پرش به محتوا

اقتصاد در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۲۵: خط ۲۵:


بنابراین طبیعی بود که [[مردم]] در [[زمان عثمان]] از فزونی [[خراج]] بر او [[شکایت]] برند<ref>مسعودی، مروج الذهب، ص۳۳۷.</ref>. تبعیضات ناروا و سیاست‌های غلط عثمان، موجب شد تا تعلیمات [[اسلامی]] [[پیامبر]] که [[تحول]] مهمی در مناسبات [[اجتماعی]] و [[اقتصادی]] ایجاد نمود، کم‌رنگ شود. [[امام علی]]{{ع}} در خطبه‌ای نتیجه دوری [[جامعه]] از [[سنت]] [[محمدی]] را چنین بیان می‌فرماید:
بنابراین طبیعی بود که [[مردم]] در [[زمان عثمان]] از فزونی [[خراج]] بر او [[شکایت]] برند<ref>مسعودی، مروج الذهب، ص۳۳۷.</ref>. تبعیضات ناروا و سیاست‌های غلط عثمان، موجب شد تا تعلیمات [[اسلامی]] [[پیامبر]] که [[تحول]] مهمی در مناسبات [[اجتماعی]] و [[اقتصادی]] ایجاد نمود، کم‌رنگ شود. [[امام علی]]{{ع}} در خطبه‌ای نتیجه دوری [[جامعه]] از [[سنت]] [[محمدی]] را چنین بیان می‌فرماید:
شما در زمانی [[زندگی]] می‌کنید که یکی از آن رخت بربسته و پیوسته دورتر می‌رود و [[بدی]] بدان روی نهاده است و پیوسته پیش‌تر می‌آید. [[شیطان]] [[طمع]] در [[هلاکت]] مردم بسته و اکنون زمانی است که اسباب کارش [[نیک]] مهیا شده و [[مکر]] و فریبش به همه جا راه یافته است. شکارش در چنگال او است. به هر کجا که خواهی چشم بگردان و مردم را بنگر؛ آیا جز درویشی که از درویشی‌اش [[رنج]] می‌برد یا توان‌گری که [[نعمت خدا]] را [[کفران]] می‌کند یا بخیلی که در [[ادای حق]] [[خدا]] [[بخل]] می‌ورزد تا بر ثروتش بیفزاید یا متمردی که گوشش برای شنیدن [[اندرزها]] گران شده است، چیز دیگری خواهی دید؟ [[اخیار]] و [[صالحان]] کجایند؟ آزادگان و [[بخشندگان]] چه شده‌اند؟ کجایند آنان که در دادوستد [[پارسایی]] می‌کردند و راه و روش [[پاکیزه]] داشتند. آیا نه چنین است که همگی از این [[جهان]] [[پست]] و زودگذر و آمیخته به تیرگی و رنج، رخت به جهان دیگر برده‌اند؟ و شما به جای آنها مانده‌اید. در میان گروهی [[فرومایگان]] که لب‌ها از به هم خوردن و بردن نامشان و [[نکوهش]] اعمالشان [[ننگ]] دارد. در این حال باید گفت: {{متن قرآن|إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}}<ref>«ما از آن خداوندیم و به سوی او باز می‌گردیم» سوره بقره، آیه ۱۵۶.</ref><ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۲۹.</ref>.<ref>[[محمد تقی حکیم آبادی گیلک|حکیم آبادی گیلک، محمد تقی]]، [[دولت و سیاست‌های اقتصادی (مقاله)| مقاله «دولت و سیاست‌های اقتصادی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۷، ص ۳۴۹.</ref>
شما در زمانی [[زندگی]] می‌کنید که یکی از آن رخت بربسته و پیوسته دورتر می‌رود و [[بدی]] بدان روی نهاده است و پیوسته پیش‌تر می‌آید. [[شیطان]] [[طمع]] در [[هلاکت]] مردم بسته و اکنون زمانی است که اسباب کارش [[نیک]] مهیا شده و [[مکر]] و فریبش به همه جا راه یافته است. شکارش در چنگال او است. به هر کجا که خواهی چشم بگردان و مردم را بنگر؛ آیا جز درویشی که از درویشی‌اش [[رنج]] می‌برد یا توان‌گری که [[نعمت خدا]] را [[کفران]] می‌کند یا بخیلی که در [[ادای حق]] [[خدا]] [[بخل]] می‌ورزد تا بر ثروتش بیفزاید یا متمردی که گوشش برای شنیدن [[اندرزها]] گران شده است، چیز دیگری خواهی دید؟ [[اخیار]] و [[صالحان]] کجایند؟ آزادگان و [[بخشندگان]] چه شده‌اند؟ کجایند آنان که در دادوستد [[پارسایی]] می‌کردند و راه و روش [[پاکیزه]] داشتند. آیا نه چنین است که همگی از این [[جهان]] [[پست]] و زودگذر و آمیخته به تیرگی و رنج، رخت به جهان دیگر برده‌اند؟ و شما به جای آنها مانده‌اید. در میان گروهی [[فرومایگان]] که لب‌ها از به هم خوردن و بردن نامشان و [[نکوهش]] اعمالشان [[ننگ]] دارد. در این حال باید گفت: {{متن قرآن|إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}}<ref>«ما از آن خداوندیم و به سوی او باز می‌گردیم» سوره بقره، آیه ۱۵۶.</ref><ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۲۹.</ref><ref>[[محمد تقی حکیم آبادی گیلک|حکیم آبادی گیلک، محمد تقی]]، [[دولت و سیاست‌های اقتصادی (مقاله)| مقاله «دولت و سیاست‌های اقتصادی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۷، ص ۳۴۹.</ref>


==هدف‌های [[سیاست‌های اقتصادی]] [[دولت علوی]]==
==هدف‌های [[سیاست‌های اقتصادی]] [[دولت علوی]]==
خط ۴۸: خط ۴۸:


در دیدگاه [[امام علی]]{{ع}} وجود [[فقر]] در [[جامعه]]، بر اثر عدم پرداخت [[حقوق]] [[واجب]] از سوی توانمندان است:
در دیدگاه [[امام علی]]{{ع}} وجود [[فقر]] در [[جامعه]]، بر اثر عدم پرداخت [[حقوق]] [[واجب]] از سوی توانمندان است:
[[خداوند سبحان]] روزی [[فقرا]] را در [[اموال]] توان‌گران مقرر داشته؛ پس هیچ [[فقیری]] گرسنه نماند، مگر آن‌که توان‌گری [[حق]] او را بازداشته است و [[خدای تعالی]] توان‌گران را بدین سبب بازخواست کند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۲۰.</ref>.<ref>[[محمد تقی حکیم آبادی گیلک|حکیم آبادی گیلک، محمد تقی]]، [[دولت و سیاست‌های اقتصادی (مقاله)| مقاله «دولت و سیاست‌های اقتصادی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۷، ص ۳۵۳.</ref>
[[خداوند سبحان]] روزی [[فقرا]] را در [[اموال]] توان‌گران مقرر داشته؛ پس هیچ [[فقیری]] گرسنه نماند، مگر آن‌که توان‌گری [[حق]] او را بازداشته است و [[خدای تعالی]] توان‌گران را بدین سبب بازخواست کند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۲۰.</ref><ref>[[محمد تقی حکیم آبادی گیلک|حکیم آبادی گیلک، محمد تقی]]، [[دولت و سیاست‌های اقتصادی (مقاله)| مقاله «دولت و سیاست‌های اقتصادی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۷، ص ۳۵۳.</ref>


===[[عمران]] و [[آبادانی]] (توسعه و [[رشد اقتصادی]])===
===[[عمران]] و [[آبادانی]] (توسعه و [[رشد اقتصادی]])===
خط ۱۰۰: خط ۱۰۰:
پس نیروهای مسلح و [[کارگزاران]] خراج نیز توان بودنشان نیست جز با تکیه بر داوران و کارکنان و دبیران که بستن [[قراردادها]]، فراهم کردن درآمدها و [[جلب اعتماد]] [[جامعه]] در امور شخصی و عمومی بر عهده آنهاست، و تمامی این اصناف نمی‌توانند بر پا بمانند جز با تکیه بر بازرگانان و صنعت‌داران و نیازمندی‌های روزانه‌ای که برآورده می‌کنند و بازارهایی که به پا می‌دارند و به نیروی دست و بازوی خویش، نیاز دیگر اصناف را به گوندای بر می‌آورند که تلاش دیگران به مرز آن نمی‌رسد و سرانجام، آن پایین‌ترین قشر، یعنی [[نیازمندان]] و زمین‌گیران، [[حق]] این است که همه از [[یاری]] دیگران بهره‌مند شوند.
پس نیروهای مسلح و [[کارگزاران]] خراج نیز توان بودنشان نیست جز با تکیه بر داوران و کارکنان و دبیران که بستن [[قراردادها]]، فراهم کردن درآمدها و [[جلب اعتماد]] [[جامعه]] در امور شخصی و عمومی بر عهده آنهاست، و تمامی این اصناف نمی‌توانند بر پا بمانند جز با تکیه بر بازرگانان و صنعت‌داران و نیازمندی‌های روزانه‌ای که برآورده می‌کنند و بازارهایی که به پا می‌دارند و به نیروی دست و بازوی خویش، نیاز دیگر اصناف را به گوندای بر می‌آورند که تلاش دیگران به مرز آن نمی‌رسد و سرانجام، آن پایین‌ترین قشر، یعنی [[نیازمندان]] و زمین‌گیران، [[حق]] این است که همه از [[یاری]] دیگران بهره‌مند شوند.


در [[نظام]] خدایی، همگان در راحت و گشایشند و هر یک را بر [[زمامدار]] حقی است برابر آنچه وضع او را سامان دهد و زمامدار [[مسلمانان]] نمی‌تواند از زیر بار وظیفه‌ای که در این خصوص خداوند بر دوش او نهاده است به [[شایستگی]] بیرون آید جز با تلاش و کمک گرفتن از [[خدا]] و آماده کردن خود بر [[پایبندی]] به حق و صیر در تمامی موارد، چه سبک باشد و چه سنگین»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۷۶.</ref>
در [[نظام]] خدایی، همگان در راحت و گشایشند و هر یک را بر [[زمامدار]] حقی است برابر آنچه وضع او را سامان دهد و زمامدار [[مسلمانان]] نمی‌تواند از زیر بار وظیفه‌ای که در این خصوص خداوند بر دوش او نهاده است به [[شایستگی]] بیرون آید جز با تلاش و کمک گرفتن از [[خدا]] و آماده کردن خود بر [[پایبندی]] به حق و صیر در تمامی موارد، چه سبک باشد و چه سنگین»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۷۶.</ref>


===[[عمران]] و [[آبادانی]] [[کشور]]===
===[[عمران]] و [[آبادانی]] [[کشور]]===
خط ۱۰۹: خط ۱۰۹:
و باز می‌فرماید:
و باز می‌فرماید:
{{متن حدیث|فَإِنَّ الْعُمْرَانَ مُحْتَمِلٌ مَا حَمَّلْتَهُ وَ إِنَّمَا يُؤْتَى خَرَابُ الْأَرْضِ مِنْ إِعْوَازِ أَهْلِهَا وَ إِنَّمَا يُعْوِزُ أَهْلُهَا لِإِشْرَافِ أَنْفُسِ الْوُلَاةِ عَلَى الْجَمْعِ وَ سُوءِ ظَنِّهِمْ بِالْبَقَاءِ وَ قِلَّةِ انْتِفَاعِهِمْ بِالْعِبَرِ}}؛
{{متن حدیث|فَإِنَّ الْعُمْرَانَ مُحْتَمِلٌ مَا حَمَّلْتَهُ وَ إِنَّمَا يُؤْتَى خَرَابُ الْأَرْضِ مِنْ إِعْوَازِ أَهْلِهَا وَ إِنَّمَا يُعْوِزُ أَهْلُهَا لِإِشْرَافِ أَنْفُسِ الْوُلَاةِ عَلَى الْجَمْعِ وَ سُوءِ ظَنِّهِمْ بِالْبَقَاءِ وَ قِلَّةِ انْتِفَاعِهِمْ بِالْعِبَرِ}}؛
«تا بخواهی [[آبادانی زمین]] توسعه پذیر است و تنها زمینه‌ساز ویرانی‌اش ورشکستگی زمینیان است که یگانه رمز آن در [[آزمندی]] [[نفسانی]] [[زمامداران]] به خواسته اندوزی و بدگمانی‌شان به پاییدن و بهره‌گیری ناچیزشان از عبرت‌ها خلاصه می‌شود»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۷۷.</ref>
«تا بخواهی [[آبادانی زمین]] توسعه پذیر است و تنها زمینه‌ساز ویرانی‌اش ورشکستگی زمینیان است که یگانه رمز آن در [[آزمندی]] [[نفسانی]] [[زمامداران]] به خواسته اندوزی و بدگمانی‌شان به پاییدن و بهره‌گیری ناچیزشان از عبرت‌ها خلاصه می‌شود»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۷۷.</ref>


===جلوگیری از [[رشد]] انگل‌های [[اقتصادی]]===
===جلوگیری از [[رشد]] انگل‌های [[اقتصادی]]===
[[مسؤولان]] و [[کارگزاران]] هر [[حکومت]] برای خود، [[خواص]] و نزدیکانی دارند که برخی از آنها چشم به استفاده از امکانات و بهره‌جویی و [[لذت]] بردن از [[اموال]] [[مردم]] را دارند و اینان انگل‌هایی هستند که رشد و ازدیاد آنان باعث اضمحلال یک [[نظام]] خواهد شد. [[امام علی]]{{ع}} به کارگزاران خود اکیداً توصیه می‌کند که از چنین عناصر خطرناکی بپرهیزید، آنجا که می‌فرماید:
[[مسؤولان]] و [[کارگزاران]] هر [[حکومت]] برای خود، [[خواص]] و نزدیکانی دارند که برخی از آنها چشم به استفاده از امکانات و بهره‌جویی و [[لذت]] بردن از [[اموال]] [[مردم]] را دارند و اینان انگل‌هایی هستند که رشد و ازدیاد آنان باعث اضمحلال یک [[نظام]] خواهد شد. [[امام علی]]{{ع}} به کارگزاران خود اکیداً توصیه می‌کند که از چنین عناصر خطرناکی بپرهیزید، آنجا که می‌فرماید:
