نمایش مبدأ برای آیا آیاتی که به پیامبر خاتم خطاب می‌کند و تو چه دانی نافی علم غیب او نیست؟ (پرسش)

{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی = [[علم غیب معصوم (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب]]
| تصویر = 7626626262.jpg
| نمایه وابسته = [[ضرورت و دلایل اثبات علم غیب معصوم (نمایه)|ضرورت و دلایل اثبات علم غیب معصوم]]
| مدخل اصلی = [[علم غیب]]
| موضوعات وابسته = 
| پاسخ‌دهندگان = [[علامه طباطبایی]]؛ [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی]]؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده]]
}}
'''آیا آیاتی که به [[پیامبر خاتم]] {{صل}} خطاب می‌کند و تو چه دانی نافی [[علم غیب]] او نیست؟''' یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان ''«[[آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)|آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟»]]'' است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مجموعه پرسش‌های مرتبط به این بحث '''([[علم غیب معصوم (پرسش)|علم غیب معصوم]])''' یا به مدخل اصلی '''[[علم غیب]]''' مراجعه شود.

== پاسخ نخست ==
[[پرونده:39587474.jpg|بندانگشتی|راست|100px|[[علامه طباطبایی]]]]
'''[[علامه طباطبایی]]''' در کتاب ''«[http://lib.eshia.ir/50081/19/654 المیزان]»'' در این‌باره گفته است:

«{{متن قرآن|وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْحَاقَّةُ}} خطاب در این جمله به هر کسی است که قابل خطاب باشد، و در آن علم به حقیقت روز قیامت را از همه مخاطبین نفی می‌‏کند، می‏‌فرماید: تو نمی‏دانی قیامت چیست؟ و این تعبیر کنایه است از کمال اهمیت آن روز و نهایت درجه عظمتش، و شاید منظور از روایتی هم که از ابن عباس نقل شده همین باشد، او گفته: هر جا در قرآن جمله {{متن قرآن|مَا أَدْرَاكَ}} آمده [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} آن را درک کرده و هر جا جمله {{متن قرآن|ما يُدْرِيكَ}} آمده آن جناب آن مطلب را واقعاً نمی‏‌داند خلاصه کلام اینکه اولی کنایه است از عظمت مطلب و دومی تصریح است»<ref>[http://lib.eshia.ir/50081/19/654 ترجمه تفسیر المیزان، ج‏ ۱۹، ص ۶۵۴.]</ref>.

== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. آیت‌الله مکارم شیرازی؛
| تصویر = مکارم شیرازی.jpg
| پاسخ‌دهنده = ناصر مکارم شیرازی
| پاسخ = آیت‌الله '''[[ناصر مکارم شیرازی]]''' در کتاب  ''«[http://lib.eshia.ir/27575/24/441 تفسیر نمونه]»'' در این‌باره گفته‌ است:

«تعبير به {{متن قرآن|وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْحَاقَّةُ}} برای تأکید بیشتر روی عظمت حوادث آن روز عظیم است، تا آنجا که حتی به [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]] {{صل}} خطاب می‏‌شود که تو نمی‌‏دانی آن روز چگونه است؟ و حقیقت همین است که درک حوادث قیامت برای ما زندانیان زندان دنیا امکان‌‏پذیر نیست، همانگونه که درک مسائل مربوط به دنیا برای جنینی که در شکم مادر است با هیچ بیانی میسر نمی‌‏باشد»<ref>[http://lib.eshia.ir/27575/24/441/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA_%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%87_%D8%AF%D8%B1%DA%A9_%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%AB_%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7_%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%A7%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1_%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA تفسیر نمونه ج۲۴ ص۴۴۱]</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. آقای عرفانی (پژوهشگر جامعة المصطفی العالمیة)؛
| تصویر = 11273.jpg
| پاسخ‌دهنده = محمد نظیر عرفانی
| پاسخ = آقای '''[[محمد نظیر عرفانی|عرفانی]]''' در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان ''«[[بررسی علم غیب معصومان (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]»'' در این‌باره گفته‌ است:

* [[شیخ طوسی]] در تفسیر آیه می‌گوید: {{متن قرآن|مَا أَدْرَاكَ}}، برای امور معلوم به کار می‌رود و {{متن قرآن|ما يُدْرِيكَ}} برای اموری که معلوم نیست. و در اینجا برای نشان دادن عظمت و شأن آن آمده است گویی که آن را نمی‌دانی.

* صاحب تفسیر مجمع البیان می‌نویسد: یعنی مثل اینکه تو می‌دانی آن چیست زیرا آن را معاینه نکرده و ندیده‌‏ای آنچه در آن است از چیزهای ترسناک. ثوری گوید: جمله {{متن قرآن|مَا أَدْرَاكَ}} در تمام قرآن در جایی گفته شده که مطلب معلوم و مسلمی است اما {{متن قرآن|ما يُدْرِيكَ}} در مواردی آمده که نامعلوم است.

* [[محمد بن جریر طبری]] در تفسیر آیه آورده است : از سفیان نقل شده که در قرآن هر جا {{متن قرآن|ما یُدْرِیكَ}} آمده پیامبر از آن خبر ندارد اما هر جا {{متن قرآن|مَا أَدْرَاكَ}} پس پیامبر را از آن آگاه نموده است.

* [[قرطبی]] در تفسیر آیه نظر طبری را گفته و می‌نویسد: پیامبر به قیامت علم داشت از طریق دانستن صفات آن و اینجا برای بزرگداشت شأن آن روز این جمله را بیان کرده است.

* [[فخر رازی]] در کتاب خود ذیل آیه می‌نویسد: یعنی برای تو علمی نیست به کنه آن و عظمت آن، و در حدی از عظمت است که کسی آن را درک نمی‌تواند بکند و چون آن را ندیدی نمی‌دانی آن چیست.

* [[عبدالکریم خطیب]] در ذیل آیه می گوید: کسی استطاعت اینکه بتواند حقیقت آن را درک کند و بر درک آن احاطه یابد را ندارد و این جواب است از جانب خداوند به افرادی که از نبی سؤال می‌کردند در مورد حاقه و اینکه شما از نبی سؤال می‌کنید و از او تقاضای جواب دارید در حالی که او هم نمی‌داند حاقه چیست زیرا که آن چیزی فراتر از تصورات عقل است.

* از دیدگاه مفسران فریقین در می‌یابیم که این گونه از آیات دلالت دارد بر نشان دادن عظمت و شأن موضوع مورد بحث و {{متن قرآن|مَا أَدْرَاكَ}} در جاهایی به کار می‌رود که معلوم و مشخص است و [[پیامبر خاتم|رسول‌خدا]] {{صل}} از آن آگاه می‌باشد و {{متن قرآن|ما يُدْرِيكَ}} در جاهایی است که نامعلوم است و رسول‌خدا {{صل}} به آن علم ندارد. در بررسی این دسته از آیات که با واژه "درایه" وارد شده باید متذکر شویم که هر یک از این آیات درباره موضوع خاصی از قبیل سرانجام یک کار، یک فرد یا حقیقت (سجین، علیین، شب قدر، قارعه، طارق) و نظائر آن وارد شده و عمومیتی ندارد تا به استناد به آنها بتوان هرگونه علم غیب را نفی کرد. واژه درایه تنها به علم و آگاهی عادی که از راه فکر و تأمل به دست می‌آید گفته می‌شود، و در حقیقت نقطه مقابل علم غیب است. راغب اصفهانی در مفردات می‌گوید: کلمه درایه درباره خدا به کار برده نمی‌شود زیرا علم و آگاهی خدا حضوری است و محتاج به تأمل و فکر نمی‌باشد و معنی "درایت" از نظر لغت عرب این است که توجه پیدا کردم و فهمیدم، اصولاً "درایه" علمی است که با حیله و چاره جوئی به‌دست آید»<ref>[[بررسی علم غیب معصومان (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص۷۳.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش 
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. آقای شیخ‌زاده (پژوهشگر جامعة المصطفی العالمیة).
| تصویر = 11818.jpg
| پاسخ‌دهنده = قاسم علی شیخ‌زاده
| پاسخ = آقای '''[[قاسم علی شیخ‌زاده]]''' در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان ''«[[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]»'' در پاسخ به این پرسش گفته‌ است:

«آیاتی که مطلق علم را از [[پیامبر]] نفی نموده دارای دو واژه علم و درایه می‌باشد مانند: {{متن قرآن|وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ }} <ref> و تو چه می‌دانی شب قدر چیست؟؛ سوره قدر، آیه: ۲.</ref>، {{متن قرآن|وَمِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ مَرَدُواْ عَلَى النِّفَاقِ لاَ تَعْلَمُهُمْ}} <ref> و از اهل مدینه منافقانی هستند که به دورویی خو کرده‌اند؛ سوره توبه، آیه: ۱۰۱.</ref>. و آیات شبیه آن، به هر صورت در این نوع آیات علم از [[پیامبر]] نفی گردیده و مطلوب مخالفان را ثابت می‌کند. '''جواب:''' آیات دارای واژه درایت در موضوعات خاصی به کار رفته و عمومیتی ندارد تا هر نوع علم غیر را نفی کند و برفرض قبول آن مراد اینست که [[پیامبر]] {{صل}} از راه عادی نمی‌داند امّا آگاهی آن حضرت را از تعلیم الهی نفی نمی‌کند. آیات دارای واژه علم نیز هر نوع علم غیبی را نفی نمی‌کند بلکه مربوط به گروه خاصی از منافقان است که شناخت آنان از راه عادی نفی گردیده نه از راه [[علم غیب]] به تعلیم الهی. اصولاً شناخت منافقان منحصر به راه‌های غیبی نیست بلکه از راه عادی و علائمی که در قرآن برای شناخت آنان بیان شده نیز ممکن است. از میان جوابهای که به دلائل سه گانه قرآنی مخالفان داده شد جواب اول از دلیل اول بهترین، دقیق‎ترین، فراگیرترین جوابها است که به عنوان یک قاعده کلی در سراسر مباحث [[علم غیب]] وبسیاری از مسائل کلامی دیگر کاربرد دارد و تنها جوابی است که همه علمای شیعه در عمق و اتقان آن اتفاق نظر داشته و همگی آن را پذیرفته اند و در کتب شان اعم از تفسیری و کلامی و... از آن بهره جسته‌اند و آن جواب این بود که [[علم غیب]] خداوند ذاتی اما از انبیاء به تعلیم خداوند است»<ref>[[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]؛ ص ۲۴.</ref>.
}}

== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسش وابسته}}
# [[آیا علم غیب منحصر به خداست؟ (پرسش)]]
# [[آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۱۰۱ سوره برائت به صراحت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[با توجه به آیه ۵۹ سوره انعام چگونه علم غیب غیر از خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)]]
# [[با توجه به آیه ۲۰ سوره یونس چگونه علم غیب غیر خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)]]
# [[با توجه به آیه ۶۵ سوره نمل چگونه علم غیب غیر از خدا اثبات می‌شود؟ (پرسش)]]
# [[با توجه به آیه ۵۰ سوره انعام آیا پیامبر خاتم علم غیب دارد؟ (پرسش)]]
# [[با توجه به آیه ۱۸۸ سوره اعراف چگونه علم غیب پیامبر خاتم ثابت می‌شود؟ (پرسش)]]
# [[با توجه به آیه ۳۱ سوره هود چگونه علم غیب پیامبر خاتم ثابت می‌شود؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۶۳ سوره احزاب علم غیب را از پیامبر خاتم نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[با توجه به آیه ۱۸۷ سوره اعراف آیا پیامبر خاتم به زمان قیامت علم دارد؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۳۴ سوره لقمان علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۷۷ سوره نحل نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۳۳ سوره بقره نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۳۸ سوره فاطر نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۴۶ سوره هود نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۹ سوره احقاف علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۶۹ سوره ص علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۶۹ سوره هود علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۲۶ سوره کهف نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۱۲۳ سوره هود علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۲۳ سوره احقاف علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۲۶ سوره ملک علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۱۱۶ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۱۱۱ سوره انبیا نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۴۷ سوره هود علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۱۱۲ سوره شعرا نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۳ سوره عبس نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۸ سوره مطففین نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۱۹ سوره مطففین نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۳۶ سوره اسرا علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۴۷ سوره فصلت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۸۵ سوره زخرف علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۳۱ سوره مدثر علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۹ سوره ابراهیم نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۸ سوره رعد علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۷ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
# [[آیا آیه ۹۹ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)]]
{{پایان پرسش وابسته}}

== پانویس ==
{{پانویس}}

[[رده:پرسش]]
[[رده:پرسمان علم غیب امامان معصوم]]
[[رده:(اث): پرسش‌هایی با ۴ پاسخ]]
[[رده:(اث): پرسش‌های علم غیب معصوم با ۴ پاسخ]]