پرش به محتوا

تربیت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

تربیت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۴۱

۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶: خط ۶:
| پرسش مرتبط  = تربیت (پرسش)
| پرسش مرتبط  = تربیت (پرسش)
}}
}}
==ساحت‌های تربیت==
[[انسان]] دارای ساخت‌های وجودی مختلفی است و به تناسب آنها تربیت نیز ساحت‌های مختلفی پیدا می‌کند. [[امام]] در این زمینه به ساحت‌هایی اشاره می‌کنند که در کتب [[تربیتی]] موجود از بعضی از آنها یاد نشده است.
===[[تربیت الهی]]===
تربیت الهی تربیتی است که برنامه آن از سوی [[خداوند]] و توسط [[انبیاء]] به [[بشر]] [[ابلاغ]] شده است و محتوای آن [[وحی الهی]] است و اگر انسان مطابق آنچه از سوی خداوند و توسط انبیاء ابلاغ شده [[رشد]] یابد، تربیت الهی شده است<ref>صحیفه امام، ج۱۳، ص۵۰۴.</ref>. در این ساحت انسان که ظرفیت بالقوه برای دستیابی به مراتب [[فوق طبیعی]] دارد به آن مراتب دست می‌یابد<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۱۷۶ – ۱۷۵.</ref>.
امام گاهی از تربیت الهی به «تربیت [[الوهیت]]» یاد می‌کند و مراد از «تربیت الوهیت» این است که انسان موجودی [[الهی]] شود و خداوند را در هر حال [[احساس]] کند و به [[مقامات]] عالی [[معنوی]] برسد<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۴۳۶.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۸۸.</ref>
===[[تربیت معنوی]]===
تربیت معنوی عبارت است از اینکه انسان به [[سعادت]] این [[دنیا]] اکتفا نکند؛ بلکه به گونه‌ای [[رفتار]] نماید که [[سعادت اخروی]] را نیز تحصیل کند. تربیت معنوی، [[تربیت بشر]] به وحی الهی و به تربیت انبیاء است و تربیت به [[وحی]] و انبیاء این است که انسان در [[زندگی دنیوی]] برنامه‌ای را [[اجرا]] کند و [[اعمال]] و رفتارهایی را انجام دهد که سعادت اخروی وی تأمین گردد<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۱۹۰ - ۱۸۹.</ref>. امام تربیت معنوی را در برابر [[تربیت اخلاقی]] به‌کار می‌برد و آن را مرتبه بالاتر از تربیت اخلاقی می‌داند<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۰.</ref>. از کلمات امام به‌دست می‌آید که مراد ایشان از تربیت معنوی و [[روحی]] یک معناست و هر دو در مقابل تربیت [[علمی]] هستند<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۴۹۸ - ۴۹۷ و ۵۰۱.</ref>. در این که آیا مراد [[حضرت]] امام از تربیت معنوی معنایی غیر از همان تربیت الهی است؟ به نظر می‌رسد این دو در واقع از نظر ایشان یکی باشند و فقط از نظر تعبیر و نیز نوع توضیحی که برای هریک به کار می‌برند کمی متفاوت است. [[تربیت دینی]] می‌تواند معنایی اعم از این دو تعبیر داشته باشد و شامل این دو نیز بشود.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۸۹.</ref>
===تربیت دینی===
