تدبیر در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

* [[تدبیر امور عالم]] هستی در [[قرآن کریم]] به [[خداوند]] و ملائک نسبت داده شده است. [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ}}<ref>«کار (جهان) را از آسمان تا زمین تدبیر می‌کند سپس (کردارها) در روزی که در شمار شما هزار سال است به سوی او بالا می‌رود» سوره سجده، آیه ۵.</ref> یعنی امر [[دنیا]] را با اسباب آسمانی اداره می‌کند، با امر به [[ملائکه]] و جز آنها که آثار و [[احکام]] آسمانی به [[زمین]] می‌رسد<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۴۱۵.</ref>.

* [[آیات]] دیگری نیز [[تدبیر امور]] هستی را به [[اراده خداوند]] [[تبیین]] می‌کنند: {{متن قرآن|يُدَبِّرُ الْأَمْرَ يُفَصِّلُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقَاءِ رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ}}<ref>«امر (آفرینش) را کارسازی  می‌کند، آیات را آشکار می‌دارد باشد که شما به لقای پرورد» سوره رعد، آیه ۲.</ref>، {{متن قرآن|ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ}}<ref>«سپس بر اورنگ (فرمانفرمایی جهان) استیلا یافت؛ کار (هستی) را کارسازی می‌کند» سوره یونس، آیه ۳.</ref> و {{متن قرآن|وَمَنْ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ فَسَيَقُولُونَ اللَّهُ}}<ref>«و چه کسی امر (آفرینش) را کارسازی  می‌کند؟ خواهند گفت: خداوند» سوره یونس، آیه ۳۱.</ref>.

* [[تدبیر]] [[امر]] [[دین]] با [[ارسال پیامبران]] و [[نزول]] [[احکام]] ([[حلال و حرام]]) و تفصیل آنها و [[تدبیر]] [[اهل]] [[زمین]] با بادها و [[باران]] و غیر آنها محقق می‌شود. در حقیقت [[تدبیر]] [[امر]] بر عهده [[خداوند]] است و اضافه ملائک به امر، مشعر این معنی است که آنها اسبابِ تحققِ این [[تدبیر]] هستند<ref>وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۳۰، ص۳۴-۳۵.</ref>.

* [[اندیشمندان اسلامی]] از [[سیاست]] و [[تدبیر امور]] [[انسان‌ها]] در [[جامعه]] به [[سیاست]] مدن و [[تدبیر]] مُدن تعبیر کرده‌اند که به معنای تمشیت [[امور جاری]] [[مردم]] و [[جامعه]] است و آن بر عهده [[امام]] و [[حاکم]] می‌باشد. این مطلب [[با تدبیر]] [[خداوند]] نسبت به [[عالم هستی]] منافاتی ندارد. [[علامه طباطبایی]] در [[تبیین]] این مسئله می‌نویسد: هیچ سببی در قبال [[خداوند]]، [[استقلال]] ندارد تا قابل [[انقطاع]] از [[خداوند]] باشد؛ لذا استناد [[بت پرستان]] به اینکه [[خداوند]] [[تدبیر]] [[امر]] را به [[فرشتگان]] [[تفویض]] کرده، [[باطل]] است. مَثَل اشیاء در استناد آنها به اسباب قریب و بعید، انتها و اتصال آنها به [[خداوند سبحان]] در رتبه آخر (سبب غایی) مانند استناد [[نوشتن]] به [[انسان]] است. در اصل [[انسان]] با دست و قلم می‌نویسد؛ پس [[نوشتن]] اول مستند به قلم است و بعد مستند به دست و درنهایت مستند به [[انسان]]. استناد [[نوشتن]] به قلم و کتاب منافاتی با استناد آن به [[انسان]] ندارد؛ پس [[تدبیر]] [[انسان]] در طول [[تدبیر الهی]] [[تفسیر]] می‌شود<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۱۸۴.</ref><ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۱۷۴.</ref>.