{{متن حدیث|ثُمَّ إِنَّ لِلْوَالِي خَاصَّةً وَ بِطَانَةً فِيهِمُ اسْتِئْثَارٌ وَ تَطَاوُلٌ وَ قِلَّةُ إِنْصَافٍ فِي مُعَامَلَةٍ فَاحْسِمْ مَادَّةَ أُولَئِكَ بِقَطْعِ أَسْبَابِ تِلْكَ الْأَحْوَالِ وَ لَا تُقْطِعَنَّ لِأَحَدٍ مِنْ حَاشِيَتِكَ وَ خَاصَّتِكَ قَطِيعَةً وَ لَا يَطْمَعَنَّ مِنْكَ فِي اعْتِقَادِ عُقْدَةٍ تَضُرُّ بِمَنْ يَلِيهَا مِنَ النَّاسِ فِي شِرْبٍ أَوْ عَمَلٍ مُشْتَرَكٍ يَحْمِلُونَ مَئُونَتَهُ عَلَى غَيْرِهِمْ فَيَكُونَ مَهْنَأُ ذَلِكَ لَهُمْ دُونَكَ وَ عَيْبُهُ عَلَيْكَ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ}}؛
{{متن حدیث|ثُمَّ إِنَّ لِلْوَالِي خَاصَّةً وَ بِطَانَةً فِيهِمُ اسْتِئْثَارٌ وَ تَطَاوُلٌ وَ قِلَّةُ إِنْصَافٍ فِي مُعَامَلَةٍ فَاحْسِمْ مَادَّةَ أُولَئِكَ بِقَطْعِ أَسْبَابِ تِلْكَ الْأَحْوَالِ وَ لَا تُقْطِعَنَّ لِأَحَدٍ مِنْ حَاشِيَتِكَ وَ خَاصَّتِكَ قَطِيعَةً وَ لَا يَطْمَعَنَّ مِنْكَ فِي اعْتِقَادِ عُقْدَةٍ تَضُرُّ بِمَنْ يَلِيهَا مِنَ النَّاسِ فِي شِرْبٍ أَوْ عَمَلٍ مُشْتَرَكٍ يَحْمِلُونَ مَئُونَتَهُ عَلَى غَيْرِهِمْ فَيَكُونَ مَهْنَأُ ذَلِكَ لَهُمْ دُونَكَ وَ عَيْبُهُ عَلَيْكَ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ}}؛
«وانگهی، زمامداران را خواص و نزدیکانی است که در وجودشان خصلت‌هایی چون [[خودکامگی]]، [[چپاولگری]] و [[نامردی]] در [[روابط اقتصادی]] با دیگران وجود دارد. پس بر تو است که اسباب چنین خصلت‌هایی را ریشه‌کن نمایی. هیچ گاه به هیچ یک از حاشیه نشینان و خواصت زمینی مبخش و هرگز اجازه مده که بر تو در [[احداث]] کشتزاری [[طمع]] کنند که کشاورزان مجاورش در سهم آب یا کاری که همگان به [[یاری]] یکدیگر انجام داده‌اند زیان ببینند یا این که هزینه کشتزار اینان بر آنان [[تحمیل]] شود که در این صورت در عیش و نوششان بهره‌ای نخواهی داشت، اما [[ننگ]] [[کردار]] بدشان در [[دنیا]] و [[آخرت]] بر شخص تو خواهد بود»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۷۸.</ref>
«وانگهی، زمامداران را خواص و نزدیکانی است که در وجودشان خصلت‌هایی چون [[خودکامگی]]، [[چپاولگری]] و [[نامردی]] در [[روابط اقتصادی]] با دیگران وجود دارد. پس بر تو است که اسباب چنین خصلت‌هایی را ریشه‌کن نمایی. هیچ گاه به هیچ یک از حاشیه نشینان و خواصت زمینی مبخش و هرگز اجازه مده که بر تو در [[احداث]] کشتزاری [[طمع]] کنند که کشاورزان مجاورش در سهم آب یا کاری که همگان به [[یاری]] یکدیگر انجام داده‌اند زیان ببینند یا این که هزینه کشتزار اینان بر آنان [[تحمیل]] شود که در این صورت در عیش و نوششان بهره‌ای نخواهی داشت، اما [[ننگ]] [[کردار]] بدشان در [[دنیا]] و [[آخرت]] بر شخص تو خواهد بود»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۷۸.</ref>


===[[امنیت اقتصادی]]===
===[[امنیت اقتصادی]]===
خط ۱۲۹: خط ۱۲۹:
«وانگهی سخن خود را چنین آغاز کنی: [[بندگان خدا]]، مرا [[ولی خدا]] و [[جانشین]] او به سوی شما فرستاده است که حقی را که [[خداوند]] در اموالتان دارد بگیرم. پس آیا در [[اموال]] شما حقی هست که آن را به ولی او بپردازید؟
«وانگهی سخن خود را چنین آغاز کنی: [[بندگان خدا]]، مرا [[ولی خدا]] و [[جانشین]] او به سوی شما فرستاده است که حقی را که [[خداوند]] در اموالتان دارد بگیرم. پس آیا در [[اموال]] شما حقی هست که آن را به ولی او بپردازید؟


در این هنگام اگر گوینده‌ای جواب منفی داد، دیگر سخن خود را تکرار مکن، ولی اگر [[توانگری]] جواب مثبت داد همراهش روان شو با [[پرهیز]] از هر گونه [[هراس]] افکنی، [[تهدید]]، [[سخت‌گیری]] و [[تحمیل]]. پس هر آنچه از زر و سیم (نقدینه) به تو داد بستان. اگر (اموالی از نوع) گاو و گوسفند و شتر داشت، بی‌اجازه و سرزده بر آن داخل مشو؛ زیرا که (هر چند تو را به عنوان [[نماینده]] [[ولی امر]]، سهمی در آن هست اما) بیشتر آن، [[ملک]] اوست. بنابر این به هنگام آمدن بدان جا نباید با آهنگ زور و [[سلطه]] بر آن دام‌ها وارد شوی، به هیچ روی دامی را رم مده و هراسانش مکن که این، رنجش دامدار را در پی خواهد داشت»<ref>نهج البلاغه، نامه ۲۵.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۶.</ref>۳۷۹
در این هنگام اگر گوینده‌ای جواب منفی داد، دیگر سخن خود را تکرار مکن، ولی اگر [[توانگری]] جواب مثبت داد همراهش روان شو با [[پرهیز]] از هر گونه [[هراس]] افکنی، [[تهدید]]، [[سخت‌گیری]] و [[تحمیل]]. پس هر آنچه از زر و سیم (نقدینه) به تو داد بستان. اگر (اموالی از نوع) گاو و گوسفند و شتر داشت، بی‌اجازه و سرزده بر آن داخل مشو؛ زیرا که (هر چند تو را به عنوان [[نماینده]] [[ولی امر]]، سهمی در آن هست اما) بیشتر آن، [[ملک]] اوست. بنابر این به هنگام آمدن بدان جا نباید با آهنگ زور و [[سلطه]] بر آن دام‌ها وارد شوی، به هیچ روی دامی را رم مده و هراسانش مکن که این، رنجش دامدار را در پی خواهد داشت»<ref>نهج البلاغه، نامه ۲۵.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۶.</ref>۳۷۹


===رعایت [[حقوق محرومان]] در [[تعیین بودجه اقتصادی]]===
===رعایت [[حقوق محرومان]] در [[تعیین بودجه اقتصادی]]===
خط ۱۳۷: خط ۱۳۷:
«خدای را، خدای را، در خصوص [[فرودستان]]، زمین‌گیران، [[نیازمندان]]، [[گرفتاران]] و دردمندانی که دردشان را هیچ چاره‌ای نیست، چه در میان این قشر، کسانی به دریوزگی روی می‌آورند و کسانی با نیاز [[آبروداری]] می‌کنند. پس برای [[خدا]] پاسدار حقی باش که [[خداوند]] بر ایشان تعیین کرده است و تو را به رعایتش [[فرمان]] داده است و از [[بیت المال]] و محصول زمین‌های غنیمتی [[اسلام]] - در هر شهری - سهمی برایشان در نظر بگیر،؛ چراکه برای دورترین [[مسلمانان]] همانند نزدیک‌ترینشان سهمی هست و تو مسؤول رعایت [[حق]] همگانی.
«خدای را، خدای را، در خصوص [[فرودستان]]، زمین‌گیران، [[نیازمندان]]، [[گرفتاران]] و دردمندانی که دردشان را هیچ چاره‌ای نیست، چه در میان این قشر، کسانی به دریوزگی روی می‌آورند و کسانی با نیاز [[آبروداری]] می‌کنند. پس برای [[خدا]] پاسدار حقی باش که [[خداوند]] بر ایشان تعیین کرده است و تو را به رعایتش [[فرمان]] داده است و از [[بیت المال]] و محصول زمین‌های غنیمتی [[اسلام]] - در هر شهری - سهمی برایشان در نظر بگیر،؛ چراکه برای دورترین [[مسلمانان]] همانند نزدیک‌ترینشان سهمی هست و تو مسؤول رعایت [[حق]] همگانی.