تربیت دینی هرگاه به [[تنهایی]] به کار رود همان [[تربیت اسلامی]] است<ref>صحیفه امام، ج۱۰، ص۸۸.</ref> و شامل [[تربیت معنوی]]، [[روحی]] و [[اخلاقی]] نیز می‌شود. اما اگر در کنار [[تربیت اخلاقی]] به‌کار رود شامل تربیت اخلاقی نمی‌شود و تنها شامل بُعد [[معنوی]] و روحی می‌شود<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۹۲.</ref>. در کلمات [[امام]] در صورت کاربرد اول در برابر [[تربیت]] غیر [[اسلامی]] به کار رود و در صورت دوم گاهی در برابر تربیت مادی<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۴۶۸.</ref> و گاهی در برابر تربیت [[فاسد]] و تربیت غیر صحیح به‌کار می‌رود<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۸۲.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۸۹.</ref>
===تربیت [[انسانی]]===
در کلمات امام گاهی تعبیر به «تربیت انسانی»<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۶۶.</ref> شده؛ اما منظور از آن همان تربیت اسلامی است<ref>صحیفه امام، ج۹، ص۳.</ref> و گاهی هم از آن به «تربیت انسانی- اسلامی»<ref>صحیفه امام، ج۹، ص۲۹۲.</ref> تعبیر کرده‌اند.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۰.</ref>
===تربیت اخلاقی===
تربیت اخلاقی<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۰؛ ج۸، ص۹۲؛ ج۱۰، ص۳۶؛ ج۱۶، ص۴۹۸.</ref> یکی از ساحت‌های تربیت است که در مرتبه [[پایین‌تر]] از تربیت معنوی قرار دارد<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۰.</ref> و مراد از آن همان [[تهذیب نفس]] و رعایت مسائل اخلاقی [[اسلام]] است<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۴۹۷ و ۴۹۵؛ ج۱۳، ص۳.</ref> و [[حضرت]] امام گاهی از آن به «تربیت [[نفسانی]]» نیز تعبیر کرده‌اند<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۴۷۶.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۰.</ref>
===[[تربیت اجتماعی]]===
در کلمات حضرت امام به واژه «تربیت اجتماعی» تصریح نشده است؛ اما در مواردی در کنار تصریح به ساحت‌های تربیت معنوی و اخلاقی به محتوای تربیت اجتماعی اشاره کرده‌اند و مراد ایشان از آن تعامل و [[معاشرت]] صحیح و مطلوب [[انسان]] با دیگران است<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۲۰۱؛ ج۳، ص۲۲۰.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۰.</ref>
===[[تربیت سیاسی]]===
در کلمات امام به «تربیت سیاسی» تصریح<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۲۰۳.</ref> و بر اهمیت آن تأکید شده است و حتی برای [[کودکان]] در [[مدارس]] آن را مورد توجه قرار داده‌اند. مراد ایشان از [[تربیت سیاسی]] آشنایی با مسائل [[سیاسی]] و [[حکومت]] و حضور در صحنه‌های سیاسی است. از نظر ایشان [[سیاست]] [[اسلامی]] عبارت است از [[مملکت‌داری]] به طرز صحیح و عاقلانه و موافق با ضوابط مورد [[تأیید]] [[اسلام]]<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۲۰۳.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۰.</ref>
===[[تربیت عقلانی]]===
تربیت عقلانی<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۰؛ ج۴، ص۱۷۵.</ref> عبارت از به فعلیت رساندن [[قوه]] [[عقلی]] در [[انسان]] است<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۱۷۵.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۱.</ref>
===[[تربیت]] [[علمی]]===
