین و پایین‌ترین کلمه‌ای است که با آن به [[پدر]] و [[مادر]] بی‌احترامی می‌شود و خداوند از آن نهی نموده است و اگر کلمه‌ای در بی‌احترامی از آن کمتر بود، خداوند از آن نهی می‌کرد<ref>البرهان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۵۱۸.</ref>. بر پایه روایت دیگر، امام رضا{{ع}} [[حرمت]] ناراضی نمودن [[والدین]] را به این [[دلایل]] دانسته‌اند: سبک شمرده شدن [[دستور الهی]]، [[سبک شمردن]] [[شأن]] پدر و مادر، [[کفران]] [[نعمت‌های الهی]] و از بین رفتن [[شکرگزاری]]، کم شدن و حتی نابودی [[نسل]]. ایشان باز بر این موضوع تأکید می‌کند که بی‌احترامی به پدر و مادر موجب [[سبک شمردن]] [[والدین]] و [[حق]] آنان، [[قطع رحم]] و [[بی‌رغبتی]] والدین به داشتن فرزند خواهد شد. همچنین اگر [[نیکی]] نمودن به [[پدر]] و [[مادر]] [[واجب]] نباشد، [[تربیت]] [[فرزندان]] که یکی از مهم‌ترین مسائل است، مورد [[غفلت]] قرار می‌گیرد<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵۶۵؛ عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۹۱- ۹۲؛ علل الشرایع، ج۲، ص۴۷۹.</ref>. [[خداوند]] در [[آیه]] ۲۶ این [[سوره]] به [[رسول خدا]]{{صل}} [[دستور]] می‌دهد تا حق [[نزدیکان]] خویش را بدهد: {{متن قرآن|وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ...}}<ref>«و حقّ خویشاوند را به او برسان و نیز (حقّ) مستمند» سوره اسراء، آیه ۲۶.</ref> طبق [[روایت]] [[امام رضا]]{{ع}}، زمانی که این آیه نازل شد، رسول خدا{{صل}}، [[حضرت فاطمه]]{{س}} را فراخواند و [[فدک]] را که بدون [[جنگ]] و [[لشکرکشی]] به [[تصرف]] [[مسلمانان]] در آمده بود و به همین علت به رسول خدا{{صل}} تعلق می‌گرفت، به حضرت فاطمه{{س}} و فرزندان ایشان بخشید. بر اساس این روایت، این آیه یکی از [[دوازده]] موضع در [[قرآن]] است که مقصود از اصفیا ([[برگزیدگان]]) در آن بیان شده است<ref>الأمالی، صدوق، ص۵۲۶- ۵۲۷؛ عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۳۳.</ref>. امام رضا{{ع}} در [[تفسیر آیه]] ۳۲: {{متن قرآن|وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَا...}}<ref>«و نزدیک زنا نشوید.».. سوره اسراء، آیه ۳۲.</ref>[[زنا]] را منشأ فسادهای مهمی مانند [[قتل نفس]]، نابودی [[روابط]] [[خویشاوندی]]، تربیت نشدن [[کودکان]] (زنازاده) و از بین رفتن میراث‌ها می‌داند<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵۶۵؛ عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۹۲؛ علل الشرایع، ج۲، ص۴۷۹.</ref>. بر این اساس، چون زنا موجب نابودی [[روابط خانوادگی]] و [[اجتماعی]] می‌شود و خطرات متعددی را به همراه دارد، [[حرام]] شده و [[خداوند متعال]] حتی از نزدیک شدن به آن نیز [[نهی]] کرده است. امام رضا{{ع}} از طریق پدرانش، از رسول خدا{{صل}} روایتی طولانی را در تفسیر آیه ۶۱: {{متن قرآن|وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ}}<ref>«و (یاد کنید) آنگاه را که به فرشتگان گفتیم: برای آدم فروتنی کنید» سوره بقره، آیه ۳۴.</ref> نقل کرده که در [[اثبات]] [[برتری اهل بیت]]{{عم}} بر [[انبیا]] و [[رسولان الهی]] و [[فرشتگان]] است. بر اساس این [[روایت]]، [[سجده فرشتگان]] بر [[آدم]]{{ع}}، علاوه بر آنکه [[اطاعت فرمان خداوند]] بوده و [[عبودیت الهی]] محسوب می‌شده، در عین حال، در آن [[بزرگداشت]] و [[اکرام اهل بیت]]{{عم}} نیز صورت گرفته است، چون [[اهل بیت]]{{عم}} در صلب [[حضرت آدم]]{{ع}} قرار داشته‌اند و [[سجده]] بر او [[احترام]] به اهل بیت{{عم}} نیز بوده است<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۶۲- ۲۶۳؛ کمال الدین و تمام النعمة، ص۳۵۴- ۲۵۵؛ علل الشرایع، ج۱، ص۶.</ref>. این روایت در [[فهم]] کامل‌تر از معنای [[آیه]] ۶۱ که از سجده فرشتگان بر حضرت آدم{{ع}} خبر می‌دهد، بسیار مفید است. درباره آیه ۷۱، دو روایت از [[امام رضا]]{{ع}} وارد شده است. ایشان ذیل فقره {{متن قرآن|يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ...}}<ref>«روزی که هر دسته‌ای را با پیشوایشان فرا می‌خوانیم.».. سوره اسراء، آیه ۷۱.</ref> فرموده است: هر قومی با [[امام زمان]] خودش و کتاب پروردگارش و [[سنت]] پیامبرش فرا خوانده خواهد شد<ref>صحیفة الإمام الرضا{{ع}}، ص۴۹؛ عبون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، د ۳۳.</ref>. همچنین بر اساس روایت دیگری در ذیل همین قسمت آمده است که در [[روز قیامت]] همان شخصی که در [[دنیا]] از طرف [[مردم]] به عنوان [[پیشوا]] و ولی آنان [[برگزیده]] شده است، در آنجا نیز به عنوان [[رهبر]] آنان [[انتخاب]] می‌گردد<ref>التفسیر، عیاشی، ج۲، ص۳۰۴- ۳۰۵؛ المناقب، ابن شهر آشوب، ج۳. ص۶۵.</ref>. ایشان در [[نقد]] [[افکار]] عده‌ای که [[معتقد]] بودند [[خداوند متعال]] فقط در [[آخرت]] برای حساب و [[ثواب و عقاب]] حضور دارد و در دنیا حضور ندارد تا [[اطاعت]] شود و موجب [[امید]] باشد، این گروه را از مصادیق آیه ۷۲: {{متن قرآن|وَمَنْ كَانَ فِي هَذِهِ أَعْمَى فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمَى وَأَضَلُّ سَبِيلًا}}<ref>«و به راستی هر که در این جهان کور (دل) باشد همو در جهان واپسین (نیز) کور (دل) و گمراه‌تر خواهد بود» سوره اسراء، آیه ۷۲.</ref> می‌داند و آنان را [[گمراه]]، [[نابینا]] و دور از [[حق]] معرفی می‌کند. از منظر این روایت، [[خداوند]] نقصی ندارد تا در [[دنیا]] حضور نداشته باشد و فقط در [[آخرت]] حضور پیدا کند. علاوه بر این، [[فهم]] صحیح این امور با [[تمسک]] به آرای شخصی و اطلاعات محدود افراد معمولی میسر نیست و [[شناخت]] درست آن فقط برای گروهی که [[اهل تعقل]]، [[علم]] و فهم عمیق‌اند حاصل می‌شود<ref>التوحید، ص۴۳۸؛ عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۱۷۵.</ref>. ظاهر [[آیه]] ۷۴ این [[سوره]] حکایت از آن دارد که اگر کمک [[الهی]] نبود، [[رسول خدا]]{{صل}} به [[کفار]] متمایل می‌شد: {{متن قرآن|وَلَوْلَا أَنْ ثَبَّتْنَاكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئًا قَلِيلًا}}<ref>«و اگر ما تو را پابرجا نمی‌داشتیم نزدیک بود اندکی به آنان گرایش یابی» سوره اسراء، آیه ۷۴.</ref>. [[امام رضا]]{{ع}} این آیه را در واقع خطاب به [[مسلمانان]] دانسته و آن را از مصادیق ضرب المثل {{عربی| إیاک أعنی و اسمعی یا جاره...}} به تو می‌گویم، اما ای [[همسایه]]، تو بشنو» معرفی کرده است<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۰۲؛ الاحتجاج، ج۲، ص۴۳۰-۴۳۱.</ref>. بنابراین، [[ساحت]] رسول خدا{{صل}} از این گونه مسائل کاملاً [[پاک]] است و منافاتی با [[عصمت]] ایشان نخواهد داشت و مسلمانان باید مراقب باشند تا تمایلی به طرف کفار و [[مشرکان]] نداشته باشند. همچنین آن [[حضرت]] با تصریح به اینکه [[نزول قرآن]] با همین حروف متداول [[عربی]] بوده و همین حروف [[قرآن]] را شکل داده‌اند، به آیه ۸۸: {{متن قرآن|قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ...}}<ref>«بگو: اگر آدمیان و پریان فراهم آیند.».. سوره اسراء، آیه ۸۸.</ref> این سوره استناد کرده است<ref>الأمالی، صدوق، ص۳۲۶؛ التوحید، ص۲۳۴؛ عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۱۳۰؛ معانی الأخبار، ص۴۴.</ref>. بر این اساس، اگر تمامی [[آدمیان]] و [[جنیان]] جمع شوند و بخواهند مثل این قرآن را بیاورند نمی‌توانند، اگر چه همدیگر را [[یاری]] کنند. این [[ناتوانی]] در حالی است که حروفی که قرآن را شکل داده، در [[اختیار]] آنان نیز قرار دارد. به همین علت، قرآن [[معجزه]] است. طبق [[روایت]] دیگری که حضرت از پدرش [[امام کاظم]]{{ع}} نقل کرده است، مقصود از [[آیات]] هفت گانه‌ای که در [[آیه]] ۱۰۱: {{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى تِسْعَ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ}}<ref>«و به راستی به موسی نه نشانه آشکار دادیم» سوره اسراء، آیه ۱۰۱.</ref> مطرح شده، بدین شرح است: [[عصا]]، [[نورانی]] شدن دست [[حضرت موسی]]{{ع}} بعد از خارج کردن آن از گریبانش، ملخ، مورچه، قورباغه [[خون]]، بالا بردن [[کوه]] [[طور سینا]]، مَنّ و سلوی (این دو یک آیه‌اند) و شکافته شدن دریا<ref>قرب الإسناد، ص۳۱۸.</ref>.<ref>[[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[اسراء - کاظمی بنچناری (مقاله)|مقاله «اسراء»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۱۷۷.</ref>

== منابع ==