ضحاک بن مزاحم هلالی در تراجم و رجال
مقدمه
ضحاک بن مزاحم (متوفای بعد از ۱۰۰) نزد اساطین جرح و تعدیل مجروح است. عده‌ای هم شاگردی وی نزد ابن عباس را مورد تردید قرار داده‌اند، و حتی گفته‌اند حضور هیچ یک از صحابه را درک نکرده است. یحیی بن سعید در مورد وی می‌گوید: الضحاك ضعيف عندنا[۱]: ضحاک نزد ما ضعیف است.
ابن عدی در الکامل فی الضعفاء می‌نویسد: ضحاک بن مزاحم به تفسیر شناخته شده، اما روایاتش از ابن عباس، ابی هریره و همه کسانی که از آنها روایت می‌کند محل تردید است[۲].
مزی نیز می‌نویسد: لم يثبت له سماع من أحد من الصحابة[۳]؛ سماعی از هیچ یک از صحابه برای وی ثابت نشده است.
عبدالملک بن میسره هم می‌گوید: الضحاك لم يلق ابن عباس[۴]؛ ضحاک، ابن عباس را ملاقات نکرده است.
ذهبی، ابن جوزی و عقیلی هم معتقدند او ضعیف است و ابن عباس و دیگر صحابه را ندیده است. و در نسب وی گفته‌اند: كانت امه حاملا به سنتين[۵]؛ مادرش دو سال به او حامله بوده است.[۶]
منابع
- ↑ میزان الاعتدال، ج۲، ص۳۲۶، حدیث ۳۹۴۲.
- ↑ ضحاك بن مزاحم إنما عرف بالتفسير، فأما رواياته عن ابن عباس وأبي هريرة وجميع من روي عنه، ففي ذلك كله نظر؛ الکامل فی الضعفاء، ج۴، ص۹۶؛ میزان الاعتدال، ج۲، ص۳۲۶، حدیث ۳۹۴۲؛ تهذیب الکمال، ج۱۳، ص۲۹۷؛ المغنی فی الضعفاء، ج۱، ص۴۹۴؛ الضعفاء الکبیر، ج۲، ص۲۱۸، حدیث ۹۴۴؛ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۳۹۸، حدیث ۷۹۴.
- ↑ تهذیب الکمال، ج۱۳، ص۲۹۲.
- ↑ الجرح والتعدیل، ج۵، ص۳۶۶؛ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۳۹۸، حدیث ۷۹۴.
- ↑ تهذیب الکمال، ج۱۳، ص۲۹۶؛ مشاهیر علماء الامصار، ج۱، ص۱۹۴، حدیث ۱۵۶۲.
- ↑ حسینی میلانی، سید علی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، ج۱، ص ۲۶۳.