تربیت علمی یا [[تعلیم و تربیت]] علمی<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۴۹۶ - ۴۹۵.</ref> در برابر [[تربیت معنوی]] و [[اخلاقی]] است و مراد از آن [[آموزش]] و بالا بردن معلومات افراد<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۴۹۵ - ۴۹۶.</ref> و تقویت جنبه بحث [[آزاد]] و [[نقد]] و بررسی در انسان است<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۴۹۷.</ref> و گاهی [[حضرت]] [[امام]] از آن به «آموزش علمی»<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۵۰۰.</ref> تعبیر کرده‌اند.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۱.</ref>
===تربیت مادی===
تربیت مادی در [[سخنان امام]] دو کاربرد دارد که یکی جنبه منفی دارد<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۶۶.</ref> و آن پرورشی است که نتیجه‌اش [[انحراف]] از مسیر درست اسلامی است و گاهی از آن به تربیت [[فاسد]]<ref>صحیفه امام، ج۱۰، ص۵۳۵.</ref>تربیت انگلی<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۳۹۶.</ref>، تربیت [[انحرافی]]<ref>صحیفه امام، ج۱۴، ص۳۴.</ref>، تربیت [[شیطانی]]<ref>صحیفه امام، ج۹، ص۲۴۹.</ref>، تربیت طاغوتی<ref>صحیفه امام، ج۹، ص۱۳۷.</ref> یاد می‌شود. کاربرد دیگری که جنبه منفی ندارد مراد از آن جنبه آموزش استفاده صحیح از [[مادیات]] در [[دنیا]] است<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۴۶۸ - ۴۶۷.</ref> و گاهی از آن به تربیت جسمی<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۱۸۹.</ref>، تربیت طبیعی<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۴۱۲.</ref>، تربیت زمینی<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۴.</ref>، تربیت [[دنیایی]]<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۴.</ref>، تعبیر کرده‌اند.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۱.</ref>


==مراحل تربیت==
==مراحل تربیت==
خط ۱۳: خط ۴۷:
از نظر حضرت امام دوره [[نوجوانی]] که دوره مدرسه به حساب می‌آید مهم‌تر از دوره [[دانشگاه]] است؛ چراکه [[رشد عقلی]] آنان در این دوره شکل می‌گیرد<ref>صحیفه امام، ج۱۹، ص۱۸۹.</ref>.
از نظر حضرت امام دوره [[نوجوانی]] که دوره مدرسه به حساب می‌آید مهم‌تر از دوره [[دانشگاه]] است؛ چراکه [[رشد عقلی]] آنان در این دوره شکل می‌گیرد<ref>صحیفه امام، ج۱۹، ص۱۸۹.</ref>.


[[دوره جوانی]] بسیار مورد توجه حضرت امام قرار گرفته و به ویژه بر تهذیب نفس در این دوره تأکید ورزیده و معتقدند دوره جوانی دوره تهذیب نفس است و اگر [[انسان]] در این دوره مهذب نشد، مهذب شدن در دوره [[پیری]] و [[کهن‌سالی]] بسیار مشکل است<ref>صحیفه امام، ج۲، ص۴۰.</ref>. وی برای روشن‌تر کردن این موضوع در کلمات متعدد به مقایسه دوره جوانی و پیری می‌پردازد و ویژگی‌های انسان در این دوره را بر می‌شمارد. درباره ویژگی‌های [[جوانی]] معتقدند: [[قوای فکری]] و [[روحی]]، [[قدرت]] بر [[عبادت]] و حال و [[آمادگی]] برای عبادت در جوانی قوت دارد<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۹.</ref>. [[جوان‌ها]] به [[ملکوت]] نزدیک‌تر هستند<ref>صحیفه امام، ج۷، ص۲۵۹؛ ج۱۴، ص۱۵۳؛ ج۲۱، ص۴۵؛ آداب الصلوة، ص۳۵.</ref>. [[نفوس]] آنان صیقلی است و چندان [[آلودگی]] پیدا نکرده است<ref>صحیفه امام، ج۷، ص۲۵۹؛ ج۱۳، ص۵۰۸.</ref>. [[جوان]] [[روح]] انعطاف‌پذیر و لطیفی دارد و ریشه‌های [[فساد]] در او [[ضعیف]] است<ref>صحیفه امام، ج۲، ص۲۲؛ ج۸، ص۳۰۰؛ ج۱۶، ص۲۲۲.</ref> و برای آنان [[توبه]] آسان‌تر و [[اصلاح]] نفس و تربیت [[باطن]] سریع‌تر است<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۲۲.</ref>. ایشان در توصیف [[پیران]] و دوره پیری معتقداند: در این دوره انسان [[قادر]] به عبادت نیست، نمی‌تواند به [[راحتی]] تحصیل کند و مطالب علمی را [[درک]] کند و [[افکار]] [[قوی]] و مستقیمی ندارد<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۱۸.</ref>. در این دوره [[ضعف]] و نقاهت بر [[انسان]] [[غلبه]] می‌کند و مانع انجام فعالیت مؤثر در انسان می‌شود<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۳۰۰.</ref>. ریشه‌های [[اخلاق]] [[فاسد]] در انسان قوی‌تر می‌شود. در این سن افراد از [[ملکوت]] [[اعلی]] دورتر و اذهان‌شان کدرتر<ref>صحیفه امام، ج۱۴، ص۱۵۳.</ref>، [[هواهای نفسانی]] و [[جاه‌طلبی]] و [[مال‌دوستی]] و خود بزرگ‌بینی افزون‌تر<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۲۲.</ref> و [[اراده‌ها]] ضعیف‌تر<ref>صحیفه امام، ج۲، ص۴۰؛ ج۱۸، ص۱۴.</ref> و [[نسیان]] و [[فراموشی]] در آنان بیشتر می‌گردد<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۱۸.</ref>؛ از این رو، [[حضرت]] [[امام]] [[جوانان]] را [[ترغیب]] می‌کنند که [[دوره جوانی]] را [[غنیمت]] بشمارند و برای جامعه‌شان مؤثر باشند<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۴۲۴.</ref>، [[تهذیب نفس]] کنند<ref>صحیفه امام، ج۶ ص۲۸۶.</ref>، تمام قوای خود را صرف [[شهوات]] نکنند<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۳۲.</ref> و [[قدر نعمت]] [[جوانی]] را بدانند و آن را هدر ندهند<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۱۷.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۲.</ref>
[[دوره جوانی]] بسیار مورد توجه حضرت امام قرار گرفته و به ویژه بر تهذیب نفس در این دوره تأکید ورزیده و معتقدند دوره جوانی دوره تهذیب نفس است و اگر [[انسان]] در این دوره مهذب نشد، مهذب شدن در دوره [[پیری]] و [[کهن‌سالی]] بسیار مشکل است<ref>صحیفه امام، ج۲، ص۴۰.</ref>. وی برای روشن‌تر کردن این موضوع در کلمات متعدد به مقایسه دوره جوانی و پیری می‌پردازد و ویژگی‌های انسان در این دوره را بر می‌شمارد. درباره ویژگی‌های [[جوانی]] معتقدند: [[قوای فکری]] و [[روحی]]، [[قدرت]] بر [[عبادت]] و حال و [[آمادگی]] برای عبادت در جوانی قوت دارد<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۹.</ref>. [[جوان‌ها]] به [[ملکوت]] نزدیک‌تر هستند<ref>صحیفه امام، ج۷، ص۲۵۹؛ ج۱۴، ص۱۵۳؛ ج۲۱، ص۴۵؛ آداب الصلوة، ص۳۵.</ref>. [[نفوس]] آنان صیقلی است و چندان [[آلودگی]] پیدا نکرده است<ref>صحیفه امام، ج۷، ص۲۵۹؛ ج۱۳، ص۵۰۸.</ref>. [[جوان]] [[روح]] انعطاف‌پذیر و لطیفی دارد و ریشه‌های [[فساد]] در او [[ضعیف]] است<ref>صحیفه امام، ج۲، ص۲۲؛ ج۸، ص۳۰۰؛ ج۱۶، ص۲۲۲.</ref> و برای آنان [[توبه]] آسان‌تر و [[اصلاح]] نفس و تربیت [[باطن]] سریع‌تر است<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۲۲.</ref>. ایشان در توصیف [[پیران]] و دوره پیری معتقداند: در این دوره انسان [[قادر]] به عبادت نیست، نمی‌تواند به [[راحتی]] تحصیل کند و مطالب علمی را [[درک]] کند و [[افکار]] [[قوی]] و مستقیمی ندارد<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۱۸.