مکی بن ابی‌طالب قیسی
مکی بن ابی‌طالب قیسی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مکی بن ابی‌طالب قیسی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
ابومحمد مکی بن محمد بن حموش قیسی قیروانی قرطبی در سال ۳۵۵ه در قیروان متولد شد و در همان جا رشد یافت و به تحصیل علم پرداخت. برای فراگیری علوم قرآنی به مصر رفت و سفری به مکه داشت و با علما و فقها و محدثان آن دیار ارتباط برقرار کرد؛ سپس به قرطبه اندلس رفت و در آنجا اقامت گزید و خطیب جمعه شد. ابومحمد از ابوطیب عبدالمنعم بن عبیداللّه بن غلبون مقری، قرائت قرآن آموخت و در علوم قرآن و ادبیات عرب تبحر یافت و قرائت‌های هفت گانه را به درستی شناخت. [۱] در فقه، لغت و تفسیر نیز توانایی یافت و روایت می‌‌کرد. ابوعبداللّه بن عتاب و دیگران از او روایت کرده‌اند. [۲]
بعضی منابع هشتاد اثر در علوم قرآن و غیر آن برای او ذکر کرده‌اند، [۳] که به شرح زیر است: الهدایة الی بلوغ النهایة فی التفسیر، الهدایة فی الفقه، البیان عن وجوه القرئات السبع، منتخب الحجة فی القرئات، الاختلاف فی عدد الاعشار، رسالة الی اصحاب الانطاکی فی تصحیح المدّ، تفسیر القرآن پانزده مجلد، اختصار احکام القرآن، التبصرة فی القراآت، الایجاز فی ناسخ القرآن و منسوخه، الایضاح فی الناسخ و المنسوخ، التذکرة فی اختلاف القُراء، الابانة عن معانی القرائه، الموجز فی القرئات دو جزء، الرعایة فی تجوید القرآن و تحقیق لفظ التلاوة، التنبیه فی اصول قراءة نافع و ذکر اختلاف عنه، الانتصاف فی الرد علی ابی بکر الاُدفُوی، الامامه، إعراب القرآن، الزّاهِی فی الُّلمع، الوقف علی کَلّاَ و بَلَی، اَلْیائاتِ المَسْدُودَةِ فی القُرآن، الحُروفِ المُدْغَمَه، هِجاء المَصَاحِف، الهدایة فی الوقف علی کَلَّا، الادغام الکبیر، مشکل غریب القرآن، تسمیة الاحزاب، المَأثور عن مالک فی احکام القرآن و تفسیره، مشکل معانی القرآن، شرح التَّمام و الوقف، دخول حروف جر بعضها مکان بعض، فرض الحج علی من استطاع الیه سبیلا، ایجاب الجزاء علی قاتل الصید فی الحرم خطّاً فی مذهب مالک و الحجة علی ذلک، بیان العمل فی الحج اول الاحرام، مناسک الحج، بیان الصغائر و الکبائر، الاختلاف فی الذبیح مَنْ هو، تنزیل الملائکة من الذنوب و فضلهم علی بنی آدم، اختلاف العُلماء فی النفس و الروح، منتخب کتاب الاخوال لِابن وکیع، المنتقی فی الاخبار، الریاض، المجموع. [۴]
وی در سال ۴۰۷[۵] یا ۴۳۷ در قرطبه درگذشت و در ربض مدفون شد. [۶].[۷]
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
