احدیت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۱۰: خط ۱۰:


«[[أحد]]» و «واحد» با این که در لغت بر یک معنا، یعنی اول اعداد دلالت می‌‌کنند <ref>لسان العرب، ج۱، ص۸۲ و ج۱۵، ص۲۳۰، الصحاح، ج۲، ص۴۴۰.</ref> فرق‌های فراوانی نیز دارند که به برخی از آنها اشاره می‌‌شود:
«[[أحد]]» و «واحد» با این که در لغت بر یک معنا، یعنی اول اعداد دلالت می‌‌کنند <ref>لسان العرب، ج۱، ص۸۲ و ج۱۵، ص۲۳۰، الصحاح، ج۲، ص۴۴۰.</ref> فرق‌های فراوانی نیز دارند که به برخی از آنها اشاره می‌‌شود:
#احد به چیزی اطلاق می‌‌شود که هیچ کثرت خارجی و [[ذهنی]] را نمی‌پذیرد و به این دلیل، قابل شمارش نبوده و نمی‌توان گفت: أحد، اثنان، ثلاثة...، ولی واحد چنین نیست و ممکن است در خارج یا [[ذهن]]، دوم، سوم و... داشته باشد <ref>المیزان، ج۲، ص۳۸۷، مجمع البیان، ج۱۰، ص۸۶۰، لوامع البیّنات، ص۳۱۰ ـ ۳۱۱.</ref>.
# احد به چیزی اطلاق می‌‌شود که هیچ کثرت خارجی و [[ذهنی]] را نمی‌پذیرد و به این دلیل، قابل شمارش نبوده و نمی‌توان گفت: أحد، اثنان، ثلاثة... ، ولی واحد چنین نیست و ممکن است در خارج یا [[ذهن]]، دوم، سوم و... داشته باشد <ref>المیزان، ج۲، ص۳۸۷، مجمع البیان، ج۱۰، ص۸۶۰، لوامع البیّنات، ص۳۱۰ ـ ۳۱۱.</ref>.
#أحد هنگامی که در [[نفی]] به کار می‌‌رود، شمول بیشتری در نفی دارد، برای مثال وقتی گفته می‌‌شود: {{عربی|"ما في الدار واحد"}} معنایش این است که در [[خانه]] یک نفر نیست، ولی ممکن است دو نفر در خانه باشد، اما هنگامی که گفته می‌‌شود: {{عربی|"ما في الدار أحد"}} معنایش این است که هیچ [[انسانی]] در خانه نیست <ref>تفسیر کبیر، ج۳۲، ص۱۷۸، مجمع البیان، ج۱۰، ص۸۶۰.</ref>.
# أحد هنگامی که در [[نفی]] به کار می‌‌رود، شمول بیشتری در نفی دارد، برای مثال وقتی گفته می‌‌شود: {{عربی|"ما في الدار واحد"}} معنایش این است که در [[خانه]] یک نفر نیست، ولی ممکن است دو نفر در خانه باشد، اما هنگامی که گفته می‌‌شود: {{عربی|"ما في الدار أحد"}} معنایش این است که هیچ [[انسانی]] در خانه نیست <ref>تفسیر کبیر، ج۳۲، ص۱۷۸، مجمع البیان، ج۱۰، ص۸۶۰.</ref>.
#واحد و أحد در نفی برای هر موجودی استعمال می‌‌شوند، ولی در [[اثبات]] با یکدیگر فرق دارند،؛ چراکه واحد صفت هر موجودی واقع می‌‌شود، ولی أحد به صورت مقیّد برای همه موجودات و به صورت مطلق، فقط برای [[واجب تعالی]] به کار می‌‌رود <ref>المیزان، ج۲، ص۳۸۷، لوامع البینات، ص۳۱۰ـ ۳۱۱.</ref>.
# واحد و أحد در نفی برای هر موجودی استعمال می‌‌شوند، ولی در [[اثبات]] با یکدیگر فرق دارند،؛ چراکه واحد صفت هر موجودی واقع می‌‌شود، ولی أحد به صورت مقیّد برای همه موجودات و به صورت مطلق، فقط برای [[واجب تعالی]] به کار می‌‌رود <ref>المیزان، ج۲، ص۳۸۷، لوامع البینات، ص۳۱۰ـ ۳۱۱.</ref>.
#أحد بر خلاف واحد جمع بسته نمی‌شود. [[ازهری]] نقل می‌‌کند: شخصی از [[ابن عباس]] پرسید: آیا [[آحاد]] جمع أحد است، او گفت: [[احد]] جمع ندارد. می‌‌توان گفت: آحاد جمع واحد است، چنان که أشهاد جمع [[شاهد]] است <ref>لسان العرب، ج۵، ص۲۳۱، لوامع البیّنات، ص۳۱۰ـ ۳۱۱.</ref>.
# أحد بر خلاف واحد جمع بسته نمی‌شود. [[ازهری]] نقل می‌‌کند: شخصی از [[ابن عباس]] پرسید: آیا [[آحاد]] جمع أحد است، او گفت: [[احد]] جمع ندارد. می‌‌توان گفت: آحاد جمع واحد است، چنان که أشهاد جمع [[شاهد]] است <ref>لسان العرب، ج۵، ص۲۳۱، لوامع البیّنات، ص۳۱۰ـ ۳۱۱.</ref>.
از نظر [[متکلمان]] و [[فلاسفه]]، صفت یا اسم أحد بیان‌گر [[توحید]] أحدی و نفی هرگونه ترکیبی از واجب تعالی است <ref>شرح الاسماء الحسنی، ص۱۲۵، لوامع البیّنات، ص۳۱۰ـ ۳۱۱.</ref>.
از نظر [[متکلمان]] و [[فلاسفه]]، صفت یا اسم أحد بیان‌گر [[توحید]] أحدی و نفی هرگونه ترکیبی از واجب تعالی است <ref>شرح الاسماء الحسنی، ص۱۲۵، لوامع البیّنات، ص۳۱۰ـ ۳۱۱.</ref>.