</ref>. در این دوره [[ضعف]] و نقاهت بر [[انسان]] [[غلبه]] می‌کند و مانع انجام فعالیت مؤثر در انسان می‌شود<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۳۰۰.</ref>. ریشه‌های [[اخلاق]] [[فاسد]] در انسان قوی‌تر می‌شود. در این سن افراد از [[ملکوت]] [[اعلی]] دورتر و اذهان‌شان کدرتر<ref>صحیفه امام، ج۱۴، ص۱۵۳.</ref>، [[هواهای نفسانی]] و [[جاه‌طلبی]] و [[مال‌دوستی]] و خود بزرگ‌بینی افزون‌تر<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۲۲.</ref> و [[اراده‌ها]] ضعیف‌تر<ref>صحیفه امام، ج۲، ص۴۰؛ ج۱۸، ص۱۴.</ref> و [[نسیان]] و [[فراموشی]] در آنان بیشتر می‌گردد<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۱۸.</ref>؛ از این رو، [[حضرت]] [[امام]] [[جوانان]] را [[ترغیب]] می‌کنند که [[دوره جوانی]] را [[غنیمت]] بشمارند و برای جامعه‌شان مؤثر باشند<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۴۲۴.</ref>، [[تهذیب نفس]] کنند<ref>صحیفه امام، ج۶ ص۲۸۶.</ref>، تمام قوای خود را صرف [[شهوات]] نکنند<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۳۲.</ref> و [[قدر نعمت]] [[جوانی]] را بدانند و آن را هدر ندهند<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۱۷.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۲.</ref>


==عوامل [[تربیت]]==
==عوامل [[تربیت]]==
خط ۶۸: خط ۱۰۲:
===[[تغذیه]]===
===[[تغذیه]]===
تغذیه عاملی است که بر [[انسان]] تأثیرگذار است<ref>امام خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۵۵.</ref> و این تأثیر در نطفه آشکار می‌شود؛ زیرا غذاها از نظر [[لطافت]] و کیفی و نیز صفابخشی و کدورت‌بخشی متفاوت‌اند و این تفاوت در نطفه مشخص می‌گردد و زمینه‌ساز [[سعادت]] یا [[شقاوت انسان]] می‌گردد<ref>امام خمینی، الطلب و الاراده، ص۸۱ – ۸۰.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۴۰۳.</ref>
تغذیه عاملی است که بر [[انسان]] تأثیرگذار است<ref>امام خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۵۵.</ref> و این تأثیر در نطفه آشکار می‌شود؛ زیرا غذاها از نظر [[لطافت]] و کیفی و نیز صفابخشی و کدورت‌بخشی متفاوت‌اند و این تفاوت در نطفه مشخص می‌گردد و زمینه‌ساز [[سعادت]] یا [[شقاوت انسان]] می‌گردد<ref>امام خمینی، الطلب و الاراده، ص۸۱ – ۸۰.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۴۰۳.</ref>
==ساحت‌های تربیت==
[[انسان]] دارای ساخت‌های وجودی مختلفی است و به تناسب آنها تربیت نیز ساحت‌های مختلفی پیدا می‌کند. [[امام]] در این زمینه به ساحت‌هایی اشاره می‌کنند که در کتب [[تربیتی]] موجود از بعضی از آنها یاد نشده است.
===[[تربیت الهی]]===
تربیت الهی تربیتی است که برنامه آن از سوی [[خداوند]] و توسط [[انبیاء]] به [[بشر]] [[ابلاغ]] شده است و محتوای آن [[وحی الهی]] است و اگر انسان مطابق آنچه از سوی خداوند و توسط انبیاء ابلاغ شده [[رشد]] یابد، تربیت الهی شده است<ref>صحیفه امام، ج۱۳، ص۵۰۴.</ref>. در این ساحت انسان که ظرفیت بالقوه برای دستیابی به مراتب [[فوق طبیعی]] دارد به آن مراتب دست می‌یابد<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۱۷۶ – ۱۷۵.</ref>.
