آیه غار: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۲
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۱) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۲) |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
[[آیه]] ۴۰ [[سوره]] [[توبه]] را که به [[هجرت]] [[پیامبر]]{{صل}} از [[مکه]] به [[مدینه]] و پناهنده شدن [[پیامبر]] {{صل}} و [[ابوبکر]] در [[غار ثور]] اشاره دارد، "آیه غار" گفته‌اند<ref>الصحیح من سیرة النبی، ج۴، ص۲۳.</ref>: {{متن قرآن|إِلاَّ تَنصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُواْ ثَانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُمَا فِي الْغَارِ إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لاَ تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَأَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ وَأَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَّمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ كَلِمَةَ الَّذِينَ كَفَرُواْ السُّفْلَى وَكَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيَا وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref>اگر او را یاری ندهید بی‌گمان خداوند یاریش کرده است هنگامی که کافران او را که یکی از دو نفر بود (از مکّه) بیرون راندند، آنگاه که آن دو در غار بودند همان هنگام که به همراهش می‌گفت: مهراس که خداوند با ماست و خداوند آرامش خود را بر او فرو فرستاد و وی را با سپاهی که آنان را نمی‌دیدید پشتیبانی کرد و سخن کافران را فروتر نهاد و سخن خداوند است که فراتر است و خداوند پیروزمندی فرزانه است؛ سوره توبه، آیه:۴۰.</ref> | [[آیه]] ۴۰ [[سوره]] [[توبه]] را که به [[هجرت]] [[پیامبر]]{{صل}} از [[مکه]] به [[مدینه]] و پناهنده شدن [[پیامبر]] {{صل}} و [[ابوبکر]] در [[غار ثور]] اشاره دارد، "آیه غار" گفته‌اند<ref>الصحیح من سیرة النبی، ج۴، ص۲۳.</ref>: {{متن قرآن|إِلاَّ تَنصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُواْ ثَانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُمَا فِي الْغَارِ إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لاَ تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَأَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ وَأَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَّمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ كَلِمَةَ الَّذِينَ كَفَرُواْ السُّفْلَى وَكَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيَا وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref>اگر او را یاری ندهید بی‌گمان خداوند یاریش کرده است هنگامی که کافران او را که یکی از دو نفر بود (از مکّه) بیرون راندند، آنگاه که آن دو در غار بودند همان هنگام که به همراهش می‌گفت: مهراس که خداوند با ماست و خداوند آرامش خود را بر او فرو فرستاد و وی را با سپاهی که آنان را نمی‌دیدید پشتیبانی کرد و سخن کافران را فروتر نهاد و سخن خداوند است که فراتر است و خداوند پیروزمندی فرزانه است؛ سوره توبه، آیه:۴۰.</ref> | ||
این [[آیه]] همواره مورد توجّه دانشوران [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنّی]] بوده و هر یک، برداشت‌های گوناگونی از آن داشته‌اند<ref>[[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[ آیه غار - خراسانی (مقاله)|مقاله «آیه غار»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۲۵ ـ ۴۲۶؛ [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه غار - سرمدی (مقاله)|مقاله «آیه غار»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>. | این [[آیه]] همواره مورد توجّه دانشوران [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنّی]] بوده و هر یک، برداشت‌های گوناگونی از آن داشته‌اند<ref>[[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[آیه غار - خراسانی (مقاله)|مقاله «آیه غار»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۲۵ ـ ۴۲۶؛ [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه غار - سرمدی (مقاله)|مقاله «آیه غار»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>. | ||
==شأن نزول آیه== | ==شأن نزول آیه== | ||
[[مفسران]] در مورد [[شأن نزول]] آیه غار، معتقدند این آیه در ردیف [[آیات]] مربوط به غزوہ [[تبوک]] است و بر موضوع [[جهاد]] و [[تشویق]] مسلمانان به شرکت در آن تأکید می‌کند. دو آیه پیش از آن، مسلمانان را به شدت [[نکوهش]] می‌کند که چرا به [[دعوت]] [[رسول خدا]]{{صل}} برای [[جهاد در راه خدا]] پاسخ ندادند. شأن نزول این آیه نیز حکایت از [[نزول]] آن در [[غزوه تبوک]] دارد<ref>اسباب النزول، ص۱۳۹.</ref>. | [[مفسران]] در مورد [[شأن نزول]] آیه غار، معتقدند این آیه در ردیف [[آیات]] مربوط به غزوہ [[تبوک]] است و بر موضوع [[جهاد]] و [[تشویق]] مسلمانان به شرکت در آن تأکید می‌کند. دو آیه پیش از آن، مسلمانان را به شدت [[نکوهش]] می‌کند که چرا به [[دعوت]] [[رسول خدا]]{{صل}} برای [[جهاد در راه خدا]] پاسخ ندادند. شأن نزول این آیه نیز حکایت از [[نزول]] آن در [[غزوه تبوک]] دارد<ref>اسباب النزول، ص۱۳۹.</ref>. | ||
[[آیه شریفه]] به این [[حقیقت]] اشاره دارد که اگر مسلمانان [[پیامبر اکرم]]{{صل}} را [[یاری]] نکنند، [[خداوند]] خود، [[یاور]] پیامبرش خواهد بود، چنان که در جریان [[غار]] او را [[یاری]] کرد. در این ماجرا، طبق آنچه در [[شأن نزول]] [[آیه]] در [[روایات]] آمده است، [[خداوند متعال]] در آن هنگام که [[دشمنان]] [[عزم]] خود را بر [[قتل]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} جزم کرده بودند، رسولش را یاری فرمود. آن حضرت به دلیل تهدیدات [[دشمن]]، [[هجرت]] از [[مکه]] را به عنوان تنها [[راه]] چاره برگزید. [[ابوبکر]] آن حضرت را در این [[سفر]] [[همراهی]] می‌کرد. حضرت در غار خطاب به وی فرمود: هرگز از این ماجرا محزون مباش، چرا که خداوند متعال [[یاور]] ماست. [[خداوند]] رسولش را با [[نزول]] [[سکینه]] / [[آرامش]] و [[لشکریان]] [[ناپیدا]] یاری فرمود. در نتیجه، ایده [[کافران]] در کشتن و چیره شدن بر آن حضرت [[باطل]] و بی‌اثر گردید و [[وعده الهی]] در یاری آن حضرت و کمک [[دین]]، [[جامه]] عمل پوشید<ref>المیزان، ج۹، ص۲۹۶.</ref> | [[آیه شریفه]] به این [[حقیقت]] اشاره دارد که اگر مسلمانان [[پیامبر اکرم]]{{صل}} را [[یاری]] نکنند، [[خداوند]] خود، [[یاور]] پیامبرش خواهد بود، چنان که در جریان [[غار]] او را [[یاری]] کرد. در این ماجرا، طبق آنچه در [[شأن نزول]] [[آیه]] در [[روایات]] آمده است، [[خداوند متعال]] در آن هنگام که [[دشمنان]] [[عزم]] خود را بر [[قتل]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} جزم کرده بودند، رسولش را یاری فرمود. آن حضرت به دلیل تهدیدات [[دشمن]]، [[هجرت]] از [[مکه]] را به عنوان تنها [[راه]] چاره برگزید. [[ابوبکر]] آن حضرت را در این [[سفر]] [[همراهی]] می‌کرد. حضرت در غار خطاب به وی فرمود: هرگز از این ماجرا محزون مباش، چرا که خداوند متعال [[یاور]] ماست. [[خداوند]] رسولش را با [[نزول]] [[سکینه]] / [[آرامش]] و [[لشکریان]] [[ناپیدا]] یاری فرمود. در نتیجه، ایده [[کافران]] در کشتن و چیره شدن بر آن حضرت [[باطل]] و بی‌اثر گردید و [[وعده الهی]] در یاری آن حضرت و کمک [[دین]]، [[جامه]] عمل پوشید<ref>المیزان، ج۹، ص۲۹۶.</ref><ref>[[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه غار - سرمدی (مقاله)|مقاله «آیه غار»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref> | ||
==شرح آیه== | ==شرح آیه== | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
[[علامه طباطبایی]] [[مرجع]] ضمیر {{متن قرآن|عَلَيْهِ}} در عبارت: {{متن قرآن| فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ}} را رسول خدا{{صل}} می‌داند، چرا که تمام ضمایر قبلی و بعدی نیز به آن حضرت برمی‌گردد: {{متن قرآن|تَنْصُرُوهُ}}، {{متن قرآن|نَصَرَهُ}}، {{متن قرآن|أَخْرَجَهُ}}، {{متن قرآن|لِصَاحِبِهِ}} {{متن قرآن|أَيَّدَهُ}} به دلیل آنکه خداوند فرموده اگر [[مسلمانان]] یاری‌اش نکنند، خدا یاری‌اش می‌کند، که نوعی از این [[یاری]]، انزال [[سکینه]] / [[آرامش]] و [[تأیید]] با نیروهای [[ملکوتی]] نادیدنی است؛ چنان که این نوع تأیید در [[آیه]] دیگری هم گزارش شده است: {{متن قرآن|وَأَنْزَلَ جُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا}}<ref>«و سپاهیانی را که آنان را نمی‌دیدید؛ فرود آورد» سوره توبه، آیه ۲۶.</ref>. | [[علامه طباطبایی]] [[مرجع]] ضمیر {{متن قرآن|عَلَيْهِ}} در عبارت: {{متن قرآن| فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ}} را رسول خدا{{صل}} می‌داند، چرا که تمام ضمایر قبلی و بعدی نیز به آن حضرت برمی‌گردد: {{متن قرآن|تَنْصُرُوهُ}}، {{متن قرآن|نَصَرَهُ}}، {{متن قرآن|أَخْرَجَهُ}}، {{متن قرآن|لِصَاحِبِهِ}} {{متن قرآن|أَيَّدَهُ}} به دلیل آنکه خداوند فرموده اگر [[مسلمانان]] یاری‌اش نکنند، خدا یاری‌اش می‌کند، که نوعی از این [[یاری]]، انزال [[سکینه]] / [[آرامش]] و [[تأیید]] با نیروهای [[ملکوتی]] نادیدنی است؛ چنان که این نوع تأیید در [[آیه]] دیگری هم گزارش شده است: {{متن قرآن|وَأَنْزَلَ جُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا}}<ref>«و سپاهیانی را که آنان را نمی‌دیدید؛ فرود آورد» سوره توبه، آیه ۲۶.</ref>. | ||
همچنین درباره چیستی {{متن قرآن|كَلِمَة}} در عبارت: {{متن قرآن| وَجَعَلَ كَلِمَةَ الَّذِينَ كَفَرُوا السُّفْلَى وَكَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيَا}} می‌گوید: کلمه [[کافران]]، عبارت از [[حکم]] و [[تصمیم]] ایشان بر [[قتل پیامبر]]{{صل}} بود که بی‌اثر و [[شکست]] خورده بود و [[کلمه الله]]، [[وعده]] [[نصرت]]، [[پشتیبانی]] [[دین]] و اتمام [[نور الهی]] بود. البته برخی هم آن را عبارت از کلمه [[توحید]]: {{متن قرآن|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ}} دانسته‌اند<ref>الکشاف، ج۱، ص۵۵۳؛ مجمع البیان، ج۵، ص۳۱؛ المیزان، ج۹، ص۲۹۲-۲۹۳؛ جامع البیان، ج۱۰، ص۱۳۶-۱۳۷؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر، ج۲، ص۳۵۸.</ref> | همچنین درباره چیستی {{متن قرآن|كَلِمَة}} در عبارت: {{متن قرآن| وَجَعَلَ كَلِمَةَ الَّذِينَ كَفَرُوا السُّفْلَى وَكَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيَا}} می‌گوید: کلمه [[کافران]]، عبارت از [[حکم]] و [[تصمیم]] ایشان بر [[قتل پیامبر]]{{صل}} بود که بی‌اثر و [[شکست]] خورده بود و [[کلمه الله]]، [[وعده]] [[نصرت]]، [[پشتیبانی]] [[دین]] و اتمام [[نور الهی]] بود. البته برخی هم آن را عبارت از کلمه [[توحید]]: {{متن قرآن|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ}} دانسته‌اند<ref>الکشاف، ج۱، ص۵۵۳؛ مجمع البیان، ج۵، ص۳۱؛ المیزان، ج۹، ص۲۹۲-۲۹۳؛ جامع البیان، ج۱۰، ص۱۳۶-۱۳۷؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر، ج۲، ص۳۵۸.</ref><ref>[[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه غار - سرمدی (مقاله)|مقاله «آیه غار»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref> | ||
==اهل سنت و آیه غار== | ==اهل سنت و آیه غار== | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
[[فخر رازی]] می‌گوید: [[خداوند]] [[ابوبکر]] را "[[صاحب]]" [[پیامبر]]{{صل}} دانسته و او را با خطاب {{متن قرآن|لاَ تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا}} مفتخر ساخته است که نشان از [[همراهی]] [[خدا]] با آنان دارد و [[خداوند]] سکینه خویش را بر او نازل ساخت<ref> التفسیر الکبیر، ج۱۶، ص۶۴ـ۶۷.</ref>. در برابر برداشت این گونه [[فضایل]]، پاسخ داده شده که تعبیر "[[صاحب]]" در [[قرآن]] فقط به معنای مطلق [[همراهی]] به کار رفته است؛ مانند: {{متن قرآن|وَمَا صَاحِبُكُم بِمَجْنُونٍ}}<ref> و همنشین شما، دیوانه نیست؛ سوره تکویر، آیه: ۲۲.</ref> و فضیلتی به‌شمار نمی‌آید. تعبیر {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا}} نیز به معنای حقّانیت [[پیامبر]]{{صل}} و [[دین اسلام]] است و در [[مقام]] فضیلتی برای اشخاص نیست<ref> رساله شرح المنام، ص۲۵ـ۳۰.</ref>. | [[فخر رازی]] می‌گوید: [[خداوند]] [[ابوبکر]] را "[[صاحب]]" [[پیامبر]]{{صل}} دانسته و او را با خطاب {{متن قرآن|لاَ تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا}} مفتخر ساخته است که نشان از [[همراهی]] [[خدا]] با آنان دارد و [[خداوند]] سکینه خویش را بر او نازل ساخت<ref> التفسیر الکبیر، ج۱۶، ص۶۴ـ۶۷.</ref>. در برابر برداشت این گونه [[فضایل]]، پاسخ داده شده که تعبیر "[[صاحب]]" در [[قرآن]] فقط به معنای مطلق [[همراهی]] به کار رفته است؛ مانند: {{متن قرآن|وَمَا صَاحِبُكُم بِمَجْنُونٍ}}<ref> و همنشین شما، دیوانه نیست؛ سوره تکویر، آیه: ۲۲.</ref> و فضیلتی به‌شمار نمی‌آید. تعبیر {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا}} نیز به معنای حقّانیت [[پیامبر]]{{صل}} و [[دین اسلام]] است و در [[مقام]] فضیلتی برای اشخاص نیست<ref> رساله شرح المنام، ص۲۵ـ۳۰.</ref>. | ||
درباره [[نزول]] سکینه نیز گفته شده که سیاق ضمایر مفرد مذکر در [[آیه]] که همگی به [[پیامبر]]{{صل}} باز می‌گردند و تعبیر {{متن قرآن|أَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ}} در [[آیات]] دیگر، مؤید این نظر است که [[خداوند]] از [[نزول]] سکینه بر [[پیامبر]]{{صل}} خبر می‌دهد، نه [[ابوبکر]]<ref> التبیان، ج۵، ص۲۲۱ و ۲۲۲؛ المیزان، ج۹، ص۲۸۱.</ref>؛ ازاین رو برخی از [[عالمان شیعه]]، این [[آیه]] را بر ضدّ [[ابوبکر]] شمرده‌اند؛ زیرا در [[آیات]] دیگر در کنار نام [[پیامبر]]{{صل}}از [[مؤمنان]] نیز یاد شده: {{متن قرآن|ثُمَّ أَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَنزَلَ جُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا وَعَذَّبَ الَّذِينَ كَفَرُواْ وَذَلِكَ جَزَاء الْكَافِرِينَ}}<ref> آنگاه خداوند آرامش خویش را بر پیامبر خود و بر مؤمنان فرو فرستاد و سپاهیانی را که آنان را نمی‌دیدید؛ فرود آورد و کافران را به عذاب افکند و آن، کیفر کافران است؛ سوره توبه، آیه:۲۶.</ref>؛ امّا در این [[آیه]]، فقط از [[نزول]] سکینه بر [[پیامبر]]{{صل}} سخن به میان آمده است<ref> المیزان، ج۹، ص۲۸۱.</ref> | درباره [[نزول]] سکینه نیز گفته شده که سیاق ضمایر مفرد مذکر در [[آیه]] که همگی به [[پیامبر]]{{صل}} باز می‌گردند و تعبیر {{متن قرآن|أَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ}} در [[آیات]] دیگر، مؤید این نظر است که [[خداوند]] از [[نزول]] سکینه بر [[پیامبر]]{{صل}} خبر می‌دهد، نه [[ابوبکر]]<ref> التبیان، ج۵، ص۲۲۱ و ۲۲۲؛ المیزان، ج۹، ص۲۸۱.</ref>؛ ازاین رو برخی از [[عالمان شیعه]]، این [[آیه]] را بر ضدّ [[ابوبکر]] شمرده‌اند؛ زیرا در [[آیات]] دیگر در کنار نام [[پیامبر]]{{صل}}از [[مؤمنان]] نیز یاد شده: {{متن قرآن|ثُمَّ أَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَنزَلَ جُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا وَعَذَّبَ الَّذِينَ كَفَرُواْ وَذَلِكَ جَزَاء الْكَافِرِينَ}}<ref> آنگاه خداوند آرامش خویش را بر پیامبر خود و بر مؤمنان فرو فرستاد و سپاهیانی را که آنان را نمی‌دیدید؛ فرود آورد و کافران را به عذاب افکند و آن، کیفر کافران است؛ سوره توبه، آیه:۲۶.</ref>؛ امّا در این [[آیه]]، فقط از [[نزول]] سکینه بر [[پیامبر]]{{صل}} سخن به میان آمده است<ref> المیزان، ج۹، ص۲۸۱.</ref><ref>[[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[آیه غار - خراسانی (مقاله)|مقاله «آیه غار»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۴۲۵ - ۴۲۶.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
#[[پرونده:000052.jpg|22px]] [[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[آیه غار - خراسانی (مقاله)|مقاله «آیه غار»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱''']] | # [[پرونده:000052.jpg|22px]] [[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[آیه غار - خراسانی (مقاله)|مقاله «آیه غار»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱''']] | ||
#[[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه غار - سرمدی (مقاله)|مقاله «آیه غار»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']] | # [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه غار - سرمدی (مقاله)|مقاله «آیه غار»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||