امام رضا علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

امام رضا {{ع}} دهمین نفر از [[چهارده معصوم]]{{ع}} و هشتمین پیشوای [[مسلمانان]] در ۱۱ [[ذی قعده]] سال ۱۴۸ه. در [[مدینه]] به دنیا آمد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۴۸۶؛ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ج۲، ص۵۹۱.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۱۵؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۵۹؛ [[رحمت الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت الله]]، [[امامت امام رضا (مقاله)|امامت امام رضا]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۳۴.</ref>.

پدر ارجمندش [[موسی بن جعفر]]{{ع}} [[امام هفتم]] و مادر آن حضرت خیزران نامیده می‌شد<ref>سبط ابن جوزی، یوسف شمس الدین، تذکرة الخواص، ص۳۱۵؛ شیروانی، میرزاحیدرعلی، مناقب اهل بیت، ص۱۳.</ref>. برخی هم گفته‌اند اسم آن بانوی محترمه نجمه و کنیه‌اش [[ام البنین]] بوده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبارالرضا{{ع}}، ج۱، ص۳۰؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۳، ص۱۰۵؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۶، ص۸۳.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۱۵؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۵۹؛ [[رحمت الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت الله]]، [[امامت امام رضا (مقاله)|امامت امام رضا]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۳۴؛ [[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ۲۷۶.</ref>.

نام مبارک امام رضا {{ع}}، [[علی]] است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۱۵.</ref>.

کنیه حضرت [[ابوالحسن]] است<ref>مصنفات شیخ مفید، ۱۱/ ۲۴۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۱۵.</ref>

مشهورترین لقب امام هشتم {{ع}}، رضا است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۱۵.</ref>.

در دوران [[امامت]] حضرت رضا [[مکتب اهل بیت]]{{عم}} از جهت [[علمی]] و [[اجتماعی]] به حدّی [[رشد]] کرده و گسترش یافته بود که می‌توانست [[قدرت سیاسی]] را تجربه نماید. برخلاف شروع امامت پدرش، امامت آن جناب به طور علنی و با قدرت شروع شد و در پاسخ کسانی که می‌گفتند حضرت امامت خود را آشکار نکند و او را از [[هارون]] بیم می‌دادند، می‌فرمود: "بیهوده می‌کوشند، با من کاری نمی‌توانند کنند"<ref>کافی، ج۱، ص۸۷.</ref>.

[[خلفای عباسی]] معاصر آن [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} سه نفر بودند: [[هارون]]، [[محمد امین]] و [[عبدالله مأمون]]. واگذاری [[منصب]] [[ولایت‌عهدی]] به [[امام رضا]]{{ع}} از چاره‌هایی‌ بود که برای [[گریز]] از خطر [[شیعه]] یافتند. بدین‌سان، دوران [[امامت]] [[امام رضا]]{{ع}} را به دو دوره پیش و پس از [[ولایت‌عهدی]] تقسیم کرد.

===دوره قبل از [[ولایت‌عهدی]]===

'''دوره نخست از سال ۱۸۳ تا ۲۰۱ یعنی از [[آغاز امامت]] تا سفر به [[خراسان]]:''' مدت [[امامت]] ایشان پیش از پذیرش ولایتعهدی، هفده سال بود که ده سال از این سال‌ها را در عصر [[هارون]]، پنج سال را در عصر [[امین]] و دو سال را در [[عهد]] [[مأمون]] و در [[مدینه]] سپری کرد. زمانی که [[پدر]] گرامی‌اش به [[شهادت]] رسید، در [[مدینه]] بود و رسیدگی به امور [[شیعیان]] را آغاز کرد. [[شاگردان]] [[پدر]] را پیرامون خویش گرد آورد و به [[تعلیم]] [[معارف]] [[ناب]] [[دینی]] پرداخت. در این سال‌ها [[شیعیان]] بهره‌ها از او برگرفتند و هدایت‌ها یافتند و [[معارف دینی]] نشو و قوام و دوام پیدا کردند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۱۷؛ [[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۱۴۴-۱۴۶.</ref>.

===دوره بعد از [[ولایت‌عهدی]]===

'''دوره دوم از سال ۲۰۱ تا ۲۰۳ ([[شهادت]] حضرت):''' [[مأمون]] برای [[فریب]] [[مردم]] و در [[حقیقت]] نظارت بیش‌تر بر [[امام]]{{ع}}، ایشان را به پایتخت خویش آورد و واداشت تا [[منصب]] [[ولایت‌عهدی]] را بپذیرد<ref>مقاتل الطالبیین‌، ۵۶۳.</ref>.  

#[[مشروعیت]] بخشیدن به [[حکومت]] خود که نه نزد عبّاسیان [[مشروعیّت]] داشت و نه پیش [[شیعیان]].

#بد نام نمودن [[امام]] و بقیه [[اهل بیت]]{{عم}}.

#دور نگاه داشتن [[امام]] از پایگاه‌های مردمی و تحت نظر داشتن او<ref>شیعه در اسلام‌، ۲۱۲؛ تحلیلی از زندگانی امام رضا، ۱۰۰- ۹۸.</ref>.

[[امام]] که تحت فشار و [[اجبار]] قرار گرفته بود و از طرفی در [[پذیرش]] این امر فوایدی را برای [[حفظ اسلام]] و [[مسلمانان]] ملاحظه می‌فرمود، آن را پذیرفت، ولی در جهت خنثی نمودن اغراض [[سیاسی]] [[مأمون]] اقدامات زیر را معمول داشت:

#عدم [[پذیرش]] [[ولایتعهدی]] مگر پس از [[اجبار]] و آشکار نمودن این [[اجبار]] برای [[مردم]] و [[تاریخ]].

#دخالت نکردن در امور حکومتی<ref>کشف الغمه‌، ج۳، ص۱۰۲.</ref>.<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۱۴۴-۱۴۶؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۱۸.</ref>

در نظر تاریخ نگاران، قرار دادن چنین شرط‌هایی برای [[حکومت]] از نپذیرفتن [[ولایت‌عهدی]]، ناگوارتر بود؛ زیرا از [[نامشروع]] بودن [[حکومت]] حکایت می‌کردند و اینکه [[امام رضا]]{{ع}} به دخالت در چنین [[حکومتی]] رغبت نشان نمی‌دهد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۱۸.</ref>.