حضرت یونس در علوم قرآنی

مقدمه

یونس از پیامبران بنی‌اسرائیل است که نامش چهار بار در قرآن کریم ذکر شده است: ﴿وَإِسْمَاعِيلَ وَالْيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطًا وَكُلًّا فَضَّلْنَا عَلَى الْعَالَمِينَ﴾^[۱]، ﴿وَإِنَّ يُونُسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ﴾^[۲]، ﴿فَلَوْلَا كَانَتْ قَرْيَةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَهَا إِيمَانُهَا إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ لَمَّا آمَنُوا كَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَى حِينٍ﴾^[۳]، ﴿إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَعِيسَى وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَارُونَ وَسُلَيْمَانَ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا﴾^[۴]. قاموس کتاب مقدس "یونس" را از لفظ "یونا" به معنای "کبوتر" و تاریخ مأموریت آن حضرت را در سال ۸۲۵ پیش از میلاد ذکر کرده است.

در قرآن کریم داستان ایشان و گریختن او از قومش بسیار فشرده نقل شده است. در آیات ﴿ وَإِنَّ يُونُسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ إِذْ أَبَقَ إِلَى الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنْ الْمُدْحَضِينَ فَالْتَقَمَهُ الْحُوتُ وَهُوَ مُلِيمٌ فَلَوْلا أَنَّهُ كَانَ مِنْ الْمُسَبِّحِينَ لَلَبِثَ فِي بَطْنِهِ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ فَنَبَذْنَاهُ بِالْعَرَاء وَهُوَ سَقِيمٌ وَأَنبَتْنَا عَلَيْهِ شَجَرَةً مِّن يَقْطِينٍ وَأَرْسَلْنَاهُ إِلَى مِائَةِ أَلْفٍ أَوْ يَزِيدُونَ فَآمَنُوا فَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَى حِينٍ ﴾^[۵]

حکایت قرآن کریم از ماجرای حضرت یونس (ع) با حکایت تورات از جهاتی شباهت دارد که تفصیل آن در کتاب دراسات تاریخیة من القرآن الکریم و نیز کتاب اَعلام القرآن ذکر شده است^[۶].^[۷]

منابع

فرهنگ‌نامه علوم قرآنی

پانویس

↑ «و اسماعیل و الیسع و یونس و لوط را (نیز راهنمایی کردیم) و همه را بر جهانیان برتری دادیم» سوره انعام، آیه ۸۶.
↑ «و نیز یونس از پیامبران بود» سوره صافات، آیه ۱۳۹.
↑ «پس چرا (مردم) هیچ شهری بر آن نبودند که (به هنگام) ایمان آورند تا ایمانشان آنان را سودمند افتد جز قوم یونس که چون (به هنگام) ایمان آوردند عذاب خواری را در زندگانی این جهان از آنان برداشتیم و تا روزگاری آنان را (از زندگی) بهره‌مند ساختیم» سوره یونس، آیه ۹۸.
↑ «ما به تو همان‌گونه وحی فرستادیم که به نوح و پیامبران پس از وی، و به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان وحی فرستادیم و به داود زبور دادیم» سوره نساء، آیه ۱۶۳.
↑ «و نیز یونس از پیامبران بود (یاد کن) آنگاه را که به سوی کشتی آکنده (از سرنشین) گریخت. آنگاه با آنان قرعه انداخت و از بیرون افتادگان بود. و ماهی (بزرگی) او را به کام خود فرو برد در حالی که او سزاوار سرزنش بود. و اگر او از نیایشگران نبود، بی‌گمان در شکم آن (ماهی)، تا روزی که (همگان) برانگیخته می‌گردند می‌ماند. آنگاه او را به کرانه برهنه دریا افکندیم در حالی که بیمار بود. و بر او گیاهی از (گونه) کدو رویاندیم. و او را به سوی یکصد هزار (نفر) یا بیشتر فرستادیم. آنگاه آنان ایمان آوردند و ما آنها را تا مدّتی بهره‌مند گرداندیم» سوره صافات، آیه ۱۳۹-۱۴۸.
↑ خزائلی، محمد، اعلام القرآن، صفحه ۶۸۷؛ قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، جلد۷، صفحه ۲۷۵؛ هاکس، جیمز، قاموس کتاب مقدس، صفحه ۹۷۷؛ دراسات تاریخیة من القرآن الکریم، جلد۴، صفحه ۱۷۵.
↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۳۸۶۶.

[1] «و اسماعیل و الیسع و یونس و لوط را (نیز راهنمایی کردیم) و همه را بر جهانیان برتری دادیم» سوره انعام، آیه ۸۶.

[2] «و نیز یونس از پیامبران بود» سوره صافات، آیه ۱۳۹.

[3] «پس چرا (مردم) هیچ شهری بر آن نبودند که (به هنگام) ایمان آورند تا ایمانشان آنان را سودمند افتد جز قوم یونس که چون (به هنگام) ایمان آوردند عذاب خواری را در زندگانی این جهان از آنان برداشتیم و تا روزگاری آنان را (از زندگی) بهره‌مند ساختیم» سوره یونس، آیه ۹۸.

[4] «ما به تو همان‌گونه وحی فرستادیم که به نوح و پیامبران پس از وی، و به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان وحی فرستادیم و به داود زبور دادیم» سوره نساء، آیه ۱۶۳.

[5] «و نیز یونس از پیامبران بود (یاد کن) آنگاه را که به سوی کشتی آکنده (از سرنشین) گریخت. آنگاه با آنان قرعه انداخت و از بیرون افتادگان بود. و ماهی (بزرگی) او را به کام خود فرو برد در حالی که او سزاوار سرزنش بود. و اگر او از نیایشگران نبود، بی‌گمان در شکم آن (ماهی)، تا روزی که (همگان) برانگیخته می‌گردند می‌ماند. آنگاه او را به کرانه برهنه دریا افکندیم در حالی که بیمار بود. و بر او گیاهی از (گونه) کدو رویاندیم. و او را به سوی یکصد هزار (نفر) یا بیشتر فرستادیم. آنگاه آنان ایمان آوردند و ما آنها را تا مدّتی بهره‌مند گرداندیم» سوره صافات، آیه ۱۳۹-۱۴۸.

[6] خزائلی، محمد، اعلام القرآن، صفحه ۶۸۷؛ قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، جلد۷، صفحه ۲۷۵؛ هاکس، جیمز، قاموس کتاب مقدس، صفحه ۹۷۷؛ دراسات تاریخیة من القرآن الکریم، جلد۴، صفحه ۱۷۵.

[7] فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۳۸۶۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]