نمایش مبدأ برای قانون اساسی مدینه

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[قانون اساسی مدینه در حدیث]] - [[قانون اساسی مدینه در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}

==مقدمه==
[[محمد بن اسحاق]] گوید: [[رسول خدا]]{{صل}} عهدنامه‌ای میان [[مهاجران]] و [[انصار]] نوشت و [[یهودیان]] را در [[دین]] و [[دارایی]] خویش [[آزاد]] گذاشت و شرایطی برای ایشان و بر ایشان قرار داد؛
[[به نام خداوند بخشنده مهربان]]
#این (نوشته) دستور یا منشوری است از طرف محمّد{{صل}} [[پیغمبر]] (فرستاده) [[خدا]] در میان [[مؤمنان]] و [[مسلمانان]] از [[طائفه]] [[قریش]] و (اهالی) [[یثرب]] (مدینه) و کسانی که از آنها [[پیروی]] کنند و به آنها بپیوندند و با آنها [[جهاد]] کنند، نافذ و جاری خواهد بود.
#اینها صرف نظر از سایر [[مردم]]، امّتی هستند یگانه و مشخص (یک‌ واحد [[سیاسی]]).
# مهاجران قریش [[مسئول]] [[حفظ]] و [[حراست]] بخش خود خواهند بود و خون‌بهای خود را با رعایت [[حس]] [[نیکوکاری]] و [[عدالت]] که در میان مؤمنان وجود دارد، خواهند پرداخت و نیز [[فدیه]] [[اسیران]] خود را بر اساس اصول نیکوکاری و عدالت همه با یکدیگر پرداخت خواهند کرد.
# [[بنو عوف]] نیز مسئول حفظ و حراست بخش و ناحیه خود خواهند بود و نیز خون‌بهای مربوط را با توافق یکدیگر خواهند پرداخت و همچنین فدیه مربوط به اسیران خود را نیز با رعایت اصول نیکوکاری و عدالت رایج در میان مؤمنان تأدیه خواهند کرد.
# [[بنو حارث]] (خزرجی‌ها) مسئول حفظ و حراست ناحیه خود خواهند بود و هر [[طایفه]] و گروهی با توافق، فدیه مربوط به اسیران خود را بر اساس عدالت و نیکوکاری پرداخت خواهند کرد.
#بنو ساعده مسئول نگه‌داری و [[حفاظت]] بخش خود خواهند بود و هر گروهی بر اساس اصول نیکوکاری و عدالت رایج در میان مؤمنان فدیه خود را خواهد پرداخت.
#بنو جشم مسئول حفظ و نگه‌داری بخش خود خواهند بود و بر اساس اصول نیکوکاری و عدالت رایج در میان مؤمنان، فدیه خود را خواهند پرداخت.
#بنو نجّار مسئول نگه‌داری و حفاظت بخش خود خواهند بود و هر طائفه و گروهی بر اساس عدالت و نیکوکاری رایج در میان مؤمنان، فدیه خود را خواهند پرداخت.
# [[بنو عمرو بن عوف]] [[مسئول]] نگه‌داری و [[حفاظت]] ناحیه خود خواهند بود و هر طایفه‌ای بر اساس [[عدالت]] و [[نیکوکاری]] رایج در میان [[مؤمنان]]، فدیه خود را ادا خواهند کرد.
#بنو نبیت مسئول [[حفظ]] و [[حراست]] بخش خود خواهند بود و هر طایفه‌ای بر اساس عدالت و نیکوکاری رایج میان مؤمنان، فدیه خود را خواهند پرداخت.
#بنو [[اوس]] مسئول نگه‌داری و [[نگهبانی]] ناحیه خود خواهند بود و هر طایفه‌ای فدیه خود را مطابق اصول عدالت و نیکوکاری رایج در میان مؤمنان پرداخت خواهند کرد.
#مقرر است که مؤمنان هیچ فردی را که در اثر فشار [[قرض]] از پا درآمده باشد (بدون کمک) به حال خودش وانگذارند و در موضوع فدیه نیز بر اساس اصول عدالت و نیکوکاری رایج میان مؤمنان و همچنین راجع به خون‌بها رعایت حال چنان شخصی را بنمایند.
