نمایش مبدأ برای اصحمة بن ابجر

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اصحمة بن ابجر در تاریخ اسلامی]] | پرسش مرتبط  = }}

== مقدمه ==
اصحمه، مقارن [[ظهور اسلام]]، [[پادشاه]] [[حبشه]] بود و [[لقب]] [[نجاشی]] داشت. نام نجاشی افزون بر «اصحمه»، به [[اختلاف]] «اَصحَم»، «مَصحَمَه» و «صَحَمَه» و غیره<ref>ابن حجر، ج۱، ص۳۴۸.</ref> که ناشی از تصحیفات رایج در منابع است نیز گفته شده است، اما [[شهرت]] او به اصحمه است<ref>بیهقی، ج۴، ص۵۰؛ حاکم نیشابوری، ج۲، ص۶۲۳.</ref>. اصحمه در [[زبان عربی]] به معنای [[عطیه]] و [[بخشش]] است<ref>بکری دمیاطی، ج۳، ص۱۷۵؛ حاکم نیشابوری، ج۲، ص۶۲۳.</ref>.

نجاشی، لقب [[پادشاهان]] حبشه بود<ref>بلاذری، ج۱، ص۷۵، ۸۱؛ نووی، ج۵، ص۲۵۱.</ref>، چنان که قیصر، لقب شاهان [[روم]] و کسری، لقب [[پادشاهان ایران]] بود<ref>زبیدی، ج۴، ص۳۵۲.</ref>.

در [[زمان رسول خدا]] {{صل}} دو نفر (با لقب نجاشی) بر حبشه [[حکومت]] کردند: اولی «اصحمة بن أبجر» بود که [[مسلمان]] شد و به [[مسلمانان]] [[نیکی]] کرد، هرچند [[رسول خدا]] {{صل}} را ندید و از این رو در شمار [[صحابه]] قرار ندارد<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۲۵۲.</ref>. نجاشی دوم کسی بود که [[نامه]] [[حضرت]] را از روی [[کبر]] و [[غرور]] پاره کرد و [[کافر]] شد<ref> احمدی میانجی، ج۲، ص۴۴۴.</ref>. [[اخبار]] درباره نجاشی قدری متشتت و پراکنده است و ما سعی کرده‌ایم وجه جمعی برای آنها بیابیم و تصویری یکدست ارائه کنیم.

در پی [[آزار]] [[مشرکان قریش]]، شماری از مسلمانان بی‌پناه ([[سال ششم بعثت]]) به [[سرپرستی]] [[جعفر بن ابی طالب]] به حبشه [[هجرت]] کردند<ref>ابن هشام، ج۱، ص۳۴۴؛ آیه ۴۱ سوره نحل نیز به این هجرت اشاره دارد.</ref>. [[محمد بن اسحاق]] درباره ویژگی حکومت نجاشی و علت [[مهاجرت]] مسلمانان به حبشه گوید: وقتی رسول خدا {{صل}} دید خود آن حضرت به [[اراده خداوند]] در [[حمایت]] [[ابوطالب]] است، ولی مسلمانان گرفتار آزار [[قریش]] هستند، به آنان فرمود: «به حبشه [[سفر]] کنید که در آنجا [[پادشاهی]] [[دادگر]] است و کسی از او [[ستم]] نمی‌بیند. آنجا [[سرزمین]] [[صدق]] و [[راستی]] است»<ref>ابن هشام، ج۱، ص۳۴۴؛ طبری، ج۲، ص۳۲۹.</ref>. [[رفتار]] او با مسلمانان، تأییدی بر این سخن رسول خدا {{صل}} است. حضرت نامه‌ای برای پادشاه حبشه فرستاد که متن آن چنین است: «{{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref>. از محمد [[رسول خدا]] به [[نجاشی]] اصحمه [[پادشاه]] [[حبشه]]. [[سلام]] بر تو! من [[حمد]] و ثنای می‌گویم [[فرمانروایی]] را که [[تدبیر امور]] [[بندگان]] در [[اختیار]] اوست و در کمال [[پاکی]] و [[طهارت]] است. با بندگانش برخوردی سالم و درست دارد و [[ایمنی]] بخش است و [[برتری]] دارد و [[شهادت]] می‌دهم که عیسی [[پسر مریم]]، [[روح الله]] و کلمه اوست که او را به [[مریم]] [[بتول]] [[عفیف]] پاکدامن [[القا]] کرد، و او به عیسی حامله شد. پس [[خداوند]] او را از [[روح]] خود آفرید، چنان که [[آدم]] را از روح خود آفرید. من تو را به [[اطاعت خداوند]] یگانه‌ای که شریکی ندارد، فرا می‌خوانم که از من [[پیروی]] کنی و به آنچه من آورده‌ام، [[ایمان]] آوری که من فرستاده و [[رسول]] خداوندم. من [[پسرعم]] خود جعفر را همراه عده‌ای از [[مسلمانان]] به سوی تو گسیل داشتم. هنگامی که پیش تو آمدند، آنها را بپذیر و [[تکبر]] و [[زورگویی]] را رها کن. من، تو و سربازانت را به سوی [[خدا]] [[دعوت]] می‌کنم و [[نصیحت]] خویش را انجام دادم. [[درود]] بر کسی که پیرو [[هدایت]] باشد»<ref>طبری، ج۲، ص۶۵۲؛ نوری، ج۱۲، ص۱۰۷.</ref>.