امام گاهی از تربیت الهی به «تربیت [[الوهیت]]» یاد می‌کند و مراد از «تربیت الوهیت» این است که انسان موجودی [[الهی]] شود و خداوند را در هر حال [[احساس]] کند و به [[مقامات]] عالی [[معنوی]] برسد<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۴۳۶.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۸۸.</ref>
===[[تربیت معنوی]]===
تربیت معنوی عبارت است از اینکه انسان به [[سعادت]] این [[دنیا]] اکتفا نکند؛ بلکه به گونه‌ای [[رفتار]] نماید که [[سعادت اخروی]] را نیز تحصیل کند. تربیت معنوی، [[تربیت بشر]] به وحی الهی و به تربیت انبیاء است و تربیت به [[وحی]] و انبیاء این است که انسان در [[زندگی دنیوی]] برنامه‌ای را [[اجرا]] کند و [[اعمال]] و رفتارهایی را انجام دهد که سعادت اخروی وی تأمین گردد<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۱۹۰ - ۱۸۹.</ref>. امام تربیت معنوی را در برابر [[تربیت اخلاقی]] به‌کار می‌برد و آن را مرتبه بالاتر از تربیت اخلاقی می‌داند<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۰.</ref>. از کلمات امام به‌دست می‌آید که مراد ایشان از تربیت معنوی و [[روحی]] یک معناست و هر دو در مقابل تربیت [[علمی]] هستند<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۴۹۸ - ۴۹۷ و ۵۰۱.</ref>. در این که آیا مراد [[حضرت]] امام از تربیت معنوی معنایی غیر از همان تربیت الهی است؟ به نظر می‌رسد این دو در واقع از نظر ایشان یکی باشند و فقط از نظر تعبیر و نیز نوع توضیحی که برای هریک به کار می‌برند کمی متفاوت است. [[تربیت دینی]] می‌تواند معنایی اعم از این دو تعبیر داشته باشد و شامل این دو نیز بشود.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۸۹.</ref>
===تربیت دینی===
تربیت دینی هرگاه به [[تنهایی]] به کار رود همان [[تربیت اسلامی]] است<ref>صحیفه امام، ج۱۰، ص۸۸.</ref> و شامل [[تربیت معنوی]]، [[روحی]] و [[اخلاقی]] نیز می‌شود. اما اگر در کنار [[تربیت اخلاقی]] به‌کار رود شامل تربیت اخلاقی نمی‌شود و تنها شامل بُعد [[معنوی]] و روحی می‌شود<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۹۲.</ref>. در کلمات [[امام]] در صورت کاربرد اول در برابر [[تربیت]] غیر [[اسلامی]] به کار رود و در صورت دوم گاهی در برابر تربیت مادی<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۴۶۸.</ref> و گاهی در برابر تربیت [[فاسد]] و تربیت غیر صحیح به‌کار می‌رود<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۸۲.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۸۹.</ref>
===تربیت [[انسانی]]===
در کلمات امام گاهی تعبیر به «تربیت انسانی»<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۶۶.</ref> شده؛ اما منظور از آن همان تربیت اسلامی است<ref>صحیفه امام، ج۹، ص۳.</ref> و گاهی هم از آن به «تربیت انسانی- اسلامی»<ref>صحیفه امام، ج۹، ص۲۹۲.</ref> تعبیر کرده‌اند.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۰.</ref>
===تربیت اخلاقی===
تربیت اخلاقی<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۰؛ ج۸، ص۹۲؛ ج۱۰، ص۳۶؛ ج۱۶، ص۴۹۸.</ref> یکی از ساحت‌های تربیت است که در مرتبه [[پایین‌تر]] از تربیت معنوی قرار دارد<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۰.</ref> و مراد از آن همان [[تهذیب نفس]] و رعایت مسائل اخلاقی [[اسلام]] است<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۴۹۷ و ۴۹۵؛ ج۱۳، ص۳.</ref> و [[حضرت]] امام گاهی از آن به «تربیت [[نفسانی]]» نیز تعبیر کرده‌اند<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۴۷۶.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۰.</ref>