#و نیز مقرر است که هیچ مؤمنی با [[مولا]](هم [[پیمان]]) [[مؤمن]] دیگری علیه او به [[مخالفت]] برنخیزد.
#و نیز مقرر است که مؤمنان [[پرهیزکار]] باید در برابر آن فردی که از میان آنان [[یاغی]] شود یا بخواهد به دیگران [[تجاوز]] کند و [[ستمکاری]] نماید یا این که موجبات تعدّی و جنایتی را فراهم سازد یا در میان مؤمنان فسادی ایجاد کند، همه با یکدیگر [[همکاری]] کنند و او را مغلوب سازند؛ گو این که قیام‌کننده و [[متجاوز]] فرزند یکی از مؤمنان باشد.
#هیچ مؤمنی نباید مؤمن دیگری را که کافری را کشته، بکشد و به هیچ کافری علیه مؤمنی نباید کمک نماید.
#مسلّم و [[قطعی]] است که [[حمایت]] [[خدا]] یکی بیش نیست و حمایت مؤمنان از نازل‌ترین فرد [[مسلمان]]، در موردی که به نام [[اسلام]] تعهدی نموده باشد، قطعی و همگانی است و همه مؤمنان در برابر همه [[مردم]] [[جهان]]، با یکدیگر برابرند.
#افرادی از [[جامعه]] [[یهود]] که به ما کمک کنند، حمایت و کمک ما را جلب خواهند کرد و با ما برابر خواهند بود و هیچ کس نخواهد توانست بر آنها تحمیلی روا دارد و [[بدیهی]] است به [[مخالفین]] آنها نیز کمکی نخواهد شد.
#مسلّم است که [[صلح]] [[مؤمنان]] یکی بیش نخواهد بود و اگر احیانا در [[راه خدا]] [[جنگی]] پیشامد کرد، هیچ مؤمنی [[حق]] ندارد بدون موافقت مؤمنان با طرف [[مخاصمه]] صلح کند، مگر این که این صلح مورد موافقت همه مؤمنان باشد که در آن صورت آن چنان صلحی که بر اساس [[عدالت]] و [[برابری]] استقرار یافت، برای همه الزام‌آور خواهد بود.
#هر طایفه‌ای که همراه ما [[جنگ]] کند، دستجات آن [[طایفه]] باید به نوبت همراه ما بجنگند.
#از آنجایی که مؤمنان همه در [[حکم]] یک هیأت هستند، در خون‌هایی که از آنها در راه خدا ریخته می‌شود، [[اولیاء]] یکدیگرند (یعنی همه ولی دم شناخته می‌شوند و [[قصاص]] بر عهده همه است).
#بدون تردید مؤمنان [[پرهیزکار]] پیرو [[هدایت]] و تابع [[بهترین]] طریق ارشادند.
#هیچ مشرکی نباید به یک نفر از [[قریش]] حمایتی بدهد و یا [[مالی]] از او نگه‌داری کند، هیچ مؤمنی را مانع نشود که بر [[مشرک]] [[تسلط]] پیدا کند.
#اگر کسی عمدا مؤمنی را بکشد و ثابت شود؛ باید به قصاص آن [[قتل]] کشته شود، مگر این که بازماندگان مقتول [[راضی]] شوند (که خون‌بها بگیرند) و همه مؤمنان باید برای [[مجازات]] [[اقدام]] کنند و هیچ نوع عمل و اقدام دیگری برای مؤمنان روا نیست.
#برای هیچ مؤمنی که [[معتقد]] به این سند باشد و به [[خدا]] و [[روز قیامت]] [[عقیده]] داشته باشد، جایز نیست که به [[جنایت]] کار کمک کند یا او را [[پناه]] دهد و هر کسی که جنایت‌کار را [[یاری]] دهد یا او را پناه دهد، هرآینه [[لعنت خدا]] و [[خشم خدا]] در روز قیامت متوجّه او خواهد بود و هیچ نوع مخارجی یا غرامتی از او پذیرفته نخواهد شد.
#بر شما مؤمنان [[واجب]] است در هر موردی که با یکدیگر [[اختلاف]] پیدا کردید، [[مرجع]] امر خدا و پیغمبرش باشند.
#هرگاه در هنگام جنگ [[یهودیان]] با مؤمنان [[همکاری]] بنمایند، هزینه جنگی را خودشان باید بپردازند.
# [[یهود]] [[بنی عوف]] با [[مؤمنان]] در [[حکم]] یک [[امّت]] شناخته می‌شوند؛ با این تفاوت که [[یهود]] مطابق دستور [[دین]] خود عمل کنند و [[مسلمانان]] مطابق [[اوامر]] دین خود. [[موالی]] ([[هم‌پیمانان]]) یهود در حکم خود یهودند، مگر کسانی که [[ستم]] کنند و [[مرتکب گناه]] شوند و [[متجاوز]] باشند، چنین کسانی جز خود و [[اهل]] [[خانه]] خود را دچار [[زحمت]] نخواهند کرد.
# یهود [[بنی نجار]]، حقوقشان مانند [[حقوق]] یهود [[بنی عوف]] خواهد بود.
# یهود [[بنی حارث]]، حقوقشان مانند حقوق یهود بنی عوف خواهد بود.
# یهود [[بنی ساعده]]، حقوقشان مانند حقوق یهود بنی عوف خواهد بود.
# یهود بنی جشم، حقوقشان مانند حقوق یهود بنی عوف خواهد بود.
# یهود [[بنی اوس]]، حقوقشان مانند حقوق یهود بنی عوف خواهد بود.
# یهود [[بنی ثعلبه]]، حقوقشان مانند حقوق یهود بنی عوف خواهد بود. مگر کسی که ستم کند و مرتکب گناه گردد و او نیز جز به خود و اهل [[خانواده]] خود زیانی نخواهد رسانید.
#مسلّم است که «جفنه» چون شاخه‌ای است از [[قبیله]] [[ثعلبه]]، مانند خودشان (در حکم خودشان) هستند.
#بدون تردید حقوق بنی شطیبه مانند حقوق یهود بنی عوف خواهد بود و مسلّم است که این معنی باید از هر جهت رعایت شود و تجاوزی روی ندهد.
# موالی ثعلبه دارای حقوق اعضای اصلی همان قبیله خواهند بود.
#مسلّم است که شعبه‌های فرعی یهود دارای حقوق اعضای اصلی‌شان خواهند بود.
# مسلّم است که هیچ یک از افراد یهود جز با [[اذن]] و اجازه [[محمّد]]{{صل}} در [[جنگ]] شرکت نخواهند کرد.
# [[قصاص]] نباید از بین برود و [[خون]] کسی نباید هدر شود و هر کس‌ خون کسی را بریزد، زحمت آن دامن‌گیر خود و خانواده‌اش خواهد شد و [[خدا]] به [[بهترین]] وجهی به این مطلب [[عنایت]] دارد.
#هنگام بروز جنگ مخارج [[جنگی]] یهود بر عهده خودشان و مخارج جنگی مسلمانان بر عهده خودشان خواهد بود و به هر حال هر دو طرف با یکدیگر بر ضدّ کسانی که علیه [[پیروان]] این دستور بجنگند، [[همکاری]] خواهند کرد و روابطشان با یکدیگر بر اساس [[مشورت]] و [[خیرخواهی]] و [[نصیحت]] خواهد بود و از [[بدرفتاری]] [[احتراز]] خواهند کرد.
#هیچ فردی نباید نسبت به هم‌پیمانش بدرفتاری کند و همه باید به [[مظلوم]] کمک کنند.
#هنگامی که [[مسلمانان]] با یکدیگر در حال [[جنگ]] باشند، [[یهودیان]] به مسلمانان [[کمک مالی]] خواهند کرد.
#داخل [[شهر مدینه]] برای [[پیروان]] این سند «[[حرم]]» شناخته خواهد شد.
# [[پناهنده]] هر کس در [[حکم]] خود اوست و هیچ کس نباید به پناهنده‌اش زیانی برساند و یا نسبت به او مرتکب جرمی شود.
# پناهنده (یعنی کسی که از دیگری [[حق]] «جوار» یا [[پناهندگی]] گرفته) نمی‌تواند جز با اجازه شخص حمایت‌کننده، دیگری را در این [[حقّ]] اصلی [[شریک]] کند.
#هرگاه بین کسانی که تابع این دستور هستند، کشتاری روی دهد یا مشاجره‌ای درگیرد که [[بیم]] [[فساد]] در آن باشد، [[مرجع]] امر رسیدگی [[خدا]] و [[محمّد]]{{صل}} (که فرستاده خداست) خواهند بود و خدا ضامن [[پرهیزگارترین]] و نیکوکارترین پیروان این سند است.
#به [[قریش]] و [[یاران]] قریش حقّ جوار (پناهندگی) داده نمی‌شود و آنها از [[حقوق]] پناهندگی محرومند.
# پیروان این سند در برابر کسانی که به [[مدینه]] [[حمله]] کنند، یکدیگر را [[یاری]] خواهند کرد.
#اگر یهودی‌ها به صلحی [[دعوت]] شوند که در آن [[همکاری]] کنند و آن [[صلح]] را عملی سازند، می‌توانند به این کار [[اقدام]] کنند، در آن صورت [[مؤمنان]] نیز باید آن صلح را بپذیرند مگر این که صلح با کسانی باشد که در راه [[دین]] می‌جنگند.
#هر گروهی [[مسئول]] [[حفاظت]] و [[نگهبانی]] آن قسمت از [[شهر]] هستند که روبه‌روی آنها واقع شده است.
# یهودیان [[اوس]] همان حقوق را دارند که پیروان این سند از آن برخوردارند و پیروان این سند، بدون تعرّض و [[تجاوز]] به دیگران، باید رعایت دقیق‌ترین نکات آن را بنمایند.
#هر کس عمل خلافی مرتکب شود، سزای آن را خواهد دید و به طور قطع خدا ضامن پرهیزگارترین افراد است و از آن کسی [[حمایت]] می‌کند که به [[بهترین]] وجه مطابق مندرجات این دستور عمل نماید.
#به طور قطع این دستور (سند) از کسی که [[ستم]] کار و عهدشکن و [[متجاوز]] باشد، [[حمایت]] نخواهد کرد و هر کس از [[شهر]] خارج شود و هر کس در [[مدینه]] بماند، [[مأمون]] و مصون خواهد بود مگر کسی که [[ظلم]] کند و بر خلاف مندرجات این منشور (سند) عمل کند و به طور قطع و مسلّم [[خدا]] [[پناه]] دهنده کسانی است که [[نیکوکاری]] را پیشه کنند و پرهیزگارتر باشند و [[محمّد]]{{صل}} فرستاده خداست<ref>سیره ابن هشام، ج۲، ص۱۴۷- ۱۵۰؛ البدایة و النهایه، ج۳، ص۲۲۴- ۲۲۶؛ الاموال، ص۲۰۲- ۲۰۷؛ مجموعة الوثائق السیاسة؛ مسند احمد، ج۱، ص۲۷۱؛ مسند ابو یعلی، ج۴، ص۳۶۶- ۳۶۷؛ ترجمه این سند از مرحوم سیّد غلامرضا سعیدی است که در کتاب تاریخ صدر اسلام، صص ۳۴۸ -۳۴۴ آمده است.</ref>.

این بود سند مهمّی که مورّخان چنان که باید به آن اهتمام نورزیدند و نویسندگان و پژوهش‌گران در مطالعه و بررسی مفاد آن کوتاهی به [[خرج]] دادند.<ref>[[سید جعفر مرتضی عاملی|عاملی، سید جعفر مرتضی]]، [[سیرت جاودانه ج۱ (کتاب)|سیرت جاودانه ج۱]]، ص ۵۴۷-۵۵۷.</ref>.

== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:13790010.jpg|22px]] [[سید جعفر مرتضی عاملی|عاملی، سید جعفر مرتضی]]، [[سیرت جاودانه ج۱ (کتاب)|'''سیرت جاودانه ج۱''']]
{{پایان منابع}}

== پانویس ==
{{پانویس}}

[[رده:قانون اساسی مدینه]]