اقسام ترکیب عبارتند از:
اقسام ترکیب عبارتند از:
#ترکیب از مادّه و صورت خارجی در عناصر و مرکبات آنها <ref>الحکمة المتعالیه، ج۶، ص۱۰۰، شرح المنظومه، ج۳، ص۵۳۷، نهایة الحکمه، ص۲۷۵.</ref>.
# ترکیب از مادّه و صورت خارجی در عناصر و مرکبات آنها <ref>الحکمة المتعالیه، ج۶، ص۱۰۰، شرح المنظومه، ج۳، ص۵۳۷، نهایة الحکمه، ص۲۷۵.</ref>.
#ترکیب از اجزای مقداری، مثل اجزای فرضی خط، سطح و [[جسم]] [[تعلیمی]](حجم).
# ترکیب از اجزای مقداری، مثل اجزای فرضی خط، سطح و [[جسم]] [[تعلیمی]](حجم).
#ترکیب از جنس و فصل، مانند ترکیب [[انسان]] از [[حیوان]] و [[ناطق]] <ref>شرح الإشارات، ج۳، ص۵۵، الحکمة المتعالیه، ج۶،ص ۱۰۰، شرح المنظومه، ج۳، ص۳۶، نهایة الحکمه، ص۲۷۵.</ref>.
# ترکیب از جنس و فصل، مانند ترکیب [[انسان]] از [[حیوان]] و [[ناطق]] <ref>شرح الإشارات، ج۳، ص۵۵، الحکمة المتعالیه، ج۶،ص ۱۰۰، شرح المنظومه، ج۳، ص۳۶، نهایة الحکمه، ص۲۷۵.</ref>.
#ترکیب از ماده و صورت [[عقلی]]، مانند [[اعراض]].
# ترکیب از ماده و صورت [[عقلی]]، مانند [[اعراض]].
#ترکیب از وجود و ماهیت، که تمام ممکنات را در برمی گیرد <ref>شرح الاشارات، ج۳، ص۵۵، الحکمة المتعالیه، ج۶، ص۱۰۰، شرح المنظومه، ج۳، ص۵۳۶، نهایة الحکمه، ص۲۷۵.</ref>.
# ترکیب از وجود و ماهیت، که تمام ممکنات را در برمی گیرد <ref>شرح الاشارات، ج۳، ص۵۵، الحکمة المتعالیه، ج۶، ص۱۰۰، شرح المنظومه، ج۳، ص۵۳۶، نهایة الحکمه، ص۲۷۵.</ref>.


صفت یا اسم واحد در [[خداوند]] به این معناست که خداوند در صفات خود یکتاست و [[شریک]] ندارد <ref>الذخیره، ص۵۸۶، شرح الأسماء الحسنی، ص۱۲۵.</ref> اگر چه گاهی در معنای [[أحد]] نیز به کار رفته است <ref>الذخیره، ص۵۸۶، الاسماء والصفات، ص۱۴.</ref>.
صفت یا اسم واحد در [[خداوند]] به این معناست که خداوند در صفات خود یکتاست و [[شریک]] ندارد <ref>الذخیره، ص۵۸۶، شرح الأسماء الحسنی، ص۱۲۵.</ref> اگر چه گاهی در معنای [[أحد]] نیز به کار رفته است <ref>الذخیره، ص۵۸۶، الاسماء والصفات، ص۱۴.</ref>.
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش