پرش به محتوا

ابومحمد انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۴: خط ۴:
==مقدمه==
==مقدمه==
نام‌های مختلفی برای او شمرده‌اند:
نام‌های مختلفی برای او شمرده‌اند:
#[[مسعود بن اوس بن زید بن اصرم]]؛
# [[مسعود بن اوس بن زید بن اصرم]]؛
#[[مسعود بن زید بن شبیع]]؛
# [[مسعود بن زید بن شبیع]]؛
#[[مسعود بن یزید]]؛
# [[مسعود بن یزید]]؛
#[[قیس بن عبایة خولانی]]؛
# [[قیس بن عبایة خولانی]]؛
#[[قیس بن عامر بن عبد خولانی]]؛
# [[قیس بن عامر بن عبد خولانی]]؛
#[[قیس بن غنام]]؛
# [[قیس بن غنام]]؛
#[[سعد بن اوس]](یا [[سعید بن اوس]])<ref>طبرانی، ج۲۰، ص۳۳۱؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۳۱۶؛ مزی، ج۳۴، ص۲۶۰؛ ابن اثیر، ج۵، ص۱۵۲، ۱۵۵-۱۵۶ و ۱۶۰؛ ابن حجر، ج۵، ص۳۷۵ و ۳۸۸ و ج۷، ص۳۰۳.</ref>
# [[سعد بن اوس]](یا [[سعید بن اوس]])<ref>طبرانی، ج۲۰، ص۳۳۱؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۳۱۶؛ مزی، ج۳۴، ص۲۶۰؛ ابن اثیر، ج۵، ص۱۵۲، ۱۵۵-۱۵۶ و ۱۶۰؛ ابن حجر، ج۵، ص۳۷۵ و ۳۸۸ و ج۷، ص۳۰۳.</ref>
از اسامی یاد شده، [[قیس بن عبایه]] و [[قیس بن عامر]] یکی هستند. وی خولانی و از [[قضاعه]] است و بنابراین، مربوط به ابو محمد انصاری نیست و هموست که گفته‌اند حلیف بنو حارثه از اوس بوده است<ref>ابن حجر، ج۷، ص۳۰۳؛ ر.ک: مدخل قیس بن عبایه.</ref>. در مورد ششم و هفتم نیز [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۵، ص۳۷۵ و ج۷، ص۳۰۳.</ref> تنها با بیان "قیل" از آن گذشته و هیچ توضیحی نداده است و احتمال تصحیف مسعود به سعد یا سعید نیز می‌رود. افزون بر این اسامی، [[ابن حبان]]<ref>مشاهیر، ص۹۲.</ref> نقل کرده که نام [[احمد]]<ref>در الثقات، ج۳، ص۳۹۷ به تصحیف: احمر.</ref> برای ابو محمد نیز گفته شده است، ولی این توهمی بیش نیست و در میان [[صحابه]]، کسی به نام احمد وجود ندارد.
از اسامی یاد شده، [[قیس بن عبایه]] و [[قیس بن عامر]] یکی هستند. وی خولانی و از [[قضاعه]] است و بنابراین، مربوط به ابو محمد انصاری نیست و هموست که گفته‌اند حلیف بنو حارثه از اوس بوده است<ref>ابن حجر، ج۷، ص۳۰۳؛ ر.ک: مدخل قیس بن عبایه.</ref>. در مورد ششم و هفتم نیز [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۵، ص۳۷۵ و ج۷، ص۳۰۳.</ref> تنها با بیان "قیل" از آن گذشته و هیچ توضیحی نداده است و احتمال تصحیف مسعود به سعد یا سعید نیز می‌رود. افزون بر این اسامی، [[ابن حبان]]<ref>مشاهیر، ص۹۲.</ref> نقل کرده که نام [[احمد]]<ref>در الثقات، ج۳، ص۳۹۷ به تصحیف: احمر.</ref> برای ابو محمد نیز گفته شده است، ولی این توهمی بیش نیست و در میان [[صحابه]]، کسی به نام احمد وجود ندارد.


خط ۲۱: خط ۲۱:
او در [[فتوحات]] [[شام]] و [[مصر]] شرکت داشت و در دارا ساکن بود<ref>ابن یونس، ج۱، ص۵۲۴؛ ابن حجر، ج۷، ص۳۰۳.</ref>. از این رو به اعتبار مختلف، او را ابو محمد انصاری، نجاری<ref>ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۳۹۶.</ref>، بدری (بیشتر منابع پیش گفته) و شامی<ref>ابونعیم، ج۶، ص۳۰۰۶.</ref> گفته‌اند. مشخصه او، داستانی است که فردی به نام [[مخلجی کنانی]] (یا [[ابوعبدالله صنایخی]]) که در شام و پیوسته با [[عبادة بن صامت]] بوده می‌گوید: مردی از [[انصار]] به نام [[ابو محمد]] [[معتقد]] بود که [[نماز وتر]] [[واجب]] است. مخدجی این مطلب را برای [[عبادة بن صامت]] که در [[شام]] بود نقل می‌کند و [[عباده]]، ضمن [[تکذیب]] [[سخن]] ابو محمد، با استناد به سخن [[رسول خدا]]{{صل}}، نمازهای پنجگانه را واجب می‌داند که هر که آنان را به خوبی به جا آورد، [[خداوند]] او را وارد [[بهشت]] می‌کند و اگر انجام نداده باشد، بر خداوند حقی ندارد؛ خواست او را [[عذاب]] کند و خواست به بهشت ببرد <ref>عبدالرزاق صنعانی، ج۳، ص۵؛ احمد بن حنبل، ج۵، ص۳۱۵؛ دارمی، ج۱، ص۳۷۰؛ ابوداود، ج۱، ص۱۰۵ و ۳۲۰؛ نسائی، ج۱، ص۲۳۰؛ بغوی، ج۵، ص۴۱۷؛ بیهقی، ج۲، ص۸.</ref>. [[ابن عساکر]]<ref>ابن عساکر، ج۶۷، ص۱۷۵-۱۷۶.</ref> از او به قصه گوی [[دمشق]] یاد کرده که به [[وجوب]] [[وتر]] معتقد بود و [[عباده بن صامت]] او را تکذیب کرد. وی در [[نقلی]]، داستان مخدجی را کامل‌تر آورده و در آن، ابومحمد را از بنی نجار از [[اصحاب رسول الله]]{{صل}} معرفی کرده که یک بار به جای عباده بن صامت نشسته و به [[پاسخگویی]] مسائل [[مردم]] مشغول بود. از جمله درباره نماز وتر پرسیدند و او پاسخ داد وتر واجب است، [[ابوسلیمان خطابی]] ضمن معرفی ابومحمد چنین می‌گوید: منظور عباده از تکذیب ابو محمد، [[دروغ]] (بستن به [[پیامبر]]{{صل}}) نیست؛ چرا که خداوند به [[عدالت]] و [[راستگویی]] [[صحابه]] [[شهادت]] داده است<ref>حدید، ص۱۹.</ref>، بلکه منظور، خطای در فتواست؛ مانند اینکه می‌گویی گوش و چشمم به من [[دروغ]] گفتند. [[ابن منده]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۱۵۲.</ref> و ابن عبدالبر<ref>ابن عبدالبر، ج۳، ص۴۴۷.</ref> در شرح حال [[مسعود بن اوس بن زید بن أصرم]]، و [[ابوموسی]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۱۵۵.</ref> ذیل [[مسعود بن زید]]، و [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۶، ص۳۰۰۶.</ref> ذیل ابومحمد شامی، این دو [[روایت]] را بدون تصریح به نام او آورده‌اند: مردی از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} [[کنیز]] بربریه‌ای را به دویست [[دینار]] خرید و آن را به ابومحمد [[انصاری]] بخشید، ولی او جاریه را نپذیرفت و گفت: [[رسول خدا]]{{صل}} از [[مجوس]] و [[مشرکان]] [[نهی]] کرده است<ref>طبرانی، ج۲۰، ص۳۳۲؛ ابونعیم، ج۵، ص۲۵۳۴.</ref>.