[[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۱، ص۱۹۸.</ref> نقل کرده است که نجاشی [[نامه]] آن [[حضرت]] را بوسید و بر چشم خود نهاد و برای [[فروتنی]] از تخت پایین آمد و بر [[زمین]] نشست، بعد [[مسلمان]] شد و گفت: اگر می‌توانستم، به حضورش می‌رفتم. سپس نامه‌ای حاکی از [[پذیرش اسلام]] به دست [[جعفر بن ابی طالب]] نوشت و هدایایی برای رسول خدا {{صل}} فرستاد. متن نامه او به حضرت چنین نقل شده است: «{{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref>. به محمد رسول خدا از نجاشی اصحمة بن أبجر. سلام و [[درود]] و [[برکات]] خداوند بر تو باد! خدای یگانه، مرا به [[دین اسلام]] هدایت کرد. یا [[رسول الله]]! نامه شما با آنچه درباره [[عیسی بن مریم]] ذکر کرده بودی، به من رسید. قسم به خدای [[آسمان]] و [[زمین]]، آنچه درباره عیسی در آن [[نامه]] (نامه [[پیامبر]] به [[نجاشی]]) آمده بود، عیسی نیز به آن نمی‌افزاید، مطلب همان است که شما فرمودی. آنچه را به آن [[مبعوث]] شدی شناختیم و [[پسرعم]] تو را با یارانش پذیرفتیم. [[شهادت]] می‌دهم که تو به [[حق]] و [[راستی]]، [[رسول]] و فرستاده خداوندی. من با تو و پسرعم تو، [[بیعت]] کردم و به دست او به خدای جهانیان [[ایمان]] آوردم. پسر خویش، أرها بن اصحمة بن ابجر را به سوی تو فرستادم. من جز بر خویش [[تسلط]] ندارم. شهادت می‌دهم آنچه تو گویی، [[حق]] است. اگر دستور دهی به سوی تو می‌آیم. [[درود خدا]] بر تو باد»<ref>طبری، ج۲، ص۶۵۳؛ شامی، ج۲، ص۳۹۵؛ ابن حبان، ج۲، ص۹.</ref>.

همزمان با نامه اول [[رسول خدا]] {{صل}}، [[ابوطالب]] نیز با سرودن اشعاری، ضمن [[ستایش]] از نجاشی، او را به [[نیکی]] با [[مهاجران]] [[تشویق]] کرد<ref>بلاذری، ج۲، ص۲۹۹.</ref>. متن نامه براین دلالت دارد که رسول خدا {{صل}}، نامه یاد شده را همراه [[جعفر بن ابی طالب]] و از [[مکه]] فرستاده است. رفتن جعفر به [[حبشه]]، سال پنجم از [[بعثت]] [[حضرت]] بوده و نامه‌های آن حضرت برای [[پادشاهان]]، [[سال ششم هجرت]] بوده که دست کم [[دوازده]] سال میان آن دو فاصله است و معنا ندارد جعفر [[سال پنجم بعثت]] به حبشه رفته باشد و حضرت سال ششم هجرت درباره جعفر به نجاشی نامه نوشته و در آن فرموده باشد وقتی جعفر نزد تو آمد، [[اسلام]] را بپذیر و...<ref>احمدی میانجی، ج۲، ص۴۴۰.</ref>.

پاسخ نجاشی نیز حاکی از آن است که وی با توجه به نامه آن حضرت، [[مسلمان]] شد. [[شاهد]] این مدعا، سخنان نجاشی در پاسخ [[نمایندگان]] [[قریش]] و همچنین پس از سخنان جعفر بن ابی طالب است که تمام سخنان جعفر را پذیرفت و تحت تأثیر سخنان او گریست<ref>ابن هشام، ج۱، ص۳۶۰.</ref> و در عمل نیز در مدت اقامت [[مسلمانان]] با آنان خوش [[رفتار]] بود<ref>ابن سعد، ج۱، ص۱۹۳.</ref> و [[مسلمانان]] در قلمرو [[حکومت]] او [[آرامش]] یافتند.

[[قریش]] از خبر [[هجرت]] مسلمانان به [[حبشه]] و آرامش آنان در حکومت [[نجاشی]]، دچار [[هراس]] شد و برای بازگرداندن مسلمانان به [[مکه]] به تکاپو افتاد. از این رو، [[عمرو بن عاص]] و [[عبدالله بن ابی ربیعه]] و بنا به روایتی [[عمارة بن ولید]]<ref>بلاذری، ج۱، ص۲۶۸، برخی [مقریزی، ج۱، ص۴۱] نیز گفته‌اند عمرو بن عاص دو مرتبه از طرف قریش به حبشه آمده که یک بار آن با عماره و بار دیگر با عبدالله بوده است.</ref> را با تحفه‌ها و هدایای نفیسی نزد نجاشی فرستادند و خواستار [[تسلیم]] مسلمانان شدند، اما نجاشی مسلمانان را تحویل نداد<ref>طبری، ج۲، ص۳۲۹.</ref>. وقتی [[رسول خدا]] {{صل}} از روانه گشتن عمرو بن عاص از سوی [[قریش]] [[آگاه]] شد، [[عمرو بن امیه]] را با نامه‌ای به سوی نجاشی فرستاد<ref>مقریزی، ج۱، ص۴۱.</ref>. متن این نامه به دست نیامده است<ref>حمید الله، ص۹۹.</ref>.

فرستادگان قریش نزد نجاشی به [[سعایت]] پرداختند و گفتند: این گروه [[مهاجران]] درباره عیسی می‌گویند که وی [[بنده]] خداست. اصحمه برای بار دوم مهاجران و [[سرپرست]] آنان جعفر را نزد خویش خواند و پرسید: درباره عیسی چه می‌گویید؟ جعفر، [[سوره مریم]] را [[تلاوت]] کرد و چون خواندن آن به پایان رسید، اصحمه چوبی از [[زمین]] برداشت و گفت: چنان که این چوب بر [[انجیل]] نمی‌افزاید، مهاجران نیز چیزی بر آن نیفزودند، و خطاب به آنان گفت: بروید که شما در [[سرزمین]] من ایمن‌اید. سپس هدایای عمرو بن عاص و عبدالله بن ابی ربیعه را پس داد و به آنان گفت: اگر دو [[کوه]] از زر به من ببخشید، این گروه را به شما تسلیم نخواهم کرد<ref>بیهقی، ج۹، ص۱۴۴؛ حاکم نیشابوری، ج۲، ص۱۸۱؛ مقریزی، ج۱، ص۳۸.</ref>.

به پاس این خدمات نجاشی، هنگامی که هیئت اعزامی او [[خدمت]] [[حضرت]] رسید ([[تاریخ]] دقیق این [[وفد]] مشخص نیست)، حضرت شخصاً به هیئت [[نمایندگی]] نجاشی خدمت کرد و حاضر نشد [[صحابه]] او به [[وفد]] [[نجاشی]] [[خدمت]] کنند<ref>ابن ابی الدنیا، ص۱۱۱؛ طبرانی، الأحادیث، ص۴۶؛ ابن کثیر، البدایه، ج۳، ص۹۹.</ref>.

[[همراهی]] و مدارای نجاشی با [[مسلمانان]] و علاقه او به [[رسول خدا]] {{صل}}، سبب [[بدبینی]] [[مردم]] [[حبشه]] به وی شد و [[شورش]] عمومی مردم را فراهم ساخت. نجاشی با [[مشاهده]] این اوضاع، دستور داد کشتی‌ای را آماده کردند و به [[یاران]] خود دستور داد در آن کشتی بروند. اگر [[پیروز]] شد، آنان به حبشه برگردند؛ وگرنه، به هر مکانی که می‌خواهند عزیمت کنند. سپس در کاغذی چنین نوشت: {{عربی|"هُوَ يَشْهَدُ أَنْ لَا اله الَّا اللَّهِ وَأَنْ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَأَنْ عِيسَى عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ رُوحَهُ وَ كَلِمَتُهُ أَلْقاها الَىَّ مَرْيَمَ"}}؛ و آن را در زیر سمت چپ [[قبا]]، روی شانه خود نهاد و نزد مردم آمد و گفت: آیا من از همه مردم به شما سزاوارتر نیستم؟ پاسخ دادند: هستی. گفت: پس چرا شورش کردید؟ گفتند: تو از [[دین]] ما برگشتی! نجاشی دست خود را از روی [[لباس]] ([[عبا]] يا قبا) بر سینه خود نهاد و با اشاره به سینه خود گفت: این [[شهادت]] می‌دهد که عیسی بیش از این نیست و در این حال دست خود را بر رویه شانه سمت چپ (شکل [[صلیب]] که مسیحی‌ها با اشاره دست درست می‌کنند) برد. بدین‌سان، مردم از او [[راضی]] شدند و برگشتند<ref>ابن کثیر، البدایه، ج۳، ص۷۵.</ref>.

برخی گفته‌اند: هنگامی که رسول خدا {{صل}} در [[ذیحجه]] [[سال ششم هجری]] از [[صلح حدیبیه]] برگشت، سفیران خود را همراه با [[نامه]] نزد [[پادشاهان]] فرستاد و آنان را به [[اسلام]] [[دعوت]] کرد<ref>ابن حبیب بغدادی، ص۷۶؛ مسعودی، ج۲، ص۲۸۹.</ref>. نخستین [[سفیر]] آن [[حضرت]]، [[عمرو بن امیه ضمری]] بود که او را با نامه‌ای نزد نجاشی فرستاد و وی را به اسلام دعوت کرد و آیاتی از [[قرآن]] را برای او نوشت<ref>ابن سعد، ج۱، ص۱۹۸؛ بلاذری، ج۱، ص۲۶۳؛ ابن کثیر، سیره، ج۲، ص۴۱.</ref>. [[ابن سعد]] و برخی دیگر، [[تاریخ]] [[نامه]] [[رسول خدا]] {{صل}} را به [[نجاشی]]، [[ربیع الاول]] [[سال هفتم هجری]] گفته‌اند<ref>ابن سعد، ج۱، ص۱۶۲؛ ابن حجر، ج۸، ص۱۴۱.</ref> و ظاهر کلمات آنان نیز به نحوی است که گویا نامه بالا را [[حضرت]] در سال ششم و همراه عمرو بن امیه ضمری به [[حبشه]] فرستاده است؛ در حالی که گفتیم نامه حضرت همراه جعفر فرستاده شده است. علت این [[اشتباه]]، وجود نامه‌های گوناگون به نجاشی است که آن حضرت در زمان‌های متفاوت برای نجاشی فرستاده و نجاشی نیز پاسخ‌های متعددی به نامه‌های رسول خدا {{صل}} داده است<ref>حمیدالله، ص۱۰۴ و ۱۰۶.</ref>.

برخی گفته‌اند حضرت، عمرو بن امیه ضمری را همراه دو نامه پیش نجاشی فرستاد. در یکی از [[نامه‌ها]]، نجاشی را به [[اسلام]] [[دعوت]] کرد و آیاتی از [[قرآن]] را برای او نوشت، و در نامه دوم از نجاشی خواست [[ام حبیبه]] را برای او تزویج کند<ref>واقدی، ج۲، ص۷۴۲؛ ابن سعد، ج۱، ص۱۹۸ و ج۲، ص۱۸۹؛ بلاذری، ج۲، ص۷۲.</ref>. [[طبری]]<ref>طبری، ج۲، ص۶۲۷.</ref> به نقل از [[ابن اسحاق]] گفته است: آن حضرت در همان نامه اول که نجاشی را به اسلام دعوت کرد، از او خواست ام حبیبه را برای او [[عقد]] کند؛ در حالی که دعوت نجاشی به اسلام در دوران [[بعثت]] است و [[نیابت]] نجاشی در عقد ام حبیبه برای رسول خدا {{صل}}، در سال ششم<ref>ابن عساکر، ج۶۹، ص۱۳۶.</ref> و به قولی سال هفتم<ref>ابن عساکر، ج۶۹، ص۱۳۸.</ref> بوده است. افزون بر این، متن نامه‌ای که رسول خدا {{صل}} برای دعوت نجاشی نوشته، موجود است، اما متن نامه‌ای که عقد ام حبیبه را خواستار شده است، در دست نیست<ref>حمیدالله، ص۱۰۶.</ref>

آنچه مسلم است اینکه نامه رسول خدا {{صل}} به نجاشی در [[زمان]] [[هجرت]] [[مسلمانان]] به حبشه، غیر از نامه‌ای است که عمرو بن أمیه ضمری در سال هفتم برای نجاشی آورد و در آن از نجاشی خواست ام حبیبه، [[دختر ابوسفیان]] را برای او تزویج کند و وسیله حرکت [[اصحاب]] وی را به [[مدینه]] فراهم سازد. [[نجاشی]] نیز چنان کرد<ref>واقدی، ج۲، ص۷۴۲؛ ابن سعد، ج۱، ص۱۹۸ و ج۲، ص۱۸۹؛ بلاذری، ج۲، ص۷۲.</ref> و [[مسلمانان]] باقیمانده در [[حبشه]] را که حدود شانزده نفر بودند، با دو کشتی روانه مدینه نمود<ref>طبری، ج۲، ص۳۴۳ و ۶۲۷.</ref>. هنگامی که مسلمانان به مدینه رسیدند، [[فتح خیبر]] تمام شد. آن [[حضرت]] آنان را در [[غنایم]] [[خیبر]] [[شریک]] ساخت<ref>ابن سعد، ج۱، ص۱۶۲.</ref> و فرمود: «نمی‌دانم به آمدن جعفر بیشتر خوشحال شوم یا به فتح خیبر»<ref>ابن سعد، ج۲، ص۸۲.</ref>.

ظاهراً [[ازدواج]] [[رسول خدا]] {{صل}} با [[ام حبیبه]]، به قصد [[دلجویی]] از او بود که [[اقوام]] خود را به دلیل شرکشان ترک کرد و شوهرش نیز در حبشه [[مسیحی]] شد و همان جا مُرد <ref>ابن سعد، ج۸، ص۷۷.</ref>، [[ابن حبیب بغدادی]]<ref>ابن حبیب، ص۸۸.</ref> گوید: [[ازدواج]] با ام حبیبه، اندکی قبل از [[فتح مکه]] و برای دلجویی از [[ابو سفیان]] بود. با [[نامه]] رسول خدا {{صل}}، نجاشی، ام حبیبه را برای آن حضرت [[عقد]] کرد، سپس [[ولیمه]] داد و چهارصد دینار<ref>ابن سعد، ج۸، ص۷۸؛ مسعودی، ج۲، ص۸۸؛ حاکم نیشابوری، ج۲، ص۱۸۱.</ref> به عنوان مهریه به ام حبیبه پرداخت. سپس به رسول خدا {{صل}} نامه نوشت و اطلاع داد که ام حبیبه را به عقد او در آورده و هدایایی نیز برای آن حضرت فرستاد<ref>طبری، ج۳، ص۱۲۲؛ و نیز ر. ک: احمدی میانجی، ج۲، ص۴۴۹.</ref>.

[[عایشه]] گوید: نجاشی [[پادشاه]] حبشه [[انگشتر]] طلا برای رسول خدا {{صل}} فرستاد و حضرت آن را به [[امامه]] بخشید<ref>ابن عساکر، ج۳۶، ص۱۵۹.</ref>. پس از این، نجاشی نامه یا نامه‌های رسول خدا {{صل}} را در صندوقی از عاج می‌نهاد و می‌‌گفت: تا این نامه در میان [[مردم]] حبشه باشد، حال آنان [[نیکو]] و در خیر خواهند بود<ref>ابن سعد، ج۱، ص۱۹۸.</ref>. افزون بر آنچه در ازدواج ام حبیبه گذشت، نجاشی هدایای دیگری نیز در طی اقامت مسلمانان در حبشه برای رسول خدا {{صل}} فرستاد که برخی از آنها عبارت‌اند از: [[لباس]] کامل «کسوة [[جامعة]]» (پیراهن، شلوار، [[عبا]] و یک جفت [[کفش]] ساده) هنگام [[عقد]] [[ام حبیبه]]<ref>بلاذری، ج۲، ص۷۳.</ref>، سه گوسفند<ref>ابن سعد، ج۲، ص۱۷۸.</ref>، دو کفش سیاه ساده<ref>ابن سعد، ج۱، ص۳۷۴.</ref> و عصایی که هنگام عزیمت [[رسول خدا]] {{صل}} در [[سال دوم هجری]] برای خواندن نخستین [[نماز عید]]، از سوی [[زبیر بن عوام]] به دست آن [[حضرت]] رسید<ref>بلاذری، ج۱، ص۲۱۴؛ طبری، ج۲، ص۴۱۸.</ref>. بنا بر قولی، [[نجاشی]] این [[عصا]] را به [[زبیر]] بخشید که همراه نجاشی با [[دشمنان]] او جنگیده بود. زبیر نیز آن را به رسول خدا {{صل}} [[هدیه]] داد<ref>بلاذری، ج۲، ص۱۷۷.</ref>. یک بار نیز [[پادشاه روم]] ردایی از سندس (دیبای رقیق، لطیف و باریک) برای رسول خدا {{صل}} هدیه فرستاد که ایشان آن را به [[جعفر بن ابی طالب]] داد. جعفر پرسید: آن را چه کنم؟ آن حضرت فرمود: آن را برای برادرت نجاشی بفرست<ref>ابن سعد، ج۱، ص۳۵۳.</ref>. 

سرانجام نجاشی در [[رجب]] [[سال نهم هجری]]<ref>و به قولی پیش از فتح مکه، ر. ک: ابن اثیر، ج۱، ص۲۵۲.</ref> درگذشت و رسول خدا {{صل}} از سوی [[جبرئیل]] از درگذشت او [[آگاه]] شد و به [[مسلمانان]] خبر داد<ref>طبری، ج۳، ص۲۹.</ref>. سپس فرمود: «امروز [[نیک]] مردی از [[دنیا]] رفت. بیایید برای برادرتان نجاشی، [[نماز]] بخوانید» و خود نیز برای [[خواندن نماز]] به طرف [[مسجد]] رفت<ref>نسائی، فضائل، ص۶۰، دارقطنی، ج۱، ص۴۴۰؛ ابن ماکولا، ج۲، ص۳؛ البانی، ص۸۹.</ref>. [[ابوجاریه]] گوید: دو صف کشیدیم و بر او نماز خواندیم<ref>ابن ماکولا، ج۲، ص۳.</ref>.

از [[فرزندان]] او به «اَرها»<ref>طبری، ج۲، ص۶۵۳.</ref> و «ابونیزر»<ref>بکری، ج۲، ص۶۵۷؛ ابن حجر، ج۷، ص۳۴۳.</ref> اشاره، و گفته شده [[اسماء]] [[زن]] جعفر، [[پسر نجاشی]] را همزمان با فرزندش عبدالله شیر داد<ref>ابن حجر، ج۵، ص۶۳.</ref>، اما اینکه کدام یک از فرزندان او را شیر داده، ذکر نشده است. چشمه‌ای نیز در [[مدینه]] به چشمه ابونیزر منسوب است. گفته شده ابونیزر به مدینه آمد، [[مسلمان]] شد<ref>ابن حجر، ج۷، ص۳۴۳.</ref> و پس از [[رحلت رسول خدا]] {{صل}}، با فاطمه {{ع}} و [[اولاد]] آن حضرت بود و [[خرج]] و مخارج او نیز از سوی [[اهل بیت]] تأمین می‌شد<ref>کوفی، ج۲، ص۸۱؛ نوری، ج۱۴، ص۶۲.</ref>. [[جعفر بن ابی طالب]] و [[عبدالله بن مسعود]] از او [[روایت]] دارند<ref>ابونعیم، ج۱، ص۳۵۵.</ref>.

پس از اصحمه، [[پادشاهی]] دیگر بر سر کار آمد که [[رسول خدا]] {{صل}} به او نیز [[نامه]] نوشت و وی را به [[اسلام]] [[دعوت]] نمود، ولی او نامه آن [[حضرت]] را پاره کرد. حضرت فرمود: «[[خداوند]] او و پادشاهی‌اش را پاره پاره می‌کند»<ref>احمد بن حنبل، ج۱، ص۴۴۲؛ هیثمی، ج۸، ص۲۳۵؛ احمدی میانجی، ج۲، ص۴۳۵.</ref>. این جمله حضرت، خود دلیل بر این است که این نامه به [[نجاشی]] اول نیست که [[مسلمان]] شد و [[رسالت]] حضرت را پذیرفت. از این رو، برخی نامه سال هفتم حضرت را که همراه [[عمرو بن امیه ضمری]] فرستاد، به نجاشی دوم دانسته‌اند<ref>احمدی میانجی، ج۲، ص۴۳۷.</ref>. البته ممکن است حضرت تمام نامه‌های خود را به [[حبشه]]، از طریق عمرو بن امیه فرستاده باشد و به علت [[شهرت]] نجاشی اول، [[گمان]] شده است مراد از نجاشی، همان نجاشی معروف است که مسلمان شد و به [[مسلمانان]] [[خدمت]] کرد. [[ذهبی]] گوید: در تمام [[نامه‌ها]] رسول خدا {{صل}}، [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ}}<ref>«بگو: ای اهل کتاب! بیایید بر کلمه‌ای که میان ما و شما برابر است هم‌داستان شویم که: جز خداوند را نپرستیم و چیزی را شریک او ندانیم و یکی از ما، دیگری را به جای خداوند، به خدایی نگیرد پس اگر روی گرداندند بگویید: گواه باشید که ما مسلمانیم» سوره آل عمران، آیه ۶۴.</ref>. را می‌نوشت، اما [[ابن کثیر]]<ref>البدایه، ج۳، ص۱۰۴.</ref> گفته است: آیه شریفه یاد شده، تنها در نامه‌ای بود که به نجاشی دوم نوشت.

بیشتر تاریخ‌نگاران، نامه همراه عمرو بن امیه ضمری را به [[نجاشی]] در [[سال هفتم هجری]] دانسته‌اند، اما از متن گزارش ذیل برمی‌آید که [[نامه]] به نجاشی دوم، پس از [[فتح مکه]] و پس از درگذشت نجاشی اول بوده است. [[جعفر بن عمرو بن امیه]] گوید: [[رسول خدا]] {{صل}} چهار نفر را نزد چهار [[پادشاه]] فرستاد که هر چهار نفر به زبان قومی که [[پیام]] می‌بردند آشنا بودند. عمرو بن امیه نامه‌ای برای نجاشی برد. هنگام ورود نزد نجاشی، در سالن ورودی کوتاه بود و [[سفرا]] برای [[تعظیم]] نجاشی به حالت خمیده وارد می‌شدند. [[عمرو]] با حالت خمیده و به پشت وارد شد تا به نجاشی تعظیم نکند، این عمل عمرو بر اطرافیان نجاشی گران آمد. آنان به نجاشی گفتند: چنان که ما وارد می‌شویم، وارد نشد و قصد [[جان]] عمرو را کردند. نجاشی از عمرو پرسید: چرا چنین وارد شدی؟ عمرو گفت: ما وقتی بر پیامبرمان نیز وارد می‌شویم، باحالت خمیده و تعظیم نیست. اگر برای کسی هنگام وارد شدن بر او چنین تعظیم کرده بودیم، برای شما نیز چنان می‌‌کردیم. نجاشی او را [[تصدیق]] کرد و [[امان]] داد<ref>ابن ابی شیبه، ج۸، ص۴۶۱.</ref>.

افزون بر اینها، وقتی رسول خدا {{صل}} در سال ششم [[نامه‌ها]] را برای [[پادشاهان]] نوشت، نجاشی [[مسلمان]] بود و برای فرستادن این نامه لزومی نبوده است<ref>احمدی میانجی، ج۲، ص۴۳۹.</ref>. از این رو [[ذهبی]]<ref>ذهبی، ج۱، ص۴۴۱.</ref> سند خبر را [[ضعیف]] دانسته است.<ref>[[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «اصحمة بن ابجر»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص:۱۰۰-۱۰۳.</ref>

==نجاشی==
[[لقب]] عام [[پادشاهان]] [[حبشه]] است. نجاشی [[عصر پیامبر]] نامش «اصحمه» است. مردی [[راستگو]] و روشن ضمیر بود که از کاروان مسافران [[مهاجر]] - مسلمانانی که در [[سال پنجم بعثت]] به [[ریاست]] [[جعفر بن ابی طالب]]{{ع}} به آن [[سرزمین]] [[هجرت]] کرده بودند با آغوش باز استقبال کرد. وی به [[کیش]] [[نصاری]] بود و پنهانی [[اسلام]] آورد، ولی از [[ترس]] ملتش که عموماً [[مسیحی]] بودند نتوانست اسلامش را آشکار کند، اما سرانجام [[ایمان]] باطنی‌اش را اظهار کرد. او در [[سال نهم هجری]] درگذشت و نقل است که [[جبرئیل]] خبر [[مرگ]] او را به [[پیامبر]]{{صل}} داد و آن حضرت [[مردم]] را به [[بقیع]] فرا خواند و به [[اعجاز]]، [[سرزمین حبشه]] و جنازه نجاشی برای مردم ظاهر شد و از آن جا، بر جنازه او [[نماز]] گزارد. [[منافقان]] در این باره سخنانی گفتند ولی دیری نپایید که خبر مرگش در همان [[روز]] توسط مسافران در [[مدینه]] [[تأیید]] شد<ref>گلواژه‎های حج و عمره، علیرضا بصیری، ص۵۶۹.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۱۰۲۱.</ref>.

== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:IM009658.jpg|22px]] [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|'''مقاله «اصحمة بن ابجر»، دانشنامه سیره نبوی ج۲''']]
# [[پرونده:IM010703.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|'''محمدنامه''']]
{{پایان منابع}}

== پانویس ==
{{پانویس}}

[[رده:اعلام]]
[[رده:اصحاب پیامبر]]