بحث:عمرو بن حمق خزاعی در تاریخ اسلامی

عمرو بن حمق خزاعی

از اصحاب رسول اکرم(ص) و نیز از شیعیان امیرالمؤمنین علی(ع)بود که پس از صلح حدیبیه به سوی رسول خدا(ص) هجرت کرد؛ و نیز گفته شده که در حجة الوداع اسلام آورده بود. اما قول اول صحیح‌تر است. از فضائل وی آنکه روزی به پیامبر اکرم(ص) آب نوشاند. رسول خدا(ص) وی را دعا کرد و فرمود: «خداوندا! او را از جوانیش بهره‌مند فرما». بر اثر دعای آن حضرت، سن عمرو بن حمق از هشتاد سال گذشت ولی در محاسن او یک تار موی سپید دیده نمی‌شد. به نقل برخی منابع، وی در جریان قیام مردم علیه عثمان از جمله افرادی بود که برای قتل وی به منزل او وارد شدند و نُه ضربت به عثمان زد. عمرو از زاهدان و عابدان کوفه بود و در جنگ جمل چنان جنگ کرد که شمشیرش شکست.

عمرو بن حمق پس از دستگیری حجر بن عدی به همراه رفاعة بن شداد از کوفه به مدائن گریخت و از آنجا به موصل رفت و در نقطه‌ای در کوهستان پنهان شد. عامل آن منطقه از پنهان شدن دو نفر در کوهستان خبر یافت و با عده‌ای به سوی آنها رفت. عمروبن حمق بیمار شده و شکمش آب آورده بود و توان مقاومت نداشت، ولی رفاعة بن شداد که جوانی نیرومند بود بر اسب خود جست و آماده دفاع از عمرو شد، عمرو بن حمق به او گفت: دفاع از من سودی ندارد؛ خود را نجات بده. آن‌گاه رفاعه حمله برد و از میان آنها گذشت. سوارانی به تعقیب او رفتند، ولی او که تیرانداز ماهری بود، هرکس را که نزدیک می‌شد از پای در می‌آورد؛ لذا از تعقیب او منصرف شدند. بعد از شناسایی عمرو بن حمق، معاویه با اطلاع از دستگیری او دستور داد نُه ضربت به اندازه ضرباتی که به ادعای آنان وی به عثمان زده بود به او وارد آوردند. عمرو در اثر همان ضربه اول یا دوم درگذشت. سپس او را گردن زدند و سر وی را بر نیزه‌ای زده و گرداندند. این اولین سری بود که در اسلام گردانده شد. معاویه همسر او را در دمشق زندانی کرده بود. وقتی سر عمرو را به شام آوردند معاویه دستور داد تا آن را در دامان همسرش نهادند. همسر عمرو به فرستاده معاویه گفت: «به او بگو خدا انتقام خون عمرو را از او خواهد گرفت و با عقوبت‌های خود به زودی وی را هلاک خواهد کرد؛ چراکه کاری بزرگ کرد و فرد پاک و نیکوکاری را کشت». او نخستین زن بود که به گناه مردان زندانی شد.