===[[تربیت اجتماعی]]===
در کلمات حضرت امام به واژه «تربیت اجتماعی» تصریح نشده است؛ اما در مواردی در کنار تصریح به ساحت‌های تربیت معنوی و اخلاقی به محتوای تربیت اجتماعی اشاره کرده‌اند و مراد ایشان از آن تعامل و [[معاشرت]] صحیح و مطلوب [[انسان]] با دیگران است<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۲۰۱؛ ج۳، ص۲۲۰.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۰.</ref>
===[[تربیت سیاسی]]===
در کلمات امام به «تربیت سیاسی» تصریح<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۲۰۳.</ref> و بر اهمیت آن تأکید شده است و حتی برای [[کودکان]] در [[مدارس]] آن را مورد توجه قرار داده‌اند. مراد ایشان از [[تربیت سیاسی]] آشنایی با مسائل [[سیاسی]] و [[حکومت]] و حضور در صحنه‌های سیاسی است. از نظر ایشان [[سیاست]] [[اسلامی]] عبارت است از [[مملکت‌داری]] به طرز صحیح و عاقلانه و موافق با ضوابط مورد [[تأیید]] [[اسلام]]<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۲۰۳.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۰.</ref>
===[[تربیت عقلانی]]===
تربیت عقلانی<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۰؛ ج۴، ص۱۷۵.</ref> عبارت از به فعلیت رساندن [[قوه]] [[عقلی]] در [[انسان]] است<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۱۷۵.</ref>.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۱.</ref>
===[[تربیت]] [[علمی]]===
تربیت علمی یا [[تعلیم و تربیت]] علمی<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۴۹۶ - ۴۹۵.</ref> در برابر [[تربیت معنوی]] و [[اخلاقی]] است و مراد از آن [[آموزش]] و بالا بردن معلومات افراد<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۴۹۵ - ۴۹۶.</ref> و تقویت جنبه بحث [[آزاد]] و [[نقد]] و بررسی در انسان است<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۴۹۷.</ref> و گاهی [[حضرت]] [[امام]] از آن به «آموزش علمی»<ref>صحیفه امام، ج۱۶، ص۵۰۰.</ref> تعبیر کرده‌اند.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۱.</ref>
===تربیت مادی===
تربیت مادی در [[سخنان امام]] دو کاربرد دارد که یکی جنبه منفی دارد<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۶۶.</ref> و آن پرورشی است که نتیجه‌اش [[انحراف]] از مسیر درست اسلامی است و گاهی از آن به تربیت [[فاسد]]<ref>صحیفه امام، ج۱۰، ص۵۳۵.</ref>تربیت انگلی<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۳۹۶.</ref>، تربیت [[انحرافی]]<ref>صحیفه امام، ج۱۴، ص۳۴.</ref>، تربیت [[شیطانی]]<ref>صحیفه امام، ج۹، ص۲۴۹.</ref>، تربیت طاغوتی<ref>صحیفه امام، ج۹، ص۱۳۷.</ref> یاد می‌شود. کاربرد دیگری که جنبه منفی ندارد مراد از آن جنبه آموزش استفاده صحیح از [[مادیات]] در [[دنیا]] است<ref>صحیفه امام، ج۶، ص۴۶۸ - ۴۶۷.</ref> و گاهی از آن به تربیت جسمی<ref>صحیفه امام، ج۴، ص۱۸۹.</ref>، تربیت طبیعی<ref>صحیفه امام، ج۸، ص۴۱۲.</ref>، تربیت زمینی<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۴.</ref>، تربیت [[دنیایی]]<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۲۲۴.</ref>، تعبیر کرده‌اند.<ref>[[علی همت‌بناری|همت‌بناری، علی]]، [[نظام تربیتی اسلام - همت بناری (مقاله)| مقاله «نظام تربیتی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۹۱.</ref>


==موانع تربیت==
==موانع تربیت==
Jaafari
مدیران
۷۳٬۳۴۳

ویرایش

برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/wiki/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/968357»