حکمت‌های نهج البلاغه
(تغییرمسیر از کلمات قصار نهج البلاغه)
مقدمه
آخرین بخش نهج البلاغه به حکمت‌ها و کلمات قصار اختصاص دارد. حکمت‌های نهج البلاغه دربرگیرنده مفاهیم اخلاقی، دینی، فرهنگی و اجتماعی در قالبی زیبا و بدیع است. حکمت‌ها هم از لحاظ تمثیل و شیوه گفتار و هم از لحاظ محتوا و مفهوم در اوج‌اند. حکمت‌های نهج البلاغه را می‌توان در موضوع‌های زیر دسته‌بندی کرد:
- علی از زبان علی؛
- آموزه‌ها (مباحثی چون ایمان، اسلام، احکام، عبادات، شناخت‌شناسی، رهبری و مسائل اجتماعی، قرآن، برخی مفاهیم و...)؛
- اندرزها (آدمی و آنچه با آن روبه‌روست، خردمندی، شکیبایی و...).
برای نمونه به چند کلام از آن حضرت اشاره می‌کنیم:
- با مردم به‌گونه‌ای بیامیزید که اگر بمیرید، بر شما بگریند و اگر بمانید با شما دوستی کنند[۱].
- چون بر دشمن ظفر یافتی، عفو و گذشت را شکرانه پیروزی‌ات قرار ده[۲].
- چون سرآغاز نعمت به شما رسد با کم‌سپاسی دنباله آن را نبرید[۳].
- فرصت‌ها چون ابر در گذرند، پس از فرصت‌های خیر بهره گیرید[۴].
- طمع، آدمی را بر لب آورَد ولی تشنه برگردانَد، ضمانت کند اما وفا نکند[۵].
- هر که راز خود را نهان دارد، اختیار آن همواره به‌دست او باشد[۶].
- سینه دانا گنجینه رازها و خوشرویی کمند دوستی‌ها و بردباری، نهان جایِ زشتی‌هاست[۷].
- دنیا و آخرت دو دشمنی متفاوت و دو راه گوناگون‌اند، پس کسی که دنیا را دوست بدارد و بدان دل بندد، آخرت را دشمن دارد و از آن بدش آید و آن دو چونان خاور و باخترند و آن که بین آن دو جهت حرکت کند به هر یک نزدیک شود از دیگری دور گردد؛ و این دو چون دو همسر یک شوهرند[۸].
- در آغاز سرما، خود را از آن بپایید و در پایان، پذیرایش باشید، زیرا آنچه با درختان کند با شما نیز انجام دهد که آغاز آن می‌سوزاند و پایان آن می‌رویاند[۹].
- آن‌که پذیرای صبر نباشد بی‌تابی هلاکش سازد[۱۰].[۱۱]
منابع
پانویس
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۹.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۰.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۳.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۲۰.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۲۶۷.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۵۳.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۵.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۰۰.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۲۸.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۸۰.
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص ۸۴۷ ـ ۸۴۸.