او در [[فتوحات]] [[شام]] و [[مصر]] شرکت داشت و در دارا ساکن بود<ref>ابن یونس، ج۱، ص۵۲۴؛ ابن حجر، ج۷، ص۳۰۳.</ref>. از این رو به اعتبار مختلف، او را ابو محمد انصاری، نجاری<ref>ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۳۹۶.</ref>، بدری (بیشتر منابع پیش گفته) و شامی<ref>ابونعیم، ج۶، ص۳۰۰۶.</ref> گفته‌اند. مشخصه او، داستانی است که فردی به نام [[مخلجی کنانی]] (یا [[ابوعبدالله صنایخی]]) که در شام و پیوسته با [[عبادة بن صامت]] بوده می‌گوید: مردی از [[انصار]] به نام [[ابو محمد]] [[معتقد]] بود که [[نماز وتر]] [[واجب]] است. مخدجی این مطلب را برای [[عبادة بن صامت]] که در [[شام]] بود نقل می‌کند و [[عباده]]، ضمن [[تکذیب]] [[سخن]] ابو محمد، با استناد به سخن [[رسول خدا]]{{صل}}، نمازهای پنجگانه را واجب می‌داند که هر که آنان را به خوبی به جا آورد، [[خداوند]] او را وارد [[بهشت]] می‌کند و اگر انجام نداده باشد، بر خداوند حقی ندارد؛ خواست او را [[عذاب]] کند و خواست به بهشت ببرد <ref>عبدالرزاق صنعانی، ج۳، ص۵؛ احمد بن حنبل، ج۵، ص۳۱۵؛ دارمی، ج۱، ص۳۷۰؛ ابوداود، ج۱، ص۱۰۵ و ۳۲۰؛ نسائی، ج۱، ص۲۳۰؛ بغوی، ج۵، ص۴۱۷؛ بیهقی، ج۲، ص۸.</ref>. [[ابن عساکر]]<ref>ابن عساکر، ج۶۷، ص۱۷۵-۱۷۶.</ref> از او به قصه گوی [[دمشق]] یاد کرده که به [[وجوب]] [[وتر]] معتقد بود و [[عباده بن صامت]] او را تکذیب کرد. وی در [[نقلی]]، داستان مخدجی را کامل‌تر آورده و در آن، ابومحمد را از بنی نجار از [[اصحاب رسول الله]]{{صل}} معرفی کرده که یک بار به جای عباده بن صامت نشسته و به [[پاسخگویی]] مسائل [[مردم]] مشغول بود. از جمله درباره نماز وتر پرسیدند و او پاسخ داد وتر واجب است، [[ابوسلیمان خطابی]] ضمن معرفی ابومحمد چنین می‌گوید: منظور عباده از تکذیب ابو محمد، [[دروغ]] (بستن به [[پیامبر]]{{صل}}) نیست؛ چرا که خداوند به [[عدالت]] و [[راستگویی]] [[صحابه]] [[شهادت]] داده است<ref>حدید، ص۱۹.</ref>، بلکه منظور، خطای در فتواست؛ مانند اینکه می‌گویی گوش و چشمم به من [[دروغ]] گفتند. [[ابن منده]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۱۵۲.</ref> و ابن عبدالبر<ref>ابن عبدالبر، ج۳، ص۴۴۷.</ref> در شرح حال [[مسعود بن اوس بن زید بن أصرم]]، و [[ابوموسی]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۱۵۵.</ref> ذیل [[مسعود بن زید]]، و [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۶، ص۳۰۰۶.</ref> ذیل ابومحمد شامی، این دو [[روایت]] را بدون تصریح به نام او آورده‌اند: مردی از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} [[کنیز]] بربریه‌ای را به دویست [[دینار]] خرید و آن را به ابومحمد [[انصاری]] بخشید، ولی او جاریه را نپذیرفت و گفت: [[رسول خدا]]{{صل}} از [[مجوس]] و [[مشرکان]] [[نهی]] کرده است<ref>طبرانی، ج۲۰، ص۳۳۲؛ ابونعیم، ج۵، ص۲۵۳۴.</ref>.


[[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۷۳.</ref> می‌گوید که ابو محمد انصاری (در صورتی که [[مسعود بن اوس]] منظور باشد) در [[زمان]] [[خلافت عمر]] از [[دنیا]] رفت، اما ابن کلبی<ref>ابن حجر، ج۷، ص۳۰۳؛ امینی، ج۹، ص۳۶۴.</ref> از او در شمار [[صحابه]] حاضر در [[صفین]] در کنار [[امام علی]] نام برده است. چنین [[کنیه]] یا نامی را منقری در کتاب خود نیاورده است. ابن شبه نمیری<ref>ابن شبه نمیری، ج۳، ص۱۲۳۱ و ج۴، ص۱۲۷۵ و ۱۳۱۱.</ref> از فردی به نام ابو محمد انصاری نامبرده که [[شاهد]] [[قتل عثمان]] و [[دفاع]] و مجروح شدن [[امام حسن]]{{ع}} بوده است. در صورتی که این فرد، ابو محمد انصاری مورد بحث باشد، این خبر می‌تواند شاهدی بر [[تأیید]] گفته ابن کلبی و رد نقل ابن سعد تلقی شود. برخی نیز بر اساس [[تصور]] خود که ابومحمد انصاری قیس بن عبایه است، گفته‌اند او در زمان [[معاویه]] از دنیا رفت<ref>ابن عساکر، ج۴۹، ص۴۴۴.</ref>. محل درگذشت او را دارا یا [[مغرب]] گفته‌اند <ref>طبرانی، ج۲۰، ص۳۳۲؛ ابن عساکر، ج۶۷، ص۱۷۵؛ مزی، ج۳۴، ص۲۶۰.</ref>.<ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومحمد انصاری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۵۰۳-۵۰۴.</ref>
[[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۷۳.</ref> می‌گوید که ابو محمد انصاری (در صورتی که [[مسعود بن اوس]] منظور باشد) در [[زمان]] [[خلافت عمر]] از [[دنیا]] رفت، اما ابن کلبی<ref>ابن حجر، ج۷، ص۳۰۳؛ امینی، ج۹، ص۳۶۴.</ref> از او در شمار [[صحابه]] حاضر در [[صفین]] در کنار [[امام علی]] نام برده است. چنین [[کنیه]] یا نامی را منقری در کتاب خود نیاورده است. ابن شبه نمیری<ref>ابن شبه نمیری، ج۳، ص۱۲۳۱ و ج۴، ص۱۲۷۵ و ۱۳۱۱.</ref> از فردی به نام ابو محمد انصاری نامبرده که [[شاهد]] [[قتل عثمان]] و [[دفاع]] و مجروح شدن [[امام حسن]]{{ع}} بوده است. در صورتی که این فرد، ابو محمد انصاری مورد بحث باشد، این خبر می‌تواند شاهدی بر [[تأیید]] گفته ابن کلبی و رد نقل ابن سعد تلقی شود. برخی نیز بر اساس [[تصور]] خود که ابومحمد انصاری قیس بن عبایه است، گفته‌اند او در زمان [[معاویه]] از دنیا رفت<ref>ابن عساکر، ج۴۹، ص۴۴۴.</ref>. محل درگذشت او را دارا یا [[مغرب]] گفته‌اند <ref>طبرانی، ج۲۰، ص۳۳۲؛ ابن عساکر، ج۶۷، ص۱۷۵؛ مزی، ج۳۴، ص۲۶۰.</ref><ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابومحمد انصاری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۵۰۳-۵۰۴.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش