تدبیر در خانواده: تفاوت میان نسخه‌ها

همچنین آن حضرت در سفارش خود به [[حضرت مجتبی]]{{ع}} فرموده است: {{متن حدیث|مَنْ تَوَرَّطَ فِي الْأُمُورِ بِغَيْرِ نَظَرٍ فِي‏ الْعَوَاقِبِ‏ فَقَدْ تَعَرَّضَ‏ لِلنَّوَائِبِ‏}}<ref>«هرکه بدون دقّت در عاقبت کار، به کاری درآید، خود را در معرض گرفتاری‌ها قرار دهد». تحف العقول، ص۶۰؛ نزهة الناظر و تنبیه الخواطر، ص۹۸؛ بحارالانوار، ج۷۷، ص۲۳۸؛ مستدرک الوسائل، ج۱۱، ص۳۰۶.</ref>.

==بسامانی [[زندگی]]==

[[تدبیر امور]] در زندگی، روابط و مناسبات و گذران معاش را بسامان و [[منظم]] می‌سازد و از [[آشفتگی]] و [[بی‌نظمی]] زندگی و تبعات آن جلوگیری می‌کند. بی‌برنامه حرکت کردن و بدون [[آینده‌نگری]] [[تصمیم]] گرفتن و [[اقدام]] نمودن، زندگی را گرفتار [[هرج‌ومرج]] می‌نماید. به بیان [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}}: {{متن حدیث|صَلَاحُ‏ الْعَيْشِ‏ التَّدْبِيرُ}}<ref>«بسامانی زندگی در گرو تدبیر است». شرح غررالحکم، ج۴، ص۱۹۴؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۳۰۳.</ref>.

==بهره‌مندی مناسب از امکانات و [[دارایی]]==

نقش [[تدبیر]] و [[برنامه‌ریزی]] در زندگی [[خانوادگی]] چنان است که هیچ‌چیز جایگزین آن نیست، به گونه‌ای که کم‌ترین امکانات و دارایی در پرتو [[درایت]] و تدبیرورزی، بیش‌ترین بهره‌وری را حاصل می‌کند و زندگی دچار تنگناهای سخت و گزنده نمی‌شود، درحالی‌که بی‌تدبیری و بی‌برنامگی، بیش‌ترین امکانات و دارایی را به باد فنا می‌دهد. به تعبیر [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}}: {{متن حدیث|سُوءُ التَّدْبِيرِ سَبَبُ‏ التَّدْمِيرِ}}<ref>«بدی تدبیر، موجب ویرانی و نابودی است». شرح غررالحکم، ج۴، ص۱۳۱.</ref>.

==راه‌یابی در مواقع [[درماندگی]]==

وقتی زندگی بی‌تدبیر و بدون برنامه پیش می‌رود، هر [[روز]] مشکلی رخ می‌نماید و تنگنایی جدید پیش می‌آید و [[روابط]] و مناسبات و اقدامات بی‌حساب و کتاب را آشفته‌تر از پیش می‌کند، تا جایی که ممکن است ادامه زندگی با بحران‌های سخت همراه شود. به بیان [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}}: {{متن حدیث|مَنْ‏ قَعَدَ عَنْ‏ حِيلَتِهِ‏ أَقَامَتْهُ‏ الشَّدَائِدُ}}<ref>«هر که از تدبیر و چاره‌اندیشی بازنشیند، با سختی‌ها درگیر شود». شرح غررالحکم، ج۵، ص۳۴۴؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۴۴۱.</ref>.

==لوازم [[تدبیر امور]]==

اگر [[انسان]] بداند به کجا می‌خواهد برود، برای وصول به [[هدف]] خود را آماده می‌کند، تلاش‌هایش [[جهت]] می‌یابد، راه‌های رسیدن به هدف را مشخص می‌سازد، مناسب‌ترین مسیر را [[انتخاب]] می‌کند و امکانات لازم را فراهم می‌نماید. صدر المتألهین از قول [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} آورده است: {{متن حدیث|رَحِمَ اللّهُ امْرَءًا عَرِفَ مِنْ أَیْنَ وَ فِي أَیْنَ وَ إِلی أَیْنَ}}<ref>«خدا رحمت کند انسانی را که بشناسد از کجاست، در کجاست و به سوی کجاست». صدر الدین محمد بن ابراهیم الشیرازی (صدر المتألهین)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (الاسفار الاربعة)، مکتبة المصطفوی، قم، ۱۳۷۸ ق. ج۸، ص۳۵۵.</ref>.

===پیش‌بینی===

کسی که [[آینده]] را بهتر ببیند، بی‌گمان در [[زندگی]] موفق‌تر خواهد بود. به تعبیر [[امام علی]]{{ع}}: {{متن حدیث|إِذَا لَوَّحْتَ‏ الْفِكْرَ فِي‏ أَفْعَالِكَ‏ حَسُنَتْ عَوَاقِبُكَ فِي كُلِّ أَمْرٍ}}<ref>«هر گاه در کارهایت بیندیشی، در هر کاری، نیک‌فرجام شوی». مستدرک الوسائل، ج۱۱، ص۳۰۸.</ref>.

===نظرخواهی، رای‌زنی و تجربه‌اندوزی===

انسان نمی‌تواند بی‌توجه به تجربه‌ها در [[زندگی]]، به خوبی [[برنامه‌ریزی]] و [[تدبیر]] کند. [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} فرموده است: {{متن حدیث|الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ‏ وَ الْحَزْمُ بِالتَّجَارِبِ}}<ref>«پیروزی با دوراندیشی به دست می‌آید، و دوراندیشی با تجربه‌ها». شرح غررالحکم، ج۱، ص۲۱.</ref>.

===سرپرستی مسئولانه===

شما را درباره عمل به چیزی که از آن بازخواست می‌شوید به [[پروا داشتن]] از [[خدا]] سفارش می‌کنم، که شما در گرو آن هستید و به سوی آن رهسپارید. خدای عز و جل می‌فرماید: “هرکسی در گرو دستاورد خویش است” و می‌فرماید: “و [[خداوند]] شما را از [[[عقوبت]]] خود برحذر می‌دارد، و بازگشت [همه]به سوی خداست” و می‌فرماید: “پس [[سوگند]] به پروردگارت که از همه آنان درباره آنچه می‌کرده‌اند، [[پرسش]] می‌کنیم”. بدانید ای [[بندگان خدا]]، که خداوند شما را از اعمالتان - از [[خرد]] و کلان - بازخواست خواهد کرد.

===تدبیر مقتصدانه===

اعضای [[خانواده]] همه در نکوداشت مال و دارایی مسئولند و لازم است در این امر یکدیگر را [[همراهی]] نمایند. [[حضرت رضا]]{{ع}} فرموده است:

===[[تدبیر]] اوقات [[زندگی]]===

لازم است [[زن]] و شوهر به تناسب شرایط [[اجتماعی]] و [[اقتصادی]] خود اوقات [[زندگی]] را تقسیم و تنظیم کنند و برای همه امور وقتی مناسب لحاظ نمایند و آن را به [[درستی]] [[مدیریت]] کنند. تقسیم اوقات به سه، چهار و... قسمت و مشخص کردن هر قسمت برای کاری معین و متناسب با وقت در نظر گرفته شده و بهره درست را در هر قسمت بردن از ضروریات زندگی [[خانوادگی]] است. تقسیم اوقات در [[روایات]] به سه یا چهار قسمت و بیان محتوای آنها، معین و منحصر به همین‌ها نیست، بلکه این موارد بیانگر قاعده‌ای در زندگی و [[جهت]] دادن به محتوای اوقات آن است. در [[حدیث]] [[امام کاظم]]{{ع}} آمده است: {{متن حدیث|اِجْتَهِدُوا فِي‏ أَنْ‏ يَكُونَ‏ زَمَانُكُمْ‏ أَرْبَعَ‏ سَاعَاتٍ‏ سَاعَةً لِمُنَاجَاةِ اللَّهِ وَ سَاعَةً لِأَمْرِ الْمَعَاشِ وَ سَاعَةً لِمُعَاشَرَةِ الْإِخْوَانِ وَ الثِّقَاتِ الَّذِينَ يُعَرِّفُونَكُمْ عُيُوبَكُمْ وَ يُخْلِصُونَ لَكُمْ فِي الْبَاطِنِ وَ سَاعَةً تَخْلُونَ فِيهَا لِلَذَّاتِكُمْ فِي غَيْرِ مُحَرَّمٍ}}<ref>«تلاش نمایید اوقات خود را چهار قسمت کنید: زمانی برای [[مناجات با خدا]]، و زمانی برای [[کسب و کار]]، و زمانی برای [[معاشرت]] با [[برادران]] و افراد مورد اعتمادی که عیب‌هایتان را به شما گوشزد می‌کنند و در [[باطن]] [[خیرخواه]] شما هستند، و زمانی برای کام‌جویی از لذت‌های غیر [[حرام]].

==پرسش مستقیم==

{{پایان مدخل وابسته}}