پس هرگز مبادا سرمستی [[ریاست]] تو را از آنان باز دارد که انجام گرفتن کارهای فراوان و مهم، [[زمین]] ماندن مسؤولیت‌های پیش پا افتاده را پوزشی نتواند بود. پس [[اندیشه]] از آنان بر مدار و روی برمگردان و به ویژه امور کسانی از این قشر را بیشتر پرس و جو کن که چندان کوچک و بی‌شمارند که به چشم نمی‌آیند و نمی‌توانند به تو دست یابند. بدین منظور برای این گروه از [[نیازمندان]]، بخشی از نیروهای مورد اعتمادت را - که [[خداترس]] و افتاده‌اند - [[آزاد]] بگذار تا گزارش امورشان را نزد تو آورند، سپس در موردشان به گونه‌ای [[اقدام]] کن که در [[روز]] [[دیدار]] با خدایت پوزشی باشد که این قشر را به [[انصاف]] تو بیش از دیگران نیاز است هر چند عملکرد تو باید به گونه‌ای باشد که در پیشگاه خداوندت در [[ارتباط]] با [[حقوق]] همگان پوزشی پذیرفته باشد. از [[یتیمان]] خردسال و [[پیران]] سالخورده که چاره‌شان نیست و خود را در موضع درخواست نمی‌نشانند، پیوسته [[دلجویی]] کن و این مسؤولیتی است بس گران بر دوش [[زمامداران]] و حق در هر شکل و مصداق گران است، ولی بسا که [[خداوند]] آن را برای مردمی که [[آخرت]] خواهند و با تکیه زدن بر [[راستی]] [[وعده خداوند]] [[شکیبایی]] می‌ورزند، سبک سازد»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۸۱.</ref>
پس هرگز مبادا سرمستی [[ریاست]] تو را از آنان باز دارد که انجام گرفتن کارهای فراوان و مهم، [[زمین]] ماندن مسؤولیت‌های پیش پا افتاده را پوزشی نتواند بود. پس [[اندیشه]] از آنان بر مدار و روی برمگردان و به ویژه امور کسانی از این قشر را بیشتر پرس و جو کن که چندان کوچک و بی‌شمارند که به چشم نمی‌آیند و نمی‌توانند به تو دست یابند. بدین منظور برای این گروه از [[نیازمندان]]، بخشی از نیروهای مورد اعتمادت را - که [[خداترس]] و افتاده‌اند - [[آزاد]] بگذار تا گزارش امورشان را نزد تو آورند، سپس در موردشان به گونه‌ای [[اقدام]] کن که در [[روز]] [[دیدار]] با خدایت پوزشی باشد که این قشر را به [[انصاف]] تو بیش از دیگران نیاز است هر چند عملکرد تو باید به گونه‌ای باشد که در پیشگاه خداوندت در [[ارتباط]] با [[حقوق]] همگان پوزشی پذیرفته باشد. از [[یتیمان]] خردسال و [[پیران]] سالخورده که چاره‌شان نیست و خود را در موضع درخواست نمی‌نشانند، پیوسته [[دلجویی]] کن و این مسؤولیتی است بس گران بر دوش [[زمامداران]] و حق در هر شکل و مصداق گران است، ولی بسا که [[خداوند]] آن را برای مردمی که [[آخرت]] خواهند و با تکیه زدن بر [[راستی]] [[وعده خداوند]] [[شکیبایی]] می‌ورزند، سبک سازد»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۸۱.</ref>


===ریشه‌یابی علل تنگناهای [[اقتصادی]]===
===ریشه‌یابی علل تنگناهای [[اقتصادی]]===
کارشناسان [[علم]] [[اقتصاد]]، هنگامی که در خصوص عوامل رکود اقتصاد یک [[کشور]] بحث می‌کنند معمولاً به علت‌های مادی توجه می‌کنند، اما در یک [[نظام الهی]]، غیر از اینها به عوامل غیر مادی و [[معنوی]] هم توجه می‌شود و با ریشه‌یابی آنها اقتصاد کشوری رونق و [[شکوفایی]] می‌گیرد، چنان که علی{{ع}} در ریشه‌یابی تنگناهای اقتصادی می‌فرماید:
کارشناسان [[علم]] [[اقتصاد]]، هنگامی که در خصوص عوامل رکود اقتصاد یک [[کشور]] بحث می‌کنند معمولاً به علت‌های مادی توجه می‌کنند، اما در یک [[نظام الهی]]، غیر از اینها به عوامل غیر مادی و [[معنوی]] هم توجه می‌شود و با ریشه‌یابی آنها اقتصاد کشوری رونق و [[شکوفایی]] می‌گیرد، چنان که علی{{ع}} در ریشه‌یابی تنگناهای اقتصادی می‌فرماید:
{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ يَبْتَلِي عِبَادَهُ عِنْدَ الْأَعْمَالِ السَّيِّئَةِ بِنَقْصِ الثَّمَرَاتِ وَ حَبْسِ الْبَرَكَاتِ وَ إِغْلَاقِ خَزَائِنِ الْخَيْرَاتِ لِيَتُوبَ تَائِبٌ وَ يُقْلِعَ مُقْلِعٌ وَ يَتَذَكَّرَ مُتَذَكِّرٌ وَ يَزْدَجِرَ مُزْدَجِرٌ وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ الِاسْتِغْفَارَ سَبَباً لِدُرُورِ الرِّزْقِ وَ رَحْمَةِ الْخَلْقِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ {{متن قرآن|اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا * يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا * وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ}}<ref>«و گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده است * از آسمان بر شما بارانی یکریز فرستد * و شما را با دارایی‌ها و پسران، یاوری کند و برایتان بوستان‌ها پدید آورد و جویبارها پدیدار گرداند» سوره نوح، آیه ۱۰-۱۲.</ref> فَرَحِمَ اللَّهُ امْرَأً اسْتَقْبَلَ تَوْبَتَهُ وَ اسْتَقَالَ خَطِيئَتَهُ وَ بَادَرَ مَنِيَّتَهُ}}؛
{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ يَبْتَلِي عِبَادَهُ عِنْدَ الْأَعْمَالِ السَّيِّئَةِ بِنَقْصِ الثَّمَرَاتِ وَ حَبْسِ الْبَرَكَاتِ وَ إِغْلَاقِ خَزَائِنِ الْخَيْرَاتِ لِيَتُوبَ تَائِبٌ وَ يُقْلِعَ مُقْلِعٌ وَ يَتَذَكَّرَ مُتَذَكِّرٌ وَ يَزْدَجِرَ مُزْدَجِرٌ وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ الِاسْتِغْفَارَ سَبَباً لِدُرُورِ الرِّزْقِ وَ رَحْمَةِ الْخَلْقِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ {{متن قرآن|اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا * يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا * وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ}}<ref>«و گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده است * از آسمان بر شما بارانی یکریز فرستد * و شما را با دارایی‌ها و پسران، یاوری کند و برایتان بوستان‌ها پدید آورد و جویبارها پدیدار گرداند» سوره نوح، آیه ۱۰-۱۲.</ref> فَرَحِمَ اللَّهُ امْرَأً اسْتَقْبَلَ تَوْبَتَهُ وَ اسْتَقَالَ خَطِيئَتَهُ وَ بَادَرَ مَنِيَّتَهُ}}؛
آری، هنگامی که [[بندگان خدا]] کارنامه‌ای [[زشت]] ارائه کنند، [[خداوند]] به کاهش میوه‌ها و دریغ داشتن برکت‌ها و فرو بستن درهای [[خزائن]] [[خیرات]]، مبتلاشان می‌کنند تا شاید که [[توبه]] کاری توبه کند و خودداری، عنان نفس درکشد و مهار سازد. آری، چنین است که خداوند [[استغفار]] را سببی ساخته است برای روزی رسانی و گسترش [[رحمت]] و فرموده است، و از پروردگارتان [[آمرزش]] جویید که بسی [[آمرزنده]] است [[آسمان]] پرباران را به سویتان گسیل می‌دارد و با [[دارایی‌ها]] و [[فرزندان]] به یاری‌تان می‌شتابد. [[رحمت خدا]] بر آن کس که از توبه استقبال کند و از خطاها [[پوزش]] طلبد و بر [[مرگ]] پیشی گیرد»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۳.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۸۲.</ref>
آری، هنگامی که [[بندگان خدا]] کارنامه‌ای [[زشت]] ارائه کنند، [[خداوند]] به کاهش میوه‌ها و دریغ داشتن برکت‌ها و فرو بستن درهای [[خزائن]] [[خیرات]]، مبتلاشان می‌کنند تا شاید که [[توبه]] کاری توبه کند و خودداری، عنان نفس درکشد و مهار سازد. آری، چنین است که خداوند [[استغفار]] را سببی ساخته است برای روزی رسانی و گسترش [[رحمت]] و فرموده است، و از پروردگارتان [[آمرزش]] جویید که بسی [[آمرزنده]] است [[آسمان]] پرباران را به سویتان گسیل می‌دارد و با [[دارایی‌ها]] و [[فرزندان]] به یاری‌تان می‌شتابد. [[رحمت خدا]] بر آن کس که از توبه استقبال کند و از خطاها [[پوزش]] طلبد و بر [[مرگ]] پیشی گیرد»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۳.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۸۲.</ref>


===فرد و [[اقتصاد]]===
===فرد و [[اقتصاد]]===
[[امام علی]]{{ع}} هنگامی که [[زندگی فردی]] یک [[مؤمن]] را زمان‌بندی می‌کند، برای اقتصاد، همطراز [[عبادت]]، نقش ویژه‌ای قائل است، چنان که می‌فرماید:
[[امام علی]]{{ع}} هنگامی که [[زندگی فردی]] یک [[مؤمن]] را زمان‌بندی می‌کند، برای اقتصاد، همطراز [[عبادت]]، نقش ویژه‌ای قائل است، چنان که می‌فرماید:
{{متن حدیث|لِلْمُؤْمِنِ ثَلَاثُ سَاعَاتٍ فَسَاعَةٌ يُنَاجِي فِيهَا رَبَّهُ وَ سَاعَةٌ يَرُمُّ [فِيهَا مَعَايِشَهُ‌] مَعَاشَهُ وَ سَاعَةٌ يُخَلِّي [فِيهَا] بَيْنَ نَفْسِهِ وَ بَيْنَ لَذَّتِهَا فِيمَا يَحِلُّ وَ يَجْمُلُ وَ لَيْسَ لِلْعَاقِلِ أَنْ يَكُونَ شَاخِصاً إِلَّا فِي ثَلَاثٍ مَرَمَّةٍ لِمَعَاشٍ أَوْ خُطْوَةٍ فِي مَعَادٍ أَوْ لَذَّةٍ فِي غَيْرِ مُحَرَّمٍ}}؛
{{متن حدیث|لِلْمُؤْمِنِ ثَلَاثُ سَاعَاتٍ فَسَاعَةٌ يُنَاجِي فِيهَا رَبَّهُ وَ سَاعَةٌ يَرُمُّ [فِيهَا مَعَايِشَهُ‌] مَعَاشَهُ وَ سَاعَةٌ يُخَلِّي [فِيهَا] بَيْنَ نَفْسِهِ وَ بَيْنَ لَذَّتِهَا فِيمَا يَحِلُّ وَ يَجْمُلُ وَ لَيْسَ لِلْعَاقِلِ أَنْ يَكُونَ شَاخِصاً إِلَّا فِي ثَلَاثٍ مَرَمَّةٍ لِمَعَاشٍ أَوْ خُطْوَةٍ فِي مَعَادٍ أَوْ لَذَّةٍ فِي غَيْرِ مُحَرَّمٍ}}؛
«در برنامه [[زندگی]] مؤمن، سه [[زمان]] مشخص است: زمانی که در [[نیایش]] با پروردگارش می‌گذرد؛ زمانی را که در ترمیم گذران خویش به سر می‌برد و در تأمین هزینه زندگی‌اش می‌کوشد؛ و زمانی که نفس را با [[لذات]] آن در قلمروی که [[مشروع]] و زیباست، تنها و [[آزاد]] می‌گذارد. [[خردمند]] را نیز نسزد که جز در یکی از این سه مورد به صحنه در آید: سامان دادن به [[زندگی]] و تلاش [[اقتصادی]]؛ برداشت گامی در راه [[معاد]] و [[لذت]] بردن بدون [[ارتکاب گناه]]»<ref>نهج البلاغه، کلمات قصار ۳۹۰.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۸۳.</ref>
«در برنامه [[زندگی]] مؤمن، سه [[زمان]] مشخص است: زمانی که در [[نیایش]] با پروردگارش می‌گذرد؛ زمانی را که در ترمیم گذران خویش به سر می‌برد و در تأمین هزینه زندگی‌اش می‌کوشد؛ و زمانی که نفس را با [[لذات]] آن در قلمروی که [[مشروع]] و زیباست، تنها و [[آزاد]] می‌گذارد. [[خردمند]] را نیز نسزد که جز در یکی از این سه مورد به صحنه در آید: سامان دادن به [[زندگی]] و تلاش [[اقتصادی]]؛ برداشت گامی در راه [[معاد]] و [[لذت]] بردن بدون [[ارتکاب گناه]]»<ref>نهج البلاغه، کلمات قصار ۳۹۰.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]] ص ۳۸۳.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
#[[پرونده:1368105.jpg|22px]] [[محمد تقی حکیم آبادی گیلک|حکیم آبادی گیلک، محمد تقی]]، [[دولت و سیاست‌های اقتصادی (مقاله)| مقاله «دولت و سیاست‌های اقتصادی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۷''']]
# [[پرونده:1368105.jpg|22px]] [[محمد تقی حکیم آبادی گیلک|حکیم آبادی گیلک، محمد تقی]]، [[دولت و سیاست‌های اقتصادی (مقاله)| مقاله «دولت و سیاست‌های اقتصادی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۷''']]
#[[پرونده:1368104.jpg|22px]] [[سید عباس نبوی|نبوی، سید عباس]]، [[جامعه آرمانی (مقاله)| مقاله «جامعه آرمانی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۶ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۶''']]
# [[پرونده:1368104.jpg|22px]] [[سید عباس نبوی|نبوی، سید عباس]]، [[جامعه آرمانی (مقاله)| مقاله «جامعه آرمانی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۶ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۶''']]
# [[پرونده:4432.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|'''تجلی امامت''']]
# [[پرونده:4432.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|'''تجلی امامت''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش